Wat hebben ze met elkaar te maken?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat hebben ze met elkaar te maken?"

Transcriptie

1 Destillaties op het practicum Fysische chemie normale destillatie vacuümdestillatie destillatie met Vigreux Wat hebben ze met elkaar te maken? stoomdestillatie Reflectiecollege door Ben Erné (UHD)

2 Doel van dit college: reflectie over het verband tussen jullie observaties op het practicum en abstracte thermodynamica Prof. Albert Philipse

3 Essentie van een destillatie THERMOMETER DAMP WARMTE- BRON

4 Essentie van een destillatie Fysische inzichten THERMOMETER 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT DAMP 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID 3. KOOKSTEENTJES WARMTE- BRON

5 Essentie van een destillatie Fysische inzichten THERMOMETER 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT DAMP 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID 3. KOOKSTEENTJES WARMTE- BRON

6 DAMPDRUK

7 DAMPDRUK weinig H 2 O moleculen in de lucht: alleen dampfase

8 DAMPDRUK weinig H 2 O moleculen in de lucht: alleen dampfase meer H 2 O moleculen in dampfase

9 DAMPDRUK weinig H 2 O moleculen in de lucht: alleen dampfase meer H 2 O moleculen in dampfase lucht verzadigd met H 2 O moleculen: de partiële druk P H2O heet (evenwichts-) dampdruk (vapor pressure)

10 DAMPDRUK evenwicht weinig H 2 O moleculen in de lucht: alleen dampfase meer H 2 O moleculen in dampfase lucht verzadigd met H 2 O moleculen: de partiële druk P H2O heet (evenwichts-) dampdruk (vapor pressure) nog meer H 2 O moleculen: naast dampfase nu ook vloeistoffase de partiële druk P H2O blijft ongewijzigd

11 DAMPDRUK lagere temperatuur: lagere dampdruk evenwicht weinig H 2 O moleculen in de lucht: alleen dampfase meer H 2 O moleculen in dampfase lucht verzadigd met H 2 O moleculen: de partiële druk P H2O heet (evenwichts-) dampdruk (vapor pressure) nog meer H 2 O moleculen: naast dampfase nu ook vloeistoffase de partiële druk P H2O blijft ongewijzigd

12 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Bij één bepaalde temperatuur hoort één bepaalde dampdruk! Temperatuur

13 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is het kookpunt van water bij 1 atm? Temperatuur

14 Dampdruk DAMPDRUK 100 C Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is het kookpunt van water bij 1 atm? Temperatuur

15 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is het kookpunt van water bij 0,01 atm? Temperatuur

16 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is het kookpunt van water bij 0,01 atm? 8 C Temperatuur

17 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is de definitie van het kookpunt? Temperatuur

18 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is de definitie van het kookpunt? Het kookpunt T waarbij dampdruk = externe druk Temperatuur

19 KOOKPUNT externe druk = 1 atm vap liq T ( C) P w (atm) dampbel stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

20 KOOKPUNT externe druk = 1 atm vap liq T ( C) 0 P w (atm) 0,009 dampbel stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

21 KOOKPUNT externe druk = 1 atm vap liq T ( C) 0 P w (atm) 0,009 dampbel stabiel? P w = nee partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

22 KOOKPUNT externe druk = 1 atm vap liq T ( C) 0 20 P w (atm) 0,009 0,034 dampbel stabiel? P w = nee partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

23 KOOKPUNT externe druk = 1 atm vap liq T ( C) 0 20 P w (atm) 0,009 0,034 dampbel nee nee stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

24 KOOKPUNT externe druk = 1 atm vap liq T ( C) P w (atm) 0,009 0,034 1,00 dampbel nee nee stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

25 KOOKPUNT externe druk = 1 atm vap liq T ( C) P w (atm) 0,009 0,034 1,00 dampbel nee nee ja: het stabiel? kookt P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

26 KOOKPUNT vap liq externe druk = 1 atm Geef de definitie van het kookpunt. T ( C) P w (atm) 0,009 0,034 1,00 dampbel nee nee ja: het stabiel? kookt P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

27 KOOKPUNT vap liq externe druk = 1 atm Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. T ( C) P w (atm) 0,009 0,034 1,00 dampbel nee nee ja: het stabiel? kookt P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

28 KOOKPUNT externe druk Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. vap liq 20 C P w = 0,034 atm T ( C) P ext (atm) dampbel stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

29 KOOKPUNT externe druk Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. vap liq 20 C P w = 0,034 atm T ( C) P ext (atm) 1,00 dampbel stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

30 KOOKPUNT externe druk Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. vap liq 20 C P w = 0,034 atm T ( C) P ext (atm) 1,00 dampbel stabiel? P w = nee partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

31 KOOKPUNT externe druk Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. vap liq 20 C P w = 0,034 atm T ( C) P ext (atm) 1,00 0,05 dampbel stabiel? P w = nee partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

32 KOOKPUNT externe druk Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. vap liq 20 C P w = 0,034 atm T ( C) P ext (atm) 1,00 0,05 dampbel nee nee stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

33 KOOKPUNT externe druk Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. vap liq 20 C P w = 0,034 atm T ( C) P ext (atm) 1,00 0,05 0,034 dampbel nee nee stabiel? P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

34 KOOKPUNT externe druk Geef de definitie van het kookpunt. De T waarbij de dampdruk = P ext. vap liq 20 C P w = 0,034 atm T ( C) P ext (atm) 1,00 0,05 0,034 dampbel nee nee ja: het stabiel? kookt P w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk )

35 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is het kookpunt van diethyl ether bij 1 atm? Het kookpunt T waarbij dampdruk = externe druk Temperatuur

36 Dampdruk DAMPDRUK 34,6 C bij 1 atm Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is het kookpunt van diethyl ether bij 1 atm? Het kookpunt T waarbij dampdruk = externe druk Temperatuur

37 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Waarom is er s ochtends dauw? Temperatuur

38 Dampdruk ( oplosbaarheid vd stof in lucht ) DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Waarom is er s ochtends dauw? Temperatuur

39 Dampdruk ( oplosbaarheid vd stof in lucht ) DAMPDRUK Waarom is er s ochtends dauw? Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Temperatuur

40 Dampdruk ( oplosbaarheid vd stof in lucht ) DAMPDRUK Waarom is er s ochtends dauw? Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX 100 % luchtvochtigheid bij 22 C: 20 g water per m % luchtvochtigheid bij 0 C: 5 g water per m 3 Temperatuur

41 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Op welke relatie is deze representatie van P(T) gebaseerd? Temperatuur

42 Dampdruk DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Op welke relatie is deze representatie van P(T) gebaseerd? CLAUSIUS-CLAPEYRON P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm Temperatuur

43 logaritmische P-schaal DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Op welke relatie is deze representatie van P(T) gebaseerd? CLAUSIUS-CLAPEYRON P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm Temperatuur

44 logaritmische P-schaal DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Op welke relatie is deze representatie van P(T) gebaseerd? CLAUSIUS-CLAPEYRON P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 1 T(K) T (afstanden alsof -1/T schaal) 0,0035 0,0030 0,0025 0,0020

45 logaritmische P-schaal DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Op welke relatie is deze representatie van P(T) gebaseerd? CLAUSIUS-CLAPEYRON P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 1 T(K) T (afstanden alsof -1/T schaal) 0,0035 0,0030 0,0025 0,0020

46 logaritmische P-schaal DAMPDRUK Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Op welke relatie is deze representatie van P(T) gebaseerd? CLAUSIUS-CLAPEYRON P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 1 T(K) T (afstanden alsof -1/T schaal) 0,0035 0,0030 0,0025 0,0020

47 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) VLOEISTOF DAMP

48 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) VLOEISTOF DAMP

49 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37,6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 460 kjmol -1 ) VLOEISTOF DAMP

50 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37,6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 460 kjmol -1 ) P vap V/n RT = 3,1 kjmol -1 (ideaal gas, 100ºC) VLOEISTOF DAMP

