Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 1. Nieuw Nederlands 3. havo. docentenhandleiding. Tiddo Ekens. Noordhoff Uitgevers Groningen

Transcriptie

1 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 1 Nieuw Nederlands 3 havo docentenhandleiding Tiddo Ekens Noordhoff Uitgevers Groningen

2 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 2

3 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 3 INHOUD 1 De methode Nieuw Nederlands 4 2 Nederlands in de onder- en bovenbouw 5 3 Inhoud Nieuw Nederlands havo Lesvoorbereiding havo Nieuw Nederlands van A tot Z 19 6 Achtergrondliteratuur 63 7 Overzicht leerstof havo Auteurs gezocht 113

4 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 4 1 DE METHODE NIEUW NEDERLANDS DE BASISMETHODE Nieuw Nederlands biedt de volgende leerlingenboeken voor vmbo-basis tot en met vwo. vmbo vmbo-basis 1 vmbo-basis 2 vmbo-basis 3 vmbo-basis 4 vmbo-kgt 1 vmbo-kgt 2 vmbo-bk 3 vmbo-bk 4 vmbo/havo vmbo-t/havo 1 vmbo-t/havo 2 vmbo-gt 3 vmbo-gt 4 havo/vwo havo/vwo 1 havo/vwo 2 havo 3 havo 4/5 vwo vwo 1 vwo 2 vwo 3 vwo 4 vwo 5/6 HET ACTIVITEITENBOEK Bij ieder leerlingenboek is een extra activiteitenboek beschikbaar. Dit boek is optioneel. Het activiteitenboek bestaat uit de volgende onderdelen: portfolio extra oefeningen voor: Lezen, Woordenschat, Spelling en Grammatica werkbladen bij drie projecten invulbladen bij het leerlingenboek gereedschapskist: overzicht belangrijkste leerstof in leerlingenboek persoonlijk wachtwoord voor extra oefeningen op de website DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling zes minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister Projecten Teleblik Daarnaast is een gedeelte van de I-clips vrij toegankelijk op de website Het gaat om het item Weet je het?, waarmee de kennis van de theorie bij alle cursusonderdelen getoetst kan worden. SERVICEBOX VOOR DOCENTEN Nieuw Nederlands biedt een zogenaamde servicebox voor docenten. De inhoud bestaat uit 3 cd s: kijkfragmenten op dvd luisterfragmenten op cd (ook van het onderdeel fictie) een cd-rom met: - docentenhandleiding - een didactisch naslagwerk met ruim 70 trefwoorden - een jaarplanner - antwoordkaarten - 60 toetsen - kopieerbladen: invulbladen voor de leerling DIGITALE PROEFWERKEN Per deel zijn er 60 proefwerken beschikbaar. Deze toetsen kunnen ook digitaal worden samengesteld, afgenomen en nagekeken. Meer informatie:

5 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 5 2 NIEUW NEDERLANDS IN DE ONDER- EN BOVENBOUW ONDERBOUW EN BOVENBOUW De onderbouw, zoals ingevoerd in 2006, heeft betrekking op leerjaar 1 en 2. Nieuw Nederlands havo deel 3 bouwt voort op de onderbouw en bereidt tegelijk voor op de eindtermen. Daarom wordt in dit hoofdstuk zowel de onderbouw als het eindexamenprogramma geschetst. DOMEINEN IN DE ONDERBOUW De onderbouw heeft betrekking op leerjaar 1 en 2. Scholen kunnen zelf invulling geven aan leerjaar 3. De kerndoelen onderbouw beschrijven de inhoud van het verplichte programma. Het verplichte deel is 2/3 van de totale onderwijstijd. Scholen kunnen dus 1/3 van de onderwijstijd naar eigen inzicht inrichten. In dit deel kunnen bijvoorbeeld Duits, Frans of godsdienst een plaats krijgen. Ook kan de school dieper ingaan op kerndoelen die zij belangrijk vindt. De onderbouw telt in het verplichte deel zeven domeinen: Nederlands Engels Rekenen en wiskunde Mens en natuur Mens en maatschappij Kunst en cultuur Bewegen en sport SAMENHANG IN DE ONDERBOUW De 58 kerndoelen voor de onderbouw zijn in onderlinge samenhang beschreven. Nederlands speelt in de onderbouw een cruciale rol binnen alle domeinen. Om goed te leren in de andere domeinen is beheersing van de taal onontbeerlijk. In de karakteristiek van het domein Nederlands wordt deze ondersteunende rol van taal bij het leren op school herhaaldelijk benadrukt. KENMERKEN VAN HET LEREN IN DE ONDERBOUW De belangrijkste kenmerken van het onderwijs in de onderbouw zijn: De leerling leert actief en in toenemende mate zelfstandig. De leerling leert samen met anderen. De leerling leert in samenhang. De leerling oriënteert zich. De leerling leert in een uitdagende, veilige en gezonde leeromgeving. De leerling leert in een doorlopende leerlijn. KARAKTERISTIEK VAN HET VAK NEDERLANDS Onderwijs in de Nederlandse taal heeft tot doel de taalvaardigheid van leerlingen te vergroten. Brede beheersing van de taal maakt het leerlingen mogelijk om intensief deel te nemen aan de verschillende aspecten van het maatschappelijk leven, nu en in de toekomst. Beheersing van de Nederlandse taal is onontbeerlijk bij het verwerven van inhoud en vaardigheden in alle leergebieden. In het funderend onderwijs is onderwijs in de Nederlandse taal daarom van grote betekenis. Taalverwerving en taalonderwijs in basis- en voortgezet onderwijs verlopen als het ware in cirkels: dezelfde inhoud komt in toenemende complexiteit en mate van beheersing aan de orde. Het onderwijs in Nederlandse taal in de onderbouw van het voortgezet onderwijs maakt deel uit van die concentrisch verlopende ontwikkeling en sluit daarbij aan bij wat de leerling in het basisonderwijs heeft bereikt. De kern van het vak bestaat uit het verwerven, verwerken en presenteren van informatie en meer algemeen uit het leren communiceren met behulp van de Nederlandse taal. Daarbij gaat het steeds om mengvormen van mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid, zoals een mondelinge presentatie die wordt ondersteund door geschreven teksten en beeldmateriaal. Omgaan met de computer als bron van informatie, als hulpmiddel en als communicatiemiddel is onlosmakelijk verbonden met de kern van het vak. Strategische vaardigheden vormen een wezenlijk onderdeel: lees- en luisterstrategieën, het opstellen van spreek- en schrijfplannen voor communicatieve handelingen. Ook door bewustwording van het belang van conventies in het taalgebruik en van de mogelijkheden om met taal te spelen, breiden leerlingen hun taalgereedschap en hun repertoire uit. Het onderwijs in de Nederlandse taal sluit aan bij het beheersingsniveau en de leefwereld van de leerling, en breidt deze uit. Leerlingen worden uitgedaagd tot taalactiviteiten en ontwikkelen een

6 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 6 positieve houding ten opzichte van andere vormen van taalgebruik. Vanwege het oriënterend karakter van de onderbouw is het in het algemeen belangrijk dat de contexten tezamen over de volle breedte reiken van de verschillende toepassingsgebieden van Nederlandse taal: het leven van alledag, andere leergebieden, vervolgonderwijs en beroepenwereld en de Nederlandse taal zelf. De relatie met andere vakken en leergebieden is tweezijdig: gebruik van teksten en contexten uit andere leergebieden in het onderwijs in de Nederlandse taal en bewust werken aan taalonderwijs in het onderwijs in andere leergebieden. De toepassing van taalvaardigheden in andere leergebieden is een belangrijk punt van aandacht en maakt deel uit van het taalbeleid voor de hele school. Daarnaast is er een inhoudelijke samenhang met het onderwijs in andere talen en in het leergebied Kunst en cultuur. KERNDOELEN VAN HET VAK NEDERLANDS Het vak Nederlands in de onderbouw telt tien globaal geformuleerde kerndoelen: Kerndoel 1: De leerling leert zich mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. Kerndoel 2: De leerling leert zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leert het belang van die conventies te zien. Kerndoel 3: De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn woordenschat. Kerndoel 4: De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en geschreven teksten. Kerndoel 5: De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen. Kerndoel 6: De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. Kerndoel 7: De leerling leert een mondelinge presentatie te geven. Kerndoel 8: De leerling leert verhalen, gedichten en informatieve teksten te lezen die aan zijn belangstelling tegemoet komen en zijn belevingswereld uitbreiden. Kerndoel 9: De leerling leert taalactiviteiten (spreken, luisteren, schrijven en lezen) planmatig voor te bereiden en uit te voeren. Kerndoel 10: De leerling leert te reflecteren op de manier waarop hij zijn taalactiviteiten uitvoert en leert, op grond daarvan en van reacties van anderen, conclusies te trekken voor het uitvoeren van nieuwe taalactiviteiten. MEER INFORMATIE Meer informatie over de onderbouw vindt u op

