REFLECTIECOLLEGE DESTILLATIES DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE 1.DAMPDRUK & KOOKPUNT THERMOMETER 2.SAMENSTELLING VAPOR DAMP 3.WARMTETOEVOER WARMTE -BRON

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "REFLECTIECOLLEGE DESTILLATIES DESTILLATIES FYSISCHE CHEMIE 1.DAMPDRUK & KOOKPUNT THERMOMETER 2.SAMENSTELLING VAPOR DAMP 3.WARMTETOEVOER WARMTE -BRON"

Transcriptie

1 REFLECTIECOLLEGE Fasenleer normale vacuüm met Vigreux Shell Raffinaderij, ernis: 44 liter / minuut Destilleren, kraken (grote moleculen breken), ontzwavelen stoom Hoofdstukken 6 & 7 Deze slides staan op de prakticum site 1.DRUK & 1.DRUK & 3.TOEVOER a) ideale mengsels b) stoom c) azeotropen d) ontgassen 3. TOEVOER 1.DRUK & 1.DRUK & 3.TOEVOER a) hoeveel? b) hoe snel? c) kooksteentjes d) ontgassen 3.TOEVOER 1

2 1. DRUK & 1. DRUK & externe druk = externe druk = vap T ( C) vap T ( C) w (atm).9 w (atm).9 liq dampbel stabiel? liq dampbel stabiel? nee w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk ) w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk ) µ water () = µ water (damp) µ water () = µ water (damp) 1. DRUK & 1. DRUK & externe druk = externe druk = vap T ( C) 2 vap T ( C) 2 w (atm).9.34 w (atm).9.34 liq dampbel stabiel? nee liq dampbel nee nee stabiel? w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk ) w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk ) µ water () = µ water (damp) µ water () = µ water (damp) 1. DRUK & 1. DRUK & externe druk = externe druk = vap T ( C) 2 1 vap T ( C) 2 1 w (atm) w (atm) liq dampbel nee nee stabiel? liq dampbel nee nee ja: het stabiel? kookt w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk ) w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk ) µ water () = µ water (damp) µ water () = µ water (damp) 2

3 1. DRUK & 1. DRUK & Wat is het normale kookpunt van methanol? vap liq externe druk = T ( C) 2 1 w (atm) dampbel nee nee ja: het stabiel? kookt w = partiële druk van water bij evenwicht van water met waterdamp (de dampdruk ) 3. methanol (atm) T ( C) Clausius-Clapeyron: T-afhankelijkheid dampdruk zuivere fen i (Ball p.153) ln i (T) = - vap H Clausius-Clapeyron: T-afhankelijkheid dampdruk zuivere fen i (Ball p.153) ln i (T) = - vap H DRUK & Totale dampdruk = externe druk Wat is het normale kookpunt van methanol? 3. methanol (atm) T ( C) Clausius-Clapeyron: T-afhankelijkheid dampdruk zuivere fen i (Ball p.153) ln i (T) = - vap H DRUK & Totale dampdruk = externe druk Vacuüm: wat gebeurt met T b? Wat is het normale kookpunt van methanol? 3. methanol (atm) T ( C) Clausius-Clapeyron: T-afhankelijkheid dampdruk zuivere fen i (Ball p.153) ln i (T) = - vap H DRUK &.15 atm vap liq dampbel stabiel Totale dampdruk = externe druk Vacuüm: wat gebeurt met T b? ext en T b dalen voordelen: T b > 2 C is moeilijk bereikbaar (brand)gevaarlijker kans op ontleding Wat is het normale kookpunt van methanol? 3. methanol (atm) T ( C) Clausius-Clapeyron: T-afhankelijkheid dampdruk zuivere fen i (Ball p.153) ln i (T) = - vap H DRUK & Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 AENDIX 3

4 1. DRUK & Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 AENDIX logaritmische -schaal helling vap H T b s bij 1. DRUK & Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 AENDIX Waarom is er s ochtends dauw? WATER CLAUSIUS-CLAEYRON ln i (T) = - vap H T(K) T (afstanden alsof -1/T schaal) DRUK & Meerstaps Synthese volgens voorschrift Hst. 7 p. 14 AENDIX oplosbaarheid van water in lucht Waarom is er s ochtends dauw? WATER 1 % luchtvochtigheid bij 22 C: 2 g water per m 3 1 % luchtvochtigheid bij C: 5 g water per m 3 1.DRUK & a) ideale mengsels b) stoom c) azeotropen d) ontgassen 3. TOEVOER 2. SAMENSTELLING DE SELREGELS 2. SAMENSTELLING DE SELREGELS ext = x B,liq =? ext = x B,liq =? x B,liq = mol B in liquid mol totaal in liquid A + x B,liq = mol B in liquid mol totaal in liquid 4

5 2. SAMENSTELLING DE SELREGELS 2. SAMENSTELLING DE SELREGELS ext = x B,liq =? (T) = x B,liq (T) ext = x B,liq = Raoult volgt uit:? µ A,vap (T, A ) = µ A,liq (T, x A,liq ) µ B,vap (T, ) = x B,liq (T, x B,liq ) = A (T)+ (T)= ext x B,liq = mol B in liquid mol totaal in liquid = A (T)+ (T)= ext x B,liq = mol B in liquid mol totaal in liquid A + A + 2. SAMENSTELLING (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A + ext = x B,liq = Raoult volgt uit: x B,liq = DE SELREGELS? µ A,vap (T, A ) = µ A,liq (T, x A,liq ) µ B,vap (T, ) = x B,liq (T, x B,liq ) mol B in liquid mol totaal in liquid 2. x VA x LIQ (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A + GEVAL 1 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64.5 C 2.5 C vap H 35.3 kj/mol 44.3 kj/mol 2. x VA x LIQ (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A + GEVAL 1 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64.5 C 2.5 C vap H 35.3 kj/mol 44.3 kj/mol x B,vap? (a) 1 (b).5 (c).1 (d).1 (e) x VA x LIQ GEVAL 1 ext = (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext 1 (f) -4 A x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64.5 C 2.5 C vap H 35.3 kj/mol 44.3 kj/mol CH 3 OH C 7 H 9 N? 5