51 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37,6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 460 kjmol -1 ) P vap V/n RT = 3,1 kjmol -1 (ideaal gas, 100ºC) Noem enkele toepassingen VLOEISTOF DAMP

52 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37,6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 460 kjmol -1 ) P vap V/n RT = 3,1 kjmol -1 (ideaal gas, 100ºC) VLOEISTOF DAMP

53 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37,6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 460 kjmol -1 ) P vap V/n RT = 3,1 kjmol -1 (ideaal gas, 100ºC) VLOEISTOF DAMP

54 vap H p = vap U + P vap V (40,7 kjmol -1 voor H 2 O, 100ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37,6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 460 kjmol -1 ) P vap V/n RT = 3,1 kjmol -1 (ideaal gas, 100ºC) VLOEISTOF stoomturbine DAMP

55 Een koelkast VLOEISTOF DAMP De vloeistof verdampt, waarbij warmte wordt opgenomen uit de omgeving. CH 2 FCF 3, T b = -26,6 C (meer over de thermo van warmtepompen bij Fysische Chemie 2) De damp wordt actief gecomprimeerd, wordt daarom warm, geeft warmte af aan achterkant koelkast, condenseert tot vloeistof. VLOEISTOF

56 Dampdruk 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX T b s bij 1 atm T b s bij 0,1 atm CLAUSIUS-CLAPEYRON P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm Temperatuur

57 Vacuümdestillatie

58 Vacuümdestillatie: wat gebeurt met T b?

59 Vacuümdestillatie: wat gebeurt met T b? T b daalt

60 Vacuümdestillatie: wat gebeurt met T b? T b daalt voordelen:

61 Vacuümdestillatie: wat gebeurt met T b? T b daalt voordelen: T b > 200 C is moeilijk bereikbaar (brand)gevaarlijker kans op ontleding van de chemicaliën

62 Dampdruk 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is de dampdruk van een 1:1 mengsel van chloorbenzeen en broombenzeen bij 100 C? Temperatuur

63 Dampdruk 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is de dampdruk van een 1:1 mengsel van chloorbenzeen en broombenzeen bij 100 C? De wet van Raoult (ideale oplossingen): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) Temperatuur

64 Dampdruk 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 APPENDIX Wat is de dampdruk van een 1:1 mengsel van chloorbenzeen en broombenzeen bij 100 C? De wet van Raoult (ideale oplossingen): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) Temperatuur

65 Essentie van een destillatie Fysische inzichten THERMOMETER 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT DAMP WARMTE- BRON 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID a) ideale mengsels b) stoomdestillatie c) azeotropen d) ontgassen 3. KOOKSTEENTJES

66 Vloeistof: 3 stoffen met als kookpunt: THERMOMETER A: T b = 40 C B: T b = 50 C C: T b = 60 C DAMP WARMTE- BRON Het destillaat is: 1. zuiver A, waarna zuiver B, waarna zuiver C 2. zuiver C, waarna zuiver B, waarna zuiver A 3. geen van beide

67 Vloeistof: 3 stoffen met als kookpunt: THERMOMETER A: T b = 40 C B: T b = 50 C C: T b = 60 C DAMP WARMTE- BRON Het destillaat is: 1. zuiver A, waarna zuiver B, waarna zuiver C 2. zuiver C, waarna zuiver B, waarna zuiver A 3. geen van beide

68 Vloeistof: 3 stoffen met als kookpunt: THERMOMETER A: T b = 40 C B: T b = 50 C C: T b = 60 C DAMP WARMTE- BRON Het destillaat is: 1. zuiver A, waarna zuiver B, waarna zuiver C 2. zuiver C, waarna zuiver B, waarna zuiver A 3. geen van beide

69 Vloeistof: 3 stoffen met als kookpunt: THERMOMETER A: T b = 40 C B: T b = 50 C C: T b = 60 C DAMP WARMTE- BRON Het destillaat is: 1. zuiver A, waarna zuiver B, waarna zuiver C 2. zuiver C, waarna zuiver B, waarna zuiver A 3. geen van beide

70 2. x VAP x LIQ GEVAL 1 P ext = 1 atm x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 T b =? x B,vap =? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64,5 C 200,5 C vap H 35,3 kj/mol 44,3 kj/mol T b? (a) 64,5 C (b) 83,4 C (c) 102,7 C (d) 132,5 C (e) 158,1 C (f) 200,5 C (g) 265 C x B,vap? (a) 1 (b) 0,5 (c) 0,1 (d) 0,01 (e) (f) 0

71 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID DE SPELREGELS x B,liq = mol B in liquid mol A+B in liquid x B,vap =?

72 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID DE SPELREGELS 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm x B,liq = mol B in liquid mol A+B in liquid x B,vap =?

73 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID DE SPELREGELS 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): x B,liq = mol B in liquid mol A+B in liquid P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) x B,vap =?

74 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID DE SPELREGELS 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): x B,liq = mol B in liquid mol A+B in liquid P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext x B,vap =?

75 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID DE SPELREGELS 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): x B,liq = mol B in liquid mol A+B in liquid P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: x B,vap =? P B x B,vap = P A + P B x B,liq

76 2. x VAP x LIQ 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): GEVAL 1 P ext = 1 atm x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 T b =? x B,vap =? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64,5 C 200,5 C vap H 35,3 kj/mol 44,3 kj/mol P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = P A + P B x B,liq

77 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 1 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): 10 1 x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 T b =? x B,vap =? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64,5 C 200,5 C vap H 35,3 kj/mol 44,3 kj/mol P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P 0 CH3OH P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B P 0 C7H9N Stap 1 is hier al gedaan T (ºC)

78 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 1 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): 10 1 x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 T b =? x B,vap =? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64,5 C 200,5 C vap H 35,3 kj/mol 44,3 kj/mol P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B P 0 CH3OH 0.5 P 0 C7H9N T (ºC)

79 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 1 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): 10 1 x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 T b = 83,4 C x B,vap =? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64,5 C 200,5 C vap H 35,3 kj/mol 44,3 kj/mol P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B 1 atm P tot 0.5 P 0 CH3OH 0.5 P 0 C7H9N T (ºC) 83,4

80 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 1 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): 10 1 x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 x B,vap = 0,0125 A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64,5 C 200,5 C vap H 35,3 kj/mol 44,3 kj/mol P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 1 atm 10 0 P A 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B P tot 0.5 P 0 CH3OH 0.5 P 0 C7H9N ,4 T (ºC) P B

81 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 1 P ext = 1 atm x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 x B,vap = 0, A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64,5 C 200,5 C vap H 35,3 kj/mol 44,3 kj/mol 1 atm 10 0 P A P tot 0.5 P 0 CH3OH P B 99% Methanol P 0 C7H9N ,4 T (ºC)

82 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 T b =? x B,vap =? A: B: T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol 4-methylhexeen 1-methylhexeen

83 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 T b =? x B,vap =? A: B: T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol T b? (a) 91,5 C (b) 101,5 C (c) 106,0 C (d) 110,5 C (e) 120,5 C x B,vap? (a) 1 (b) 0,5 (c) 0,1 (d) 0,01 (e) (f) 0

84 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 A: B: T b =? x B,vap =? P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol P A 0 P B 0 Stap 1 is hier al gedaan T (ºC)

85 publiciteit Onderzoeksmodulen & opdrachten Goed voor het cv Honours diploma deze student behoort tot de top 10% Gezamenlijke activiteiten met honoursstudenten van andere bèta opleidingen Instroom in perioden 3 & 4 Voorselectie, uitnodiging Info bijeenkomsten Pre-honours activiteiten Selectie: cijfers, cv, brief, gesprek Symposia, workshops, projecten, reizen

86 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 A: B: T b =? x B,vap =? P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol P A 0 P B 0 Stap 1 is hier al gedaan T (ºC)

87 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 A: B: T b =? x B,vap =? P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol P 0 A P 0 B T (ºC)

88 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 A: B: T b = 105,7 C x B,vap =? P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B atm T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol P tot ,7 P 0 A P 0 B T (ºC)

89 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 A: B: x B,vap = 0,44 P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B atm T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol 1.6 P A 0 P tot P B ,7 T (ºC) P A P B

90 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 x B,vap = 0,44 A: B: T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol atm 1.6 P A P tot P B ,7 T (ºC) P A P B

91 P (atm) 2. x VAP x LIQ GEVAL 2 P ext = 1 atm Hoe werkt een Vigreux? x B,liq = 1-x A,liq = 0,5 A: B: x B,vap = 0,44 T b 101,5 C 110,5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol 1.6 P A atm P tot P B ,7 T (ºC) P A P B

92 2. x VAP x LIQ zojuist berekend: T (ºC) , x B,vap, x B,liq

93 2. x VAP x LIQ DAMP T (ºC) ,7 102 VLOEISTOF x B,vap, x B,liq Twee x-assen!

