Samenvatting Koude Oorlog & Vietnam

Transcriptie

1 Samenvatting Koude Oorlog & Vietnam Korte samenvatting Historisch kader: Vietnam oorlog ( ) ontstond door de Koude Oorlog: VS en SU gingen de wereldpolitiek bepalen. Kapitalisme(individu centraal, westerse waarden vrijheid en democratie >< Communisme(collectief centraal, gelijkheid en solidariteit ). De vijandige houding tussen de VS en de SU > Koude Oorlog. Koude Oorlog speelde ook een rol bij de dekolonisatie: In Azië rond die tijd een opkomend nationalisme, dekolonisatie vond plaats. Het communisme voorspelde het einde van het kapitalisme zowel dekolonisatie, dit sloot goed aan bij de strijd naar onafhankelijkheid, veel communistisch geïnspireerde nationalistische bewegingen. VS ging ervan uit dat de onafhankelijkheidsstrijd van veel koloniën geleid werd door de SU en communistisch China. Frans bewind kon zich in Indochina(Vietnam, Cambodja, Laos) niet langer handhaven > VS probeerde volledig communisme in Vietnam te voorkomen. Hoofdstuk 1: Koude Oorlog & Dekolonisatie Twee supermachten na WO2: VS en SU, kapitalistisch democratisch, communistisch dictatuur. VS had west EU bevrijd, SU beheerste oost EU. Door de inval van Duitsland was de SU zich bewust van de zwakke westgrens > een veiligheidsgordel van Oost-Europese landen zou dit beschermen. (Polen, Oost Duitsland, Tsjecho-Slowakije, Hongarije, Roemenië, Bulgarije). In West-Europa > democratisch en kapitalistisch, Oost-Europa werd communistisch. Invloedsfeer: Gebied waarin de VS en de SU hun belangen konden laten overheersen. West en Oost Europa werden door het ijzeren gordijn gescheiden. Verdeeldheid kwam door volgende factoren > Koude Oorlog: - Toenemend wederzijds wantrouwen - Toenemend aantal conflicten > Marshallplan(1947), Russische Blokkade Berlijn( ), Communistische machtsovername Tsjecho-Slowakije(1948). Beide partijen vreesden dat de ander zijn invloedsfeer over de hele wereld zou uitbreiden. De VS en SU waren beiden in bezit van kernwapens, nucleaire dreiging kernwapenwedloop: beide partijen waren bang voor achterstand > constante modernisering van kernwapens. Eind 50: wederzijdse vernietiging mogelijk, dit zorgde ook voor wederzijdse afschrikking. In Europa bleef de vrede bewaard: - Wederzijdse afschrikking had een stabiliserend effect Chroesjtjov (opvolger Stalin): Vreedzame Co-existentie > vreedzaam naast elkaar bestaan. Amerika was bang voor een communistische wereldrevolutie hierdoor ontstond de Containment Politiek : Het indammen van het communisme. Dit ontstond door Truman in Griekenland. De economische vormen van deze politiek zijn het Marshallplan en de NAVO. In eerste instantie kwam dit alleen in de EU voor maar later kwam deze politiek in de gehele wereld voor, dit kwam door: - Communistische beweging ging een rol spelen bij de dekolonisatie van Azië. - In China namen de communisten onder Mao Zedong de macht over. (1949) Hierdoor ontstond het Amerikaans vijandbeeld: De SU en China één groot machtsblok. 1

2 Breuk tussen China en SU: - Mao Zedong nam afstand van de vreedzame Co-existentie - Rivaliteit leiderschap - Andere praktijk: SU > industriearbeiders en China: boeren. Vijandbeeld SU: Containment-Politiek westers imperialisme in een nieuw jasje. De VS wil economische en politieke invloed in grote delen van de wereld. De SU wil invloed in de gedekoloniseerde gebieden om de ondergeschiktheid van het westers kapitalisme tegen te gaan. Jaren 20 en 30 overheersing van verzet, na de WO2 gezicht- en machtverlies door Japanse overheersing in koloniën > nationalistische bewegingen kwamen op gang. Eisenhower: Dominotheorie > één land wordt communistisch waarop een hele reeks landen ook communistisch worden. 