6 2. x VA x LIQ GEVAL 1 ext = 1 1 x B,liq = 1-x A,liq =.5? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64.5 C 2.5 C vap H 35.3 kj/mol 44.3 kj/mol 2. x VA x LIQ GEVAL 1 ext = 1 1 x B,liq = 1-x A,liq =.5? A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64.5 C 2.5 C vap H 35.3 kj/mol 44.3 kj/mol (T) = x B,liq (T) 1 (T) = x B,liq (T) 1 = A (T)+ (T)= ext CH 3 OH.5 C 7 H 9 N = A (T)+ (T)= ext CH 3 OH.5 C 7 H 9 N A A x VA x LIQ GEVAL 1 ext = 1 1 x B,liq = 1-x A,liq = A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64.5 C 2.5 C vap H 35.3 kj/mol 44.3 kj/mol 2. x VA x LIQ GEVAL 1 ext = 1 1 x B,liq = 1-x A,liq = A: Methanol B: p-aminotolueen T b 64.5 C 2.5 C vap H 35.3 kj/mol 44.3 kj/mol (T) = x B,liq (T) 1 A 1 A = A (T)+ (T)= ext A CH 3 OH.5 C 7 H 9 N % Methanol CH 3 OH.5 C 7 H 9 N x VA x LIQ GEVAL 2 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: B:? 2. x VA x LIQ GEVAL 2 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: B:? (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A + T b 11.5 C 11.5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A + T b 11.5 C 11.5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol x B,vap? (a) 1 (b).5 (c).1 (d).1 (e) 1-1 (f) 6

7 2. x VA x LIQ GEVAL 2 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: B:? 2. x VA x LIQ GEVAL 2 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: B:? (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A T b 11.5 C 11.5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol A (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A T b 11.5 C 11.5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol.5 A.5 A x VA x LIQ GEVAL 2 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: B:? 2. x VA x LIQ GEVAL 2 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: B:.44 (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A T b 11.5 C 11.5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol.5 A.5 A (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A T b 11.5 C 11.5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol 1.6 A.5 A A 2. x VA x LIQ GEVAL 2 ext = x B,liq = 1-x A,liq =.5 A: B: T b 11.5 C 11.5 C vap H 32 kj/mol 32 kj/mol 1.6 A.5 A A 2. x VA x LIQ zojuist berekend: x vap =.44 x liq = x B,vap, x B,liq

8 2. x VA x LIQ 2. x VA x LIQ laagste T x vap =.44 x liq = Twee x-assen! x B,vap, x B,liq x B,vap, x B,liq Vigreux hoogste T 2. x VA x LIQ laagste T 2. x VA x LIQ laagste T Liq 1 vap 1 Liq Liq 1 vap 1 Liq 2 vap 2 Liq vap 2 Liq 3 =vap2 x B,vap, x B,liq Vigreux vap 1 Liq 2 =vap1 x B,vap, x B,liq Vigreux vap 1 Liq 2 =vap1 Liq 1 Liq 1 hoogste T hoogste T 2. x VA x LIQ Liq 1 vap 1 Liq 2 vap 2 Liq 3 vap 3 Liq x B,vap, x B,liq Vigreux vap 3 vap 2 vap 1 laagste T Liq 4 =vap3 Liq 3 =vap2 Liq 2 =vap1 2. SAMENSTELLING Het schotelgetal Effectief aantal keer condensatie en herverdamping. TRAY = SCHOTEL Liq 1 hoogste T Google: petrochemical distillation 8

9 1.DRUK & a) ideale mengsels b) stoom c) azeotropen d) ontgassen 3. TOEVOER 2.b. STOOM (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A + GEVAL 3 ext = x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 onmengbare fen liqa en liqb A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 1. C C vap H 4.7 kj/mol 38.7 kj/mol 2.b. STOOM (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext GEVAL 3 ext = x A,liqA = 1 x B,liqB = 1? A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 1. C C vap H 4.7 kj/mol 38.7 kj/mol 2.b. STOOM (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext GEVAL ext = x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 1. C C vap H 4.7 kj/mol 38.7 kj/mol H 2 O C 7 H 7 Cl? A + A b. STOOM (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext GEVAL ext = x A,liqA = 1 x B,liqB = 1? A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 1. C C vap H 4.7 kj/mol 38.7 kj/mol H 2 O C 7 H 7 Cl 2.b. STOOM GEVAL 3 1 (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext ext = x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 1. C C vap H 4.7 kj/mol 38.7 kj/mol H 2 O C 7 H 7 Cl? A A

10 2.b. STOOM GEVAL 3 1 (T) = x B,liq (T) = A (T)+ (T)= ext A ext = x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 1. C C vap H 4.7 kj/mol 38.7 kj/mol H 2 O C 7 H 7 Cl A 2.b. STOOM H 2 O Extractie van kleine hoeveelheden aromaten zelfs uit teerachtige slurry, zonder kookvertraging of ontleding. GEVAL ext = x A,liqA = 1 x B,liqB = 1 A: water B: p-c 7 H 7 Cl T b 1. C C vap H 4.7 kj/mol 38.7 kj/mol H 2 O C 7 H 7 Cl A 2.b. STOOM 1.DRUK & N 2 ENTROIE UTRECHT a) ideale mengsels b) stoom c) azeotropen d) ontgassen 3. TOEVOER 2.c. AZEOTROEN 2.c. AZEOTROEN Niet-ideaal gedrag: (x liq ) niet lineair Niet-ideaal gedrag: (x liq ) niet lineair T constant damp T constant ideaal T constant ideaal x vap xliq aceton chloroform aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform aceton x CHCl 3 chloroform 1

11 2.c. AZEOTROEN 2.c. AZEOTROEN Attractie AB versus (AA+BB)/2 Niet-ideaal gedrag: (x liq ) niet lineair T constant ideaal T Azeotroop: x vap = x liq constant damp x vap xliq T constant x vap AB ZWAKKER OF STERKER? damp xliq T constant x liq AB ZWAKKER OF STERKER? xvap damp aceton x CHCl 3 chloroform A x B B A x B B aceton x CHCl 3 chloroform ZWAKKER OF STERKER 2.c. AZEOTROEN 2.c. AZEOTROEN Attractie AB STERKER dan (AA+BB)/2: hoger kookpunt Attractie AB ZWAKKER dan (AA+BB)/2: lager kookpunt damp T constant damp T constant damp T ( C) x vap xliq x liq xvap 2 fasengebied ideaal x liq x vap A x B B A x B B T(x) m G(x) / S* H.A.J. Oonk, hase Theory, Elsevier (Amsterdam, 1981). water gewichts-% ethanol (Referenties naar) fasediagrammen Vapor-liquid equilibrium data collection (Univ. Bib.: 18F) hase Diagrams by Wisniak, CRC Handbook of Chemistry & hysics... 2.c. AZEOTROEN T ( C) water 2 fasengebied x liq damp ideaal gewichts-% x vap x vap x liq : CH 3 OH moeilijk te verwijderen 78.3 T ( C) ethanol x methanol ethanol 8% water zonder water MeOH Ind. Eng. Chem. 23, 78 (1931). (Referenties naar) fasediagrammen Vapor-liquid equilibrium data collection (Univ. Bib.: 18F) hase Diagrams by Wisniak, CRC Handbook of Chemistry & hysics... 1.DRUK & a) ideale mengsels b) stoom c) azeotropen d) ontgassen 3. TOEVOER 11