94 2. x VAP x LIQ laagste T DAMP T (ºC) VLOEISTOF x B,vap, x B,liq hoogste T

95 2. x VAP x LIQ laagste T DAMP T (ºC) VLOEISTOF x B,vap, x B,liq vap 1 Liq 2 =vap1 Liq 1 hoogste T

96 2. x VAP x LIQ laagste T DAMP T (ºC) VLOEISTOF x B,vap, x B,liq vap 2 vap 1 Liq 3 =vap2 Liq 2 =vap1 Liq 1 hoogste T

97 2. x VAP x LIQ laagste T T (ºC) DAMP VLOEISTOF x B,vap, x B,liq vap 3 vap 2 vap 1 Liq 4 =vap3 Liq 3 =vap2 Liq 2 =vap1 Liq 1 hoogste T

98 2. x VAP x LIQ laagste T T (ºC) DAMP VLOEISTOF Waarom moet je met een vigreux relatief langzaam destilleren? x B,vap, x B,liq vap 3 vap 2 vap 1 Liq 4 =vap3 Liq 3 =vap2 Liq 2 =vap1 Liq 1 hoogste T

99 Hoeveel verdamping en condensatie stappen voor zuivere A-verbinding? DAMP T (ºC) start VLOEISTOF x B,vap, x B,liq

100 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID Het schotelgetal Effectief aantal keer condensatie en herverdamping. LIQUID plate nr tray nr VAPOR Google: petrochemical distillation

101 Essentie van een destillatie Fysische inzichten THERMOMETER 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT DAMP WARMTE- BRON 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID a) ideale mengsels b) stoomdestillatie c) azeotropen d) ontgassen 3. KOOKSTEENTJES

102 2.b. STOOMDESTILLATIES P ext = 1 atm x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 onmengbare vloeistoffen liqa en liqb GEVAL 3 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 100,0 C 162,4 C vap H 40,7 kj/mol 38,7 kj/mol

103 2.b. STOOMDESTILLATIES P ext = 1 atm x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 T b =? x B,vap =? GEVAL 3 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 100,0 C 162,4 C vap H 40,7 kj/mol 38,7 kj/mol T b? (a) 95,7 C (b) 100,0 C (c) 131,2 C (d) 162,4 C (e) 168,3 C (f) 264,4 C x B,vap? (a) 1 (b) 0,5 (c) 0,1 (d) 0,01 (e) (f) 0

104 P (atm) 2.b. STOOMDESTILLATIES 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: GEVAL P ext = 1 atm x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 100,0 C 162,4 C vap H 40,7 kj/mol 38,7 kj/mol P 0 H2O T b =? x B,vap =? P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: P B x B,vap = x B,liq P A + P B T (ºC) P 0 C7H7Cl Stap 1 is hier al gedaan.

105 P (atm) 2.b. STOOMDESTILLATIES 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: GEVAL P ext = 1 atm x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 100,0 C 162,4 C vap H 40,7 kj/mol 38,7 kj/mol P 0 H2O T b =? x B,vap =? P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: 10-2 P 0 C7H7Cl P B x B,vap = P A + P B x B,liq T (ºC)

106 P (atm) 2.b. STOOMDESTILLATIES 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: 1 atm GEVAL P ext = 1 atm x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 100,0 C 162,4 C vap H 40,7 kj/mol 38,7 kj/mol P tot P 0 H2O T b =? x B,vap =? P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: 10-2 P 0 C7H7Cl P B x B,vap = P A + P B x B,liq T (ºC) 95.7

107 P (atm) 2.b. STOOMDESTILLATIES 1. Dampdrukken P i0 (T) van zuivere stoffen i: P ln i0 (T) = - vap H atm R T T b bij 1 atm 2. Vermenging verlaagt de dampdruk (Raoult, ideale mengsels ): P A (T) = x A,liq P A0 (T) P B (T) = x B,liq P B0 (T) 3. Definitie kookpunt: 1 atm GEVAL P ext = 1 atm x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 100,0 C 162,4 C vap H 40,7 kj/mol 38,7 kj/mol P tot P 0 H2O x B,vap = 0,144 P A P B P tot =P A (T)+P B (T)=P ext 4. Samenstelling VAPor: 10-2 P 0 C7H7Cl P B x B,vap = P A + P B x B,liq T (ºC) 95.7

108 P (atm) 2.b. STOOMDESTILLATIES P ext = 1 atm x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 x B,vap = 0,144 GEVAL 3 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 100,0 C 162,4 C vap H 40,7 kj/mol 38,7 kj/mol H 2 O 1 atm 10 0 P A Extractie van kleine hoeveelheden aromaten zelfs uit teerachtige slurry, zonder kookvertraging of ontleding P tot P 0 H2O P 0 C7H7Cl T (ºC) 95.7 P B

109 2.b. STOOMDESTILLATIES

110 Essentie van een destillatie Fysische inzichten THERMOMETER 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT DAMP WARMTE- BRON 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID a) ideale mengsels b) stoomdestillatie c) azeotropen d) ontgassen 3. KOOKSTEENTJES

111 2.c. AZEOTROPEN ideaal gedrag: P tot (x liq ) lineair P T constant aceton x CHCl 3 chloroform

112 2.c. AZEOTROPEN ideaal gedrag: P tot (x liq ) lineair P T constant T P constant damp vloeistof aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform

113 2.c. AZEOTROPEN ideaal gedrag: P tot (x liq ) lineair P T constant T Wat wordt na lang destilleren de uiteindelijke samenstelling van de vloeistof? P constant damp x liq vloeistof aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform

114 2.c. AZEOTROPEN ideaal gedrag: P tot (x liq ) lineair P T constant T Wat wordt na lang destilleren de uiteindelijke samenstelling van de vloeistof? P constant damp x liq vloeistof aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform

115 2.c. AZEOTROPEN Niet-ideaal gedrag: P tot (x liq ) niet lineair P T constant aceton x CHCl 3 chloroform

116 2.c. AZEOTROPEN Niet-ideaal gedrag: P tot (x liq ) niet lineair P T constant T P constant damp vloeistof aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform

117 2.c. AZEOTROPEN Niet-ideaal gedrag: P tot (x liq ) niet lineair P T constant T x vap Wat wordt na lang destilleren de uiteindelijke samenstelling van de vloeistof? P constant damp xliq vloeistof aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform

118 2.c. AZEOTROPEN Azeotroop: x vap = x liq Niet-ideaal gedrag: P tot (x liq ) niet lineair T P constant damp P T constant x vap x liq vloeistof aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform

119 T ( C) Wat is de samenstelling van de damp wanneer een water/ethanol mengsel kookt bij 95 C? 78,15 78,3 water gewichts-% ethanol

