Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6, Oorlog en Vrede

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6, Oorlog en Vrede Samenvatting door een scholier 1998 woorden 29 januari ,6 6 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx SFINX HOOFDSTUK 6: OORLOG EN VREDE 1 VAN RIDDERKRIJG TOT TOTALE OORLOG 1.1 Beperkte oorlog Middeleeuwen: oorlog voeren vanuit ridderideaal. Dit waren regels en afspraken die rekening hielden met de eer en levensstijl van de ridderstand. Deze golden ook bij toernooien en jachtpartijen. Zo werden er bijvoorbeeld afspraken gemaakt over waar en wanneer men oorlog zou gaan voeren. Beperkingen: niet vechten in winter of op kerkelijke feestdagen. Vuurkracht van de wapens was gering. Vrouwen, kinderen, ouderen, kerklieden en kooplieden moesten ontzien worden door soldaten. Het was een wetenschap om de oorlog in goede banen te leiden. Rechtvaardige oorlog = oorlog die volgens velen geoorloofd is, op basis van volkenrecht (defensieve oorlog). Beslissing hiervan ligt nú bij de Veiligheidsraad van de VN. 1.2 Oorlog als straatmonopolie Vanaf 1850: oorlogen tussen staten i.p.v. vorstenhuizen. Vorsten plaatsten hun eigen belang onder dat van de staat. Oorlogvoeren was duur, dus men probeerde het te vermijden. 1.3 Franse revolutie Voor het eerst werd er dienstplicht ingesteld. Het leger was zeer nationalistisch, hoewel de meerderheid niet Frans was. Vijanden van de revolutie waren misdadigers. Napoleon doodde veel guerrillastrijders. 1.4 Totale oorlog In 1870 overwonnen de Duitsers het Franse leger en hun model werd het nieuwe oorlogsmodel. Dienstplicht werd in heel Europa ingesteld. Het leger profiteerde van de Industriële revolutie. Filosofen zeiden dat men oorlog voerde om boven de middenklasse uit te stijgen. Voortaan koos men voor een totale strategie, de vijand kreeg alleen nog de keus om zich over te geven. Compromis werden niet gesloten en de oorlog werd niet vermeden. WOI laat zien hoe de regering (vooral de Duitse) zich onderwierp aan adviezen van de generale staf. 1.5 Pacifisme (1900) Kritiek op oorlogen: afschaffen of humaniseren. 1863: Eerste conventie in Genève: er werden regels ingesteld over de behandeling van de gewonden door Dunant, hij richtte vervolgens het Rode Kruis op. Dunant kreeg de eerste Nobelprijs voor de Vrede. Pagina 1 van 5

2 Iedereen werd ineens pro-vrede. Socialisten zeiden over oorlog dat het een uiting van een crises van de kapitalisten is. Na 1900 raakte het volk verdeeld tussen de afkeer tegen het kapitalisme en trouw aan eigen volk. 1.6 Internationale volkenrecht 1899: Tsaar Nicolaas II neemt het initiatief voor de Haagse Vredesconferentie. Vertegenwoordigers van 26 staten komen de mogelijkheden van duurzame vrede bespreken. Het Internationale Hof van Arbitrage had geen sterke positie, omdat de staten elkaar geen verplichtingen aflegde. Als zij oorlog wilde, konden ze dat doen. Er werden nog wat regels vastgesteld over de mensen rechten tijdens oorlog en sommige wapens werden afgeschaft. 2 VERENIGDE NATIES 2.1 Voorgeschiedenis Eind jaren 20: het idee van een Volkenbond begint te ontstaan in de VS. President Wilson en Roosevelt, wilden de droom van de Verlichtingfilosofen verwezenlijken. Ze dachten hierbij aan: - Bij duurzame vrede domineert het internationaal recht - Volken moeten zelfbeschikkingrecht krijgen. - Alle staten tellen even zwaar, het maakt niet uit hoe groot een land is. Iedereen werkt mee aan de collectieve veiligheid. 