12 3.d. ONTGASSEN 3.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT UITKOKEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =.2 atm O 2 UITKOKEN O 2 Gas opgelost in MET N 2 BORRELEN x O 2,liq molfractie O 2 in WET VAN HENRY MET N 2 BORRELEN ULTRASOONBAD x O2,liq= O2 /K O2 ULTRASOONBAD 3.d. ONTGASSEN 3.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =.2 atm O 2 UITKOKEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =.2 atm O 2 UITKOKEN H2 O = belletjes O2 = x O2,liq = x O 2,liq molfractie O 2 in WET VAN HENRY MET N 2 BORRELEN x O 2,liq molfractie O 2 in WET VAN HENRY MET N 2 BORRELEN x O2,liq = O 2 /K O2 ULTRASOONBAD x O2,liq = O 2 /K O2 ULTRASOONBAD H 2 O tolueen K O2 (a) H 2 O tolueen K O2 (a) c(mm) c(mm) d. ONTGASSEN 3.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =.2 atm O 2 UITKOKEN H2 O= belletjes O2 = x O2,liq = AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =.2 atm O 2 UITKOKEN H2 O= belletjes O2 = x O2,liq = x O 2,liq molfractie O 2 in MET N 2 BORRELEN N2 = belletjes x O 2,liq molfractie O 2 in MET N 2 BORRELEN N2 = belletjes WET VAN HENRY O2 = x O2,liq = WET VAN HENRY O2 = x O2,liq = x O2,liq= O2 /K O2 H 2 O tolueen K O2 (a) c(mm) ULTRASOONBAD x O2,liq= O2 /K O2 H 2 O tolueen K O2 (a) c(mm) ULTRASOONBAD i positie geluid = drukgolven Cavitatiebelletjes ontstaan (damp) en het gas komt daarin vrij. 12

13 3.d. ONTGASSEN AAN DE LUCHT partiële druk O 2 =.2 atm O 2 UITKOKEN H2 O= belletjes O2 = x O2,liq = 1.DRUK & x O 2,liq molfractie O 2 in WET VAN HENRY x O2,liq= O2 /K O2 H 2 O tolueen K O2 (a) c(mm) MET N 2 BORRELEN N2 = belletjes O2 = x O2,liq = ULTRASOONBAD i Waarom gevaar bij aanraken? geluid = drukgolven Cavitatiebelletjes ontstaan (damp) positie en het gas komt daarin vrij. 3.TOEVOER a) hoeveel? b) hoe snel? c) kooksteentjes 3.a. TOEVOER: hoeveel? Oliewinning uit teerzand VEEL! DUUR! Andere scheidingsmethoden kunnen goedkoper zijn dan (stoom). 3.a. TOEVOER: hoeveel? Temperatuur zie ook Ball, opgave 6.1 A B C D E tijd Athabasca Oil Sands roject (Shell, Canada) begin: bij T << T b Een pan water wordt aan de kook gebracht en droog gekookt op een fornuis. Hoe verloopt T? 3.a. TOEVOER: hoeveel? Temperatuur zie ook Ball, opgave 6.1 A B 3.a. TOEVOER: hoeveel? zie ook Ball, opgave 6.1 Temperatuur C 2 4 D 5 begin: bij T << T b E tijd Een pan water wordt aan de kook gebracht en droog gekookt op een fornuis. Hoe verloopt T? begin: bij T << T b 1 3 tijd 13

14 3.a. TOEVOER: hoeveel? zie ook Ball, opgave a. TOEVOER: hoeveel? zie ook Ball, opgave 6.1 Temperatuur Temperatuur 2 4 Σ i ( i ) = ext tijd tijd begin: bij T << T b 3 begin: bij T << T b 3 Warmte = C T (C = 4 JK -1 g -1 voor H 2 O) Σ i ( i ) stijgt (Clausius-Clapeyron) Warmte = C T (C = 4 JK -1 g -1 voor H 2 O) Σ i ( i ) stijgt (Clausius-Clapeyron) 3.a. TOEVOER: hoeveel? zie ook Ball, opgave a. TOEVOER: hoeveel? zie ook Ball, opgave 6.1 Temperatuur Temperatuur Σ i ( i ) = ext 4 Σ i ( i ) = ext geen meer over twee fasen, één T twee fasen, één T 5 5 tijd tijd begin: bij T << T b Warmte = vap H > endotherm ( vap H = 2265 Jg -1 voor H 2 O) begin: bij T << T b Warmte = vap H > endotherm ( vap H = 2265 Jg -1 voor H 2 O) Warmte = C T (C = 4 JK -1 g -1 voor H 2 O) Σ i ( i ) stijgt (Clausius-Clapeyron) Warmte = C T (C = 4 JK -1 g -1 voor H 2 O) Σ i ( i ) stijgt (Clausius-Clapeyron) 3.a. TOEVOER: hoeveel? zie ook Ball, opgave a. TOEVOER: hoeveel? Temperatuur Σ i ( i ) = ext geen meer over vap H p = vap U + vap V (4.7 kjmol -1 voor H 2 O, 1ºC) twee fasen, één T Warmte = C T 1-at.id.gas: C p =(5/2)R tijd begin: bij T << T b Warmte = vap H > endotherm ( vap H = 2265 Jg -1 voor H 2 O) Warmte = C T (C = 4 JK -1 g -1 voor H 2 O) Σ i ( i ) stijgt (Clausius-Clapeyron) 14

15 3.a. TOEVOER: hoeveel? vap H p = vap U + vap V (4.7 kjmol -1 voor H 2 O, 1ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37.6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 46 kjmol -1 ) 3.a. TOEVOER: hoeveel? vap H p = vap U + vap V (4.7 kjmol -1 voor H 2 O, 1ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37.6 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 46 kjmol -1 ) vap V/n RT = 3.1 kjmol -1 (ideaal gas, 1ºC) 3.a. TOEVOER: hoeveel? 3.a. TOEVOER: hoeveel? vap H p = vap U + vap V (4.7 kjmol -1 voor H 2 O, 1ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37.6 kjmol -1 ) vap V/n RT = 3.1 kjmol -1 (ideaal gas, 1ºC) Noem een toepassing vap H p = vap U + vap V (4.7 kjmol -1 voor H 2 O, 1ºC) vap U: verbreken intermoleculaire attractie (H 2 O : 37.6 kjmol -1 ) vap V/n RT = 3.1 kjmol -1 (ideaal gas, 1ºC) geen covalente bindingen! (O-H = 46 kjmol -1 ) geen covalente bindingen! (O-H = 46 kjmol -1 ) 3.b. TOEVOER: hoe snel? 1.DRUK & j vap j af T b 3.TOEVOER a) hoeveel? b) hoe snel? c) kooksteentjes Opp(cm 2 ) T j vap Opp (T-T b ) 15