50 en 60 invloed van Amerika in Zuidoost Azië: - Geven van economische hulp. - Politieke steun aan marionettenregeringen. - Militaire steun. Franse Kolonie Vietnam: - Bescheiden verbeteringen van de infrastructuur. - In Mekong-Delta bouwen van dijken en dammen. Sociale gevolgen hiervan: - Verbeteringen onderwijs en gezondheidzorg. - Goed opgeleide Vietnamese elite. - In Mekong-Delta elite van grootgrondbezitters. Het programma voor zelfbeschikking over Vietnam van Ho Chi Minh werd door de Vredesconferentie afgewezen(1919). Ho Chi Minh zocht steun bij communistische partijen > 1930: Indo-Chinese communistische partij. 1927: In Vietnam de Nationalistische Partij, de fransen executeerden vele leiders. Ho Chi Minh had in de jaren 30 de leiding bij de strijd naar de onafhankelijkheid. Hierbij werden het communisme en het nationalisme gecombineerd. 1945: Japan capituleerden > machtsvacuüm van Ho Chi Minh, deze riep de Democratische Republiek Vietnam(DRV) uit. - Alleen in het noorden had de Vietminh macht. - Internationaal werd deze nauwelijks erkent. - Fransen wilde de situatie herstellen. - Ho Chi Minh steunde op de VS maar de VS koos de Franse kant, de Fransen wilden herstel > 1946 kwam in het zuiden het Franse bewind, in 1950 werd dit een Vietnamese staat. In het noorden bleef een jarenlange strijd tussen Frankrijk en de Vietminh. In 1954 versloeg de Vietminh Frankrijk. Ho Chi Minh richtte zich op hulp van de SU en China, de VS steunde Frankrijk als bondgenoot in de Koude Oorlog, zij boden veel financiële en militaire steun omstreeks

3 Na de Franse nederlaag bij Dien Bien Phoe (1954) zou de Conferentie van Gènève de toekomst van Vietnam bepalen maar deze bleek lastig: - Noord Vietnamezen wilde een hereniging. - VS wilde voorkomen dat Zuid Vietnam communistisch werd. De Geneefse akkoorden bestonden uit: 1) Vietnam tijdelijk verdeeld over de 17 e breedtegraad 2) Beide delen neutraal (neutraliteitsclausule)en mochten zich niet bij buitenlandse bonden aansluiten 3) 1956 zouden er nationale verkiezingen komen waarbij hereniging plaats zou vinden Gevolgen hiervan waren: - Franse en Zuid Vietnamezen in het Noorden moesten terug naar zuid. - Vietminh moest de zuidelijke gebieden opgeven. - Het noorden werd een communistische staat. - Het zuiden werd een westers georiënteerd autoritair regime. De Vietminh trok zich terug > ze wisten dat ze bij de verkiezingen zouden winnen. Deze verkiezingen kwamen er niet, de VS hield dit tegen > zij geloofden ook dat Ho Chi Minh zou winnen > Vietnam zou dan volledig communistisch worden > de dominotheorie zou zich voortzetten en dit betekende ook gezichtsverlies van Eisenhower. De VS argumentatie: in Noord Vietnam als communistische staat zijn geen vrije verkiezingen mogelijk zijn. Ook de communistische staten wezen het 3 e akkoord af: - SU wilde niet de relatie met de VS op scherp stellen - China vreesde verdere expansie van Noord Vietnam Hoofdstuk 2: oorlog in een verdeeld Vietnam In Noord Vietnam vond na de akkoorden van Gènève een interne revolutie plaats. Onder Chinese invloed was het voeren van een bewind van radicale politiek: - Plan Economie - Landhervormingen, landbouwproductie verhogen en macht van de grootgrondbezitters breken: Campagne van Landhervormingen (1955), Van Herstel van fouten (1956), Campagne tot collectivisatie v/d Landbouw (1958). Externe revolutie: de val van Zuid Vietnamese bewind + de beëindiging van de Amerikaanse aanwezigheid. Vanaf 1959 infiltreerden Noord Vietnam in het zuiden. Dit gebeurde in 1964 in hele regimenten d.m.v. de Ho Chi Minh route via Cambodja en Laos. De infiltratie was mede mogelijk door de communistische Vietnamezen in het zuiden. In Zuid Vietnam de staat: Republiek Vietnam (Keizer Bao Dai) en Ngo Dinh Diem werd in 1954 minister president, later president. Hij was anticommunistisch en antikolonialistisch. Kapitalistisch maar niet democratisch, de VS verleende hem steun. Het bewind kende vele problemen: het was een autoritair bewind. Het zuiden was zeer verdeeld: Zuid Vietnamese communisten en geïnfiltreerde Vietminh strijders pleegde grote terreurdaden, drie privileges waren actief, werden in 1956 verslagen. Aanhangers gingen samenwerken. De boeren steunden Diem niet: - Hingen communistische belofte van het delen aan, de kleine boeren moesten Diem betalen. 3