1920: Oprichting van de Volkenbond, in Genève, 42 staten deden mee. Probleem: Duitsland mocht niet meedoen, i.v.m. Verdrag van Versailles. Rusland kreeg geen uitnodiging, i.v.m. opkomend communisme. VS werd geweigerd en keerde terug naar isolationisme. Door de afwezigheid van drie grote mogendheden, was het stelsel van collectieve veiligheid onvoldoende en Duitsland, Italië en Japan stapte eruit. VS doet mee met WOII na oorlogsverklaring van Hitler en de aanval op Pearl Harbor. Na WOII besluiten de VS, SU, GB en Frankrijk om de vrede te bewaren in hun regio: zij waren de vier pijlers. 1945: rol van de Veiligheidsraad werd vastgesteld. De Vier hadden nu vetorecht. 2.2 Doelstellingen en organisatiestructuur Vier hoofddoelen van de VN: - Handhaven van de internationale vrede en veiligheid Interpretatie: negatieve vrede, men nam genoegen met de afwezigheid van oorlog. - Ontwikkelen van vriendschappelijke betrekkingen tussen volken op basis van het zelfbeschikkingsrecht. - Oplossen van internationale vraagstukken van economische, sociale, culturele en humanitaire aard. - Aanmoedigen van eerbied voor rechten van de mens. Ze wilden deze doelen realiseren door middel van: - Veiligheidsraad - Algemene vergadering - Economische en sociale raad - Internationale hof van justitie - Secretariaat 2.3 Vijftig jaar VN SU gebruikte het vetorecht tegen voorstel op verbod van atoomwapens. 1947: De Koude Oorlog breekt uit tussen de communisten (SU) en de kapitalisten (VS). De SU en de VS regelen dingen buiten de VN om. De VN wordt zo compleet buitenspel Pagina 2 van 5

3 gezet en had geen controle meer over de VN en de SU. 1949: China wordt communistisch. De SU wil dat China haar zetel laat vertegenwoordigen door een communist. De VS wil dit niet en de SU stapt tijdelijk uit de Veiligheidsraad : Koreaanse oorlog Noord-Korea valt Zuid aan. Noord kreeg indirecte steun van de SU en van China, want zij was ook communistisch. De VN besloot gewapend op te treden tegen Noord-Korea. 1953: er was sprake van een wapenstilstand. De VN kon de conflicten tussen het kapitalistische en communistische deel niet oplossen en greep alleen bij kleine dingen in. 2.4 Oorlogstribunalen Hier worden oorlogsmisdaden, misdaden tegen het volkenrecht, berecht. Waarom is de VN in eerste instantie realistischer in het afdwingen van vrede dan de VB? Het instrument waarmee vrede wordt gewaarborgd is de VR, die bestond uit 5 landen: CH, SU, VS, GB, FR. Dit zijn de overwinnaars van WOII, ze zijn verspreid over de hele wereld. Waarom ging het fout met het afdwingen van de veiligheid? Begin van de Koude Oorlog, tussen VS en SU, CH, kapitalistisch tegen communistisch. Vetorecht was beslissende zwakte in de VR. Aan het einde van de KO, was er eenheid: golfoorlog. 3 KOUDE OORLOG aan de hand van aantekeningen Een mondiale strijd tussen twee ideologieën: Sovjet Unie (communistisch) en de VS (kapitalistisch). Aanleiding: Expansiepolitiek van de SU, die begint in Oost-Europa. De VS reageert hierop met containmentpolitiek. Ze gaan het communisme indammen door economische hulp (bijv. Marshallhulp) te bieden en evt. militaire hulp aan landen die kwetsbaar zijn voor communistische ideeën. Er was een confrontatie tussen de SU en de VS, maar niet een directe confrontatie, want er was geen schieten etc. Het was een gewapende vrede, een koude oorlog. 