Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3: De Verenigde Staten en hun federale overheid

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3: De Verenigde Staten en hun federale overheid 10 Samenvatting door M woorden 1 keer beoordeeld 15 januari 2014 Vak Geschiedenis Methode Werkplaats Paragraaf 3.1 Welvaart in de jaren 1920 Red Scare Na de Eerste Wereldoorlog hadden de VS een aantal moeilijke jaren. Economisch gezien waren het jaren van inflatie, recessie en stijgende werkloosheid. Politiek gezien kwam het land in de greep van de Red Scare, de uitbraak van angst voor het communisme en het socialisme. Dit gevoel werd versterkt door de Russische revolutie en de oprichting van de Communistische Internationale, een organisatie van partijen die onder Russische leiding streefden naar een communistische wereldrevolutie. In de VS ontstonden twee communistische partijen die zich hierbij aansloten en ook bij radicale vakbonden bestond sympathie. De aanhang van Amerikaanse socialistische en communistische partijen groeiden, wat leidde tot stakingen. Soms gingen zij gepaard met geweld, wat de indruk wekte dat de stakingen bedoel waren om Amerika te ontwrichten. De federale overheid sloeg hard terug. Duizenden mensen werden opgepakt en honderden gedeporteerd. In werkelijkheid was er helemaal geen revolutiedreiging en na de zomer van 1920 ebde de Red Scare geleidelijk weg. De angst voor links radicalisme verdween nooit helemaal, en het communisme en het socialisme werden gezien als gevaar, waardoor de immigratie uit Europa drastisch werd beperkt. Economische groei Na de naoorlogse jaren groeide de Amerikaanse economie in de jaren 20 onstuimig, maar de productie verdubbelde. Dit kwam doordat de industrie overging van stoommachine op elektromotoren en de meeste Amerikanen werden in de jaren 20 aangesloten op het stroomnet. Ook het autobezit nam sterk toe. Elektriciteit en automobiliteit droegen sterk bij aan een aantal ontwikkelingen. Als eerste kochten de Amerikanen dankzij de uitbreiding van het stroomnet luxe apparaten (ijskast, stofzuiger etc). Deze producten drongen pas na de tweede wereldoorlog door. Ook de opkomst van de radio en film was door de elektrificatie mogelijk. De filmindustrie groeide hard. De opmars van de auto leidde tot koortsachtige bouwactiviteiten. Het wegennet werd uitgebreid en aan de randen van de steden ontstonden snelgroeiende buitenwijken, suburbs. De productie kon sterk groeien door Pagina 1 van 7

2 technische vernieuwingen en doordat het werk steeds efficiënter werd georganiseerd. Hoogtepunt van de rationalisatie (efficiënter maken van productie), was de lopende band, die in 1914 werd geïntroduceerd door autofabrikant Henry Ford. New Capitalism De efficiëntere productiemethodes droegen bij aan een sterke toename van de welvaart. Producten werden goedkoper, lonen stegen en arbeidstijden werden beperkt. De toenemende massaconsumptie werd extra aangewakkerd door steeds effectievere reclame. De loonstijging bleef achter bij de productiestijging. Er werd op grote schaal geld geleend, in de waan dat er in de toekomst meer verdiend zou worden. Door speculatie nam de waarde van aandelen sterk toe. Via massamedia werd het geloof in het New Capitalism verspreid. Er groeide een overtuiging dat het oude kapitalisme met crises, werkloosheid en uitbuiting zou verdwijnen. In het nieuwe kapitalisme zouden staat en ondernemers in eendrachtige samenwerking een voortdurende groei van de welvaart aan de gang houden. Tussen arbeiders en ondernemers zou harmonie heersen. Ook in de politiek heersten deze ideeën. De Progressive Era was voorbij. In 1920 werden achtereenvolgens