Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving

Transcriptie

1 Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving Datum 5 juli 2013 Versie definitief

2

3 Inhoudsopgave 1 Hoofdstuk Doel Achtergrond Leeswijzer 5 2 Hoofdstuk Wat is Ruimtelijke Omgevingsinformatie? Positionering Ruimtelijke Omgevingsinformatie Welke vragen kunnen met Ruimtelijke Omgevingsinformatie worden beantwoord? Wat is er allemaal al? Basisregistraties Inspire Gideon Geo-standaarden en architectuur Nationaal geo-register/pdok Open data 15 3 Hoofdstuk Opname begrippen in CB-NL Harmonisatie Vindbaarheid en gebruik Ruimtelijke Omgevingsinformatiesets B&U en GWW Afstemming internationaal 25 4 Bijlage 1 Planning 27

4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt van Bouw & Utilities (B&U) en Grond, Weg en waterbouw (GWW). Dit wordt gerealiseerd door een bibliotheek van begrippen en properties. De ruimtelijke omgevingsinformatie heeft veel begrippen en property s die onderdeel zijn van deze bouwprocessen. Door CB-NL zullen de begrippenkaders van het Bouw Informatie Model (BIM) en Geografische Informatie (GI) aan elkaar gekoppeld en op termijn meer en meer geïntegreerd worden. De ruimtelijke omgevingsinformatie is informatie van de omgeving die van toepassing is in het plan-, ontwerp, bouw, ingebruikname en sloopfase. Het gebruik van ruimtelijke omgevingsinformatie zoals wegen, gebouwen, ondergrond, terreinen, inrichtingselementen en leidingen is onderdeel van het gehele bouwproces. Immers een BIM heeft tot doel alle informatie over een bouwwerk te integreren, zodat iedere betrokkene in elke fase van het proces op het juiste moment over de juiste informatie kan beschikken. De omgevingsinformatie maakt hier onlosmakelijk deel van uit. Hoofddoelen: 1. Hergebruik van al eenduidig vastgelegde ruimtelijke omgevingsinformatie (as-is) in de verschillende fasen van de bouwprocessen van B&U en GWW. 2. Hergebruik van de uit het bouwproces ontstane informatie (as-built) voor een efficiëntere bijhouding van de ruimtelijke omgevings registraties. 1.2 Achtergrond Dit rapport heeft dankbaar gebruik gemaakt van een eerder onderzoek uitgevoerd door CUR Bouw en Infra. Dit betreft het CUR rapport 239, Bouwen met omgevingsinformatie, 30 november 2011, Hein Corstens 1. Onderstaande achtergrond is een aangepaste versie zoals verwoord in dit rapport. Bij de totstandkoming van bouwwerken in de GWW en B&U worden nieuwe objecten ingepast in een bestaande omgeving. Dit brengt met zich mee dat tijdens de voorbereiding en realisatie grote behoefte bestaat aan betrouwbare en eenduidige informatie over die omgeving, zowel bovengronds als ondergronds; bijvoorbeeld ten aanzien van de ligging en eigenschappen van wegen, gebouwen, terreinen, inrichtingselementen en leidingen. In de beheerfase is informatie over veranderingen in de omgeving van belang. In de bouwsector is een ontwikkeling gaande naar ondersteuning van het bouwproces door bouwwerkinformatiemodellen (BIM), waarin het bouwwerk en omgeving centraal op een (in het algemeen 3D) objectgeoriënteerde wijze worden vastgelegd. In het kader van deze ontwikkeling groeit de behoefte om omgevingsinformatie op een passende objectgeoriënteerde wijze aangeleverd te krijgen. Informatie van de omgeving ligt vooral vast in registraties van de overheid. Deze registraties worden in toenemende mate wettelijk geregeld; denk hierbij aan het stelsel van basisregistraties, Inspire, etc. Voor een gestroomlijnd bouwproces, dat wil zeggen een bouwproces zonder wachttijden en met de juiste informatie in de juiste vorm op het juiste moment met de juiste kwaliteit en juiste plaats, is een 1 Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4

5 gestroomlijnd proces van verkrijgen van betrouwbare omgevingsinformatie nodig. Andersom ontstaat als gevolg van bouwprojecten nieuwe omgevingsinformatie die voor de registraties van groot belang is. Het proces van vraag en aanbod is echter nog onvoldoende op elkaar afgestemd. Van een gestroomlijnde aansluiting van het informatieproces op het bouwproces is daarom nog geen sprake. Dit vormt een belemmering voor het bouwproces en is tevens een risico omdat fouten in informatie grote gevolgen kunnen hebben. Door de werkgroep omgevingsinformatie als aanvulling op de werkgroepen B&U en GWW te hebben kan de kennis en kunde van de omgeving ingebracht worden in de GWW en B&U sector om bovenstaande te realiseren. Feitelijk het afstemmen van vraag en aanbod, zowel ten aanzien van het proces op hoofdlijnen als ten aanzien van de inhoud (semantiek) en de vorm (syntax) van de informatie. Semantiek is vanuit CB-NL de hoofdzaak. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 vindt u een beschrijving van de belangrijkste initiatieven en beschrijving van de ruimtelijke omgevingswereld die van toepassing is op CB-NL. In hoofdstuk 3 zijn de activiteiten benoemd vanuit de werkgroep Ruimtelijke Omgeving zoals die volgens de werkgroep uitgevoerd dienen te worden voor CB- NL. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 5

6 Hoofdstuk 2 Ruimtelijke Omgevingsinformatie (geo-informatie) 2.1 Wat is Ruimtelijke Omgevingsinformatie? 2 Ruimtelijke omgevingsinformatie wordt over het algemeen Geo-informatie genoemd. Geo-informatie is vooral bekend binnen vakgebieden waar expliciet ruimtelijke vraagstukken spelen. Denk daarbij aan de ruimtelijke ordening, waterhuishouding, milieu, landbouw, energievoorziening, beheer openbare ruimte, verkeer en veiligheid. De locatie is een belangrijk aspect van de informatie in deze domeinen. Geo-informatie wordt veelal geassocieerd met een kaart. Toch komt er niet altijd een kaart aan te pas. Geo-informatie kan namelijk ook administratief weergegeven worden. Zo worden publieksrechtelijke beperkingen op een kadastraal perceel alleen administratief vastgelegd: een bepaalde beperking is wel of niet van kracht voor een specifiek perceelsnummer. En op basis van de postcode en huisnummer kan een burger aan de gemeentebalie ingelicht worden over geplande verandering in de ruimtelijke ordening of via internet over een aanstaande wegopbreking in zijn buurt. Locatie is een aspect van heel veel informatieobjecten binnen de overheid. Zo n tachtig procent van alle gegevens van de overheid is direct of indirect te relateren aan een plek op de aarde. Geo-informatie moet dan ook niet als een apart domein worden beschouwd, maar als een kenmerk om de informatievoorziening van de overheid efficiënter en effectiever te maken. Voor de publieke dienstverlening voor burgers en bedrijven en de administratieve lastenverlichting neemt geo-informatie in de elektronische basisvoorzieningen van de overheid een prominente plaats in. De term geo-informatie is een afkorting van geografische informatie. Het begrip ruimtelijke (omgevings)informatie wordt ook wel gebruikt en betekent hetzelfde. Geo-informatie omvat alle informatieobjecten die een plaatsgebonden of ruimtelijk aspect hebben. Een ruimtelijk aspect is een verwijzing een directe of indirecte referentie naar een plek op de aarde. Geo-informatie is een aspect van informatie. Het kan de locatie van een fysiek object zijn, zoals een gebouw of kanaal, of de ligging aanduiden van een administratieve eenheid, zoals een gemeente of postcodegebied, of van een abstract gegeven als woonomgevingbeleving. De toegevoegde waarde van geo-informatie zit hem in de kracht van visualisatie, analyse en ruimtelijke relatie. Analyse en het leggen van relaties kunnen de samenhang van beleid en bijvoorbeeld de fysieke leefomgeving inzichtelijk maken. Visualisaties maken die samenhang vervolgens begrijpelijk. 2 Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 6