120 T ( C) Wat is de samenstelling van de damp wanneer een water/ethanol mengsel kookt bij 95 C? damp vloeistof 78,15 78,3 water gewichts-% ethanol

121 T ( C) Wat is de samenstelling van de damp wanneer een water/ethanol mengsel kookt bij 95 C? x liq damp x vap vloeistof 78,15 78,3 water gewichts-% ethanol

122 T ( C) Wat is de samenstelling van de damp wanneer een water/ethanol mengsel kookt bij 95 C? x liq x vap vloeistof damp 78,15 78,3 In hoeveel destillatie stappen wordt 5% ethanol omgezet in 100% ethanol? water gewichts-% ethanol

123 T ( C) Wat is de samenstelling van de damp wanneer een water/ethanol mengsel kookt bij 95 C? x liq vloeistof damp x vap x liq x vap 78,15 78,3 In hoeveel destillatie stappen wordt 5% ethanol omgezet in 100% ethanol? water gewichts-% ethanol

124 T ( C) Wat is de samenstelling van de damp wanneer een water/ethanol mengsel kookt bij 95 C? x liq vloeistof damp x vap x liq x vap 78,15 78,3 In hoeveel destillatie stappen wordt 5% ethanol omgezet in 100% ethanol? water gewichts-% ethanol

125 T ( C) Wat is de samenstelling van de damp wanneer een water/ethanol mengsel kookt bij 95 C? water x liq vloeistof damp x vap x liq x vap gewichts-% 78,3 78,15 ethanol In hoeveel destillatie stappen wordt 5% ethanol omgezet in 100% ethanol? Nooit, vanwege de minimum azeotroop

126 T ( C) T ( C) x vap x liq : CH 3 OH moeilijk te verwijderen 95 x liq x vap damp % water 60 ethanol x methanol MeOH Ind. Eng. Chem. 23, 708 (1931). x liq x vap vloeistof 78,15 78,3 water gewichts-% ethanol (Referenties naar) fasediagrammen Vapor-liquid equilibrium data collection (Univ. Bib.: 180F) Phase Diagrams by Wisniak, CRC Handbook of Chemistry & Physics...

127 Fasendiagrammen kunnen nog veel gecompliceerder zijn ijzer-koolstof waterijs images/ice_phase_diagram.jpg

128 Essentie van een destillatie Fysische inzichten THERMOMETER 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT DAMP WARMTE- BRON 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID a) ideale mengsels b) stoomdestillatie c) azeotropen d) ontgassen 3. KOOKSTEENTJES

129 2.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT UITKOKEN ONTGAST HOE? O 2 Gas opgelost in vloeistof MET N 2 BORRELEN ONTGAST HOE? ULTRASOONBAD ONTGAST HOE?

130 2.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =0,2 atm P O 2 Variant op Raoult: Henry (niet-ideale oplossingen) UITKOKEN ONTGAST HOE? x O 2,liq molfractie O 2 in vloeistof WET VAN HENRY x O 2,liq=P O 2 /K O2 MET N 2 BORRELEN ONTGAST HOE? ULTRASOONBAD ONTGAST HOE?

131 2.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =0,2 atm P O 2 Variant op Raoult: Henry (niet-ideale oplossingen) UITKOKEN ONTGAST HOE? x O 2,liq molfractie O 2 in vloeistof WET VAN HENRY x O 2,liq=P O 2 /K O2 H 2 O tolueen K O2 (Pa) 4, , c(mm) 0,25 11 MET N 2 BORRELEN ONTGAST HOE? ULTRASOONBAD ONTGAST HOE?

132 2.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =0,2 atm P O 2 Variant op Raoult: Henry (niet-ideale oplossingen) UITKOKEN P H 2O=1 atm belletjes P =0 x O 2 O2,liq =0 x O 2,liq molfractie O 2 in vloeistof WET VAN HENRY x O 2,liq=P O 2 /K O2 H 2 O tolueen K O2 (Pa) 4, , c(mm) 0,25 11 MET N 2 BORRELEN ONTGAST HOE? ULTRASOONBAD ONTGAST HOE?

133 2.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =0,2 atm P O 2 Variant op Raoult: Henry (niet-ideale oplossingen) UITKOKEN P H 2O=1 atm belletjes P =0 x O 2 O2,liq =0 x O 2,liq molfractie O 2 in vloeistof MET N 2 BORRELEN P N =1 atm belletjes 2 WET VAN HENRY x O 2,liq=P /K O 2 O2 H 2 O tolueen K O2 (Pa) 4, , P O 2 =0 x O2,liq =0 ULTRASOONBAD ONTGAST HOE? c(mm) 0,25 11

134 2.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =0,2 atm P O 2 Variant op Raoult: Henry (niet-ideale oplossingen) UITKOKEN P H 2O=1 atm belletjes P =0 x O 2 O2,liq =0 x O 2,liq molfractie O 2 in vloeistof WET VAN HENRY MET N 2 BORRELEN P N =1 atm belletjes 2 P O 2 =0 x O2,liq =0 x O 2,liq=P O 2 /K O2 H 2 O tolueen K O2 (Pa) 4, , c(mm) 0,25 11 ULTRASOONBAD P tot P i positie geluid = drukgolven Cavitatiebelletjes ontstaan (damp) en het gas komt daarin vrij.

135 2.d. ONTGASSEN Variant op Raoult: Henry (niet-ideale oplossingen) AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =0,2 atm P O 2 x O 2,liq molfractie O 2 in vloeistof WET VAN HENRY UITKOKEN P H 2O=1 atm belletjes P O 2 =0 x O2,liq =0 MET N 2 BORRELEN P N =1 atm belletjes 2 P O 2 =0 x O2,liq =0 Slecht voor gehoor, gevaar bij aanraken. x O 2,liq=P O 2 /K O2 H 2 O tolueen K O2 (Pa) 4, , c(mm) 0,25 11 ULTRASOONBAD P tot P i positie geluid = drukgolven Cavitatiebelletjes ontstaan (damp) en het gas komt daarin vrij.

136 Essentie van een destillatie Fysische inzichten THERMOMETER 1. DAMPDRUK & KOOKPUNT DAMP WARMTE- BRON 2. SAMENSTELLING VAPOR LIQUID a) ideale mengsels b) stoomdestillatie c) azeotropen d) ontgassen 3. KOOKSTEENTJES

137 j vap Opp (T-T b ) THERMOMETER DAMP j vap T b WARMTE- BRON Opp(cm 2 ) T

138 3. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES 100 C WARMTEBRON 105 C 150 C ACTIVERINGS -ENERGIE GROEI DOOR LIQ VAP WARMTEBRON 2 e JAARS FYSISCHE CHEMIE (Ball, 22).

139 3. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES KOOKSTEENTJE 100 C WARMTEBRON 105 C 150 C ACTIVERINGS -ENERGIE WARMTEBRON LUCHT DAMP GROEI DOOR LIQ VAP WARMTEBRON 2 e JAARS FYSISCHE CHEMIE (Ball, 22). WARMTEBRON

140 3. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES KOOKSTEENTJE 100 C WARMTEBRON 105 C 150 C ACTIVERINGS -ENERGIE WARMTEBRON WARMTEBRON GROEI DOOR LIQ VAP 2 e JAARS FYSISCHE CHEMIE (Ball, 22). LUCHT DAMP WARMTEBRON AFKOELEN EN WEER OPWARMEN KOOKSTEENTJE WERKT NIET MEER Waarom?