drie conservatieve Republikeinen als president gekozen. Zij hadden, net als hun democratische tegenstanders een blind vertrouwen in het marktmechanisme en in grote bedrijven. Dit kapitalisme werd door politici en kiezers kritiekloos aanvaard. Paragraaf 3.2 De crisis van de jaren 1930 De economie stort in In 1928 waren de Amerikanen het rijkste volk ooit, maar in september 1929 ontstond er twijfel. Waren de aandelen niet te duur geworden? Sommige speculanten (Iemand die effecten koopt of verkoopt om snel een winst te maken, maar niet om deze langere tijd als belegging vast te houden) verkochten hun aandelen, waardoor de prijzen daalden. Dit leek een tijdelijke terugval, maar op zwarte donderdag 24 oktober ging het finaal mis, toen handelaren in paniek alles gingen verkopen en de aandelenhandel instortte. De Beurskrach (plotselinge ineenstorting van de aandelenkoersen) van 1929 werd gevolgd door een economische instorting. De economie raakte in een recessie, wat uitmondde in de Grote Depressie. Banken, boeren en fabrieken gingen massaal failliet, tallozen verloren hun spaargeld, baan en huis en meer dan 12 miljoen mensen raakten werkloos. Oorzaken van de Grote Depressie Doordat de productie in de jaren 20 sterker groeide dan de inkomens, ontstond er overproductie. Er werd meer geproduceerd dan de Amerikanen konden consumeren, wat onder meer kwam door de enorme inkomensverschillen. Velen gingen geld lenen om ook van de welvaart te kunnen profiteren. Een ander structureel probleem was dat al vóór de beurskrach de textielindustrie, de spoorwegen en de mijnbouw slecht draaiden, waardoor ze in de jaren 20 al met verval en werkloosheid kampten. Ook de landbouw kwam in de problemen. In de Eerste Wereldoorlog hadden de boeren hun productie flink verhoogd, onder meer om Engeland van voedsel te voorzien, maar toen de Europese landbouw zich herstelde, ontstond er overproductie. De prijzen daalden, en om dit inkomensverlies op te vangen, werd er nog meer Pagina 2 van 7

3 geproduceerd, wat het probleem verergerde. Het beleid van president Hoover na 1929 maakte de problemen groter. Hij hield vol dat het vanzelf goud zou komen als de overheid zuinig was en het marktmechanisme zijn werk liet doen. Pas in 1932 schoot hij banken en bedrijven met leningen te hulp, maar hij was niet bereid ook maar één dollar aan federale hulp voor werklozen en andere mensen in nood te besteden. Hierdoor richtten de armen zelfhulporganisaties op, omdat ze van de overheid niets hoefden te verwachten. Dit was bijvoorbeeld gratis doktershulp in ruil voor klusjes. Roosevelts New Deal In 1932 werd Democraat Franklink Delano Roosevelt ( ), achterneef van de vroegere Republikeinse president Roosevelt, gekozen tot president. In de verkiezingscampagne beloofde hij a new deal for the American People, was bluf leek, maar zodra Roosevelt president was, bleek dat de New Deal neerkwam op actief overheidsingrijpen in de economie. De regering lanceerde een stroom van wetten om alle sectoren van de economie weer op gang te brengen en richtte organisaties op om deze wetten uit te voeren. Roosevelt stelde geld beschikbaar voor steun aan werklozen en voor publieke werken, waardoor miljoenen werk kregen bij de bouw, reparatie en verbeteringen van onder meer wegen en ziekenhuizen. De landbouw werd uit de crisis geholpen doordat overschotten werden opgekocht en vernietigd. Boeren kregen geld als zij hun bedrijf inperkten. De economie herstelde zich en de werkloosheid liep terug, maar na verloop van tijd waren er drie groepen die zich begonnen te verzetten. De rijken hadden jarenlang geprofiteerd van belastingverlagingen, maar moesten nu door