16 3.b. TOEVOER: hoe snel? j vap T b j af rotavap j af /j vap <1 met Vigreux 1.DRUK & Opp(cm 2 ) T j vap Opp (T-T b ) j af /j vap 1 refluxen j af = j af /j vap stoom j af /j vap 1 3.TOEVOER a) hoeveel? b) hoe snel? c) kooksteentjes 3.c. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES 1 C 3.c. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES 1 C KOOKSTEENTJE 15 C 15 C ACTIVERINGS -ENERGIE 15 C 15 C ACTIVERINGS -ENERGIE LUCHT geluid GROEI DOOR LIQ VA 2 e JAARS (Ball, 22). geluid GROEI DOOR LIQ VA 2 e JAARS (Ball, 22). 3.c. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES 1 C KOOKSTEENTJE 3.c. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES 1 C KOOKSTEENTJE 15 C 15 C 15 C 15 C ACTIVERINGS -ENERGIE ACTIVERINGS -ENERGIE geluid GROEI DOOR LIQ VA 2 e JAARS (Ball, 22). LUCHT AFKOELEN EN WEER OWARMEN KOOKSTEENTJE WERKT NIET MEER Waarom? geluid GROEI DOOR LIQ VA 2 e JAARS (Ball, 22). LUCHT AFKOELEN EN WEER OWARMEN KOOKSTEENTJE WERKT NIET MEER 16

17 3.c. KOOKVERTRAGING & KOOKSTEENTJES CAILLAIRTJE LUCHT KOOKSTEENTJE VOORAL OF N2 1 C normale 15 C vacuüm 15 C ACTIVERINGS -ENERGIE LUCHT gelu id AFKOELEN GROEI DOOR EN WEER OWARMEN met Vigreux LIQ VA stoom 2e JAARS KOOKSTEENTJE (Ball, 22). WERKT NIET MEER ext= normale ext< vacuüm 1. : Σi i(t) = ext ext= normale ext< vacuüm 1. : Σi i(t) = ext 2. SAMENSTELLING: i = xi,liq i(t) met Vigreux met Vigreux stoom ext= normale met Vigreux ext< vacuüm xi,liq = 1 stoom xi,liq = 1 CLAUSIUS-CLAEYRON stoom 1. : Σi i(t) = ext 1. : Σi i(t) = ext 2. SAMENSTELLING: i = xi,liq i(t) 2. SAMENSTELLING: i = xi,liq i(t) CLAUSIUS-CLAEYRON CLAUSIUS-CLAEYRON 3. TOEVOER 3. TOEVOER j Opp (T-Tb) j Opp (T-Tb) 17

Wat hebben ze met elkaar te maken?

Wat hebben ze met elkaar te maken? Destillaties op het practicum Fysische chemie normale destillatie vacuümdestillatie destillatie met Vigreux Wat hebben ze met elkaar te maken? stoomdestillatie Reflectiecollege door Ben Erné (UHD) Doel

Nadere informatie

Fysische Chemie Werkcollege 5: Binaire mengsels-oplosbaarheid

Fysische Chemie Werkcollege 5: Binaire mengsels-oplosbaarheid Fysische Chemie Werkcollege 5: Binaire mengsels-oplosbaarheid Vraag Gegeven is de volgende cis-trans isomerisatiereactie Et: C 2 H 5, Pr: C 3 H 5 ): cis-ethc=chprg) trans-ethc=chprg) Met H 0 300 = -3.8

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht

Fysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht Fysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht Vraag 1: H 2 O dissociatie Bij 1000 K bedraagt de evenwichtsconstante K p voor de dissociatie van water 8.710 11. K p is gerelateerd aan volgende reactie:

Nadere informatie

Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen

Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen Werkcollege 3: evenwicht bij zuivere stoffen Vraag 1 Devormings-vrijeenthalpie G f vanbr 2(g)enBr 2 (l)bedraagtrespectievelijk3.11kjmol 1 en 0 kjmol 1. Wat is de dampdruk van Br 2 (g) bij 298K? Een eenvoudig

Nadere informatie

Toets 2 CTD voor MST. 1 april 2015 14:00 17:00 uur

Toets 2 CTD voor MST. 1 april 2015 14:00 17:00 uur Toets 2 CTD voor MST (4051CHTHEY) 1 april 2015 14:00 17:00 uur Docenten: B. Dam, L. de Smet Naam:... Studentnummer Leiden:... Aantal ingeleverde pags:. Dit tentamen bestaat uit 7 vragen. Maak elke twee

Nadere informatie

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Toets02 Algemene en Anorganische Chemie 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat

Nadere informatie

Opgave 1. Opgave 2. Bereken het chloorgehalte in de droge grond in μg/kg.

Opgave 1. Opgave 2. Bereken het chloorgehalte in de droge grond in μg/kg. Hoofdstuk 2 Monstervoorbehandeling bladzijde 1 Opgave 1 Bij de meting van chloorhoudende verbindingen in grond weeg je 2,05 g vochtige grond af. Dit wordt met aceton en petroleumether geëxtraheerd en ingedampt

Nadere informatie

Eindantwoorden PT-1 toets , 8:45-10:30

Eindantwoorden PT-1 toets , 8:45-10:30 Eindantwoorden PT-1 toets 2-28-05-2014, 8:45-10:30 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint. Schrijf op elk blad je naam

Nadere informatie

-- zie vervolg volgende pagina --

-- zie vervolg volgende pagina -- PT-1 hertentamen, 13-08-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... En/of Studentnummer Delft:... Dit tentamen bestaat

Nadere informatie

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn PT-1 tentamen, 26-06-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN

TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN Vooraf: Zet Uw naam op alle papieren (ook de losse pagina s met figuren etc.) die U denkt in te leveren. Vergeet niet de uitgewerkte figuren in Bijlage 1, 2 en 3 in te leveren.

Nadere informatie

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 27 juli 2015

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 27 juli 2015 UITWERKING CCVS-TENTAMEN 27 juli 2015 Frank Povel NB. Deze uitwerking is door mij gemaakt en is niet de uitwerking die de CCVS hanteert. Er kunnen dan ook op geen enkele wijze rechten aan deze uitwerking

Nadere informatie

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn

PT-1 tentamen, , 9:00-12:00. Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn PT-1 tentamen, 26-06-2013, 9:00-12:00 Cursus: 4051PRTE1Y Procestechnologie 1 Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad in ieder geval je naam

Nadere informatie

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden.