141 3. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES KOOKSTEENTJE 100 C WARMTEBRON 105 C 150 C ACTIVERINGS -ENERGIE WARMTEBRON GROEI DOOR LIQ VAP LUCHT DAMP AFKOELEN EN WEER OPWARMEN WARMTEBRON 2 e JAARS FYSISCHE CHEMIE (Ball, 22). WARMTEBRON WARMTEBRON KOOKSTEENTJE WERKT NIET MEER

142 3. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES 100 C KOOKSTEENTJE CAPILLAIRTJE VOORAL DAMP LUCHT OF N 2 WARMTEBRON 105 C 150 C ACTIVERINGS -ENERGIE WARMTEBRON WARMTEBRON GROEI DOOR LIQ VAP LUCHT DAMP AFKOELEN EN WEER OPWARMEN WARMTEBRON 2 e JAARS FYSISCHE CHEMIE (Ball, 22). WARMTEBRON WARMTEBRON KOOKSTEENTJE WERKT NIET MEER

143 DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE normale destillatie vacuümdestillatie destillatie met Vigreux stoomdestillatie

144 DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE P ext = 1 atm normale destillatie P ext < 1 atm vacuümdestillatie 1. Kookpunt: i P i (T) = P ext destillatie met Vigreux stoomdestillatie

145 DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE P ext = 1 atm normale destillatie P ext < 1 atm vacuümdestillatie 1. Kookpunt: i P i (T) = P ext 2. Samenstelling: x i,liq < 1 destillatie met Vigreux x i,liq = 1 RAOULT P i = x i,liq P i0 (T) CLAUSIUS-CLAPEYRON stoomdestillatie

146 DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE P ext = 1 atm normale destillatie P ext < 1 atm vacuümdestillatie 1. Kookpunt: i P i (T) = P ext 2. Samenstelling: x i,liq < 1 destillatie met Vigreux x i,liq = 1 RAOULT P i = x i,liq P i0 (T) CLAUSIUS-CLAPEYRON stoomdestillatie 3. Warmtetoevoer j Opp (T-T b )

147 Succes met Raoult, Henry en Clausius-Clapeyron!

REFLECTIECOLLEGE DESTILLATIES DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE 1.DAMPDRUK & KOOKPUNT THERMOMETER 2.SAMENSTELLING VAPOR DAMP 3.WARMTETOEVOER WARMTE -BRON

REFLECTIECOLLEGE DESTILLATIES DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE 1.DAMPDRUK & KOOKPUNT THERMOMETER 2.SAMENSTELLING VAPOR DAMP 3.WARMTETOEVOER WARMTE -BRON REFLECTIECOLLEGE Fasenleer normale vacuüm met Vigreux Shell Raffinaderij, ernis: 44 liter / minuut Destilleren, kraken (grote moleculen breken), ontzwavelen stoom Hoofdstukken 6 & 7 Deze slides staan op

Nadere informatie

Fysische Chemie Werkcollege 5: Binaire mengsels-oplosbaarheid

Fysische Chemie Werkcollege 5: Binaire mengsels-oplosbaarheid Fysische Chemie Werkcollege 5: Binaire mengsels-oplosbaarheid Vraag Gegeven is de volgende cis-trans isomerisatiereactie Et: C 2 H 5, Pr: C 3 H 5 ): cis-ethc=chprg) trans-ethc=chprg) Met H 0 300 = -3.8

Nadere informatie

Practicum: Fysische en Chemische Technologie. DE DESTILLATIE KOLOM

Practicum: Fysische en Chemische Technologie. DE DESTILLATIE KOLOM Practicum: Fysische en Chemische Technologie. DE DESTILLATIE KOLOM Auteur: N.M. Leurs Revisie: T. Schmeetz/ D. Dijkstra Versie: 1.3 Datum: Augustus 2010 Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1. Doel... 3 2. Theorie...

Nadere informatie

Toets 2 CTD voor MST. 1 april 2015 14:00 17:00 uur

Toets 2 CTD voor MST. 1 april 2015 14:00 17:00 uur Toets 2 CTD voor MST (4051CHTHEY) 1 april 2015 14:00 17:00 uur Docenten: B. Dam, L. de Smet Naam:... Studentnummer Leiden:... Aantal ingeleverde pags:. Dit tentamen bestaat uit 7 vragen. Maak elke twee

Nadere informatie

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Toets02 Algemene en Anorganische Chemie 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat

Nadere informatie

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden.

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Uitwerkingen Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Opmerking: in een ideaal gas hebben de moleculen wel een massa. Alleen

Nadere informatie

Opgave 1. Opgave 2. Bereken het chloorgehalte in de droge grond in μg/kg.

Opgave 1. Opgave 2. Bereken het chloorgehalte in de droge grond in μg/kg. Hoofdstuk 2 Monstervoorbehandeling bladzijde 1 Opgave 1 Bij de meting van chloorhoudende verbindingen in grond weeg je 2,05 g vochtige grond af. Dit wordt met aceton en petroleumether geëxtraheerd en ingedampt

Nadere informatie

Eindantwoorden PT-1 toets , 8:45-10:30

Eindantwoorden PT-1 toets , 8:45-10:30 Eindantwoorden PT-1 toets 2-28-05-2014, 8:45-10:30 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint. Schrijf op elk blad je naam

Nadere informatie

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn PT-1 tentamen, 26-06-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003 Theorie Geef van alle grootheden de betekenis en de dimensie!!! 1. Destillatie Deze vraag handelt over een multicomponentrectificatie. - Definieer de begrippen sleutelcomponenten

Nadere informatie

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn PT-1 tentamen, 26-06-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

Uitwerkingen Basischemie hoofdstuk 1

Uitwerkingen Basischemie hoofdstuk 1 Uitwerkingen Basischemie hoofdstuk 1 Opgave 1.1 Opgave 1.2 Opgave 1.3 Opgave 1.4 Stofeigenschappen en zintuigen Noem 4 stofeigenschappen die je met je zintuigen kunt waarnemen? Fysische constanten a. Methaan

Nadere informatie

-- zie vervolg volgende pagina --

-- zie vervolg volgende pagina -- PT-1 hertentamen, 13-08-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen

Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen Vraag 1 Devormings-vrijeenthalpie G f vanbr 2(g)enBr 2 (l)bedraagtrespectievelijk3.11kjmol 1 en 0 kjmol 1. Wat is de dampdruk van Br 2 (g) bij 298K? Een eenvoudig

Nadere informatie

TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN

TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN Vooraf: Zet Uw naam op alle papieren (ook de losse pagina s met figuren etc.) die U denkt in te leveren. Vergeet niet de uitgewerkte figuren in Bijlage 1, 2 en 3 in te leveren.

Nadere informatie

Eindtoets 3BTX1: Thermische Fysica. Datum: 3 juli 2014 Tijd: uur Locatie: paviljoen study hub 2 vak c & d

Eindtoets 3BTX1: Thermische Fysica. Datum: 3 juli 2014 Tijd: uur Locatie: paviljoen study hub 2 vak c & d Eindtoets 3BTX1: Thermische Fysica Datum: 3 juli 2014 Tijd: 9.00-12.00 uur Locatie: paviljoen study hub 2 vak c & d Deze toets bestaat uit 3 opgaven die elk op een nieuwe pagina aanvangen. Maak de opgaven

Nadere informatie

Sublimatie. auteur A.J. Oostenbrink. Avans Hogeschool 2005 INHOUDSOPGAVE 6 SUBLIMATIE

Sublimatie. auteur A.J. Oostenbrink. Avans Hogeschool 2005 INHOUDSOPGAVE 6 SUBLIMATIE Sublimatie auteur A.J. Oostenbrink Avans Hogeschool 2005 INHOUDSOPGAVE 6 SUBLIMATIE 6.1 Inleiding 2 6.2 Theoretische achtergrond 2 6.3 Vriesdrogen 4 6.4 Opgaven 5 6 Sublimatie 6.1 Inleiding Bij sublimatie

Nadere informatie

Naam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO

Naam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO Naam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO Bij deze toets hoort een blad met enige gegevens van stoffen. OPGAVE 1 Twee Maagdenburger halve bollen zijn tegen elkaar gezet en de lucht tussen de

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht

Fysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht Fysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht Vraag 1: H 2 O dissociatie Bij 1000 K bedraagt de evenwichtsconstante K p voor de dissociatie van water 8.710 11. K p is gerelateerd aan volgende reactie:

Nadere informatie

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 Cursus: 4051IPTECY Inleiding ProcesTechnologie Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag volledig door voordat je aan (a) begint. Schrijf op elk blad

Nadere informatie

De vluchtigheid van stoffen in water

De vluchtigheid van stoffen in water DR. IR. D. KUIPER, J. VERDOUW Keuringsinstituut voor Waterleidingartikclen KIWANV De vluchtigheid van stoffen in water Inleiding In drinkwater en oppervlaktewater kunnen een groot aantal organische stoffen

Nadere informatie

Temperatuur. Verklaring voor het verschijnsel. Bij de verbranding van het aardgas ontstaat waterdamp. Deze condenseert bij het koude glas.