7 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 7 EXAMENPROGRAMMA NEDERLANDS HAVO/VWO HET EINDEXAMEN Voor Nederlands is het examenprogramma voor vwo en havo vrijwel identiek. Alleen Subdomein E1 is verschillend voor vwo en havo. Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. HET CENTRAAL EXAMEN Het centraal examen heeft betrekking op domein A en domein D voor zover het analyseren en beoordelen betreft. De CEVO stelt het aantal en de tijdsduur van de zittingen van het centraal examen vast. De CEVO maakt indien nodig een specificatie bekend van de examenstof van het centraal examen. HET SCHOOLEXAMEN Het schoolexamen heeft betrekking op: de domeinen en subdomeinen waarop het centraal examen geen betrekking heeft; indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: een of meer domeinen of subdomeinen waarop het centraal examen betrekking heeft; indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: andere vakonderdelen, die per kandidaat kunnen verschillen. DE EXAMENSTOF De tien eindtermen voor Nederlands zijn beschreven in domeinen en subdomeinen: Domein A: Leesvaardigheid (A 1: Analyseren en interpreteren, A2: Beoordelen, A3: Samenvatten) Domein B: Mondelinge taalvaardigheid Domein C: Schrijfvaardigheid Domein D: Argumentatieve vaardigheden Domein E: Literatuur (E1: Literaire ontwikkeling, E2: Literaire begrippen, E3: Literatuurgeschiedenis) Domein F: Oriëntatie op studie en beroep MEER INFORMATIE Meer informatie over het eindexamenprogramma en de vaststelling van de eindexamens vindt u op en

8 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 8 3 INHOUD NIEUW NEDERLANDS HAVO OPBOUW METHODE De methode Nieuw Nederlands bestaat in leerjaar 3 uit zes hoofdstukken. Elk hoofdstuk bevat acht onderdelen: Lezen, Spreken/kijken/luisteren, Schrijven, Woordenschat, Taalbeschouwing, Grammatica, Spelling en Fictie. In ieder onderdeel wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof bouwt voort op de kerndoelen van de onderbouw en bereidt voor op de eindtermen van de bovenbouw. De zes cursussen van ieder onderdeel hangen onderling samen. Gezamenlijk vormen de cursussen een module die ook aaneengesloten gegeven kan worden. In ieder hoofdstuk is een taak beschikbaar, waarbij de leerlingen praktisch met de leerstof aan de slag gaan. De methode bevat verder drie projecten, waarin verschillende taalvaardigheden, informatievaardigheden en samenwerken een belangrijke rol spelen. 1 Cultuur en maatschappij 2 Economie en maatschappij 3 Natuur en gezondheid Lezen Functiewoorden Argumenteren 1 Vaste tekststructuren 1 Spreken / Feedback Rondleiding Journalistiek kijken / interview luisteren Schrijven Taak Woordenschat Taalbeschouwing Grammatica Spelling Bouwplan Schrijven vanuit een bouwplan Typisch Nederlands Vaste combinaties Contaminaties Taal, omgeving en cultuur Groepstalen en codes Werkwoordelijk gezegde met wederkerende werkwoorden Werkwoordelijke uitdrukking Wederkerend en wederkerig voornaamwoord Werkwoordsspelling Inleiding en slot Voorbeelden geven Publiekgericht schrijven Duidelijke taal 4 Natuur en techniek Vaste tekststructuren 2 Sollicitatiegesprek 5 Ja maar 6 Massamedia Argumenteren 2 Debat Betoog Signaalwoorden in een betoog Kritisch lezen Kieskeurig Sport in de groei Profiel kiezen Debatspel Droomplek Beeldspraak: metoniemen Taal en regels: goed of fout Zinsdeelzinnen Zelfstandig werkwoord, hulpwerkwoord en koppelwerkwoord in samengestelde zinnen Met of zonder - n? Beeldspraak: vergelijking, metafoor en personificatie Radio en tv als informatiebronnen Uiteenzetting Structurerende zinnen Posterpresentatie Lay-out Dubbelzinnigheid en woordspelingen Pleonasme en tautologie Stijlmiddelen: hyperbool, understatement, litotes, eufemisme Woordvorming Taal en lijf Taalvariatie Naamkunde Taal en spel Bijvoeglijke bijzin Correct verwijzen Cijfers en getallen Fictie Stijl Ruimte en tijd Verteller en perspectief Test Project PROJECT Is er nog iets leuks te beleven? Beknopte bijzinnen Foutieve beknopte bijzinnen Afkortingen, symbolen, letterwoorden, initiaalwoorden, verkortingen Samentrekking Foutieve samentrekking Incongruentie Leestekens Ambiguïteit Onjuist gebruik van de lijdende vorm Spelling controleren Thema Gedichten Humor en ironie PROJECT Knappe koppen PROJECT Achter het nieuws