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Uitwerkingen Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Opmerking: in een ideaal gas hebben de moleculen wel een massa. Alleen

Nadere informatie

1 Algemene begrippen. THERMOCHEMIE p. 1

1 Algemene begrippen. THERMOCHEMIE p. 1 TERMOCEMIE p. 1 1 Algemene begrippen De chemische thermodynamica bestudeert de energieveranderingen en energieuitwisselingen bij chemische processen. Ook het voorspellen van het al of niet spontaan verloop

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA ECHNISCHE UNIVERSIEI EINDHOVEN FACULEI DER ECHNISCHE NAUURKUNDE GROEP RANSPORFYSICA entamen hermische Fysica 1 (3NB60), op vrijdag 21 januari 2011, 14.00-17.00 uur. Het tentamen levert maximaal 100 punten

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 1 maart uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 1 maart uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 1 maart 2016 13.30-15.00 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

TENTAMEN. Thermodynamica en Statistische Fysica (TN )

TENTAMEN. Thermodynamica en Statistische Fysica (TN ) TENTAMEN Thermodynamica en Statistische Fysica (TN - 141002) 25 januari 2007 13:30-17:00 Het gebruik van het diktaat is NIET toegestaan Zet op elk papier dat u inlevert uw naam Begin iedere opgave bovenaan

Nadere informatie

Practicum: Fysische en Chemische Technologie. DE DESTILLATIE KOLOM

Practicum: Fysische en Chemische Technologie. DE DESTILLATIE KOLOM Practicum: Fysische en Chemische Technologie. DE DESTILLATIE KOLOM Auteur: N.M. Leurs Revisie: T. Schmeetz/ D. Dijkstra Versie: 1.3 Datum: Augustus 2010 Inhoud 1. Inleiding... 3 1.1. Doel... 3 2. Theorie...

Nadere informatie

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00

IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 IPT hertentamen - 03-07-2015, 9:00-12:00 Cursus: 4051IPTECY Inleiding ProcesTechnologie Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag volledig door voordat je aan (a) begint. Schrijf op elk blad

Nadere informatie

Tentamen Chemische Thermodynamica voor LST/MST Maandag 2 Mi 2012

Tentamen Chemische Thermodynamica voor LST/MST Maandag 2 Mi 2012 Tentamen Chemische Thermodynamica voor LST/MST Maandag 2 Mi 2012 Meerkeuze vragen (2.5pt) Maak een kolom met antwoorden in de vorm: Vraag X=A,B>C of D Vraag 1 De Debye afschermingslengte is klein bij:

Nadere informatie

HERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30

HERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30 HERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR en BINAS. NB: Geef bij je antwoorden altijd eenheden,

Nadere informatie

Uitwerkingen Basischemie hoofdstuk 1

Uitwerkingen Basischemie hoofdstuk 1 Uitwerkingen Basischemie hoofdstuk 1 Opgave 1.1 Opgave 1.2 Opgave 1.3 Opgave 1.4 Stofeigenschappen en zintuigen Noem 4 stofeigenschappen die je met je zintuigen kunt waarnemen? Fysische constanten a. Methaan

Nadere informatie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie

Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003. Theorie Examen C.I.T. - Eerste zit 2002-2003 Theorie Geef van alle grootheden de betekenis en de dimensie!!! 1. Destillatie Deze vraag handelt over een multicomponentrectificatie. - Definieer de begrippen sleutelcomponenten

Nadere informatie

Scheidingstechnologie by M.A. van der Veen and B. Eral

Scheidingstechnologie by M.A. van der Veen and B. Eral Scheidingstechnologie 2017 by M.A. van der Veen and B. Eral Praktische zaken Docenten: M.A. van der Veen & Burak Eral Rooster: zie Brightspace Boeken: Thermodynamics and Statistica Mechanics, M. Scott

Nadere informatie

Van aardgas naar methanol

Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol Van aardgas naar methanol J.A. Wesselingh G.H. Lameris P.J. van den Berg A.G. Montfoort VSSD 4 VSSD Eerste druk 1987, 1990, 1992, 1998, licht gewijzigd 2001 Uitgegeven door: VSSD

Nadere informatie

Het is echter waarschijnlijker dat rood kwik bestaat uit Hg 2+ ionen en het biantimonaation met de formule Sb2O7 4.

Het is echter waarschijnlijker dat rood kwik bestaat uit Hg 2+ ionen en het biantimonaation met de formule Sb2O7 4. Lyceum Oudehoven Hoefslag 4 4205 NK Gorinchem Schoolexamen Leerjaar: 4 Vak: Scheikunde Datum: 26-06-2013 Tijd: 13.00 14.30 uur Uitdelen: opgavenvellen + proefwerkpapier Toegestaan: rekenmachine, potlood,

Nadere informatie

Toets T2 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2013

Toets T2 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2013 Toets T2 Algemene en Anorganische Chemie 30 oktober 2013 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie

Nadere informatie

Een reactie blijkt bij verdubbeling van alle concentraties 8 maal zo snel te verlopen. Van welke orde zou deze reactie zijn?

Een reactie blijkt bij verdubbeling van alle concentraties 8 maal zo snel te verlopen. Van welke orde zou deze reactie zijn? Hoofdstuk 19 Reactiesnelheid en evenwicht bladzijde 1 Opgave 1 Voor de volgende reactie: 4 NH 3(g) + 5 O 2(g) 4 NO(g) + 6 H 2O(g) blijkt onder bepaalde omstandigheden: S = 2,5 mol/l s. Hoe groot zijn:

Nadere informatie

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 1 Stoffen bladzijde 1

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 1 Stoffen bladzijde 1 Hoofdstuk 1 Stoffen bladzijde 1 Opgave 1 Hoe groot zijn de smelt- en kookpunten van onderstaande stoffen (zoek op)? smeltpunt kookpunt (sublimatiepunt) a 195 K (-78 O C); 240 K (-33 O C) b 159 K (-114

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 31 maart 2016 13.30-16.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 31 maart 2016 13.30-16.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 31 maart 2016 13.30-16.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... Aantal ingeleverde vellen:.. Dit tentamen bestaat uit 5 open vragen

Nadere informatie

Herkansing Toets T1 en T2 AAC. 08 november 2013

Herkansing Toets T1 en T2 AAC. 08 november 2013 Herkansing Toets T1 en T2 AAC 08 november 2013 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie en vervolgens

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt:

Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie 1 Vraag 1 Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Bij constante T het volume reversibel verdubbeld. Het

Nadere informatie

Naam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO

Naam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO Naam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO Bij deze toets hoort een blad met enige gegevens van stoffen. OPGAVE 1 Twee Maagdenburger halve bollen zijn tegen elkaar gezet en de lucht tussen de

Nadere informatie

Fysische Chemie Oefeningenles 6 Oplosbaarheid - Fasendiagrammen

Fysische Chemie Oefeningenles 6 Oplosbaarheid - Fasendiagrammen Fysische Chemie Oefeningenles 6 Oplosbaarheid - Fasendiagrammen Vraag 1 Opgave Koper en nikkel zijn volledig mengbaar in zowel de vloeibare als de vaste fase. Veronderstel dat ze een ideaal vloeibaar en