Temperatuur. Verklaring voor het verschijnsel. Bij de verbranding van het aardgas ontstaat waterdamp. Deze condenseert bij het koude glas. Practicum water verwarmen Schenk koud leidingwater in een bekerglas (voor 70% vullen). Verhit het water met een teclubrander. Houd de temperatuur van het water in de gaten met een thermometer. Noteer alle

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN 4.1.1 SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT Wanneer we een zuivere vaste stof (figuur 4.1) verwarmen zal de temperatuur ervan stijgen. Na enige tijd wordt de vaste stof

Nadere informatie

Scheidingstechnologie by M.A. van der Veen and B. Eral

Scheidingstechnologie by M.A. van der Veen and B. Eral Scheidingstechnologie 2017 by M.A. van der Veen and B. Eral Praktische zaken Docenten: M.A. van der Veen & Burak Eral Rooster: zie Brightspace Boeken: Thermodynamics and Statistica Mechanics, M. Scott

Nadere informatie

INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE

INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE OVERZICHT 1. Structuur van het koolstofatoom 2. Isomerie 3. De verzadigde koolwaterstoffen of alkanen 4. De alkenen 5. De alkynen 6. De alcoholen

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... En/of Studentnummer Delft:... Dit tentamen bestaat

Nadere informatie

Tentamen Chemische Thermodynamica voor LST/MST Maandag 2 Mi 2012

Tentamen Chemische Thermodynamica voor LST/MST Maandag 2 Mi 2012 Tentamen Chemische Thermodynamica voor LST/MST Maandag 2 Mi 2012 Meerkeuze vragen (2.5pt) Maak een kolom met antwoorden in de vorm: Vraag X=A,B>C of D Vraag 1 De Debye afschermingslengte is klein bij:

Nadere informatie

IPT toets , 8:45-10:30

IPT toets , 8:45-10:30 IPT toets 2-29-05-2015, 8:45-10:30 Cursus: 4051IPTECY Inleiding ProcesTechnologie Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad je naam en studentnummer

Nadere informatie

Thema 2 Materiaal uit de natuur

Thema 2 Materiaal uit de natuur Naut samenvatting groep 6 Mijn Malmberg Thema 2 Materiaal uit de natuur Samenvatting Drie maal water Water kan veranderen van ijs in waterdamp. En waterdamp en ijs kunnen weer veranderen in water. Water

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt:

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie 1 Vraag 1 Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Bij constante T het volume reversibel verdubbeld. Het

Nadere informatie

Water is een heel bekend begrip. De bekende molecuul formule voor water is uiteraard H2O, de stof heeft

Water is een heel bekend begrip. De bekende molecuul formule voor water is uiteraard H2O, de stof heeft Werkstuk door een scholier 996 woorden 14 mei 2003 5 152 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inhoudsopgave Wat is waterstof? Wat is water? Wat is filtreren? Wat is destilleren? Drie fasen van water. Wat is

Nadere informatie

6. Oplossingen - Concentratie

6. Oplossingen - Concentratie 6. Oplossingen - Concentratie 1. Opgeloste stof Oplosmiddel Oplossing Een oplossing is een homogeen mengsel (oplossing) van een vloeistof (oplosmiddel of solvent) en een (of meer) andere stoffen (opgeloste

Nadere informatie

Temperatuur. Verklaring voor het verschijnsel. Bij de verbranding van het aardgas ontstaat waterdamp. Deze condenseert bij het koude glas.

Temperatuur. Verklaring voor het verschijnsel. Bij de verbranding van het aardgas ontstaat waterdamp. Deze condenseert bij het koude glas. Practicum water verwarmen Schenk koud leidingwater in een bekerglas (voor 70% vullen). Verhit het water met een teclubrander. Houd de temperatuur van het water in de gaten met een thermometer. Noteer alle

Nadere informatie

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,

Nadere informatie

Oefening-examen fysische chemie 2e bachelor materiaalkunde & chemische ingenieurstechnieken

Oefening-examen fysische chemie 2e bachelor materiaalkunde & chemische ingenieurstechnieken Oefening-examen fysische chemie 2e bachelor materiaalkunde & chemische ingenieurstechnieken Prof. Zeger Hens 16 juni 2009 08:30 Vraag 1 Magnesium (Mg) is een metaal dat tegenwoordig bestudeerd wordt als

Nadere informatie

HERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30

HERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30 HERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR en BINAS. NB: Geef bij je antwoorden altijd eenheden,

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 580 woorden 27 januari 2014 5,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Rep Hfst. 2 Water is bijzonder, dat komt door

Nadere informatie

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 14 Chemische processen bladzijde 1 Opgave 1 Wat denk je, zijn de volgende processen continuprocessen of batch-processen? a productie van verschillende soorten medicijnen b productie van verschillende

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden antwoorden

Oefenvragen Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden antwoorden Oefenvragen Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden antwoorden Vraag 1 Zet een kruisje in de tabel bij de juiste scheidingsmethode(n). Er kan meer dan één antwoord per stelling goed zijn. De component met de grootste

Nadere informatie

Exact periode Youdenplot Krachten Druk

Exact periode Youdenplot Krachten Druk Exact periode 10.2 Youdenplot Krachten Druk Youdenplot. De Youdenplot wordt uitgelegd aan de hand van een presentatie. Exact Periode 10.2 2 Krachten. Een kracht kan een voorwerp versnellen of vervormen.

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA Tentamen Thermische Fysica 1 (3NB60), op woensdag 13 april 2011, 900-1200 uur Het tentamen levert maximaal 100

Nadere informatie

Adviesnamiddag Added Value Plantin 14 maart 2007

Adviesnamiddag Added Value Plantin 14 maart 2007 Veilig en gezond werken met chemicaliën Adviesnamiddag Added Value Plantin 14 maart 2007 Prof. Dr. Ir. Filip Verplaetsen Inhoud Brand vs. explosie Brand en explosiekarakteristieken Demo s Veilig en gezond

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 31 maart 2016 13.30-16.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 31 maart 2016 13.30-16.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 31 maart 2016 13.30-16.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... Aantal ingeleverde vellen:.. Dit tentamen bestaat uit 5 open vragen

Nadere informatie

vrijdag 28 oktober :40:59 Nederland-tijd Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal

vrijdag 28 oktober :40:59 Nederland-tijd Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal + Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal + 2.2 Elektrisch geleidingsvermogen Demo 2.1 Geleidt stroom als vaste stof: ja / nee Geleidt stroom als vloeistof: ja/nee Opgebouwd uit welke atoomsoorten?

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA ECHNISCHE UNIVERSIEI EINDHOVEN FACULEI DER ECHNISCHE NAUURKUNDE GROEP RANSPORFYSICA entamen hermische Fysica 1 (3NB60), op vrijdag 21 januari 2011, 14.00-17.00 uur. Het tentamen levert maximaal 100 punten

Nadere informatie

Dampdruk, verdampingswarmte en verdampingsentropie van chloroform

Dampdruk, verdampingswarmte en verdampingsentropie van chloroform Dampdruk, verdampingswarmte en verdampingsentropie van chloroform Bettens Stijn en Bronders Piet 17 november 2010 1 Inhoudsopgave 1 Praktisch Gedeelte 3 1.1 heorie........................................