9 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding CURSUSSEN In iedere cursus wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof bereidt voor de eindtermen van het examenprogramma. De opbouw van een cursus ziet er schematisch als volgt uit: Opdracht 1 Om te beginnen Opdracht 1 doet een beroep op al aanwezige kennis en ervaring van de leerling. Theorie De theorie (groene letters) bestaat uit een: korte beschrijving van het belang van de leerstof gemiddeld zo n vier actiegerichte stappen voor de leerlingen. Opdracht 2 Opdracht 2 is een kleine verwerkingsopdracht bij de theorie. Tip De tip bevat een handige aanwijzing of weetje om de leerstof goed in de praktijk toe te passen. Opdracht 3, 4 en verder Deze opdrachten zijn grotere verwerkingsopdrachten bij de theorie. Variatietip De variatietip is een open opdracht die de kans biedt om de actualiteit in de les te betrekken. Ook speelt de variatietip in op de eigen leefomgeving en de eigen interesses van de leerling. * -opdracht (steropdracht) Aan het eind van de cursus staat soms een extra opdracht. Deze opdracht vereist een hoger beheersingsniveau. Alles op een rij De belangrijkste punten uit de theorie worden kort en bondig herhaald. De integrale leerstof van alle cursussen vindt u achterin de docentenhandleiding. Lezen Leerlingen maken in hoofdstuk 1 kennis met functies van tekstgedeelten, zoals conclusie en oplossing. Hoofdstuk 2 en 5 behandelen argumentaties in teksten en in hoofdstuk 3 en 4 ontdekken leerlingen dat teksten vaak zijn opgebouwd volgens vaste structuren. In het slothoofdstuk leren leerlingen een tekst beoordelen op betrouwbaarheid. De titels van de cursussen zijn: 1 Functiewoorden 2 Argumenteren 1 3 Vaste tekststructuren 1 4 Vaste tekststructuren 2 5 Argumenteren 2 6 Kritisch lezen Spreken/kijken/luisteren In het onderdeel Spreken/kijken/luisteren oefenen leerlingen meer complexe gespreks- en spreeksituaties, variërend van een journalistiek interview, een rondleiding tot een debat. Ook is er aandacht voor het geven van feedback op spreektechniek, formulering, houding en inhoud. Tot slot komt de luister- en kijkvaardigheid aan de orde, waarbij leerlingen gebruik leren maken van radio en tv als informatiebronnen. Elke cursus besluit met een kijk- en luisterfragment met vragen en opdrachten. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Feedback 2 Rondleiding 3 Journalistiek interview 4 Sollicitatiegesprek 5 Debat 6 Radio en tv als informatiebronnen Schrijven Het onderdeel Schrijven besteedt iedere cursus aandacht aan twee onderwerpen. Eerst wordt ingegaan op de inhoud van een tekst of op de kenmerken van tekstsoorten. Daarna wordt er geschreven. Vervolgens wordt gericht geoefend met belangrijke deelvaardigheden van schrijven, zoals het geven van voorbeelden, de lay-out of het gebruik van signaalwoorden. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Bouwplan; Schrijven vanuit een bouwplan 2 Inleiding en slot; Voorbeelden geven 3 Publiekgericht schrijven; Duidelijke taal