Nadere informatie

IPT toets , 8:45-10:30

IPT toets , 8:45-10:30 IPT toets 2-29-05-2015, 8:45-10:30 Cursus: 4051IPTECY Inleiding ProcesTechnologie Docenten: F. Kapteijn & V. van Steijn Lees elke vraag goed door voordat je begint Schrijf op elk blad je naam en studentnummer

Nadere informatie

Eindtoets 3BTX1: Thermische Fysica. Datum: 3 juli 2014 Tijd: uur Locatie: paviljoen study hub 2 vak c & d

Eindtoets 3BTX1: Thermische Fysica. Datum: 3 juli 2014 Tijd: uur Locatie: paviljoen study hub 2 vak c & d Eindtoets 3BTX1: Thermische Fysica Datum: 3 juli 2014 Tijd: 9.00-12.00 uur Locatie: paviljoen study hub 2 vak c & d Deze toets bestaat uit 3 opgaven die elk op een nieuwe pagina aanvangen. Maak de opgaven

Nadere informatie

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur. In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet

Nadere informatie

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1982 EERSTE TIJDVAK uitwerkingen

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1982 EERSTE TIJDVAK uitwerkingen EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1982 EERSTE TIJDVAK uitwerkingen Oxonium 1982-I(I) Opmerking: Het ruimtelijk verloop (zie onder) van de substitutiereactie (S N2) was bij de beantwoording niet noodzakelijk: Uit (methoxyethaan)

Nadere informatie

vrijdag 28 oktober :40:59 Nederland-tijd Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal

vrijdag 28 oktober :40:59 Nederland-tijd Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal + Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal + 2.2 Elektrisch geleidingsvermogen Demo 2.1 Geleidt stroom als vaste stof: ja / nee Geleidt stroom als vloeistof: ja/nee Opgebouwd uit welke atoomsoorten?

Nadere informatie

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019 l UITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019 Frank Povel NB. Deze uitwerking is door mij gemaakt en is niet de uitwerking die de CCVS hanteert. Er kunnen dan ook op geen enkele wijze rechten aan deze uitwerking

Nadere informatie

Fysische Chemie en Kinetiek 2009-2010

Fysische Chemie en Kinetiek 2009-2010 Fysische Chemie en Kinetiek 009-010 Deeltentamen 01 3 oktober 009, 9:00-1:00 Naam: Studentnummer: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad en de opgaven. Waar nodig word

Nadere informatie

Voorronde Opgave 1. Opgave 2. Opgave punten. 8 punten. 9 punten. Opgaven. woensdag 6 februari

Voorronde Opgave 1. Opgave 2. Opgave punten. 8 punten. 9 punten. Opgaven. woensdag 6 februari Voorronde 1991 Opgaven woensdag 6 februari Opgave 1 15 punten 1 2 3 4 Men titreert 25,0 ml ammonia met 0,100 M zoutzuur. Met behulp van een ph-meter vindt men het bijgaand diagram. Geef de reactievergelijking

Nadere informatie

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.

10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte. 1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand

Nadere informatie

TENTAMEN CTD voor 1 e jaars MST/LST/TA (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 1 Juli uur Docenten: L. de Smet, S. Huynink, B.

TENTAMEN CTD voor 1 e jaars MST/LST/TA (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 1 Juli uur Docenten: L. de Smet, S. Huynink, B. TENTAMEN CTD voor 1 e jaars MST/LST/TA (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 1 Juli 2013 9-12 uur Docenten: L. de Smet, S. Huynink, B. Dam Naam: Studentnummer Leiden:... Studentnummer Delft:... Opgave 1: Meerkeuze

Nadere informatie

6. Oplossingen - Concentratie

6. Oplossingen - Concentratie 6. Oplossingen - Concentratie 1. Opgeloste stof Oplosmiddel Oplossing Een oplossing is een homogeen mengsel (oplossing) van een vloeistof (oplosmiddel of solvent) en een (of meer) andere stoffen (opgeloste

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT DER TECHNISCHE NATUURKUNDE GROEP TRANSPORTFYSICA Tentamen Thermische Fysica 1 (3NB60), op woensdag 13 april 2011, 900-1200 uur Het tentamen levert maximaal 100

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-II Ammoniak Ammoniak wordt bereid uit een mengsel van stikstof en waterstof in de molverhouding N 2 : H 2 = 1 : 3. Dit gasmengsel, ook wel synthesegas genoemd, wordt in de ammoniakfabriek gemaakt uit aardgas,

Nadere informatie

Fysische Chemie en Kinetiek

Fysische Chemie en Kinetiek Fysische Chemie en Kinetiek 007-008 Deeltentamen 01 8 juli 008, 14:00-17:00 Naam: Studentnummer: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad en de opgaven. Waar nodig word

Nadere informatie

Dampdruk, verdampingswarmte en verdampingsentropie van chloroform

Dampdruk, verdampingswarmte en verdampingsentropie van chloroform Dampdruk, verdampingswarmte en verdampingsentropie van chloroform Bettens Stijn en Bronders Piet 17 november 2010 1 Inhoudsopgave 1 Praktisch Gedeelte 3 1.1 heorie........................................

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven

EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1978, TWEEDE TIJDVAK, opgaven Acetylglycine 1978-II(I) Vele endotherme reacties verlopen alleen als men aan de stoffen die men wil laten reageren energie toevoert. Toevoeren van energie

Nadere informatie

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE CORRECTIEMODEL VOORRONDE 1 af te nemen in de periode van woensdag 30 januari 2013 tot en met woensdag 6 februari 2013 Deze voorronde bestaat uit 22 meerkeuzevragen verdeeld

Nadere informatie

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 3 en 4

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 3 en 4 Samenvatting NaSk Hoofdstuk 3 en 4 Samenvatting door een scholier 1712 woorden 7 februari 2012 5,3 38 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Nova 1 Kristalstructuur is een vorm die een vaste stof heft zoals:

Nadere informatie

Tentamen Algemene en Anorganische Chemie. 02 november 2010

Tentamen Algemene en Anorganische Chemie. 02 november 2010 Tentamen Algemene en Anorganische Chemie 02 november 2010 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) Uitgave 2016 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur

Nadere informatie

Scheidingsmethoden methode principe voorbeeld. destilleren verschil in kookpunt wijn whiskey. filtreren verschil in deeltjesgrootte koffie

Scheidingsmethoden methode principe voorbeeld. destilleren verschil in kookpunt wijn whiskey. filtreren verschil in deeltjesgrootte koffie 1.2 Twee of meer atoomsoorten samen vormen een molecuul : bouwsteen die bestaat uit twee of meer atomen Atoom : bouwsteen van een molecuul Stoffen Zuivere stoffen Elementen: stoffen waarvan de bouwstenen