hogere belastingen meebetalen aan de stijgende overheidsuitgaven. Zakenlieden protesteerden tegen een wet die de positie van de vakbonden verbeterden en zelfs het Hooggerechtshof keerde zich tegen Roosevelt. De rechters verboden belangrijke wetten omdat ze de federale overheid te veel macht zouden geven. Roosevelt reageerde op dit verzet met nieuwe, verdergaande wetten, die minder gericht waren op herstel en meer op hervormingen. Deze tweede New Deal versterkte de positie van de vakbonden nog meer, waardoor bedrijven en werknemers verplicht werden geld opzij te leggen voor pensioenen en werkloosheidsuitkeringen. Ook werd de belasting op topinkomens en winsten verhoogd. Toen Roosevelt met een recordoverwinning opnieuw werd gekozen in 1936, ging het mis. Hij ging openlijk de strijd aan met het conservatieve Hooggerechtshof, maar won deze niet. In 1937 kwam de economie opnieuw in een recessie terecht doordat de conservatieve Democraten uit het zuiden samen met de Republikeinen een verdere uitbouw van de (tweede) New Deal tegenhielden. Ook besloot Roosevelt te bezuinigen omdat hij vond dat de overheidsuitgaven te sterk waren gestegen. De Tweede Wereldoorlog De werkloosheid verdween pas toen de VS gingen meedoen aan de Tweede Wereldoorlog. De Amerikaanse productie verdubbelde in de oorlogsjaren door de onstilbare vraag nar wapens, munitie, kleding enzovoort. Ook ontstond er een tekort aan arbeidskrachten doordat 15 miljoen mannen in het leger gingen dienen. Net als in de Eerste Wereldoorlog werden er ook vrouwen ingezet. Werkgevers gaven eerder toe aan de vakbonden. De welvaart nam sterk toe, wat kwam doordat de lonen stegen, maar vooral doordat veel meer mensen werkten. Pagina 3 van 7

4 Paragraaf 3.3 De moeizame strijd tegen rassendiscriminatie Groeiend zwart zelfvertrouwen Voor de eerste wereldoorlog woonde maar tien procent van de zwarten in het Noorden, en hoewel de discriminatie er veel minder was dan in het zuiden, hadden ze ook daar met racisme te maken. In de steden ontstonden zwarte getto s (oorspronkelijke stadswijk waar joden moeten wonen. Later ook achterstandswijken waar groepen woonden die geen kans hadden aan de armoede te ontsnappen). In de Eerste Wereldoorlog groeide de toestroom van zwarten naar het Noorden, waarbij velen werk vonden in de oorlogsindustrie of dienst namen in het leger. Dit werd gestimuleerd door de NAACP ( 2.3), in de hoop dat de positie van de zwarten hierdoor zou verbeteren. Hun bijdrage aan de Eerste Wereldoorlog gaf de zwarten trots en zelfvertrouwen, wat ertoe leidde dat de rassendiscriminatie niet meer werd geaccepteerd. Blanke arbeiders daarentegen voelden zich bedreigd, doordat de zwarten werden gebruikt om de lonen laag te houden. De blanken kregen steun van hun vakbonden om de zwarten te weren. De zwarten lieten zich niet meer vernederen, waardoor er grote rassenrellen uitbraken. In de jaren 20 ging de migratie gewoon door, maar het veranderde. Dankzij het toegenomen verlangen naar gelijkberechting groeide de NAACP, en er ontstonden nieuwe organisaties voor zwarte emancipatie. Er werden rechtszaken aangespannen en er werden stakingen, demonstraties en protestacties georganiseerd. Toch duurde de achterstelling voort doordat de overheid hard optrad bij zwarte protestacties en ook de rechterlijke macht partij tegen de zwarten koos. De zwarten en de New Deal De crisis van de jaren 30 kwam ook hard aan bij de zwarten, die vaak als eersten werden ontslagen. Toch zorgde de New Deal ook voor verlichting voor een deel van de zwarte bevolking. Een derde van hen kreeg steun en een miljoen zwarten vonden werk bij overheidsprojecten, wat leidde tot overloping