10 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 10 4 Posterpresentatie; Lay-out 5 Betoog; Signaalwoorden in een betoog 6 Uiteenzetting; Structurerende zinnen Woordenschat Het onderdeel Woordenschat besteedt in deel 3 vooral aandacht aan de stilistische mogelijkheden van woorden. Figuurlijk taalgebruik en stijlmiddelen komen aan de orde terwijl er ook aandacht is voor fout woordgebruik bij contaminaties, pleonasme en tautologie. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Vaste combinaties; Contaminaties 2 Beeldspraak: metoniemen 3 Beeldspraak: vergelijking, metafoor en personificatie 4 Dubbelzinnigheid en woordspelingen; Pleonasme en tautologie 5 Stijlmiddelen: hyperbool, understatement, litotes, eufemisme 6 Woordvorming Taalbeschouwing Nieuw in deel 3 is het onderdeel Taalbeschouwing. In dit onderdeel staat taal als fenomeen centraal. In zes cursussen komen de volgende onderwerpen aan de orde: 1 Taal, omgeving en cultuur; Groepstalen en codes 2 Taal en regels: goed of fout 3 Taal en lijf 4 Taalvariatie 5 Naamkunde 6 Taal en spel Grammatica Het onderdeel Grammatica besteedt in hoofdstuk 1 en 2 aandacht aan redekundig en taalkundig ontleden. In de overige hoofdstukken benutten leerlingen kennis van de grammatica om fouten in zinnen te herkennen en te verbeteren. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Werkwoordelijk gezegde met wederkerende werkwoorden; Werkwoordelijke uitdrukking; Wederkerend en wederkerig voornaamwoord 2 Zinsdeelzinnen; Zelfstandig werkwoord, hulpwerkwoord en koppelwerkwoord in samengestelde zinnen 3 Bijvoeglijke bijzin; Correct verwijzen 4 Beknopte bijzinnen; Foutieve beknopte bijzinnen 5 Samentrekking; Foutieve samentrekking; Incongruentie 6 Ambiguïteit; Onjuist gebruik van de lijdende vorm Spelling Het onderdeel Spelling behandelt in ieder hoofdstuk de belangrijkste spelling- en interpunctieproblematiek. In deel 3 komen de volgende onderwerpen aan bod: 1 Werkwoordsspelling 2 Met of zonder -n? 3 Cijfers en getallen 4 Afkortingen, symbolen, letterwoorden, initiaalwoorden, verkortingen 5 Leestekens 6 Spelling controleren Fictie Het onderdeel Fictie brengt leerlingen in aanraking met verschillende vormen van fictie zoals romans, verhalen en poëzie. Ook biedt elke cursus inzicht in de stijlkenmerken van fictie. In keuzeopdrachten voor het fictiedossier ontwikkelen leerlingen ten slotte hun eigen fictievoorkeuren. De titels van de cursussen zijn: 1 Stijl 2 Ruimte en tijd 3 Verteller en perspectief 4 Thema 5 Gedichten 6 Humor en ironie

11 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 11 Op zowel als op deze docentenbox vindt u een fictielijst bij Nieuw Nederlands 4 e editie deel 3 havo. Hierin zijn alle verhalen, dichtbundels en (verfilmde) boeken opgenomen die in deel 3 havo aan de orde komen. 3.3 TAKEN In een taak passen de leerlingen taalvaardigheden in de praktijk toe. Elk deel bevat in totaal zes taken. De situatie in iedere taak is zoveel mogelijk geënt op het gebruik van taalvaardigheden in het echte, buitenschoolse leven. De taak is verder gericht op samenwerking tussen leerlingen en op het verzamelen en presenteren van informatie. Een taak bestaat gemiddeld uit ongeveer zes stappen. Een taak kent een vaste opbouw. oriënteren kiezen informatie verzamelen laten zien De inleiding beschrijft de prestatie die van de leerling verwacht wordt. De leerling kiest een aspect van het onderwerp. Hij/zij kan zich de opdracht eigen maken door keuzes te maken die aansluiten bij eigen ervaringen of interesses. Op internet, in kranten, bij klasgenoten of deskundigen gaat de leerling op zoek naar informatie. Ook is de leerling soms zelf een informatiebron. Leerlingen wisselen uit wat zij ontdekt hebben. In iedere taak worden de vaardigheden Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven geïntegreerd. Het resultaat van iedere taak kan bewaard worden in het taalportfolio. Dit zijn de zes taken van deel 3: 1 Typisch Nederlands? 2 Kieskeurig 3 Sport in de groei 4 Profiel kiezen 5 Debatspel 6 Droomplek 3.4 PROJECTEN De projecten hebben tot doel de aangeleerde taalvaardigheden van de voorafgaande hoofdstukken geïntegreerd toe te passen. Vooral de vaardigheden Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven worden in een project in samenhang in praktijk gebracht. Daarnaast bieden de projecten gelegenheid tot samenwerkend leren, het oefenen van sociaal-communicatieve vaardigheden en het toepassen van informatievaardigheden. In deel 3 zijn er drie projecten: hoofdstuk 2: Is er nog iets leuks te beleven? hoofdstuk 4: Knappe koppen hoofdstuk 6: Achter het nieuws Bij ieder project horen werkbladen. Deze werkbladen staan in het activiteitenboek en op cd 1 van de servicebox. De projecten zijn ook beschikbaar als webquests op de I-clips, bereikbaar via Hiervoor hebben de leerlingen een persoonlijk wachtwoord nodig dat beschikbaar is via het activiteitenboek. 3.5 ACTIVITEITENBOEK Het activiteitenboek is optioneel. Het is een bewaar- en naslagwerk voor de leerling en bevat de volgende onderdelen: 1 Taalportfolio 2 Extra oefeningen voor Lezen, Woordenschat, Spelling en Grammatica 3 Werkbladen projecten