Nadere informatie

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur. In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F/MNW Vrijdag 3 december 005 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR. Mogelijk nodige constantes: Gasconstante R = 8.31447 Jmol 1 K 1 = 8.0574 10 L

Nadere informatie

1 Algemene begrippen. THERMOCHEMIE p. 1

1 Algemene begrippen. THERMOCHEMIE p. 1 TERMOCEMIE p. 1 1 Algemene begrippen De chemische thermodynamica bestudeert de energieveranderingen en energieuitwisselingen bij chemische processen. Ook het voorspellen van het al of niet spontaan verloop

Nadere informatie

Naam: Klas: REPETITIE STOFFEN EN MOLECULEN VWO (versie A)

Naam: Klas: REPETITIE STOFFEN EN MOLECULEN VWO (versie A) Naam: Klas: REPETITIE STOFFEN EN MOLECULEN VWO (versie A) OPGAVE 1 In de figuur hiernaast zijn de zes faseovergangen genummerd. Geef de namen van deze faseovergangen. 1: 2: 3: 4: 5: 6: OPGAVE 2 Geef de

Nadere informatie

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens ONDERKOELING-OVERVERHITTING Rudy Beulens UNIE DER BELGISCHE FRIGORISTEN AIR CONDITIONING ASSOCIATION Water bij 1 bar absoluut of 0 bar relatief IJsblok van -20 C smelten tot 0 C : latente warmte Opwarmen

Nadere informatie

Fasen: de die toestanden waarin je water (en veel andere stoffen) kunt tegenkomen.

Fasen: de die toestanden waarin je water (en veel andere stoffen) kunt tegenkomen. Samenvatting door een scholier 873 woorden 2 maart 2016 7,6 37 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Nova Hoofdstuk 3 1. fasen en fase-overgangen Water komt voor als: - vaste stof (ijs) - vloeistof (vloeibaar

Nadere informatie

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar:

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar: Oefenopgaven Thermodynamica 2 (29-9-2010) Opgave 1. Een stuk ijs van -20 C en 1 atm wordt langzaam opgewarmd tot 110 C. De druk blijft hierbij constant. Schets hiervoor in een grafiek het verloop van de

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (3)

Klimaatbeheersing (3) Klimaatbeheersing (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Het airco-koelproces als kringloopproces 1.1 Het ph-diagram Het koelproces zoals in de auto-airco plaatsvindt maakt gebruik van de toestandsverandering

Nadere informatie

PT-1 toets , 10:45-12:30

PT-1 toets , 10:45-12:30 PT-1 toets 3-20-06-2014, 10:45-12:30 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag volledig door voordat je aan (a) begint. Schrijf op elk blad je naam en

Nadere informatie

Rekenen aan reacties (de mol)

Rekenen aan reacties (de mol) Rekenen aan reacties (de mol) 1. Reactievergelijkingen oefenen: Scheikunde Deze opgaven zijn bedoeld voor diegenen die moeite hebben met rekenen aan reacties 1. Reactievergelijkingen http://www.nassau-sg.nl/scheikunde/tutorials/deeltjes/deeltjes.html

Nadere informatie

Antwoorden hoofdstuk 3

Antwoorden hoofdstuk 3 Antwoorden hoofdstuk 3 1. Drie voorbeelden van een verbinding zijn water, een zout en bijvoorbeeld ammoniak. 2. Kaliumbromide een zuivere stof omdat kalium en broom in een verbinding zitten. 3. Hier vind

Nadere informatie

Fysische Chemie en Kinetiek

Fysische Chemie en Kinetiek Fysische Chemie en Kinetiek 007-008 Deeltentamen 01 8 juli 008, 14:00-17:00 Naam: Studentnummer: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad en de opgaven. Waar nodig word

Nadere informatie

Herkansing Toets T1 en T2 AAC. 08 november 2013

Herkansing Toets T1 en T2 AAC. 08 november 2013 Herkansing Toets T1 en T2 AAC 08 november 2013 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie en vervolgens

Nadere informatie

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 3 en 4

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 3 en 4 Samenvatting NaSk Hoofdstuk 3 en 4 Samenvatting door een scholier 1712 woorden 7 februari 2012 5,3 38 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Nova 1 Kristalstructuur is een vorm die een vaste stof heft zoals:

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 6 Oplosbaarheid - Fasendiagrammen

Fysische Chemie Oefeningenles 6 Oplosbaarheid - Fasendiagrammen Fysische Chemie Oefeningenles 6 Oplosbaarheid - Fasendiagrammen Vraag 1 Opgave Koper en nikkel zijn volledig mengbaar in zowel de vloeibare als de vaste fase. Veronderstel dat ze een ideaal vloeibaar en

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) Uitgave 2016 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

Herkansing Algemene en Anorganische Chemie. 06 November 2015

Herkansing Algemene en Anorganische Chemie. 06 November 2015 Herkansing Algemene en Anorganische Chemie 06 November 2015 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie

Nadere informatie

p V T Een ruimte van 24 ºC heeft een dauwpuntstemperatuur van 19 ºC. Bereken de absolute vochtigheid.

p V T Een ruimte van 24 ºC heeft een dauwpuntstemperatuur van 19 ºC. Bereken de absolute vochtigheid. 8. Luchtvochtigheid relatieve vochtigheid p e 100 % p absolute vochtigheid = dichtheid van waterdamp dauwpuntstemperatuur T d = de temperatuur waarbij de heersende waterdampdruk de maximale dampdruk is.

Nadere informatie

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN 3(4) VMBO-TGK,

Nadere informatie

Van der Waals en Wilson. N.G. Schultheiss

Van der Waals en Wilson. N.G. Schultheiss 1 Van der Waals en Wilson N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module bespreekt de werking van nevel- en bellenkamers. Dat zijn detectoren waarmee kleine deeltjes, zoals stof of kosmische straling, kunnen

Nadere informatie

TENTAMEN CTD voor 1 e jaars MST/LST/TA (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 1 Juli uur Docenten: L. de Smet, S. Huynink, B.

TENTAMEN CTD voor 1 e jaars MST/LST/TA (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 1 Juli uur Docenten: L. de Smet, S. Huynink, B. TENTAMEN CTD voor 1 e jaars MST/LST/TA (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 1 Juli 2013 9-12 uur Docenten: L. de Smet, S. Huynink, B. Dam Naam: Studentnummer Leiden:... Studentnummer Delft:... Opgave 1: Meerkeuze

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Hoofdstuk 1 Inleiding

Docentenhandleiding. Hoofdstuk 1 Inleiding Docentenhandleiding Over de inhoud Het boekje bij voorkeur als boekje laten afdrukken op A3 papier. De meeste repro afdelingen op school beschikken over geavanceerde apparatuur waar dit een koud kunstje

Nadere informatie

Antwoorden deel 1. Scheikunde Chemie overal

Antwoorden deel 1. Scheikunde Chemie overal Antwoorden deel 1 Scheikunde Chemie overal Huiswerk 2. a. Zuivere berglucht is scheikundig gezien geen zuivere stof omdat er in lucht verschillende moleculen zitten (zuurstof, stikstof enz.) b. Niet vervuild

Nadere informatie

PT-1 toets , 10:45-12:30

PT-1 toets , 10:45-12:30 PT-1 toets 1-09-05-2014, 10:45-12:30 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad je naam en studentnummer

Nadere informatie

Antwoorden deel 1. Scheikunde Chemie overal

Antwoorden deel 1. Scheikunde Chemie overal Antwoorden deel 1 Scheikunde Chemie overal Huiswerk 2. a. Zuivere berglucht is scheikundig gezien geen zuivere stof omdat er in lucht verschillende moleculen zitten (zuurstof, stikstof enz.) b. Niet vervuild