7 2.2 Positionering Ruimtelijke Omgevingsinformatie In Figuur 1 zijn Ruimtelijke Omgeving, GWW en B&U ten opzichte van elkaar gepositioneerd. In CB-NL worden deze drie, op dit moment voornamelijk gescheiden, disciplines geïntegreerd. Met CB-NL wordt het mogelijk om elkaar taal te spreken. Veel Ruimtelijke Omgevingsinformatie is beschikbaar. Dit is vooral op schaal 1:500 1: Deze informatie geeft over het algemeen al zo n schat aan informatie dat in de voorbereidingsfase al de juiste keuzes gemaakt en daardoor risico s beter beheerd kunnen worden. De begrippen die de Ruimtelijke Omgeving hanteert worden in CB-NL verbonden met de begrippen uit GWW en B&U. Hierdoor wordt aansluiting gemaakt maar zal ook zoals onderstaand figuur aangeeft meer detail op grotere schalen door GWW en B&U worden toegevoegd aan de Ruimtelijke Omgevingsinformatie. Op deze manier integreren deze drie disciplines dankzij CB-NL. De huidige standaarden zijn dus aan schaal, detail en discipline gekoppeld. Figuur 1 Positionering RO, GWW en B&U 2.3 Welke vragen kunnen met Ruimtelijke Omgevingsinformatie worden beantwoord? Veel vragen voor de GWW of B&U kunnen vaak met ruimtelijke omgevingsinformatie beantwoord worden in de verschillende fase van ontwerp, realisatie en beheer. Ruimtelijke omgevingsinformatie bevat gegevens over lucht, land, netwerken van kabels & leidingen, wegen, water en van de ondergrond. Bij een te plannen of te realiseren activiteit wil men vaak inzicht krijgen in wat er speelt op, onder of in de buurt van deze locatie. Figuur 2. geeft schematisch deze ruimtelijke omgevingsinformatie weer. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 7

8 Figuur 2 - Voorbeelden van geo-informatie In deze paragraaf zijn wat voorbeeldvragen uitgewerkt zoals het plannen van een bouwactiviteit waarbij de bouwer dan te maken heeft met o.a de omgevingsvergunning(en). Daarvoor wil je graag al snel meer weten over welke mogelijke beperkingen er zijn. De rol van geo-informatie is erg belangrijk en kan vragen beantwoorden over: Wat is opbouw van de ondergrond in omgeving? Welke kabels en leidingen zijn er in de omgeving? Wat is de kwaliteit van de bodem? Is deze verontreinigd? Wat is de grondwaterspiegel? En ook vragen als: Zijn er rijksmonumenten in de buurt waar je bij de uitvoering van de bouw rekening moet houden in verband met schade aan de gebouwen? Wat is de archeologische verwachtingswaarde van het gebied waar je activiteiten gaat uitvoeren? Welke beschermde gebieden zijn er aanwezig binnen of in de buurt van je activiteit zoals: grondwaterbeschermingsgebied, natuurbeschermingsgebieden en cultuur historisch waardevolle gebieden? Welke toekomstige plannen zoals bestemmingsplannen zijn er? Bijvoorbeeld de aanleg van nieuwe wegen of nieuwbouwwijk? Ruimtelijke informatie kan ook andere vragen beantwoorden over de omgeving zoals: Wat is de grondprijs van zijn omgeving? Hoeveel mensen wonen er in de omgeving? Wat zijn de huidige bestemmingen van de omgeving? Als bij het aanleggen van een stuk snelweg een nieuwe afrit gemaakt moet worden die aansluit op een bestaande weg zullen daarnaast vragen beantwoord moeten worden over: Welke type woningen staan in de buurt van de afrit? Wat is de te verwachten verkeersintensiteit van de wegen? Wat is de maximale snelheid van de wegen en het type verharding? Welke gebouwen worden extra belast met verkeerslawaai? En als er een geluidswerende voorziening nodig is bv een geluidswal heb je antwoord nodig op vragen als: - Met welke perceelseigenaren en gerechtigden heb je te maken? Wie mag er gebruik maken van het geheel of een deel van het perceel? - Wat zijn de eigenschappen van de ondergrond met informatie uit boringen en sonderingen van terrein en de omgeving? Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 8

9 - Waar zijn er Rijksmonumenten, Archeologische Monumenten, Stads- en Dorpsgezichten, begrenzing van werelderfgoed en vindplaatsen met cultuurhistorische resten? In sommige gevallen is het antwoord direct beschikbaar zoals met welke perceelseigenaren heb je te maken, in ander gevallen zal de geo-informatie uit verschillende informatiebronnen en verschillende organisaties met elkaar gecombineerd en geanalyseerd worden. Een paar voorbeeldvragen bij het uitbreiden van een winkelcentra zijn: Welke type winkels zijn er en passen bij samenstelling van de buurt? Hoeveel tijd kost het om via een openbaarvoorziening het winkelcentrum te bereiken? Welke openbare voorzieningen zoals parkeergelegenheid zijn er in de buurt? Wat zijn de mogelijkheid die je hebt binnen een bestemmingsplan om uit te breiden? Als je wilt bouwen of slopen op een locatie speelt vaak de vraag welke (onverwachte) beperkingen er zijn op basis van bijvoorbeeld de flora en fauna waarnemingen in de omgeving van de bouwlocatie. Onderstaande voorbeeld geeft het resultaat van gevonden beperkingen in de omgeving bij een bouwactiviteit op een locatie. Figuur 3 Voorbeeld Flora en Fauna beperkingen bij een bouwlocatie Resultaat: Er zijn geen beperkingen gevonden in de omgeving op basis van waarnemingen maar er zijn wel beperkingen gevonden op basis van leefgebieden van egels, knoflookpad en de groene specht. 2.4 Wat is er allemaal al? De geo-informatie is een goed georganiseerde community die van origine vooral door de overheid gestuurd werd. Dit verandert door deelname van private partijen waarvan de bekendste voorbeelden Google en TomTom zijn. De geo-informatie is beschikbaar en de meeste geo-informatie wordt goed bijgehouden en beheerd. De geselecteerde geo-informatie zoals beschikbaar in de bijlagen valt onder deze categorie. Veel geo-informatie zijn wettelijk verplichte registraties waarvan een aantal geldt dat ook het gebruik binnen de overheid verplicht is. CB-NL zal met deze verplichtingen rekening dienen te houden. Niettemin zijn er als het gaat om concrete bouwprojecten nog veel omissies, inconsistenties en onoverzichtelijkheden. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 9