12 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 12 4 Invulbladen 5 Gereedschapskist Verder biedt het activiteitenboek een persoonlijk wachtwoord waarmee de leerling toegang heeft tot I- clips, de website bij Nieuw Nederlands. 3.6 DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Examen doen, Woordenschat, Grammatica en Spelling D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Woordenschat, Grammatica en Spelling minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister Projecten Teleblik: Teleblik is een website voor het onderwijs. Leerlingen en docenten kunnen hierop audiovisuele bronnen zoeken en bekijken. Nieuw Nederlands heeft twee projecten gemaakt met Teleblik als belangrijkste bron: een project over Politiek en maatschappij en een project over Technische ontwikkelingen. De Teleblikprojecten zijn beschikbaar via de I-clips en zijn ook als projectbladen opgenomen op de servicebox voor docenten. Om de filmpjes in Teleblik te kunnen bekijken heeft u speciale toegangscode nodig. Deze gratis code kunt u aanvragen op de site van Teleblik: DIGITALE PROEFWERKEN Nieuw Nederlands biedt de mogelijkheid tot digitale toetsing. Proefwerken kunnen eenvoudig digitaal worden samengesteld, afgenomen en worden nagekeken. De proefwerken zijn in aantal en inhoud hetzelfde als de papieren proefwerken, oftewel zestig per deel. De digitale proefwerken bevatten verschillende vraagtypes. Met deze vraagtypes komen de leerlingen ook in aanraking via de I-clips. Meer informatie over digitale proefwerken vindt u op:

13 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 13 4 LESVOORBEREIDING HAVO 3 INLEIDING Nieuw Nederlands is geschikt voor zelfstandig werken en leren. Dat houdt in dat de leerling ook zonder hulp van de docent door de methode kan gaan. In hoofdstuk 5 (Nieuw Nederlands van A tot Z) worden vier soorten werkwijzers beschreven die leerlinggestuurd onderwijs bevorderen. Bij een aantal opdrachten in Nieuw Nederlands is praktische hulp en organisatie door de docent noodzakelijk. Bijvoorbeeld het reserveren van het computerlokaal, of het regelen van voldoende woordenboeken. Per hoofdstuk wordt aangegeven welke stap(pen) een docent ter voorbereiding op de les moet nemen. Iedere stap kan na uitvoering worden afgevinkt. HOOFDSTUK 1 CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 2 Kernenergie 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij opdracht 2A en 2B. SKL 4 Voor de klas 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Voor de klas) bij deze opdracht. SKL Bekijk het 0 Zet dvd-speler en cd klaar. Schrijven Schrijven Woordenschat Grammatica Spelling Fictie fragment 3 Zelf een bouwplan maken 6 Je eigen tekst onder de loep Meer oefenen Maak de D-toets Meer oefenen Maak de D-toets Meer oefenen Maak de D-toets Tekst 2, 3, 4 en 5 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 1. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Zelf bouwplannen maken) bij deze opdracht. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (6 Je eigen tekst onder de loep) bij deze opdracht. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Laat eventueel tekst 2, 3, 4 en 5 horen vanaf de luister-cd.

14 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 14 HOOFDSTUK 2 ECONOMIE EN MAATSCHAPPIJ Onderdeel Opdracht Actie Lezen 2 Kinderarbeid 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Kinderarbeid) bij deze opdracht. Lezen 3 Kilometerheffing 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Kilometerheffing) bij deze opdracht. Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 1 Om te beginnen 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij opdracht 1. SKL 2 Droomhuis 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de drie kopieerbladen (2 Droomhuis, observatieschema) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 2. Woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1, 2 en 3 0 Laat eventueel tekst 1, 2 en 3 horen vanaf de luister-cd. Test Lezen vraag 6 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (Test Lezen) bij deze opdracht. Project Is er nog iets leuks te beleven? 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de zes kopieerbladen bij het Project Is er nog iets leuks te beleven? 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet en printer. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.

15 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 15 HOOFDSTUK 3 NATUUR EN GEZONDHEID Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 2 Van kitten tot oud mormel 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij opdracht 2. SKL 3 Leuke baan 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (3 Leuke baan, observatieschema) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 3. Schrijven 3 Bushcraft 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Bushcraft) bij deze opdracht. Taak Sport in de groei 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de drie kopieerbladen (Taak Sport in de groei) bij deze opdracht. Woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 2, 3 en 4 0 Laat eventueel tekst 2, 3 en 4 horen vanaf de luister-cd.