van de Republikeinen naar de Democraten. Voor zwarte boeren pakte de New Deal rampzalig uit. Zij kregen geen geld voor hun overschotten. Bovendien werden zij van hun land verdreven om een eind te maken aan overproducties. Daarnaast kregen zwarte werklozen meer dan zwarte arbeiders, waarop de uitkeringsinstantie van de New Deal besloot zwarte werklozen lagere uitkeringen te geven dan blanke. Roosevelt deed niets uit angst blanke kiezers te verliezen. Maar ook in het rechtssysteem werden zwarten nog steeds gediscrimineerd. Er kwam veel landelijke publiciteit voor een rechtszaak in 1931 in Alabama. Hierin werden 9 zwarte tieners veroordeeld waarvan acht tot de elektrische stoel voor het aanvallen van blanke jongens en verkrachten van twee blanke meisjes. Dit waren leugens. Deze zaak trok de aandacht van de communistische partij en de NAACP, die een advocatenteam leverden dat een nieuw proces eiste. Volgens het Hooggerechtshof was het eerste proces oneerlijk geweest omdat de jongens geen goede advocaten hadden gekregen. In het tweede proces gaf één van de meisjes toe dat de aanklacht verzonnen was, maar de jongens werden opnieuw schuldig bevonden. De advocaten gingen opnieuw in hoger beroep, waarbij nog een derde proces kwam omdat zwarten uit de jury waren geweerd, wat volgens de grondwet verboden was. De zaak eindigde pas in 1937, waarbij de jongens ondanks alle bewijzen opnieuw schuldig werden bevonden en veroordeeld tot lange celstraffen. Pagina 4 van 7

5 De zaak leidde in het Noorden tot grote verontwaardiging, maar ook daar kregen zwarten niet altijd een eerlijk proces en bestonden de jury s vaak alleen uit blanken. Zwarten in de tweede wereldoorlog In de Tweede Wereldoorlog namen de zwarten opnieuw massaal dienst in het leger, wat gestimuleerd werd door zwarte leiders, met de leus dat de oorlog moest leiden tot a double V (victory): victorie op het slagveld en aan het thuisfront, in de strijd tegen discriminatie en achterstelling. Ook nu kwam opnieuw een grote migratie op gang, wat net als in de Eerste Wereldoorlog tot rassenrellen leidden. In het leger werden zwarten gediscrimineerd en dienden zij in aparte eenheden, maar ditmaal verbeterde Roosevelt hun positie wel. In 1943 verbood hij rassendiscriminatie in het leger en de oorlogsindustrie, waardoor de oorlog daadwerkelijk uitzicht bood op emancipatie. Paragraaf 3.4 Jaren van isolationisme De VS en de Volkenbond Volgens president Wilson gingen de VS meedoen met de Eerste Wereldoorlog om de wereld veilig te maken voor de democratie. In januari 1918 had hij zijn visie uitgewerkt in een programma van 14 punten, waarbij er een nieuwe wereldorde moest komen, die gebaseerd was op een internationaal rechtssysteem waaraan alle landen actief moesten meewerken. Tot deze 14 punten hoorde het zelfbeschikkingsrecht van de volkeren en de belofte om bij conflicten af te zien van oorlog. Het 14e punt was het meest ingrijpend, de oprichting van een volkerenorganisatie die een hoofdrol zou spelen bij het handhaven van de vrede en de toekomstige internationale rechtsorde, waarbij alle lidstaten elkaars onafhankelijkheid en territoriale integriteit moesten erkennen. Bij conflicten moest de Volkenbond het doorslaggevende oordeel geven. In 1919 deed Wilson mee met de onderhandelingen in Parijs en slaagde er in de Volkenbond te laten opnemen in het Verdrag van Versailles. Wilson had zelf de bepalingen over de Volkenbond geschreven. De lidstaten werden verplicht de territoriale integriteit en politieke onafhankelijkheid van alle leden van de bond te beschermen. Dit leidde tot kritiek in de Amerikaanse Senaat, waar sommige Republikeinse senatoren terug