10 2.4.1 Basisregistraties 3 Het principe van de basisregistraties is eenmalige inwinning en meervoudig verplicht gebruik van gegevens bij een overheidspartij. De andere overheidspartijen moeten de gegevens uit de basisregistraties dus verplicht gebruiken en mag deze verzamelingen niet meer zelf opbouwen en bijhouden. Een aantal basisregistraties is voorzien van directe geo-informatie. Dit zijn: Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG); Basisregistratie Topografie (BRT); Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT); Basisregistratie Kadaster (BRK); Basisregistratie Ondergrond (BRO); Basisregistratie Waarde onroerende zaken (WOZ). Figuur 4 Het stelsel van basisregistraties In Figuur 4 is het gehele stelsel van basisregistraties aangegeven. De wereldbollen geven de aanwezigheid van geo-informatie aan. 3 Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 10

11 De uitwisseling vindt plaats in de standaarden uit Inspire INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in the European Community) is een Europese kaderrichtlijn, in Nederland vertaald naar nationale wetgeving. Oorspronkelijk opgezet vanuit milieutoepassingen leidt INSPIRE, dankzij zijn brede toepassing, tot een algemene Europese geoinformatie infrastructuur. INSPIRE schrijft voor een belangrijk deel voor hoe de nationale geo-informatie infrastructuur moet worden ingevuld. Voor de inrichting van de Europese geo-informatie infrastructuur hanteert INSPIRE de volgende basisprincipes: geo-informatie wordt op één passend niveau opgeslagen, beheerd en beschikbaar gesteld; geo-informatie uit verschillende bronnen in de Europese Unie kan op consistente wijze worden gecombineerd en uitgewisseld tussen verschillende gebruikers en toepassingen; geo-informatie die op een bepaald overheidsniveau is verzameld kan worden uitgewisseld met andere overheidsniveaus; geo-informatie wordt onder zodanige voorwaarden beschikbaar gesteld dat grootschalig gebruik ervan niet onnodig wordt belemmerd; beschikbare geo-informatie kan gemakkelijk worden opgezocht en de geschiktheid en gebruiksvoorwaarden kunnen gemakkelijk worden nagegaan. INSPIRE heeft betrekking op de volgende 34 thema s voor geo-informatie. Tabel 1 Thema s INSPIRE Bijlage I 1. Systemen voor verwijzing door middel van coördinaten 2. Geografisch rastersysteem 3. Geografische namen 4. Administratieve eenheden 5. Adressen 6. Kadastrale percelen 7. Vervoersnetwerken 8. Hydrografie 9. Beschermde gebieden Bijlage II 1. Hoogte 2. Bodemgebruik 3. Orthobeeldvorming 4. Geologie Bijlage III 1. Statistische eenheden 2. Gebouwen 3. Bodem 4. Landgebruik 5. Menselijke gezondheid en veiligheid 6. Nutsdiensten en overheidsdiensten 7. Milieubewakingsvoorzieningen 8. Faciliteiten voor productie en industrie 9. Faciliteiten voor landbouw en aquacultuur 10. Spreiding van de bevolking demografie 11. Gebiedsbeheer, gebieden waar beperkingen gelden, gereguleerde gebieden en rapportage-eenheden 12. Gebieden met natuurrisico's 13. Atmosferische omstandigheden 14. Meteorologische geografische kenmerken 15. Oceanografische geografische kenmerken 16. Zeegebieden 17. Biogeografische gebieden 18. Habitats en biotopen 19. Spreiding van soorten 20. Energiebronnen 21. Minerale bronnen INSPIRE heeft bovenstaande thema s formeel beschreven in data specifications. Ieder lidstaat dient haar eigen data beschikbaar te stellen conform deze in Europa verplicht gestelde data specifications. De uitwisseling vindt plaats in GML en met WMS services (zie 2.4.4) en is beschikbaar als open data. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 11

12 De hoofdbegrippen uit de inspire thema s zijn opgenomen in bijlage GeoConceptRegister featuretypes_inspire_ax_ii-iii (Annex I komt nog) Gideon Gideon 4 (Geografische Informatievoorziening en Dienstverlening ten behoeve van de Elektronische Overheid in Nederland.) is de beleidsnotitie van overheid, bedrijfsleven en wetenschap voor de geoinformatie. Gideon is vastgesteld door de Minister van Infrastructuur en Milieu als portefeuillehouder geoinformatie. In Gideon worden de gezamenlijke afspraken gemaakt voor speerpunten, innovatie, infrastructuur, open data, etc. Gideon 1 is voor de periode Deze periode is verlengd waarbij nu wordt gewerkt aan een vervolg op Gideon, Gideon 2. In Gideon 2 is als een van de vijf speerpunten de bouw en geo-informatie benoemd. Gideon 2 is nog niet gepubliceerd Geo-standaarden en architectuur Geonovum is vanuit de overheid de partij die de geo-standaarden en architectuur voor Nederland coördineert op het gebied van organisatie overstijgende afspraken. Voor het overzicht van de standaarden, het gebruik, welke standaarden op de pas toe of leg uit lijst staan, etc. wordt verwezen naar het raamwerk van geo-standaarden 5. In Nederland worden de technische standaarden gebruikt van ISO/TC 211 en OGC. Geonovum participeert in beide organisaties. ISO/TC 211 De International Organisation for Standardisation / Technical committee (ISO/TC 211) is een internationale Technische Commissie voor geo-informatie. Het ISO/TC 211-werk richt zich op het ontwikkelen van een gestructureerde reeks van normen (ISO serie van normen) voor informatie van fenomenen die direct of indirect zijn gerelateerd aan de aarde. Deze normen specificeren voor geoinformatie methoden, tools en services voor datamanagement (inclusief definitie en beschrijving), - verwerving, -processing, -analyse, -toegang, -presentatie en -overdracht in digitaal/elektronisch formaat tussen verschillende gebruikers, systemen en locaties. Het werk sluit waar mogelijk aan op standaarden voor algemene ICT en stelt een kader voor de ontwikkeling van sectorspecifieke toepassingen die geoinformatie gebruiken. OGC Het OpenGeospatial Consortium, Inc. 7 (OGC) is een internationale non-profit organisatie die is opgericht om interoperabiliteit voor geografische gegevensverwerking te ontwikkelen, door ontwikkeling van open en uitbreidbare toepassingssoftware en interfaces voor GIS en andere technologieën. Leden (ruim 400) van het OGC zijn zowel overheidsinstellingen als de industrie en onderwijsinstellingen. Het OGC ontwikkelt specificaties die bij voldoende volwassenheid worden aangeboden aan ISO/TC 211. OGC ontwikkelt deze specificaties door veelvuldig gebruik te maken van jaarlijkse grote testbeds. OGC ontwikkelt vooral technische implementatie standaarden gerelateerd aan services Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 12

