Kunsten en Erfgoed Arenbergstraat 9, 1000 Brussel Tel Fax Verslag

Transcriptie

1 Kunsten en Erfgoed Arenbergstraat 9, 1000 Brussel Tel Fax kunstenenerfgoed@vlaanderen.be Verslag Datum 2/9/2014 Titel Aanwezig Europeana Vlaanderen Overlegplatform Erik Buelinckx (KIK-IRPA) Veronique Despodt (SMAK) Barbara Dierickx (PACKED) Jef Malliet (Provincie Limburg) Ann Moerenhout (FWO) Hans van der Linden (agentschap Kunsten en Erfgoed) Sofie Ruysseveldt (Argos, centrum voor Kunst en Media) Simon Smessaert (departement CJSM) Anne-Marie Ten Dokum (Designmuseum Gent) Mieke Van Doorselaer (Provincie Oost-Vlaanderen) Valerie Vermassen (Familiekunde Vlaanderen) Staf Vos (Het Firmament) Roxanne Wyns (K.U.Leuven / LIBIS) Afwezig met kennisgeving Verslaggever David Coppoolse (Vlaamse Erfgoedbibliotheek) Pascal Ennaert (VKC) Jeroen De Meester (stedelijke musea Antwerpen) Tinne Jacobs (RWO) Christophe Maes Bart Magnus (VTi) Diantha Osseweijer (CAG) Eva Van Passel (iminds/smit) Bruno Vermeeren (VVBAD) Donald Weber (AMSAB) Hans van der Linden 1. Europeana Space Europeana Space is een best practice network dat op het CIP ICT PSP gefinancierd wordt en op 1 februari 2014 van start ging. De kickoffmeeting vond in Leuven plaats. Het heeft een doorlooptijd van 36 maanden.

2 2 Het project focust op de economische valorisatie van digitaal erfgoed, of zoals dit in de projectomschrijving opgenomen is: Increase and enhance the creative industries (CI) use of Europeana by delivering a range of resources to support their engagement. Het projectconsortium telt 29 partners uit 13 landen. De projectcoördinatie is in handen van de universiteit van Conventry en de dagdagelijkse (technische) coördinatie gebeurt door het Italiaanse Promotor. De Katholieke Universiteit van Leuven, PACKED en iminds zijn als Belgische partners betrokken. Het project heeft als doel om verschillende platformen te maken die creatieve sectoren ondersteunen om dingen te doen: - technical space: dit gaat om technische infrastructuur en tools en wordt in afstemming met andere projecten binnen de Europeana-familie gemaakt (vb. EuropeanaLabs). Deze afstemming is nodig opdat dat tools ook later door andere projecten kunnen gebruikt worden. - content space: dit gaat over rechten en hergebruik van data door creatieve industrieën. Hoe kan een creatieve industrie met open data aan de slag gaan en modellen uitwerken? En als je iets open geeft, wat hang je daar dan aan? De Open Knowledge Foundation is hiervoor als subcontractor aangenomen. - innovation space: dit gaat over het ontwikkelen en exploreren van innovatieve tools en diensten voor creatieve industrieën (via marktanalyse, hackatons, ). De projecten die hieruit voortkomen, zullen verder ondersteund worden zodanig dat ze in de markt gezet kunnen worden. Ter ondersteuning van deze platformen worden er pilootprojecten opgezet in zes thematische domeinen. Hierbij wordt gefocust op het in de markt zetten van producten. Zes thematische pilots zullen het potentieel van hergebruik van Europeana-data (en andere open cultureel-erfgoeddata) aantonen. Daarnaast wordt nagegaan hoe bijkomende content voor Europeana gegenereerd kan worden en hoe er applicaties ontwikkeld kunnen worden die modellen bieden voor doorontwikkeling en commercialisering. Overzicht pilots: - interactive tv: op basis van content uit EUScreen (oa. Beeld en Geluid): men gaat na hoe erfgoed ingezet kan worden bij multichannel-projecten. - photography (geleid door K.U.Leuven), ondermeer op basis van content uit Europeana Photography (data waarvan de rechten gedeeltelijk geklaard zijn) - dance (veel werk ifv auteurswet) gaat ook over tools (tracking van beweging) - games - (hybrid) publishing: vertrekt vanuit openheid (soort blogconcept) // vervangende methode voor presentatie en hoger onderwijs - cultureel erfgoed (musea): onder meer met een focus op een memorialsite en hoe de collectie interactief te benaderen. Europeana Space loopt momenteel nog maar acht maanden, hoe deze pilots concreet ingevuld zullen worden, zal later verduidelijkt worden. Rollen van de Belgische partners in Europeana Space:

3 3 PACKED is samen met de universiteit van Exceter leider van werkpakket 3 (Content Space) waarin auteursrecht behandeld wordt: - men werkt mee aan het creëren van een kennisbank over open content exchange - het beheer van wettelijke aspecten in functie van gebruik en hergebruik van creatief digitaal materiaal komt aan bod. - rights labelling. Het was de bedoeling om dit samen met Europeana uit te werken maar de timing was niet opportuun (de concrete invulling wordt nog verder uitgewerkt, dit kan ook buiten Europeana bekeken worden). - organisatie van een rights labelling workshop ism iminds en de universiteit van Exeter. Dit gaat ook over onzichtbare watermarking en over technologie binnen het JPEGbestand. - een taak over het verbeteren van herbruikbare content in Europeana. PACKED is eveneens betrokken in werkpakket 5 (Innovation Space) waarin het hergebruik van digitaal cultureel erfgoed in onderwijs aan bod komt. Specifiek werkt men rond best practices in functie van de innovatieve toegang binnen educatie. iminds werkt op een meer technisch niveau (ism NTUA), er zijn verschillende taken ivm APIs gepland. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de coördinatie van de vele pilots die ontwikkeld worden. De K.U.Leuven leidt de pilot over fotografie. Zij kijken of er creatief en marktgericht gebruik gemaakt kan worden van historisch fotomateriaal. In dat kader zal er ook een hackaton in Leuven plaatsvinden. KUL staat ook in voor de disseminatie en herwerking van deliverables en andere projectrapporten. Op 16 en 17 oktober vindt de eerste grote conferentie, Digital Cultural Content Re- Imagined: New Avenues for the Economy and Society binnen dit project plaats in Venetië. Barbara Dierickx (presentatie) 2. Update AthenaPlus: tools AthenaPlus is eveneens een best practice netwerk dat op basis van het CIP ICT PSP gefinancierd wordt. Het startte in maart 2013 en loopt tot augustus Het consortium bestaat uit 40 partners uit 21 Europese lidstaten. De Belgische partners in het project zijn Openbaar Kunstbezit Vlaanderen, Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, PACKED vzw, Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. Het project focust op het aanleveren van data aan Europeana, het verrijken van data (in functie van verbeterde zoekmogelijkheden) en het experimenteren met het aanleveren van data voor hergebruik in andere domeinen (onder meer toerisme en onderwijs). In de dertigste projectmaand werd de tool MOVIO vrijgegeven. Hiermee kan je digitale tentoonstellingen maken. Dit werd door een klein Italiaans bedrijfje gemaakt, met steun