3.1 Inleiding: Vietnam tot : Japan heeft de Fransen (moederland) weggejaagd uit hun kolonie. 1941: Vietminh verzet zich tegen de Japanse bezetting. 1945: Einde van de Japanse bezetting, door rekolonisatie door de Fransen. 1954: Franse nederlaag door Vietminh. 3.2 Vietnam en de Koude Oorlog Hoe werd de vrede bewaard: Beide fronten hadden hun eigen militaire bondgenootschap, deze zorgden voor een machtsevenwicht. - NAVO (1949): Waren bang dat de Russen ons (kapitalisten) zou aanvallen. - Warschaupact (1955): Werd opgericht nadat de BRD (kapitalistische deel van Duitsland) zich aansloot bij de NAVO. Het andere deel, de DDR (communistisch), komt bij het Warschaupact. VS ziet complot theorieën als China communistisch wordt, de aanval van de SU op Zuid-Korea bevestigd dit. Ook atoomwapens bewaarde de vrede. VS had een atoompolitiek, genaamd M.A.D. Dit staat voor Mutual Assured Destruction. Beide gaan ten onder. De politiek van de VS veranderd tussen 45 en 50: - Antikoloniale politiek, VS ontmoedigd Frankrijk om terug te gaan naar Vietnam : VS steunt Frankrijk in hun strijd tegen de Vietminh, vanwege de containmentpolitiek. Pagina 3 van 5

4 - Vanaf 54: Toenemende betrokkenheid van de VS in Vietnam, de activiteiten escaleren. VS beloofd bij iedere communistische agressie in Azië in te grijpen. 3.3 Conferentie van Genève 1954 Fransen worden verslagen. En in Genève worden vredesbesprekingen gehouden om het nieuwe Vietnam te ontwerpen. Belangen van de deelnemende landen: - China wil erkend worden als volwaardig land, als land dat meetelt in de internationale gemeenschap. - Sovjet Unie wil vreedzame co-existentie, SU en China zoeken geen confrontatie met de VS. SU vindt het belang van Ho Chi Minh niet belangrijk. - Frankrijk wil dat Zuid-Vietnam kapitalistisch blijft. - VS wil containmentpolitiek en wil voorkomen dat Ho Chi Minh Zuid-Vietnam communistisch maakt en tekent het Verdrag van Genève niet. - Vietnam wil verkiezingen Regering van Ngo Dinh Diem Tijdelijke verdeling van Vietnam: Noord (communistisch), Zuid (kapitalistisch). VS zag twee opties, en koos optie 2: 1. Zuid-Vietnam zo prowesters maken dat Ho Chi Minh de verkiezingen in 56 zou gaan verliezen. 2. Zorgen dat die verkiezingen niet werden gehouden. VS maakte Ho Chi Minh leider van Zuid-Vietnam. Hij liet vervolgens de verkiezingen niet doorgaan, omdat Noord de bevolking niet toestond hun democratische rechten te gebruiken. Diem was conservatief en begon meteen met het aanvallen van sektes van Boeddhistische en Conficiaan- Chinese afkomst. De politie roeide met harde hand de onderwereld van Saigon uit. Scheiden werd moeilijker gemaakt en polygame huwelijken ontbonden, veel vrouwen en kinderen raakten hierdoor in armoede. Ook kwamen er zware straffen op het plegen van abortus Landbouwpolitiek en haar gevolgen Vietnam kreeg economische hulp en veel goederen werden geïmporteerd vanuit Amerika en Azië. Maar haar eigen exportproduct (rijst) stortte in en werd een importproduct. Diem maakte de landhervorming ongedaan en nam boeren hun land af. Diem ging ook zuiveren, mensen die sympathie hadden gehad voor Vietminh-strijders werden uit hun dorp verdreven. De voormalige leden van de Vietminh (die niet naar Noord-Vietnam waren gegaan) waren rond 1960 actief. Het waren zo n guerrilla s. Diem noemde ze de Vietcong. 