13 In Nederland ligt de aandacht vooral op de semantiek. De standaarden uit bovenstaande organisaties worden semantisch ingevuld voor Nederland. Denk hierbij aan een bestemmingsvlak, kadastraal perceel, etc. De algemene semantische afspraken zijn vastgelegd in NEN De verschillende informatiemodellen zijn hier een verdiepingsslag van, zie Figuur 5. Figuur 5 Het stelsel van informatiemodellen In de geo-informatie wordt sinds 2003 geharmoniseerd gewerkt aan een stelsel van informatiemodellen. De sectoren zoals ruimtelijke ordening, topografie, kadaster, natuur, etc. houden zich aan de regels van het basismodel geo-informatie, NEN NEN 3610 sluit weer aan op Inspire en de ISO standaarden. Op deze manier is een stevig bouwwerk ontstaan dat onderling kan uitwisselen op de verschillende niveaus en op hoofdlijnen dezelfde semantische taal spreekt. De Inspire thema s en de informatiemodellen zorgen tezamen voor ruim 50 informatiemodellen (ook wel bronbestanden genoemd in de context van CB-NL). De hoofdbegrippen uit deze informatiemodellen zijn opgenomen in bijlage GeoConceptRegister featuretypes_nl_ Nationaal geo-register/pdok Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK) 8 9 ontsluit digitale geodata van de overheid via webservices. Meer dan veertig webservices met digitaal kaartmateriaal zijn al beschikbaar voor hergebruik. Dit zijn grotendeels services op basis van open data en door iedereen kosteloos te gebruiken. Voor de overheid Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 13

14 geldt een gegarandeerd serviceniveau: PDOK Basis. Bedrijven gebruiken de services volgens een Fair Use policy. Publieke Dienstverlening op de Kaart is een samenwerking tussen de ministeries van Infrastructuur en Milieu en Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Rijkswaterstaat en het Kadaster. In vier jaar tijd hebben zij een centrale overheidsvoorziening voor het ontsluiten van geodatasets van nationaal belang gerealiseerd. Dit is een functionele, robuuste, betrouwbare voorziening met actuele data voorzien van goede metadatering. De partners stellen daarnaast eisen aan een gegarandeerde en hoge kwaliteit, leveringsbetrouwbaarheid en een continue dienstverlening. De data voldoet aan nationale en internationale standaarden (2.4.4) en zijn te hergebruiken door publieke en private sector. Enkele voorbeelden van de aanwezige datasets. BRT Achtergrondkaart Bestuurlijke Top10NL Digitaal Natura 2000 grenzen topografisch bestand Natuurbeschermingsgebieden Nationale parken Wetlands Nationaal Wegen Bestand Vaarwegen Nationaal Wegen Bestand Wegen Nationaal Wegen Nationaal Actueel Natuurmeting op Vaarweg- Bestand Spoor Hydrologisch Hoogtebestand de Kaart kenmerken Instrumentarium Nederland bestanden Figuur 6 Voorbeelden PDOK datasets De meeste PDOK bestanden en webservices worden zonder drempels open aangeboden. Enkele diensten zijn alleen voor specifieke doelgroepen toegankelijk. Dit wordt bepaald door het toegangsbeleid van de bronhouders van de gegevensbestanden waarop de dienst (de webservice) is gebaseerd. Iedereen kan Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 14

15 gebruik maken van de open PDOK-diensten, dus zowel overheden als niet overheden. Wel is er een verschil in de dienstenniveaus voor overheden en niet-overheden. Figuur 7 Nationaal georegister U vindt de PDOK services via het Nationaal Georegister 10. PDOK beheert deze wegwijzer naar geodatasets in Nederland en is voor Europa de toegangspoort naar de nationale INSPIRE-data. In het Nationaal Georegister vindt u naast verwijzingen naar de PDOK services momenteel ruim 6000 verwijzingen naar Nederlandse datasets, waaronder ongeveer 250 webservices. In het nationaal register worden de datasets uit de lokale of regionale (zoals het provinciaal georegister) verzameld. Het nationaal georegister is daardoor de plek waar alle datasets van Nederland gevonden kunnen worden. De webservices zijn na een eerste selectie opgenomen in de bijlagen bijlage objecten_bib_v5.xls en objecten_bib_v5.pdf Open data Geo-informatie is zoals eerder genoemd veelal beschikbaar vanuit de overheid. Omdat geo-informatie over het algemeen feitelijke situaties beschrijft zijn vrijwel geen privacy aspecten van toepassing. Om deze reden is veel overheidsinformatie als open data beschikbaar. Dit biedt veel kansen voor de B&U- en GWWsector omdat deze drempel voor gebruik betrekkelijk weinig van toepassing is Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 15