4 4 van de Italiaanse telecomorganisatie. Dit kan online gebruikt worden maar eveneens via mobiele media. AthenaPlus wordt gekenmerkt door een continu proces van feedback. Dit zorgt ervoor dat er tools opgeleverd worden die volledig afgewerkt zullen zijn op het einde van het project. Een belangrijke tool hiervoor is de wikipagina waarop allerhande trainingmateriaal te vinden is om met de tools te kunnen werken. Eerder dit jaar vond er eveneens een specifiek trainingsprogramma plaats. Aan de hand van enkele voorbeelden wordt de open source MOVIO-tool overlopen voor de creatie van digitale tentoonstellingen. Het is ook om meertalige tentoonstellingen te hebben. Daarnaast is er ook een media-archief waar je afbeeldingen en andere data kan opladen. Wel is het nog niet mogelijk om in dat media-archief meteen een dump van materiaal in te laden. Er zullen op termijn vier templates ontwikkeld worden zodanig dat er visueel gevarieerd kan worden. Als iemand in een handson sessie over de MOVIO-tool geïnteresseerd is, kan er met PACKED contact opgenomen worden via In het kader van werkpakket 5 is PACKED ook betrokken bij het creëren van een educatieve toolbox om schooltrips vorm te geven, city quests uit te werken of smartboardapplicaties met kaartmateriaal te maken: - Plan your own schooltrip : dient om een reis met school mee voor te bereiden. De leraar kan een frame opstellen maar het is de bedoeling dat de leerlingen de cultureelerfgoedbronnen zelf zullen onderzoeken. Dit gedeelte wordt in open source ontwikkeld en zal eind oktober beschikbaar zijn. - City quest : dit is een zoektocht die op een ipad gespeeld kan worden. De tool is specifiek bedoeld voor kleinere steden of kleinere musea/andere erfgoedinstellingen. Momenteel werkt dit via QR-codes maar op termijn moet dit via 3D-technologie gebeuren. Het is de bedoeling om het MOVIO-archief hiervoor ook in te zetten. - Maps of Europe : wordt een smartboardapp voor lagere scholen die op basis van de API van Europeana zal werken. Via deze API kan binnenkort ook op resolutie en filetype selecteren, wat dit kan verbeteren. De ontwikkeling van deze tool wordt in afwachting van de API release even on hold gezet. Op 2 oktober 2014 vindt te Rome in het kader van AthenaPlus de conferentie The reuse of digital cultural content in education, tourism and leisure: an opportunity for cultural institutions and creative industries, an investment for the future plaats. Barbara Dierickx (presentatie) 3. Europeana copyright & reuse coordination group Deze groep kwam in juni 2014 voor het eerst samen in Kopenhagen als overlegorgaan waarbij alle IPR-werkpakketten in lopende Europeana projecten betrokken zijn. Dit wordt voorgezeten door Julia Fallon en Paul Keller. PACKED maakt deel uit van deze groep. Tijdens deze bijeenkomst leefde de tenuer dat er een vooraf een agenda bepaald is omdat de feedback vanuit de projectafgevaardigden maar in beperkte mate begrepen werd.

5 5 Men sprak volgende actiepunten af: - procedure om nieuwe right statements te creëren. Europeana zou jaarlijks een overzicht van de bestaande statements willen publiceren en laten aangeven of er nood is aan nieuwe rechten. Deze voorstellen worden op basis van bepaalde criteria geëvalueerd. Als er verder onderzoek over een voorstel is, zal er een taskforce opgericht worden (op basis van contentproviders, IPR experten en Europeana Foundation). De eindbeslissing ligt evenwel bij de Europeana Foundation. - Recent kreeg een rightstatement een nieuwe naam. Momenteel bestaat er free access no reuse en paid access- no reuse. Het toevoegsel no reuse is verwarrend omdat verschillende providers wel reuse toelaten, evenwel na vraag tot toestemming voor gebruik. De discussie over een nieuwe benaming is lopende en zal op de AGM in Madrid hernomen worden. - Er werd afgesproken dat informatie over IPR-evenementen en deliverables uitgewisseld zal worden en gereviewd zodat er niets dubbel zal gebeuren. - Tevens werd afgesproken dat in verband met verweesde werken de formele criteria van de EU-richtlijn strikt dienen toegepast. Dit gaat over het predicaat unknown. Barbara Dierickx (presentatie) 4. Horizon2020 Ann Moerenhout is één van de contactpunten voor het nieuwe kaderprogramma Horizon2020 en gaat tijdens haar presentatie in opwat zij als NCP voor dit programma aan te bieden heeft. Horizon2020 is hét nieuw programma voor onderzoek en innovatie. Het loopt van 2014 tot 2020 met een budget van bijna 80 miljard euro. Horizon2020 heeft drie doelstellingen: - de positie van de EU op wetenschappelijk gebied versterken en onderzoek van topniveau bevorderen; - bijdragen aan het industriële leiderschap op het gebied van innovatie; - belangrijke vraagstukken die alle Europeanen aangaan aanpakken. Hoe ziet de projectstructuur er uit? Er zijn verschillende pijlers, namelijk excellent science, societal challenges en industrial leadership. Met betrekking tot maatschappelijke uitdagingen zijn er verschillende werkprogramma s, waaronder inclusive, innovative and reflective societies wellicht de meeste mogelijkheden voor cultuur biedt. Het verschil met het vorige kaderprogramma bestaat eruit dat Horizon2020 meer nadruk legt op innovatie (en op alle vormen ervan, van onderzoek tot de markt) en hierin een belangrijke rol voorzien voor KMOs, publieke organisaties en eindgebruikers. Tevens is er een vereenvoudiging van regels doorgevoerd. Zo is het subsidieniveau steeds 100% tot 70% (afhankelijk van hoe dicht bij de markt het project zich bevindt) en is er ook een vaste flatrate (van 25%) voor indirecte kosten. Er zijn minder audits (maximaal 1 per project), de aanvraagprocedure wordt op maximaal acht maanden doorlopen en wordt er meer op elektronische manier gewerkt.