4 - Versterkte dorpen: Boeren zouden er tegen filtratie beschermd worden, de boeren waren hier tegen omdat: er betere controle was en het druisten in tegen de Vietnamese cultuur van de vooroudervereniging: de voorouders werden vereerd op de plaats waar ze gestorven waren, ook moesten ze betalen voor deze dorpen. Bhoedistische monniken werden onderdrukt, er was veel protest ook binnen het regime. Door deze groeiende oppositie reageerde Diem met nog meer repressie. De oppositie tegen Diem verenigde zich in het Nationaal Bevrijdingsfront: volksbevrijdingsleger / Vietcong. Deze bestond uit communistische en niet zuid vietnamezen gesteund door Noord Vietnam. 1 november 1963: einde van het bewind Diem, J.F. Kennedy gaf toestemming voor afzetting van Diem. Het Zuid Vietnamese leger functioneerde slecht, de leiding was onbetrouwbaar, vanuit de regering Eisenhower werden adviseurs gestuurd.(1960) Om aanhang van de Vietcong tegen te gaan stuurde Kennedy nog meer militaire steun, hij weigerde grondtroepen, hij vond dat het Zuid Vietnamese leger zelf de strijd moest voeren. SU breidde Noord Vietnam uit: : breuk tussen SU China, de sovjet leiders waren bang dat China veel invloed zou krijgen in Noord Vietnam, zij gingen dit voorkomen door meer steun. - Na 1964 werden de oost west verhoudingen slechter, de nieuwe leiders van de SU en de VS trokken een hardere lijn in de koude oorlog was het presidentschap van B Johnson. Hij wilde geld voor een Great Society > in Amerika armoede en rastegenstellingen oplossen. De Vietnam oorlog moest snel gewonnen worden om de great society te kunnen financieren. De VS had 3 opties: 1) Terugtrekken, maar dit leidde tot gezichtsverlies 2) Nucleaire wapens, dit zorgde voor kans op een derde WO 3) Gevechtseenheden sturen Plan van oorlogsvoering: - Zuiden moest geïsoleerd worden - Bombardementen op Noord Vietnamese instellingen > luchtoorlog - Zuid Vietnam moest zelf vechten in Zuid Vietnam tegen de oorlog Amerika dacht dat de oorlog snel gewonnen zou worden, het was een beperkte oorlog: - Conventionele wapens - Noordelijk deel Noord Vietnam werd niet gebombardeerd - Mocht niet binnendringen in Noord Vietnam - China en de SU mochten niet geprovoceerd worden Maart 1965 > eerste bombardementen Johnson kon bombarderen door: - Het later zeer omstreden Tonking-Incident (1964) en resolute Noord Vietnamese Torpedoaanvallen van marineschepen, het congres nam door Johnson z n voorgestelde resolutie aan dat alle noodzakelijke maatregelen mochten getroffen worden - Gewonnen presidentverkiezingen 4

5 De luchtbombardementen van de VS > The Rolling Thunder ( ) had niet het gewenste effect, twee maal zoveel soldaten en wapens werden naar zuid Vietnam gestuurd. Oorzaken hiervoor: - Militaire leiding wilde doelen in heel Noord Vietnam bombarderen, maar door niet provoceren van de SU en China konden ze de hoofdstad Hanoi en de Rode Delta niet bombarderen. - Ho Chi Minh route werd slechts beperkt gebombardeerd De Amerikanen konden Noord Vietnam en de Vietcong niet uitschakelen door: - Prestatie van het zuid Vietnamese leger was slecht - De Vietcong en Noord Vietnam voerde Guirillia-oorlog: kleine snelle hinderlagen, gunstig in de jungle en oerwoud - De VS reageerde hierop met tanks, de guerillia oorlog kon zo niet worden bedwongen Bevolking werd de dupe: Vietcong leden werden in versterkte dorpen geïnfiltreerd, deze werden nog hardnekkiger gecontroleerd door het leger, zij werden doelwitten. - De Amerikanen beheersten alleen de steden, de Vietcong het platteland, om dit te bemoeilijken werden ontbladeringsmiddelen gebruikt > veel slachtoffers. Factoren die bij dragen aan het falen van het Amerikaanse leger: - Geen duidelijk slachtveld - Amerikaanse militairen gedemoraliseerd door onvoorspelbare