16 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 16 HOOFDSTUK 4 NATUUR EN TECHNIEK Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 2 Solliciteren 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Solliciteren) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 4. Schrijven 2 Tsunami 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (2 Tsunami) bij deze opdracht. Schrijven 5 Goede ideeën voor een schonere 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Goede ideeën voor een schonere toekomst, beoordelingsschema) bij deze opdracht. toekomst Woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1, 2 en 4 0 Laat eventueel tekst 1, 2 en 4 horen vanaf de luister-cd. Project Knappe koppen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de vijf kopieerbladen bij het Project Knappe koppen. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet en printer. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.

17 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 17 HOOFDSTUK 5 JA MAAR Onderdeel Opdracht Actie Lezen 2 Karbonades en kroketten 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Karbonades en kroketten) bij deze opdracht. Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 5 Debatteren voor de klas 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Debatteren voor de klas, beoordelingsformulier debat) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 5. Schrijven 2 Punt voor punt 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Punt Schrijven Woordenschat Grammatica Spelling Fictie 4 Zo denk ik erover Meer oefenen Maak de D-toets Meer oefenen Maak de D-toets Meer oefenen Maak de D-toets Tekst 1 tot en met 10 voor punt, invulschema bouwplan) bij deze opdracht. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (4 Zo denk ik er over, invulschema bouwplan en beoordelingsschema betoog) bij deze opdracht. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Laat eventueel tekst 1 tot en met 10 horen vanaf de luister-cd.

18 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 18 HOOFDSTUK 6 MASSAMEDIA Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Waar of niet waar? 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen (4 Waar of niet waar?) bij deze opdracht. Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 2 Nieuws 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen (2 Nieuws) bij deze opdracht. SKL 3 Informatieve programma s 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Informatieve programma s) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 6. Schrijven 2 Goed voorbeeld doet 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Goed voorbeeld doet volgen) bij deze opdracht. volgen Schrijven 4 Eerst een goed plan 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Eerst een goed plan, invulschema bouwplan) bij deze opdracht. Schrijven 6 Mijn uiteenzetting 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (6 Mijn uiteenzetting, beoordelingsschema) bij deze opdracht. Woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taalbeschouwing 1 Om te beginnen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (1 Om te beginnen) bij deze opdracht. Taalbeschouwing 2 Ontwarren 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Ontwarren) bij deze opdracht. Taalbeschouwing 3 Kruiswoordraadsel 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Kruiswoordraadsel) bij deze opdracht. Taalbeschouwing 5 Lang leve Lingo 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Lang leve Lingo) bij deze opdracht. Grammatica Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 2, 3 en 4 0 Laat eventueel tekst 2, 3 en 4 horen vanaf de luister-cd. Project Achter het nieuws 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de vijf kopieerbladen bij het Project Achter het nieuws. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet en printer. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.

19 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 19 5 NIEUW NEDERLANDS VAN A TOT Z A actief leren activerende didactiek activerende werkvormen actualiteit in taallessen Adviestoets Cito atheneum-plus B basisvaardigheden taal beeldschermexamens beoordelen buitenschoolse opdrachten C competentiegericht leren conflicthantering coöperatief leren cursus D determinatie diagnostische toets D-toetsen digitale examens digitale proefwerken docentrollen doorlopende leerlijnen taal E Europees Referentiekader (ERK) Expertgroep Taal en Rekenen expertwerkvorm examenprogramma havo/vwo examenprogramma vmbo G gereedschapskist voor taal groepsbeoordeling groepswerk H hoogbegaafde leerlingen K keuzes maken in de methode keuzevrijheid onderbouw kerndoelen onderbouw klassenmanagement L leerlingrollen leerstijlen leren door te doen leren leren lesplanning maken met Nieuw Nederlands lokaalinrichting M meer oefenen meervoudige intelligenties methodesite N natuurlijk leren Nederlands in kleine, heterogene groepen Nederlands taalonderwijs in het buitenland nieuwe leren (het) nieuwe spelling O ontdekkend leren ordeproblemen voorkomen P positieve feedback portfolio probleemgestuurd onderwijs proefwerken profielwerkstuk project R referentieniveaus taal remedial teaching S samenwerkend leren samenhang tussen vakken scenario s Schoolwise sectorwerkstuk sociaal-communicatieve vaardigheden spelling T taak taalgericht vakonderwijs taallessen maken thuiswerkvrij onderwijs toetsen U uitgestelde aandacht V vaardigheidsgericht taalonderwijs variatietip veilig leren verschillen tussen leerlingen Volgtoets Cito vwo-plus W webquests werkvormen werkwijzer werkwoordspelling met expertwerkvorm woordenschatverwerving woordraadstrategieën Z zelf lessen maken zelfbeoordeling zelfstandig leren zelfverantwoordelijk leren I I-clips internet J jaarplanner in Nieuw Nederlands