6 6 De maatschappelijke uitdagingen staan centraal, de onderzoeker staat meer centraal. Ook is er meer nadruk op de impact van een project. Er zijn meer dwarsverbanden dan voordien (cross-cutting) en een sterkere nadruk op internationale samenwerking en gender. De werkprogramma s worden tweejaarlijks gepubliceerd (waardoor er meer tijd is om een voorstel voor te bereiden). Open access van de resultaten is een voorwaarde. Als voorwaarde geldt dat het in geval standaard samenwerkingsverbanden moet gaan om met minimaal 3 legal entities uit verschillende lidstaten. Voor andere finaliteiten (coördinatie-, trainingsacties, ) zijn er andere constructies mogelijk. Via het werkprogramma of werkplan kunnen er extra voorwaarden toegevoegd worden. De evaluatie gebeurt op basis van drie criteria: excellentie, impact en kwaliteit en efficiëntie van de actie. Er is geen onderhandelingsfase meer voorzien (men wil projecten binnen de acht maanden rond krijgen). In geval er minpunten geformuleerd worden, krijgt de aanvrager nu een lagere score (i.p.v. een vraag tot herwerking). Binnen tweejaarlijkse werkprogramma s zijn er jaarlijkse oproepen. Via de portaalsite kan je zoeken op calls of op topic. De resultaten van oproepen zijn binnen de vijf maanden gekend. Voor cultuur zal het zoeken zijn op welke manier men in dit programma past. Het gegeven van de overschrijdende aanpak (cross-cutting) geeft aan dat zo n rol zeker kan bestaan. Wellicht biedt Societal Challenge 6 mogelijkheden. SC6 (Europe in a changing world inclusive, innovative and reflective Societies ) wil een groter begrip van Europa voeden, oplossingen aanreiken en inclusieve, innovatieve en reflectieve Europese gemeenschappen bevorderen in een context van nooit eerder geziene veranderingen en groeiende onderlinge afhankelijkheidsrelaties over heel de wereld. SC6 is opgebouwd rond drie belangrijke domeinen: - Inclusieve gemeenschappen - Innovatieve gemeenschappen - Reflectieve gemeenschappen o Europees erfgoed (geheugen, identiteit, cultuur-interactie) o Geschiedenis, literatuur, kunst, filosofie en religies van Europese landen en regio s o De rol van Europa in de wereld (wederzijdse beïnvloeding) In het huidige werkprogramma ( ) zijn er vijf oproepen voorzien. - EURO : Overcoming the crisis: new ideas, strategies and governance structures for Europe - YOUNG : The young generation in an innovative, inclusive and sustainable Europe - REFLECTIVE : Reflective societies: cultural heritage and European identities - ITN : Europe as a global actor - INSO : New forms of innovation Onder de Reflective -oproep zijn momenteel volgende concrete acties gepland:

7 7 - REFLECTIVE : Innovation ecosystems of digital cultural assets (indiendatum 28/05/2015) - REFLECTIVE : Advanced 3D modelling for accessing and understanding European cultural assets (indiendatum 30/09/2014) In juli 2015 zal er een nieuw werkprogramma gepubliceerd worden. Mochten er in het huidige progamma dingen ontbreken, dan kan dit via de programmacomiteleden gesuggereerd/aangegeven worden. Er zijn ook Horizon2020-adviesgroepen die ideëen verder uitwerken. Geïnteresseerden kunnen zich hiervoor opgeven. Wat betekent een NCP-werking? - er zijn collectieve acties om informatie te verspreiden. via website, nieuwsbrief, mailings, maar ook informatiesessies, - men biedt eveneens individuele dienstverlening aan: er is een helpdesk voor vragen. Voor Vlaanderen is het NCP-schap verdeeld op basis van thema s: Het NCP plant ook infosessies (i.s.m. Europese sprekers, met focus op getuigenissen, ). Voor Societal Challenges 6 vind er op 27 november een infosessie plaats. Zinvolle links: - Horizon 2020: - Participant Portal: - H2020 helpdesk: - FWO website: - Europrogs: In de aansluitende discussie wordt aangegeven dat de opzet van Horizon2020 wel een hogere drempel biedt dan bijvoorbeeld eerder CIP ICT-PSP. Enerzijds klinkt de vraag of dit programma te hoog gegrepen zou zijn voor cultureel erfgoed, temeer omdat de problemen van deze sector eigenlijk op een ander niveau liggen. maar de cross-cutting