16 Hoofdstuk 3 Voorgestelde activiteiten In dit hoofdstuk beschrijven we de standaarden die de basis vormen van de modellen en beschrijvingen van geo-informatie. Dit is een benadering vanuit de geo-informatie (de data) zelf. 3.1 Opname begrippen in CB-NL De CB-NL is het begrippenkader voor de B&U en GWW. De begrippen uit de Ruimtelijke Omgeving kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren. De Ruimtelijke Omgeving heeft veel geo-informatie beschikbaar die wordt bijgehouden en beheerd, vooral door de overheid. Deze data is over het algemeen open. Veel geo-informatie zijn wettelijk verplichte registraties waarvan een aantal geldt dat ook het gebruik binnen de overheid verplicht is. CB-NL zal enerzijds met deze verplichtingen rekening dienen te houden en anderzijds door hergebruik te maken van deze begrippen kunnen deze begrippen gebruikt en verrijkt worden op het meer gedetailleerde niveau van GWW en B&U. Hier is in de werkgroep Ruimtelijke Omgeving een lange discussie over geweest. Besloten is om de begrippen op te nemen of vanuit CB-NL te verwijzen naar de informatiesets zelf. Voor het kunnen bepalen van opnemen of verwijzen zijn de volgende criteria door de werkgroep opgesteld. Opname concept Ruimtelijke omgeving in CB-NL Is in gebruik in een substantieel deel van de B&U- en/of GWW-keten; en/of As-built heeft consequenties voor broninformatie Concept Ruimtelijke Omgeving; en/of (parkeerplaats is revisie input voor de bijhouding van IMGeo) Concept (als begrip of definitie) is al aanwezig in CB-NL (komt in meer dan 1 bronbestand voor) of heeft hier een sterke wisselwerking mee. (het concept kunstwerk is al opgevoerd door de werkgroepen GWW en/of B&U en bestaat ook bij de werkgroep RO) Verwijzing vanuit CB-NL naar concepten Ruimtelijke Omgeving Beperkt tot één fase van het B&U en GWW-proces; en/of Concept (als begrip of definitie) komt niet voor in CB-NL; en/of Beheer concept kan beter buiten CB-NL liggen (bij bron) dan dubbel beheer door opname in CB- NL. Voor beide geldt dat het concept wel relevant moet zijn voor de B&U- en GWW-keten. Werkwijze De werkgroep Ruimtelijke Omgeving stelt de volgende acties voor. De modelleurs uit de programma organisatie van CB-NL zullen deze begrippen opnemen in CB-NL. De vragen die de modelleurs hebben worden besproken met inhoudelijk deskundigen. Dit kan een persoon zijn uit de werkgroep Ruimtelijke Omgeving of komen te zijner tijd terug in de werkgroep. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 16

17 BG1 Integraal opnemen van concepten Ruimtelijke Omgeving in CB-NL De begrippen uit de volgende standaarden worden als bronbestanden aan de modelleurs van CB-NL aangeboden voor integrale opname: - NEN IMGeo - NLCS (die als uitkomst van activiteit HA-2 in de mapping zijn opgenomen) - IMBOR (zodra gereed, zie HA3) Benodigde acties: BG1-1 Opnemen van begrippenkaders en relaties tussen de begrippen in CB-NL. BG2 Asset lijst grote gemeenten De grote gemeenten zijn een eigen werkgroep gestart onder CB-NL om ervoor zorg te dragen dat de begrippen die voor gemeenten van belang zijn voor beheer en onderhoud in CB-NL worden opgenomen. De gemeenten hechten er veel belang aan dat de aansluiting van ontwerp en beheer op een goede manier plaatsvindt. Deelnemende gemeenten zijn Amsterdam, Delft, Den Haag en Rotterdam. De lijst is opgenomen in bijlage Totaal_lijst_G3+bewerkt.xls. Deze lijst is concept en zal medio augustus definitief worden. Vanaf een bepaalde fase ook CROW hierin betrekken om de relatie met IMBOR (HA3) goed af te stemmen. Benodigde acties: BG2-1 Lijst compleet maken waarbij RSGB (Referentiestelsel Gemeentelijke Basisgegevens) in de lijst wordt betrokken. BG2-2 Prioriteren van de lijst grote gemeenten mbt opname CB-NL. BG2-3 Opnemen van de begrippen in CB-NL op basis van prioriteitkeuzes en aanbrengen van relaties met de andere begrippen van CB-NL. BG3 Opnemen van verwijzing naar relevante informatiesets CB-NL In bijlage objecten_bib_v5.xls en objecten_bib_v5.pdf zijn de verschillende informatiesets opgenomen die voor de B&U- en GWW-sector volgens de werkgroep Ruimtelijke Omgeving van belang zijn. Door de werkgroep Ruimtelijke Omgeving is een voorselectie gedaan omdat er ruim 6000 datasets beschikbaar zijn, zie Deze voorselectie heeft in eerste instantie plaats gevonden op basis van nationale dekking (dus geen datasets van een klein gebied of individuele gemeente), beschikbaarheid als service (dus online bruikbaar) en betrouwbaarheid (de service is beschikbaar met een Service Level Agreement (SLA) of op andere manieren zijn afspraken gemaakt over de beschikbaarheid van 24/7). De overgebleven datasets (ongeveer 90) zijn geprioriteerd op relevantie voor de GWW- en B&U-sector. Dit is gedaan vanuit de kennis die de werkgroep Ruimtelijke Omgeving heeft. Deze concept lijst dient echter definitief gemaakte te worden in overleg met de werkgroepen B&U en GWW. Bij voorkeur wordt door deze werkgroepen aangegeven welke dataset in welke fase benodigd is. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 17

18 Voorbeelden van mogelijke relevante datasets: Benodigde acties: BG3-1 In een werksessie met de GWW werkgroep en een werksessie met de B&U werkgroep bepalen welke datasets van belang zijn en in welke fase deze gebruikt worden. Ook de check bij GWW en B&U welke gegevens zij wensen die niet in deze datasets voorkomen. BG3-2 Uit deze werksessies kan blijken dat een aantal datasets in meerdere fasen voorkomen. Voor deze datasets dient vervolgens bepaalt te worden welke begrippen uit deze datasets in CB- NL opgenomen dienen te worden. BG3-3 Opnemen van verwijzingen vanuit CB-NL naar de relevante datasets. Hierdoor wordt bereikt dat deze datasets gebruikt gaan worden in de voorbereiding, uitvoering, etc. BG4 Deels of later opnemen van begrippen Nader onderzoek is benodigd welke begrippenkaders nog meer benodigd zijn in CB-NL. De scheiding tussen opnemen in CB-NL en verwijzen uit CB-NL naar de informatieset zal voor een aantal begrippen uit een informatieset veel genuanceerder liggen. Dit onderzoek is niet uitgevoerd omdat hiervoor enerzijds de tijd ontbrak en anderzijds al zoveel werk komt uit de begrippen die integraal kunnen worden opgenomen dat dit ook later kan. Is benoemd als onderdeel van BG3, zie BG3-2 BG5 Indelingen CB-NL Binnen Inspire, NEN 3610 zijn indelingen aanwezig die kunnen helpen in te hanteren indeling van CB-NL. Denk hierbij aan: - Indeling van informatiesets Ruimtelijke Omgeving zoals invloedsfeer, beperkingen, etc. - Indelingen die onderdeel kunnen zijn van de kernstructuur CB-NL waar de verschillende brondefinities naar verwijzen - Netwerkmodellen - En mogelijk andere Benodigde acties: BG5-1 Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 18