aanvallen van de Vietcong - Een laag moreel tastte vechtkracht van het Amerikaanse leger aan Het Tet-Offensief(1968): (Giap) doel: algemene opstand Zuid Vietnam of zwakheid van de VS aantonen. Het werd duidelijk dat de VS niet kon winnen en ze de controle over Zuid Vietnam kwijt waren. In 1968 begonnen wel onderhandelingen in Parijs, in 1968 werd Nixon president, hij beloofde de oorlog met eervolle vrede te beëindigen. Zo kon de VS zonder gezichtsverlies vertrekken. Hij zou dit bereiken door: - Vietnamisering van de oorlog, het Zuid Vietnamese leger moest de strijd overnemen - Zware bombardementen om tot onderhandeling te dwingen - Betere verhoudingen tussen de SU en China In 1969 vonden opnieuw vredesbesprekingen plaats, Noord Vietnam ging alleen akkoord als de bombardementen stopten maar Nixon gebruikte deze juist zodat Noord Vietnam meer consessies hield bezoek van Nixon en Zedong: onderhandelingen, de VS erkent de Volksrepubliek China en China helpt met het beëindigen van de oorlog. Nixon stapte ook naar SU leider Bresjnev, door verdrag om het einde van de wapenwedloop kwam ook vanuit hem meewerking voor de vredesregeling. Onderhandelingen van Noord Vietnam en Zuid Vietnam werden afgeworpen door Thieu, de president van Zuid Vietnam of door Noord Vietnam > zwaardere bombardementen > kerstbombardementen + op Hanoi Akkoorden van Parijs: - Noord en Zuid herenigd door vrije verkiezingen - Buitenlandse militairen bleven binnen 60 dagen het land uit 5

6 Noord Vietnam getekend vanwege: - Kerstbombardement - Bondgenoten adviseerden dit - Na vertrek VS hadden ze vrij spel, de VS wilde weg In 1975 werd Noord en Zuid samen : De Socialistische Republiek Vietnam Hoofdstuk 3: De Vietnamezen en de Amerikaanse militairen Gevolgen Noord Vietnam: Door de bombardementen van Amerika werden ingrijpende maatregelen genomen: ondergronds werden complete dorpen ingericht. De bovengrondse activiteiten werden s nachts uitgevoerd. Ook de minder frequent gebombardeerde delen leden onder de bombardementen: - Kinderen en bejaarden werden geëvacueerd uit de steden en verspreid over platteland - Er werden collectieve en individuele schuilplaatsen aangelegd - De voedselvoorziening werd door de bombardementen aangetast. Noord Vietnam voorkwam door inventieve samenwerking (zoals hulptroepen) een totale ontwrichting van hun samenleving. Er was in Noord Vietnam dienstplicht, mannen gingen in dienst en vrouwen hielden de vitale industrieën en openbare diensten in bedrijf : 1,1 miljoen militairen gesneuveld en 2 miljoen burgerslachtoffers. Gevolgen Zuid Vietnam: Vietnamisering had als gevolg dat de helft van de mannen werden ingeschakeld bij oorlogvoering. Het verblijf in versterkte dorpen werd door veel inwoners als bezetting beschouwd. Deze werden overigens geregeld beschoten. Veel Zuid Vietnamezen vluchtten voor het oorlogsgeweld: - Een deel van de vluchtelingen sloot zich aan bij de Vietcong, de meesten trokken naar gebieden onder gezag van de regering in Saigon - De oorlog leidde zo tot een ontvolking van het Zuid Vietnamese platteland en een explosieve groei v/d steden - De meeste vluchtelingen vonden geen werk, misdaad en prostitutie namen sterk toe Naar schatting kwamen ongeveer militairen om en onder de bevolking doden en een half miljoen gewonden. My lai (1968) is aan Amerikaanse zijde het meest berucht geworden: een zuiveringoperatie in het Vietcong gebied, de bedoeling was om Vietcong soldaten op te sporen en te doden, bij het dorp My Lai liep dit uit de hand: 400 tot 500 burgers werden vermoord. Oorlogsmisdaden waren geen uitzonderingen > Bekentenis John Kerry Vanuit communistische kant de verovering van de stad Hué > burgers vermoord. Oorzaken voor de moeilijke omstandigheden van Amerikaanse militairen: - Jonge Amerikaanse dienstplicht, gem. 19 jaar, wist niet wat hen te wachten stond - Het Amerikaanse leger was niet voorbereid op de guerrilla tactieken van de Vietcong(zowel materieel als mentaal) 6