Nadere informatie

Tentamen Algemene en Anorganische Chemie. 01 november 2011

Tentamen Algemene en Anorganische Chemie. 01 november 2011 Tentamen Algemene en Anorganische Chemie 01 november 2011 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie

Nadere informatie

De stoominstallatie met: ketel, turbine, condensor en voedingspomp. Eigenlijk wordt maar weinig energie nuttig gebruikt in een installatie:

De stoominstallatie met: ketel, turbine, condensor en voedingspomp. Eigenlijk wordt maar weinig energie nuttig gebruikt in een installatie: dinsdag 29 januari 2019 14:43 De stoominstallatie met: ketel, turbine, condensor en voedingspomp. Eigenlijk wordt maar weinig energie nuttig gebruikt in een installatie: Een simpele installatie heeft een

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F/MNW Vrijdag 3 december 005 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR. Mogelijk nodige constantes: Gasconstante R = 8.31447 Jmol 1 K 1 = 8.0574 10 L

Nadere informatie

De vluchtigheid van stoffen in water

De vluchtigheid van stoffen in water DR. IR. D. KUIPER, J. VERDOUW Keuringsinstituut voor Waterleidingartikclen KIWANV De vluchtigheid van stoffen in water Inleiding In drinkwater en oppervlaktewater kunnen een groot aantal organische stoffen

Nadere informatie

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam

TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor

Nadere informatie

FYSICA DM THEORIE SAMENVATTING

FYSICA DM THEORIE SAMENVATTING FYSICA DM THEORIE SAMENVATTING Elementen - Elementen kunnen op 3 manieren voorkomen: - Vast - Vloeibaar - Gasvormig Water & Warmte - Warmte overdracht op 3 manieren - Geleiding direct contact / toepassing

Nadere informatie

Antwoorden hoofdstuk 3

Antwoorden hoofdstuk 3 Antwoorden hoofdstuk 3 1. Drie voorbeelden van een verbinding zijn water, een zout en bijvoorbeeld ammoniak. 2. Kaliumbromide een zuivere stof omdat kalium en broom in een verbinding zitten. 3. Hier vind

Nadere informatie

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar:

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar: Oefenopgaven Thermodynamica 2 (29-9-2010) Opgave 1. Een stuk ijs van -20 C en 1 atm wordt langzaam opgewarmd tot 110 C. De druk blijft hierbij constant. Schets hiervoor in een grafiek het verloop van de

Nadere informatie

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 14 Chemische processen bladzijde 1 Opgave 1 Wat denk je, zijn de volgende processen continuprocessen of batch-processen? a productie van verschillende soorten medicijnen b productie van verschillende

Nadere informatie

p V T Een ruimte van 24 ºC heeft een dauwpuntstemperatuur van 19 ºC. Bereken de absolute vochtigheid.

p V T Een ruimte van 24 ºC heeft een dauwpuntstemperatuur van 19 ºC. Bereken de absolute vochtigheid. 8. Luchtvochtigheid relatieve vochtigheid p e 100 % p absolute vochtigheid = dichtheid van waterdamp dauwpuntstemperatuur T d = de temperatuur waarbij de heersende waterdampdruk de maximale dampdruk is.

Nadere informatie

Toets T1 Algemene en Anorganische Chemie. 01 oktober 2014

Toets T1 Algemene en Anorganische Chemie. 01 oktober 2014 Toets T1 Algemene en Anorganische Chemie 01 oktober 2014 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie

Nadere informatie

Intermoleculaire krachten ELEKTRONEGATIVITEIT, POLAIRE ATOOMBINDING, DIPOOLMOMENT, ION-

Intermoleculaire krachten ELEKTRONEGATIVITEIT, POLAIRE ATOOMBINDING, DIPOOLMOMENT, ION- Intermoleculaire krachten ELEKTRONEGATIVITEIT, POLAIRE ATOOMBINDING, DIPOOLMOMENT, ION- DIPOOLINTERACTIE EN HYDRATATIE, DIPOOL-DIPOOLINTERACTIE, WATERSTOFBRUG, LONDONINTERACTIE Paragrafen of subparagrafen

Nadere informatie

Exact periode Youdenplot Krachten Druk

Exact periode Youdenplot Krachten Druk Exact periode 10.2 Youdenplot Krachten Druk Youdenplot. De Youdenplot wordt uitgelegd aan de hand van een presentatie. Exact Periode 10.2 2 Krachten. Een kracht kan een voorwerp versnellen of vervormen.

Nadere informatie

Oefening 9a (10.17a)

Oefening 9a (10.17a) Oefenng 9a (10.17a) Gven: The saturaton pressure for vapor-lqud equlbra for a gven speces ftted to the Antone equaton: ln(p VAP /P REF )=c 1 -c 2 /(T+c 3 ) The vapour obeys the equaton of state P=nRT/(V-nb)

Nadere informatie

Hertentamen CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 14 April uur Docenten: L. de Smet, B. Dam

Hertentamen CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 14 April uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Hertentamen CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 14 April 2016 9.00-12.00 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... Aantal ingeleverde vellen:.. Dit tentamen bestaat uit 1 set multiple

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Opgave 2. Opgave 1. Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO,

Hoofdstuk 8. Opgave 2. Opgave 1. Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO, Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO, Hoofdstuk 8 Opgave 1 Bruistabletten bevatten onder andere natriumwaterstofcarbonaat. Als je deze tabletten in water brengt, treedt een reactie op waarbij

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur kan worden

Nadere informatie

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Tentamen: Fysische Chemie en Kinetiek (4052FYSCK-1415FWN) Datum: 17-4-2015 Tijd/tijdsduur: 9:00-12:00; 3 uur Plaats: Grote en Kleine Pastizaal, ChemE, Delft Docent(en) en/of tweede lezer: Prof. dr. M.T.M.

Nadere informatie

scheikunde vwo 2016-I

scheikunde vwo 2016-I Nitromusks 1 maximumscore Voorbeelden van een juist antwoord zijn: Het koolstofatoom met de methylgroep is een asymmetrisch koolstofatoom, dus er zijn (twee) spiegelbeeldisomeren. Het C atoom met de CH

Nadere informatie

Frank Povel. a1. De twee factoren zijn: 1. er moeten geladen deeltjes zijn; 2. de geladen deeltjes moeten zich kunnen verplaatsen.

Frank Povel. a1. De twee factoren zijn: 1. er moeten geladen deeltjes zijn; 2. de geladen deeltjes moeten zich kunnen verplaatsen. UITWERKING CCVS-TENTAMEN 26 november 2014 Frank Povel NB. Deze uitwerking is door mij gemaakt en is niet de uitwerking die de CCVS hanteert. Er kunnen dan ook op geen enkele wijze rechten aan deze uitwerking

Nadere informatie

Lees elke opgave in zijn geheel door voordat je met de uitwerking begint. Werk netjes en beknopt, en wees vooral duidelijk.