19 De indelingen van Inspire en NEN 3610 inbrengen bij de modelleurs van CB-NL. BG6 Objectlijst informatiemodellen NEN 3610 en Inspire Vanuit het project semantische afstemming zijn van de formeel beschreven informatiemodellen alle geo-objecten (features) verzameld in een lijst. Dit zijn ruim 700 objecten. Deze lijst is opgenomen in bijlage GeoConceptRegister featuretypes_nl_2 en GeoConceptRegister featureTypes_INSPIRE_Ax_II-III (Annex I komt nog). Deze lijst kan ondersteuning geven aan: BG3-2/BG4 Het relateren van de CB-NL begrippen die uit B&U en GWW komen met vergelijkbare of gelijke begrippen uit de Ruimtelijke Omgeving Benodigde acties: BG6-1 Continue vergelijken door de modelleurs van de CB-NL begrippen uit B&U en GWW met deze lijst op gelijke en/of vergelijkbare begrippen. 3.2 Harmonisatie Harmonisatie zijn voorstellen van mappings tussen 2 of meerdere standaarden die naast het leggen van relaties tussen begrippen ook leiden tot mogelijke verbetervoorstellen van de standaarden zelf, zogenaamde RFC (Request For Change). Door harmonisatie wordt getracht om de standaarden zelf beter op elkaar af te stemmen waardoor op termijn het aantal begrippen reduceert. Ook al legt CB-NL relaties aan tussen begrippen, fouten worden gauw gemaakt indien dezelfde begrippen verschillend heten (bijvoorbeeld lichtmast en lantaarnpaal) of verschillende begrippen hetzelfde heten (bijvoorbeeld ligplaats). Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 19

20 HA1 NEN en ruimtelijke omgevingsstandaarden De norm NEN is een methodiek om de conditie van infrastructuur op objectieve en eenduidige wijze te bepalen 11. NEN is: Krachtig hulpmiddel voor het beheer van infrastructuur Objectief en praktisch toepasbaar Geeft inzicht in actuele onderhoudssituatie Input inzake het plannen, budgetteren en prioriteren van onderhoud Hulpmiddel bij conditiesturing, zoals prestatiecontracten In deze norm wordt de conditie opgehangen aan elementen en bouwdelen. Elementen zijn gegroepeerd in categorieën waarbij elk element in meerdere categorieën mag terugkomen. Bouwdelen zijn weer gegroepeerd per element en mogen bij meerdere elementen terugkomen. Op deze manier ontstaat een flexibel systeem met maximaal hergebruik van elementen en bouwdelen. Tabel 2 Voorbeeld structuur beheerobject - elementen AB Aquaducten 105 Aarding- en bliksembeveiligingsinstallatie AB Aquaducten 107 Afsluitboominstallatie AB Aquaducten 110 Antivandalismevoorziening AB Aquaducten 111 Bebording/bewegwijzering (statisch) AB Aquaducten 112 Bedienings- en besturingssysteem Tabel 3 Voorbeeld structuur elementen - bouwdelen 131 Fauna uittreedplaats 1078 Bodem (waterbodem) 131 Fauna uittreedplaats 1134 Damwand-Bovenwatertalud 131 Fauna uittreedplaats 1135 Damwand-Onderwatertalud 131 Fauna uittreedplaats 1191 Filterconstructie 131 Fauna uittreedplaats 1228 Grondlichaam IMGeo 12 is een standaard voor topografie die bij de wet is vastgelegd. De BGT is een basisregistratie op basis van IMGeo waarvoor geldt dat de overheid hiervan verplicht gebruik moet maken. In IMGeo worden geometrische objecten met attributen vastgelegd voor enerzijds een topografische kaart die als algemene basis voor veel thema s dient en anderzijds de geometrische beheerobjecten vormt voor bijvoorbeeld groen- en wegbeheer. Links basis-topografie, rechts voorbeeld opnameregels geometrische begrenzing Het is op voorhand niet wenselijk dat: NEN onvoldoende is afgestemd met IMGeo Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 20

21 IMGeo onvoldoende is afgestemd op de objecten waarop conditiemeting van het beheer en onderhoud plaatsvindt. Vooral omdat er zeer veel overlap is, denk aan steiger, erf, talud, aquaduct, begraafplaats, beek, sloot, etc., etc. Aan de andere kant zullen niet alle objecttype s goed op elkaar afgestemd kunnen worden. Ieder heeft toch zijn eigen werkingsgebied. Om deze reden dienen de relaties tussen beiden uitgewerkt en opgenomen te worden in CB-NL. Harmonisatie die bereikt wordt is te beschouwen als extra winst. Benodigde acties: HA1-1 Leggen van relaties tussen NEN en IMGeo (uitgebreid met IMKL (informatiemodel Kabels&:Leidingen) en IMSW (informatiemodel stedelijk water)). Resultaat: - Leggen van relaties tussen beide modellen (inclusief het benoemen van synoniemen en homoniemen) waardoor het uitzoekwerk voor opname in de conceptenbibliotheek reeds is verricht - Check op andere NEN 2767 delen - Request For Change (RFC) NEN RFC IMGeo HA2 HA1-2 Opnemen van relaties in CB-NL NLCS IMGeo NLCS is een 2D CAD-Standaard voor de Nederlandse GWW-sector. De NLCS is en wordt sinds 2007 ontwikkeld door een aantal belangrijke partijen uit de sector. NLCS zorgt voor: - meer eenheid in het tekenwerk binnen de sector te krijgen; - de uitwisseling van (informatie in) digitale tekeningen tussen partijen in het bouwproces te verbeteren; - te voorkomen dat tekeningen binnen een project steeds weer opnieuw moeten worden opgezet, omdat iedere betrokken partij een eigen standaard hanteert; - te borgen dat digitale 2D tekeningen as built tot vijftien à twintig jaar na oplevering nog bruikbaar zijn voor onderhoud en reconstructie 13. NLCS wordt o.a. binnen Prorail, Rijkswaterstaat, Defensie, diverse gemeenten en ingenieursbureau s gebruikt. IMGeo is de standaard voor topografie (zie HA1). As-is Asbuilt 13 Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 21