7 - Evenmin waren ze voorbereid op de aanblik van Vietnamese burgerslachtoffers en strijdmakkers. - Het tropisch klimaat, zon, regen, temperatuur gem. > 30 graden. Door vijandige houding zuid Vietnamezen werd het moreel v/d Amerikaanse militairen aangetast > ze vroegen zich af waarvoor ze zo ver van huis vochten. Gevoelens van angst, verdriet en frustratie werden op allerlei manieren afgereageerd: - Drugsgebruik, +- 60% gebruikten drugs. - Rassenhaat - Oorlogsmisdaden - Desertie Aan Amerikaanse zijde vielen ruim doden en doden. Hoofdstuk 4: Het thuisfront en de oorlog Vanaf 1965 Amerika door het sturen van grondtroepen massaal betrokken bij Vietnam. Vanaf toen kon de oorlog van dag tot dag gevolgd worden via de televisie, kranten, foto s, reportages en verslaggevers. Aanvankelijk was de media niet kritisch, ze dachten dat de Amerikanen een goede daad verrichten, maar na het Tet-Offensief werden ze zich bewust van wat er gaande was. Zij zaten in dilemma: het nationale belang ondersteunen van de oorlog? Of het democratische belang van kritische en onderzoekende journalistiek? Kritiek op de oorlogvoering werd door velen gezien als gebrek aan vaderlandsliefde of landverraad. Vooral jongeren keerde zich tegen de oorlog: - De babyboomers in de VS hadden een eigen cultuur ontwikkeld, die in leefstijl, kleding, muziek en politieke denkbeelden sterk afweek van de gevestigde orde en deze waren voor de oorlog. Zij werden ook wel de protest generatie genoemd. - Vanwege de Vietnam oorlog was de dienstplicht opnieuw ingevoerd. Zo werden ze direct geconfronteerd waar ze niet achter stonden. De oudere generatie had bewust de WO2 meegemaakt en zag het communisme als een gevaar. Zo kwam oud tegenover jong te staan. In de VS werd op allerlei manieren tegen de oorlog geprotesteerd: - Op universiteiten werden discussies gevoerd > teach-ins - Vanuit de universiteiten werden petities naar de president gestuurd om te stoppen met bombarderen. - Anti oorlogsdemonstraties - Het weigeren, uitstellen of het laten afkeuren van dienstplicht. Binnen de VS was een grote rassenstrijd gaande, 1963 demonstratie Washington, 1965 LA, 1967 Detroit. Er was nauwelijks sprake van parlementaire controle op het Vietnam beleid: - De democratische president Johnson kon na de verkiezingen 1964 rekenen op grote meerderheid in het Congres. De Tonkin-resolutie verleende de president vergaande volmachten om zelfstandig 7

8 beslissingen te nemen. Het Vietnam beleid werd daardoor gevoerd door het Pentagon(ministerie van defensie), het Witte Huis en het ministerie van buitenlandse zaken. - Johnson wilde voorkomen dat de geldverslindende oorlog ten koste zou gaan van de uitgaven voor de Great Society, daarom trachtte hij parlementaire debatten over de oorlog te voorkomen. Het Congres stemde jaarlijks in met de defensiebegrotingen door: - loyaliteit met de president - loyaliteit met de reeds in Vietnam aanwezige soldaden - Het vermijden van de verdenking soft on comunism te zijn - Daadwerkelijke angst voor het communisme In het Senaat vormde zich twee kampen: - Voorstanders van verdergaand militair ingrijpen > de haviken - Voorstanders van een politieke oplossing voor Vietnam, de duiven 1966 leidde J. William Fullbright parlementaire hoorzittingen over het Vietnam beleid, hierin werd openbaar gesproken over de meningsverschillen binnen de regering. De oorlog had ook ongunstige gevolgen voor de economie: - Overheidsuitgaven namen enorm toe > daling dollarkoers - Economische positie van de VS in de wereld zakte en de economische recessie dreigde. Voortzetting oorlog en ontwikkeling Great Society onder druk komen te staan. Eind 1968 grote veranderingen in het Vietnam beleid: - Johnson maakte een eind aan de bombardementen en begon besprekingen - Johnson stelde zich uit teleurstelling over de resultaten van zijn beleid niet herkiesbaar. - Richard Nixon, die in november president