Lees elke opgave in zijn geheel door voordat je met de uitwerking begint. Werk netjes en beknopt, en wees vooral duidelijk. UNIVERSITEIT TWENTE CT-ST GESLOTEN-BOEK TOETS VAK: PROJECT PROCESTECHNOLOGIE DOCENT Prof. Dr. G. Mul e Dr. L. va der Ham DATUM: Vrijdag 22 November 2013 TIJD: 15:45 17:30 uur LAAT DUIDELIJK ZIEN HOE JE

Nadere informatie

Adviesnamiddag Added Value Plantin 14 maart 2007

Adviesnamiddag Added Value Plantin 14 maart 2007 Veilig en gezond werken met chemicaliën Adviesnamiddag Added Value Plantin 14 maart 2007 Prof. Dr. Ir. Filip Verplaetsen Inhoud Brand vs. explosie Brand en explosiekarakteristieken Demo s Veilig en gezond

Nadere informatie

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Tentamen: Fysische Chemie en Kinetiek (4052FYSCK-1415FWN) Datum: 8-4-2015 Tijd/tijdsduur: 14:00-17:00; 3 uur Plaats: Computerzaal 0.20 van het gebouw van Civiele Techniek, Delft Docent(en) en/of tweede

Nadere informatie

a. Beschrijf deze reactie met een vergelijking. In het artikel is sprake van terugwinning van zwavel in zuivere vorm.

a. Beschrijf deze reactie met een vergelijking. In het artikel is sprake van terugwinning van zwavel in zuivere vorm. PEARL GTL Oliemaatschappijen zoals Shell willen aan de nog steeds stijgende vraag naar benzine en diesel kunnen blijven voldoen én ze willen de eindige olievoorraad zoveel mogelijk beschikbaar houden als

Nadere informatie

2 Concentratie in oplossingen

2 Concentratie in oplossingen 2 Concentratie in oplossingen 2.1 Concentratiebegrippen gehalte Er zijn veel manieren om de samenstelling van een mengsel op te geven. De samenstelling van voedingsmiddelen staat op de verpakking vermeld.

Nadere informatie

Van der Waals en Wilson. N.G. Schultheiss

Van der Waals en Wilson. N.G. Schultheiss 1 Van der Waals en Wilson N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module bespreekt de werking van nevel- en bellenkamers. Dat zijn detectoren waarmee kleine deeltjes, zoals stof of kosmische straling, kunnen

Nadere informatie

7.1 Het deeltjesmodel

7.1 Het deeltjesmodel Samenvatting door Mira 1711 woorden 24 juni 2017 10 3 keer beoordeeld Vak NaSk 7.1 Het deeltjesmodel Een model van een stof Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen. Aangezien je niet kunt zien hoe een

Nadere informatie

Hertentamen Statistische en Thermische Fysica II Woensdag 14 februari 2007 Duur: 3 uur

Hertentamen Statistische en Thermische Fysica II Woensdag 14 februari 2007 Duur: 3 uur Hertentamen Statistische en Thermische Fysica II Woensdag 14 februari 2007 Duur: 3 uur Vermeld op elk blad duidelijk je naam, studierichting, en evt. collegekaartnummer! (TIP: lees eerst alle vragen rustig

Nadere informatie

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, WETENSCHAP EN CULTUUR UNIFORM HEREXAMEN HAVO 2015

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, WETENSCHAP EN CULTUUR UNIFORM HEREXAMEN HAVO 2015 MINISTERIE VAN ONDERWIJS, WETENSCHAP EN CULTUUR UNIFORM HEREXAMEN HAVO 2015 VAK : NATUURKUNDE DATUM : WOENSDAG 29 JUNI 2015 TIJD : 07.45 10.45 Aantal opgaven: 5 Aantal pagina s: 6 Controleer zorgvuldig

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van BINAS en een (grafische) rekenmachine. Let op eenheden en significante cijfers. 1.

Nadere informatie

Bereken de verhouding massa van het water van het mengsel bij t = 0 s. massa van het ijs

Bereken de verhouding massa van het water van het mengsel bij t = 0 s. massa van het ijs jaar: 1989 nummer: 30 Een geïsoleerd vat bevat een water -ijs mengsel bij 0 C (273 K). Dit mengsel wordt langzaam verwarmd door een ondergedompelde weerstand die vanaf t = 0 s zorgt voor een constante

Nadere informatie

Thema 2 Materiaal uit de natuur

Thema 2 Materiaal uit de natuur Naut samenvatting groep 6 Mijn Malmberg Thema 2 Materiaal uit de natuur Samenvatting Drie maal water Water kan veranderen van ijs in waterdamp. En waterdamp en ijs kunnen weer veranderen in water. Water

Nadere informatie

Herkansing Algemene en Anorganische Chemie. 06 November 2015

Herkansing Algemene en Anorganische Chemie. 06 November 2015 Herkansing Algemene en Anorganische Chemie 06 November 2015 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie

Nadere informatie

Oefenvraagstukken 4 VWO Hoofdstuk 6 antwoordmodel

Oefenvraagstukken 4 VWO Hoofdstuk 6 antwoordmodel efenvraagstukken 4 VW oofdstuk 6 antwoordmodel Een 0 D komt overeen met 7,1 mg a 2+ per liter water. 1 In 0,5 liter water is 58,3 mg a 2+ opgelost. oeveel 0 D is dit? Per L opgelost: 2 x 58,3 mg a 2+ =

Nadere informatie

Aspecten van een synthese. September 2011 dr. P.S. Peijzel

Aspecten van een synthese. September 2011 dr. P.S. Peijzel Aspecten van een synthese September 2011 dr. P.S. Peijzel Inhoud: Aspecten van een synthese Nabespreken ARB-Toets Wat is het doel van een synthese? Het in handen krijgen van een gewenste stof door middel

Nadere informatie

Deel 2 Chemische thermodynamica

Deel 2 Chemische thermodynamica 1 Deel 2 Chemische thermodynamica 2 Scheikunde bestudeert materie eigenschappen van materie veranderingen van materie energieveranderingen Experimenteel meetbare grootheden P, T, V, n (reactiestoichiometrie)

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN 4.1.1 SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT Wanneer we een zuivere vaste stof (figuur 4.1) verwarmen zal de temperatuur ervan stijgen. Na enige tijd wordt de vaste stof

Nadere informatie

Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/2014

Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/2014 Tentamen Statistische Thermodynamica MST 19/6/214 Vraag 1. Soortelijke warmte ( heat capacity or specific heat ) De soortelijke warmte geeft het vermogen weer van een systeem om warmte op te nemen. Dit

Nadere informatie