22 Door IMGeo te gebruiken voor ontwerp en revisie te hergebruiken voor de topografie uit IMGeo ontstaat een proces dat beter en goedkoper is. Geonovum heeft hiervoor voorafgaand aan CB-NL opdracht gegeven aan SBRCURnet als beheerder NLCS om een mapping te maken van IMGeo naar NLCS en visa versa. Benodigde acties: HA2-1 - Mapping van NLCS naar IMGeo en visa versa - RFC NLCS - RFC IMGeo HA2-2 Opnemen van relaties in CB-NL HA3 IMBOR als uitbreiding op IMGeo IMBOR staat voor een informatiemodel voor het beheer van de openbare ruimte. Het IMBOR dient te beschrijven welke beheerinformatie moet worden vastgelegd en hoe die informatie gekoppeld wordt aan de objecten uit BGT-IMGeo. Het doel van het IMBOR is tweeledig: - informatiemodel voor de beheerder van de openbare ruimte; - informatiemodel voor de uitwisseling van beheerinformatie met BGT-IMGeo IMBOR dient om de beheerder en beleidsmaker van de openbare ruimte te ondersteunen. Het IMBOR richt zich op de volgende onderdelen van de openbare ruimte: verhardingen, groen, verlichting, terreinmeubilair, riolering, kunstwerken. CROW is eigenaar en beheerder van IMBOR. IMBOR is momenteel in ontwikkeling en zal eind 2014 beschikbaar zijn. De verwachting is dat IMBOR de methodiek zal worden die dan in de diverse beheerpakketten voor openbare ruimte geïmplementeerd zal worden. Deze activiteit is opgenomen onder harmonisatie omdat in het maken van IMBOR veel bestaande CROW methodieken zoals beeldkwaliteit, wegsystematiek, groen, etc. en IMGeo samenkomen. Op basis van IMBOR wordt ook de RAW bestek systematiek op object- en elementniveau afgestemd. Benodigde acties: HA3-1 Het ontwikkelen van IMBOR voor het beheren van de openbare ruimte. HA3-2 Afstemmen RAW bestek systematiek op IMBOR. HA4 Ruimtetabel Stabu en ruimtelijke omgevingsstandaarden De ruimtetabel van STABU is ontwikkeld op basis van o.a. NEN 3610 en bestaat voorlopig uit een verzameling van termen met (grotendeels) definities uit verschillende bronnen. Er hangen hier ook al een aantal tabellen in opzet om invulling aan aspecten te geven. De aansluiting met CB-NL ligt aan de ene kant op gebied van termen, verderop ook aan invulling met aspecten en de relatie met andere begrippen/systemen. Benodigde acties: HA4-1 Aansluiten van de ruimtetabel Stabu op de begrippen uit CB-NL. Mogelijk levert de afstemming ook verbeteringen op voor de ruimtetabel of andere standaarden. Dit kan leiden tot Request for changes. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 22

23 3.3 Vindbaarheid en gebruik Ruimtelijke Omgevingsinformatiesets B&U en GWW Uit ervaringen blijkt dat verschillende softwareleveranciers uit de GWW- en B&U-sector weinig tot geen weet hebben van de verschillende datasets die de Ruimtelijke Omgeving heeft. Hierdoor wordt bij de start van een bouwproject de data opnieuw ingewonnen die al beschikbaar is. Dit heeft 3 nadelen, namelijk extra kosten (en daarmee vertraging), de data is anders (in semantiek en geometrische ligging) dan datgene wat er al aan data is en niet alle beschikbare data wordt gebruikt (beperkt inzicht in de ruimtelijke risico s). VB1 Portaal voor B&U en GWW? In bijlage objecten_bib_v5.xls en objecten_bib_v5.pdf (zie BG3) zijn de ruimtelijke omgevingssets opgenomen die voor de GWW en B&U van belang kunnen zijn. Er zijn een aantal manieren om deze sets kenbaar te maken: 1. Door vanuit CB-NL hiernaar te verwijzen (voorgesteld in BG3); en/of 2. Opname van deze sets met URL, beknopte tekst en afbeelding op CB-NL website; en/of; 3. Portaal waar deze informatiesets interactief in samenhang getoond kunnen worden. Vanuit de verschillende branche organisaties (bouwend nederland, SBRCUR, etc.) kunnen hier dan verwijzingen naar worden gemaakt. Benodigde acties: VB1-1 Bepalen op welke manier(en) de verschillende ruimtelijke omgevingssets vindbaar gemaakt worden door: - Demonstreren van de mogelijkheden van de ruimtelijke omgevingssets in een viewer voor architecten, bouwers, civiel technici en andere relevante doelgroepen - Op basis hiervan mogelijk een klein prototype te bouwen en kort te sluiten met eerder genoemde doelgroepen VB1-2 Bepalen keuze voor optie 1, 2 of 3. VB2 Gebruik Ruimtelijke Omgevingsinformatie in B&U en GWW-software Wanneer de Ruimtelijke Omgevingsinformatie rechtstreeks vanuit de software kan worden benaderd zullen ontwerpers, planvoorbereiders, etc. deze informatie veel eerder gaan gebruiken. Een aantal softwareleveranciers ondersteunen dit al. Geonovum heeft eerder softwareleveranciers gestimuleerd om dit te ondersteunen en voor de gebruiker te vergemakkelijken. Hier is erg positief op gereageerd en heeft ook deels geleid tot softwareaanpassingen bij een aantal leveranciers. Doordat de groep nu veel groter is wordt voorgesteld om de softwareleveranciers opnieuw te stimuleren en waar nodig beperkte technische ondersteuning te leveren bij vragen. Voorbeeld WMS buttons PDOK Bentley Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 23

24 Benodigde acties: VB2-1 Kennissessies waarbij de leveranciers uitleg krijgen over de Ruimtelijke Omgevingsservices en de mogelijkheden hiervan. Daarnaast ook benodigde technische ondersteuning voor vragen, wellicht vermelding op website CB-NL voor degene die dit ondersteunen, etc. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 24

25 3.4 Afstemming internationaal De B&U, GWW en Ruimtelijke Omgeving (Geo) standaarden zoals in Nederland gebruikt zijn gebaseerd op internationale standaarden. B&U is gebaseerd op de standaarden van ISO/TC 59/SC 13 en Building Smart 14. IFC (Industry Foundation Classes) en bsdd (building smart Data Dictionary) zijn hiervan de belangrijkste in de context van CB-NL. Voor GWW zijn internationaal weinig afspraken. LandXML 15 is de enige bekende standaard voor Civiel. LandXML wordt op dit moment niet onderhouden. Aan Building Smart en OGC is gevraagd of zij deze in het productportfolio van standaarden willen opnemen. Voor de geo-standaarden bestaan ISO/TC en OGC 17 (Open Geospatial Consortium). Geostandaarden zijn breed. Dit zijn standaarden over uitwisselformaten, services, sensoren, informatiemodellen, coordinaatsystemen en enkele semantische standaarden. Zoals uit onderstaande activiteiten blijkt zijn er veel parallelle initiatieven met de nodige overlap. Dit komt omdat de partijen de noodzaak tot integratie GIS-BIM zien maar nog niet precies weten hoe dit op te pakken. Voor CB-NL is het belangrijk om van deze initiatieven te weten, richting te weten en mogelijk op belangrijke ontwikkelingen te sturen. Dit kan alleen door goed vertegenwoordigd te zijn in BuildingSmart en OGC zodat invloed kan worden uitgeoefend op deze standaarden en de onderlinge samenhang. IN1 Afstemming Building Smart en OGC OGC en Building Smart hebben een MoU getekend 18. Dit MoU is de basis om een betere afstemming te krijgen tussen GIS en BIM. Ondanks dit MoU zijn er nog geen initiatieven tot harmonisatie. Goed punt daarentegen is wel dat de organisaties elkaar makkelijk kunnen vinden. Het is zaak om onze punten via dit MoU op de agenda te krijgen. Benodigde acties: IN1-1 GIS-Civil integratie Tijdens de OGC meeting in maart 2013 was er een gemeenschappelijke Civil summit onder leiding van OGC en Building Smart. In deze sessie zijn de volgende afspraken gemaakt. Er wordt een roadmap (zie bijlage Roadmap BuildingSMART - OGC for Infrastructure) gemaakt voor een GIS-Civil integratie. Onderzoek naar overgang van LandXML in CityGML en IFC. Komende 2 jaar deze integratie in een versnelling brengen. IN Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 25