werd, beloofde terugtrekking van de Amerikaanse militairen Vietnamisering van de oorlog en eervolle vrede. Verklaring voor die veranderingen: - De verrassende Vietcong successen tijdens het Tet-Offensief zette de gevoerde strategie op losse schroeven. - De Amerikanen waren aanvankelijk vrij eensgezind ten aanzien van Vietnam, daarin na Tet- Offensief grote verandering. In 1968 grote ongeregeldheden bij anti oorlogsdemonstraties, de samenleving was sterk verdeeld. Onthullingen in de media schetsen een onthutsend beeld van de politieke leiding in de VS: - Verkiezingsresultaten bleken van invloed te zijn geweest op besluitvorming in de oorlog. - Politici namen soms beslissingen op grond van selectieve waarnemingen, onvolledige informatie en onbewezen aannames. - De regering had het Congres en de bevolking herhaaldelijk misleid: dit werd duidelijk uit publicaties als de Pentagon Papers (1971); deze toonde dat het Tonkin incident een manipulatie was van legerleiding en regering om het Congres te bewegen aan de president grote volmachten toe te staan. De onthullingen hadden gevolgen in de politiek: - ze schokten het vertrouwen van veel Amerikaanse burgers in de politiek beperkte het Congres de bevoegdheden van de president inzake de oorlogvoering door de War Power Act: Daarin werd bepaald dat de president alleen na overleg met het Congres een 8

9 militaire actie mocht beginnen en dat die actie hoogstens 90 dagen mocht duren, tenzij het Congres anders bepaalde. Mannen uit een laag sociaal milieu waren oververtegenwoordigd bij de daadwerkelijke strijd, mannen uit een hoog sociaal milieu konden makkelijker dienst uitstellen door studies, of kregen een meer technische of administratieve functie. Zij waren ondervertegenwoordigd in de strijd. De Vietnam oorlog had voor de jongemannen uit de verschillende bevolkingslagen verschillende gevolgen: - De zwarten waren vergeleken met de blanken oververtegenwoordigd. Meer zwarten vochten in Vietnam dan blanken. - Blank en zwart waren in deze oorlog volledig geïntegreerd, toch ontstonden er in de loop van de oorlog spanningen. Veel zwarte soldaten gingen zich afvragen waarom zij hun leven moesten wagen voor idealen die op hen in hun vaderland niet van toepassing waren. - De Amerikaanse regering stelde studiebeurzen beschikbaar voor soldaten die terugkwamen uit de oorlog. Hierdoor konden veel blanke, maar ook zwarte mannen uit achtergestelde milieus een carrière opbouwen. - Jongeren die dienst geweigerd hadden en kozen voor gevangenisstraf en jongeren die deserteerden ondervonden moeilijkheden in hun verdere carrière. Vooral als zij politieke ambities hadden. In de VS werd de Vietnam oorlog in de 70 een nationaal trauma: - Rijkste land met modernste leger had een oorlog verloren, sommigen vonden dit een nederlaag: tegenstander had alle doelen bereikt; heel Vietnam communistisch en geen buitenlanders, terwijl de VS geen één doel had bereikt. Sommigen vonden het geen nederlaag: Het Amerikaanse leger had zich teruggetrokken , ze hadden de strijd niet verloren. - De Amerikanen hadden het imago bevrijders sinds WO2. Door de onthullingen in de pers vroegen velen zich af of dit nog wel een gerechtvaardigde strijd was, waren de middelen die zij inzette niet erger dan het communisme die ze wilde bestrijden? , toen Noord Vietnamese troepen het Zuiden veroverden, bleek de Amerikaanse strijd zinloos geweest. - Veel teruggekeerde Vietnam veteranen konden hun oorlogservaringen nauwelijks verwerken. > psychische, sociale en fysieke klachten werden het Vietnamsyndroom genoemd. Velen ontvingen hen als oorlogsmisdadigers. Verwerking van het trauma kwam pas 80 : - er werden veel speelfilms gemaakt waarin oorlog en verwerking een rol speelden in Washington het Vietnam Veterans Memorial onthuld, alle namen van gesneuvelden zijn in een granieten muur gebeiteld. - Tot op de dag van vandaag houdt de oorlog veteranen en organisaties bezig. 9