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Scheidingsmethoden. J.A.W. Faes (2019)

Hoofdstuk 2. Scheidingsmethoden. J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden Paragrafen 2.1 Soorten mengsels 2.2 Scheiden van mengsels 2.3 Indampen en destilleren 2.4 Rekenen aan oplossingen Practica

Nadere informatie

Fysische Chemie en Kinetiek 2009-2010

Fysische Chemie en Kinetiek 2009-2010 Fysische Chemie en Kinetiek 009-010 Deeltentamen 01 3 oktober 009, 9:00-1:00 Naam: Studentnummer: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad en de opgaven. Waar nodig word

Nadere informatie

Van aardgas naar methanol

Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol J.A. Wesselingh G.H. Lameris P.J. van den Berg A.G. Montfoort VSSD 4 VSSD Eerste druk 1987, 1990, 1992, 1998, licht gewijzigd 2001 Uitgegeven door: VSSD

Nadere informatie

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Tentamen: Fysische Chemie en Kinetiek (4052FYSCK-1415FWN) Datum: 17-4-2015 Tijd/tijdsduur: 9:00-12:00; 3 uur Plaats: Grote en Kleine Pastizaal, ChemE, Delft Docent(en) en/of tweede lezer: Prof. dr. M.T.M.

Nadere informatie

CHEMIE. Weet wat je drinkt als je nog rijden moet!!! Een practicum over alcohol. Prof. dr. Wanda Guedens Lic. Monique Reynders

CHEMIE. Weet wat je drinkt als je nog rijden moet!!! Een practicum over alcohol. Prof. dr. Wanda Guedens Lic. Monique Reynders CHEMIE Weet wat je drinkt als je nog rijden moet!!! Een practicum over alcohol 2007 Universiteit Hasselt Introductie Weet wat je drinkt als je nog rijden moet! 1 In de chemie is een alcohol een koolstofverbinding

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 2 Entropie. Warmtecapaciteit van het zeewater (gelijk aan zuiver water): C p,m = 75.29 J K 1 mol 1.

Fysische Chemie Oefeningenles 2 Entropie. Warmtecapaciteit van het zeewater (gelijk aan zuiver water): C p,m = 75.29 J K 1 mol 1. Fysische Chemie Oefeningenles 2 Entropie Vraag 1 Een matroos staat op een schip en pinkt een traan weg. De traan valt in zee. Wat is de entropieverandering van het universum? Maak logische schattingen

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door W. 1173 woorden 23 juni 2016 6,9 16 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde Samenvatting H1 1 t/m 7 1 Atoombouw: Atoom: Opgebouwd uit

Nadere informatie

TENTAMEN. Thermodynamica en Statistische Fysica (TN )

TENTAMEN. Thermodynamica en Statistische Fysica (TN ) TENTAMEN Thermodynamica en Statistische Fysica (TN - 141002) 25 januari 2007 13:30-17:00 Het gebruik van het diktaat is NIET toegestaan Zet op elk papier dat u inlevert uw naam Begin iedere opgave bovenaan

Nadere informatie

DE BLAUWE AARDE. College 1 Water als leven brengend molecuul

DE BLAUWE AARDE. College 1 Water als leven brengend molecuul DE BLAUWE AARDE College 1 Water als leven brengend molecuul BLAUWE AARDE Uw docent Kees Boele PROGRAMMA 1. Water als leven brengend molecuul 2. Leven in zee 3. Leven in sloot en plas 4. Water in een rugzak,

Nadere informatie

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 27 juli 2015

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 27 juli 2015 UITWERKING CCVS-TENTAMEN 27 juli 2015 Frank Povel NB. Deze uitwerking is door mij gemaakt en is niet de uitwerking die de CCVS hanteert. Er kunnen dan ook op geen enkele wijze rechten aan deze uitwerking

Nadere informatie

Hertentamen CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 14 April uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

Hertentamen CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 14 April uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Hertentamen CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 14 April 2016 9.00-12.00 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... Aantal ingeleverde vellen:.. Dit tentamen bestaat uit 1 set multiple

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen. Diagrammen van water en stoom

Wat gaan we doen? Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen. Diagrammen van water en stoom Si klas 1 Pagina 1 Wat gaan we doen? dinsdag 30 januari 2018 12:43 Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen Diagrammen van water en stoom Een stoominstallatie

Nadere informatie

Vraagstukken Thermodynamica W. Buijze H.C. Meijer E. Stammers W.H. Wisman

Vraagstukken Thermodynamica W. Buijze H.C. Meijer E. Stammers W.H. Wisman Vraagstukken Thermodynamica W. Buijze H.C. Meijer E. Stammers W.H. Wisman VSSD VSSD Eerste druk 1989 Vierde druk 1998, verbeterd 2006-2010 Uitgegeven door de VSSD Leeghwaterstraat 42, 2628 CA Delft, The

Nadere informatie

Oefening 9a (10.17a)

Oefening 9a (10.17a) Oefenng 9a (10.17a) Gven: The saturaton pressure for vapor-lqud equlbra for a gven speces ftted to the Antone equaton: ln(p VAP /P REF )=c 1 -c 2 /(T+c 3 ) The vapour obeys the equaton of state P=nRT/(V-nb)

Nadere informatie

Voorronde Opgave 1. Opgave 2. Opgave punten. 8 punten. 9 punten. Opgaven. woensdag 6 februari

Voorronde Opgave 1. Opgave 2. Opgave punten. 8 punten. 9 punten. Opgaven. woensdag 6 februari Voorronde 1991 Opgaven woensdag 6 februari Opgave 1 15 punten 1 2 3 4 Men titreert 25,0 ml ammonia met 0,100 M zoutzuur. Met behulp van een ph-meter vindt men het bijgaand diagram. Geef de reactievergelijking

Nadere informatie

Naamgeving en reactievergelijkingen

Naamgeving en reactievergelijkingen Je speelt dit spel door het blokje met het opgavenummer te leggen op het vakje met het juiste antwoordnummer. Het blokje leg je met het opgavenummer naar boven zodat je dat blijft zien. 1 Wat is de formule

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven Acetylglycine 1978-II(I) Vele endotherme reacties verlopen alleen als men aan de stoffen die men wil laten reageren energie toevoert. Toevoeren van energie

Nadere informatie

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019 l UITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019 Frank Povel NB. Deze uitwerking is door mij gemaakt en is niet de uitwerking die de CCVS hanteert. Er kunnen dan ook op geen enkele wijze rechten aan deze uitwerking

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1, 2, 3

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1, 2, 3 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1, 2, 3 4 Samenvatting door Syb 1176 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Scheikunde Methode Chemie overal Scheikunde H1/H2/H3 Samenvatting PARAGRAAF 1.1 Een stof

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur kan worden

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II Ammoniak Ammoniak wordt bereid uit een mengsel van stikstof en waterstof in de molverhouding N 2 : H 2 = 1 : 3. Dit gasmengsel, ook wel synthesegas genoemd, wordt in de ammoniakfabriek gemaakt uit aardgas,

Nadere informatie

EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 5 OPGAVEN

EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 5 OPGAVEN MAVO-4 II EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1974 MAVO-4 Dinsdag 11 juni, 9.00 11.00 NATUUR-EN SCHEIKUNDE II (Scheikunde) OPEN VRAGEN Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 5 OPGAVEN

Nadere informatie

UITWERKINGEN. bij. Toegepaste Fasenleer. Vierde druk. Dr. R. van der Laan

UITWERKINGEN. bij. Toegepaste Fasenleer. Vierde druk. Dr. R. van der Laan UITWERKINGEN bij Toegepaste Fasenleer Preparatieve scheidingsmethoden Vierde druk Dr. R. van der Laan Richard van der Laan, Almere, 2009 Errata vierde druk Pagina 33: De vergelijking van Antoine heeft

Nadere informatie