3.5 Noord-Vietnam Ho Chi Minh kreeg weinig steun van de SU en China. De economie stond praktisch stil en de infrastructuur was vernietigd. Landhervormingen leidden tot minder opbrengsten. Toen ging men over op collectivisatie en de economie en infrastructuur herstelden zich, nadat het verzet hard was neergeslagen. De SU droeg meer bij, maar vond dat Noord minder steun moest geven aan de revolutie in het Zuiden, uit angst voor directe confrontatie met de VS. 3.6 Nationale bevrijdingsfront Na 1959 werd de Vietminh steeds agressiever. Veel boeren vermoordden lokale ambtenaren en militairen. Diem stichtte daarom Agrovilles (op advies van de VS), hij stopte hier alle boeren in, zodat hij ze goed onder de duim kon houden. Deze steden werden gebouwd door boeren, en hun oude huizen werden verbrand om te zorgen dat ze niet terug gingen, maar de steden waren te klein voor het aantal boeren, de Pagina 4 van 5

5 stad gebouwd hadden. In 1960 wilde de verzetsstrijders een democratie vestigen. De Vietminh dacht hier anders over en begon Het Nationale Bevrijdingsfront. Na één jaar had het ruim 75% van het land in haar greep, met guerrillastrijders, ook uit het afkeurende Noorden. Veel strijders hadden een dubbelleven: overdag boer, s nachts soldaat. Deze dorpen zorgden voor veel schade onder het Zuid-Vietnamese en Amerikaanse leger. De VS sloeg terug door de dorpen aan te vallen en te vernietigen. 3.7 Tussenbalans 1963: de balans werd opgemaakt na 9 jaar Amerikaanse interventie: - SU en China hadden zich terughoudend getoond. - Akkoord van Genève was op de achtergrond. - Noord-Vietnam was niet openlijk tussenbeide gekomen. - Zuid-Vietnam was niet stabiel geworden. Kennedy: Noord bombarderen? Anti-guerrilla-troepen en meer niet, er waren al veel Amerikaanse slachtoffers gevallen. Johnson: Wilde het platteland heroveren via area-bombing. Antwoord op de vraag: waarom zitten jullie daar? = Er is sprake van communistische agressie, vooral vanuit Noord Vietnam. 3.8 Beslissende escalatie Augustus 1964: Tonkin-incident: VS deed een aanval op Tonkin-eilanden bij Noord-Vietnam, die reageerde met geweld. De VS zag dit als agressie en vernietigde de betreffende vloot. Daarna kreeg Johnson toestemming om geweld tegen Noord-Vietnam te gebruiken. De bombardementen op Noord begonnen en Noord reageerde ook fel terug. Het was een totale oorlog. 3.9 Op weg naar een politieke oplossing Januari 1968: Vietnamese Nieuwjaarsoffensief, de VS drong in het defensief. Vietminh viel veel Amerikaanse basissen aan en Amerika bombardeerde er op los, de Vietminh verloor zo n man. Nu kwam er weerstand van het Amerikaanse volk, die het allemaal kon volgen via de televisie Nixon : Nixon riep de Amerikaanse troepen terug, hij wilde de oorlog vietnamiseren. Nixon wilde dat Vietnam het zelf opknapte, met materiële steun, niet militaire. Hiervoor moest Zuid-Vietnam eerst sterk genoeg worden. 1970: Nixon laat de Ho Chi Minh route vernietigen. Cambodja was nu ook slachtoffer van de oorlog. 1972: 12 dagen lang wordt er gebombardeerd als nooit tevoren. Begin 1973 kondigt Nixon het einde van de Amerikaanse acties in Vietnam aan Laatste fase Amerika trok zich bijna volledig terug, en Vietnam mocht het zelf gaan regelen. Maar Noord-Vietnam viel Zuid-Vietnam binnen en Vietnam werd helemaal communistisch. Pagina 5 van 5