wilden naar het oude isolationisme. De meeste andere senatoren wilden wel meedoen met de Volkenbond, maar vonden dat Wilson s bepalingen een gevaar waren voor de Amerikaanse soevereiniteit. Zij wilden vastleggen dat het Congres altijd het laatste woord had, omdat ze bang waren dat Amerika door andere leden gedwongen kon worden tot deelname aan acties tegen verstoorders van de internationale rechtsorde. Wilson weigerde, waarna de Senaat het Verdrag van Versailles verwierp en de VS ook geen lid werden van de Volkenbond. Gematigd isolationisme Allereerst was er veel enthousiasme voor Wilsons plannen, maar in 1919 verdween het geloof er in en vonden de meeste Amerikanen dat de VS zich zo min mogelijk met Europa en de rest van de wereld moesten bemoeien. Deze isolationistische stemming werd in het interbellum versterkt, wat door films en boeken over de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog kwam. Veel Amerikanen vonden dat de VS in toekomstige oorlogen neutraal moesten zijn. Pagina 5 van 7

6 De handelspolitiek werd weer protectionistisch, maar een volledige terugkeer naar het isolationisme was onmogelijk omdat de Amerikaanse politiek en economische belangen in de wereld te groot waren. De opvolgers van Wilson hielden vast aan de Open Door Policy en probeerden internationale afspraken te maken om economische problemen en internationale spanningen op te lossen. Hier zorgden ze er wel voor dat de VS niet verplicht waren in te grijpen als andere landen zich niet aan de afspraken hielden. De economische belangen van de VS leidde ook tot hernieuwde bemoeienis met Europa. In de Eerste Wereldoorlog hadden de VS grote leningen verstrekt aan Groot-Brittannië en Frankrijk. Dit geld wilden ze terug hebben. Engeland en Frankrijk konden dit alleen niet terugbetalen, tenzij ze het geld kregen van de Duitse herstelbetalingen. Toen de Duitse economie in 1923 instortte, werd deze met Amerikaanse leningen weer op gang geholpen, waardoor Duitsland aan zijn herstelbetalingen kon voldoen en Groot-Brittannië en Frankrijk hun schulden aan de VS konden aflossen. Latijns-Amerika Latijns-Amerika werd na de Eerste Wereldoorlog door de VS gezien als hun exclusieve invloedssfeer. De Amerikaanse investeringen en economische invloed namen toe en er werd door Amerikaanse adviseurs toegezien op de financiële politiek in verschillende landen. In feite voerden de VS een politiek van economisch imperialisme. Maar ze grepen minder snel militair in dan voor de Eerste Wereldoorlog, omdat di tin Latijns-Amerika tot verzet leidde en ook in de VS was het niet populair meer door de isolationistische stemming. De isolationistische stemming werd versterkt door de economische crisis van de jaren 30, waardoor Roosevelt in 1933 bij zijn aantreden beloofde op het westelijk halfrond een Good Neighbour Policy te voeren. De VS zouden hierbij niet meer gewapend ingrijpen en nauwer economisch samenwerken, onder meer via een bank voor leningen aan Latijns-Amerikaanse landen. Paragraaf 3.5 De VS en de Tweede Wereldoorlog Neutraliteit De isolationistische stemming bereikte in de jaren 30 een hoogtepunt, waar ook in het Congres een antioorlogstemming heerste. Hierdoor werd in 1935 door het Congres de (eerste) neutraliteitswet aangenomen, die verbood wapens naar oorlogvoerende landen te verschepen. De tweede neutraliteitswet in 1936 verbood ook leningen aan oorlogvoerende landen. Roosevelt stemde hiermee in, maar had er wel problemen mee omdat de wetten het moeilijk maakten om landen te steunen die door nazi-duitsland en Japan werden bedreigd. In 1937 begon het Japanse leger een wrede oorlog in China en ook in Europa werd in 1939 de oorlog door Groot Brittannië en Frankrijk aan nazi-duitsland verklaard na de inval op 1 september in Polen. De meeste Amerikanen hoopten op een overwinning van de geallieerden omdat de Duitse overheersing van Europa een gevaar vormde voor de Amerikaanse belangen. Toch wilden de Amerikanen buiten de oorlog blijven en Roosevelt beloofde dat er geen Amerikaanse soldaten zouden sneuvelen. Oorlogsdeelname Nadat Roosevelt voor de derde keer gekozen was, vond hij dat de VS wapens en ander militair materiaal aan Pagina 6 van 7