8 8 aanpak suggereert toch dat er ruimte moet zijn (gevonden worden) voor cultuur. Ook de sociale en humane wetenschappen zitten met deze identiteitsvraag. Het is belangrijk om deze mogelijkheden in kaart te brengen. Op basis van de eerste evaluatieronde van het nieuwe financieringsmodel SME Instrument, heeft de Europese Commissie een aantal tips genoteerd die nuttig kunnen zijn voor volgende aanvraagrondes: De meeste van de niet-geselecteerde voorstellen waren: Too much focused on the project and not enough on the business opportunity; Not convincing when describing the company (you have to explain why your company will succeed and not your competitor); Not providing enough information on competing solutions; Having a too low level of innovation, planning to develop a product that already exists on the market; Proposing just an idea without any concept for its commercialisation; Just trying their luck (the SME Instrument is not a lottery!). Ann Moerenhout (presentatie) 5. Varia Europeana AGM Op 30 en 31 oktober vindt in Madrid de algemene vergadering van het Europeana Netwerk plaats. Leden van het Europeana Netwerk krijgen de kosten die de aanwezigheid met zich meebrengt via Europeana terugbetaald, voor deelnemers aan Europeana-gerelateerde projecten gelden er andere regels. Eén van de onderwerpen die in Madrid bediscussieerd zal worden is de beheersstructuur (governance) van Europeana. Op basis van een voorstel dat eerder circuleerde, werd er via een online survey input gevraagd van het netwerk en op basis van deze gegevens lopen er momenteel twee consultatierondes via skype. Er wordt aangegeven dat er momenteel nog veel vragen zijn over het lidmaatschap aan het Europeana Netwerk (betalend of niet), over de Raad (Council) die het netwerk aanstuurt (de optie circuleert om het netwerk 50 raadsleden te laten verkiezen). Het voorstel is dat deze raad de huidige Network Officers zou vervangen en de helft van de board (7 leden) benoemen (de board neemt de andere helft voor haar rekening). De rol die deze Raad zou opnemen is echter nog niet duidelijk. Daarnaast loopt er binnen de Member State Expert Group (MSEG, die de lidstaten en de Europese Commissie verbindt) ook een oefening om tot een betere afstemming en

9 9 samenwerking te komen. Dit zou idealiter ook met bovenstaande afgestemd worden, temeer omdat de MSEG een kanaal is dat de Europese financiering in kaart brengt. Het rapport van Joris Pekel ( Democratising the Rijksmuseum ) wordt kort besproken. Er wordt geargumenteerd dat het Rijksmuseum (met het oog op haar open data-problematiek) een uitzondering in Nederland vormt. Er is een spanningsveld tussen de beperkte budgetten en de zucht naar open data. Grosso modo geldt het gevoel dat de cultureel-erfgoedsector er problemen mee heeft dat er door anderen met leuke data apps gemaakt worden. Anderzijds is het juridisch indekken evenmin een sinecure voor kleine organisaties. Er wordt geopperd dat er een instellingspolitiek ontwikkeld zou kunnen worden over hoe data vrijgegeven wordt (bijvoorbeeld na vijf jaar omdat men wil een artikel schrijven) Een dergelijke aanpak zou een reactie kunnen zijn om met minder middelen toch alles vrij te geven. In dit kader wordt ook een vraag gesteld bij de duurzaamheid van Europeana? Cultureelerfgoedinstellingen op zich zijn nog steeds duurzamer gezien projecten in tijd beperkt zijn.