26 IN2 Afstemming tussen de bsdd en semantiek zoals gebruikt in CityGML en mogelijk andere informatiemodellen. IN1-3 IFC voor infra koppelen aan 3D DWG groep OGC Dit initiatief van IFC richt zich op IFC voor infra. Op dit moment zijn IFC for bridges en IFC for tunnels uitgewerkt. Bridges en Tunnels komen ook voor in CityGML, de standaard waar IMGeo op gebaseerd is. Door te zorgen dat beide standaarden op elkaar aansluiten wordt divergentie voorkomen. Intussen is OGC alweer gestart met utilities. IN1-1 en IN1-3 dienen direct aan elkaar gerelateerd te worden. Ad Hoc group GIS-BIM integration Experts van ISO/TC 59/SC 13 en ISO/TC 211 definiëren in 2013 gezamenlijk de activiteiten van afstemming. Benodigde acties: IN2-1 Advies is om als Geonovum en Stabu hierin te participeren. Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 26

27 Bijlage 1 Planning De planning is ook als excel aanwezig in dezelfde dropbox directory als deze rapportage. Laatste update: Activiteiten Taaknr. Inzet programma CB-NL (dagen) Integraal opnemen van concepten Ruimtelijke Omgeving in CB-NL BG1 Opnemen van begrippenkaders en relaties tussen de begrippen in CB-NL. BG Asset lijst grote gemeenten BG2 Prioriteren van de lijst grote gemeenten mbt opname CB-NL. BG2-1 wordt al in-kind geleverd (40) Opnemen van de begrippen in CB-NL op basis van prioriteitkeuzes en aanbrengen van relaties met de BG andere begrippen van CB-NL Opnemen van verwijzing naar relevante informatiesets CB-NL BG3 In een werksessie met de GWW werkgroep en een werksessie met de B&U werkgroep bepalen welke in-kind bijdrage verwacht van datasets van belang zijn en in welke fase deze gebruikt worden. Ook de check bij GWW en B&U BG3-1 2 GWW, B&U en RO (10) welke gegevens zij wensen die niet in deze datasets voorkomen. Uit deze werksessies kan blijken dat een aantal datasets in meerdere fasen voorkomen. Voor deze in-kind bijdrage verwacht van datasets dient vervolgens bepaalt te worden welke begrippen uit deze datasets in CB-NL BG3-2 8 GWW, B&U en RO (20) opgenomen dienen te worden. Opnemen van verwijzingen vanuit CB-NL naar de relevante datasets. Hierdoor wordt bereikt dat in-kind bijdrage verwacht van BG deze datasets gebruikt gaan worden in de voorbereiding, uitvoering, etc. GWW, B&U en RO (10) Deels of later opnemen van begrippen BG4 Zie BG3-2 Topstructuur CB-NL BG5 De indelingen van Inspire en NEN 3610 inbrengen bij de modelleurs van de topstructuur CB-NL. BG5-1 5 Objectlijst informatiemodellen NEN 3610 en Inspire BG6 Continue vergelijken door de modelleurs van de CB-NL begrippen uit B&U en GWW met deze lijst op BG6-1 5 gelijke en/of vergelijkbare begrippen. NEN en ruimtelijke omgevingsstandaarden HA1 Leggen van relaties tussen NEN en IMGeo (uitgebreid met IMKL (informatiemodel HA Kabels&:Leidingen) en IMSW (informatiemodel stedelijk water)) + RFC NEN en IMGeo Opnemen van relaties in CB-NL HA1-2 5 NLCS - IMGeo HA2 HA2-1 Mapping NLCS - IMGeo en RFC NLCS en IMGeo Opnemen van relaties in CB-NL HA2-2 5 IMBOR als uitbreiding op IMGeo HA3 Deze kosten worden al gedragen HA3-1 Het ontwikkelen van IMBOR voor het beheren van de openbare ruimte. door CROW Deze kosten worden al gedragen Afstemmen RAW bestek systematiek op IMBOR. HA3-2 door CROW Ruimtetabel Stabu en ruimtelijke omgevingsstandaarden HA4 Duidelijkheid krijgen over nut en noodzaak ruimtetabel Stabu. Op basis hiervan beslissen welke van HA4-1 2 de bovenstaande vervolgacties benodigd zijn. Portaal voor B&U en GWW? VB1 Inhuur en/of in-kind bijdrage (geld) jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Deze kosten worden al gedragen door Geonovum in-kind bijdrage verwacht van VB GWW, B&U en RO (5) Bepalen op welke manier(en) de verschillende ruimtelijke omgevingssets vindbaar gemaakt worden. Vervolgacties op basis van VB1-1 VB-2 PM PM Gebruik Ruimtelijke Omgevingsinformatie in B&U en GWW-software VB2 Kennissessies waarbij de leveranciers uitleg krijgen over de Ruimtelijke Omgevingsservices en de in-kind bijdrage verwacht van mogelijkheden hiervan. Daarnaast ook benodigde technische ondersteuning voor vragen, wellicht VB GWW, B&U en RO (10) vermelding op website CB-NL voor degene die dit ondersteunen, etc. Afstemming Building Smart en OGC IN1 Deze kosten worden al gedragen GIS-Civil integratie IN1-1 door Geonovum Afstemming tussen de bsdd en semantiek zoals gebruikt in CityGML en mogelijk andere Bij voorkeur in-kind door Stabu IN1-2 informatiemodellen. (5) en Geonovum Bij voorkeur in-kind door Stabu IFC voor infra koppelen aan 3D DWG groep OGC IN1-3 (2) en Geonovum Ad Hoc group GIS-BIM integration IN2 Advies is om als Geonovum en Stabu hierin te participeren. IN2-2 Bij voorkeur in-kind door Stabu (2) en Geonovum Totaal: 102 dagen (+ PM VB-2) In-kind (104 dagen) en Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 27