7 Groot-Brittannië moesten leveren. Om niet opnieuw grote oorlogsschulden te creëren, stelde hij voor het materiaal te lenen. In 1941 werd de Lend Lease Act door het Congres goedgekeurd. Na de Duitse inval in de Sovjet-Unie kreeg ook zij hulp. In augustus 1941 werd door Churchill en Roosevelt het Atlantisch Handvest opgesteld. Dit hield in dat er gestreefd werd naar economische samenwerking, vrijheid op zee, ontwapening, zelfbeschikkingsrecht en de oprichting van een nieuwe volkerenorganisatie die voor collectieve veiligheid zou zorgen. Dit waren in feite oorlogsdoelen, ze konden pas bereikt worden als de oorlog voorbij was. Roosevelt vond dat Amerikaanse deelname aan de oorlog inmiddels onvermijdelijk. De Japanse verassingsaanval op Pearl Harbour was de aanleiding tot deelname en de dag erna, op 8 december 1941, verklaarden de VS Japan de oorlog, waardoor zij ook tegenover Duitsland en Italië kwamen te staan. Vanaf dat moment behoorden de VS tot de geallieerden en vormden zij samen met de Sovjet-Unie en Groot-Brittannië de Grote Drie. Plannen voor de oorlog Roosevelt wilde net als Wilson dat een volkerenorganisatie na de oorlog een nieuwe internationale rechtsorde zou handhaven. In december 1941 bedacht hij de Verenigde Naties (VN) om te voorkomen dat zij net als de Volkenbond krachteloos zou worden, zou die organisatie geleid moeten worden door de geallieerde mogendheden, waaronder de Grote Drie plus China. Al in de oorlog werd geregeld dat de grote mogendheden lid werden van de VN en in 1943 stemde het Congres ermee in dat de VS zelf de leiding namen bij de oprichting. In 1944 werd het plan door afgevaardigden uitgewerkt op een conferentie in Washington, waarbij werd afgesproken dat de VN onder leiding kwam van een Veiligheidsraad met vijf permanente leden: de VS, China, de Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en Frankrijk. Zij konden elk besluit met hun veto tegenhouden. In april 1945 werden de VN opgericht. In februari 1945 vergaderden Roosevelt, Churchill en Stalin in Jalta. Tussen Stalin en de westerse leiders bestond groot wantrouwen. Stalin stemde in met de VS, maar vertrouwde alleen op zijn eigen macht en eiste dat de voor de Duitse invasie veroverde gebieden (Oost-Polen, Estland, Letland en Litouwen) bij de Sovjet-Unie bleven horen. De rest van Oost-Europa werd door hem opgeëist als invloedssfeer. Roosevelt en Churchill konden niet anders doen dan toestemmen, want Oost-Europa was door het Rode leger bevrijd. De grote drie werden het niet eens over de politieke toekomst van Duitsland, waarop werd besloten Duitsland en Berlijn in vier bezettingszones te verdelen. Stalin wilde ook grote herstelbetalingen van Duitsland, maar hierbij weigerden Roosevelt en Churchill, omdat zij bang waren dat het net als na de Eerste Wereldoorlog tot grote problemen zou leiden. Stalin had ook een communistische Poolse regering gevormd en weigerde de regering te erkennen die in 1939 naar Londen was uitgeweken. Uiteindelijk werd afgesproken dat de communistische Poolse regering zou worden verbreed en dat er democratische verkiezingen in Polen zouden komen. Pagina 7 van 7