20 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 20 ACTIEF LEREN WAT IS ACTIEF LEREN? Uitgangspunt van actief leren is dat leerlingen het meeste leren door zelf actief met de leerstof aan de slag te gaan. Kortom: leren door te doen. Bij actief leren spelen vaardigheden, zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid een belangrijke rol. Uitvoering van vaardigheden vereist echter ook kennis van zaken. Actief leren heeft pas rendement als kennis en vaardigheden op elkaar zijn afgestemd en een voortdurende wisselwerking hebben met elkaar. WAAROM ACTIEF LEREN? Belangrijke argumenten voor actief leren zijn: 1 motivatie van leerlingen 2 rekening houden met verschillen tussen leerlingen 3 snel veranderende samenleving 4 informatiemaatschappij 5 voorkomen van uitval 6 aansluiten bij vervolgonderwijs 7 afwisselender rol docent ACTIEF LEREN IN NIEUW NEDERLANDS! Nieuw Nederlands stimuleert actief leren op deze manieren: De cursussen in Nieuw Nederlands met uitzondering van Grammatica en Spelling - richten de aandacht op de uitvoering van vaardigheden; de theorie dient om actief aan de slag te gaan. De variatietip nodigt de leerling uit om zelf aan de slag te gaan met de theorie waarbij door het bieden van keuzevrijheid zelfstandigheid en verantwoordelijkheid geprikkeld wordt. De 18 taken voor Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven en de 3 projecten zijn vaardigheidsgericht en stimuleren zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van leerlingen. Een portfolio maakt zichtbaar wat de leerling door actief leren heeft bereikt. ZIE OOK docentrollen portfolio projecten taken variatietip ACTIVERENDE DIDACTIEK Zie: actief leren - activerende werkvormen ACTIVERENDE WERKVORMEN WAT ZIJN ACTIVERENDE WERKVORMEN? Activerende werkvormen hebben tot doel leerlingen actiever bij de les te betrekken. De werkvormen stimuleren een actieve inbreng van alle leerlingen. Activerende werkvormen zijn niet per se vaardigheidsgericht zoals actief leren dat wel is (zie actief leren). De activerende werkvormen kunnen ook ingezet worden bij het verwerken van theorie, bij kennisgerichte opdrachten of om simpelweg opdrachten op een andere, actieve(re) manier na te kijken. WAAROM ACTIVERENDE WERKVORMEN? Belangrijke argumenten voor activerende werkvormen zijn: 1 leerling is minder een consument en minder een toeschouwer 2 effectiever: meer aandacht per leerling bij de les 3 effectiever: meer leerlingen bij de les 4 afwisseling tussen luisteren en zelf iets doen 5 andere rol docent

21 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 21 ACTIVERENDE WERKVORMEN IN NIEUW NEDERLANDS Er zijn vele tientallen activerende werkvormen. Dit zijn de vijf meest voorkomende: Denken-delen-uitwisselen Check-in-duo s Drie-stappen-interview Genummerde hoofden Experts Denken-delen-uitwisselen Denken-delen-uitwisselen kan gebruikt worden om: te controleren of de uitleg goed begrepen is de voorkennis en eigen ervaringen van leerlingen te activeren samen een probleem te verkennen Stap 1 Denken Stel een vraag. Geef tien seconden tot enkele minuten bedenktijd. Stap 2 Delen Laat in tweetallen de antwoorden navertellen. Stap 3 Uitwisselen Vraag een leerling klassikaal om een antwoord. Laat een andere leerling reageren. In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt bij opdracht 1 Om te beginnen en bij de verwerking van de theorie in groene letters. Check-in-duo s Check-in-duo s kan vooral goed gebruikt worden om snel de antwoorden te controleren op vragen en opdrachten waarop maar één antwoord goed is. Stap 1 Individueel Geef de opdracht en laat de opdracht individueel uitvoeren. Stap 2 Check-in-duo s Laat de leerling het antwoord met een klasgenoot vergelijken. Zoek samen het goede antwoord. Stap 3 Check-in-de-klas Bespreek de vragen waarover duo s het niet eens zijn geworden. In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt voor de onderdelen Spelling en Grammatica. Ook bij het beoordelen van schrijf- en spreekopdrachten kan deze werkvorm worden ingezet. De formulering van de opdrachten speelt daar meestal al op in. Drie-stappen-interview Het drie-stappen-interview is vooral geschikt voor opdrachten waarin een beroep wordt gedaan op persoonlijke ervaring, visies, meningen of ideeën. Leerlingen interviewen elkaar en vatten aan het eind samen wat de ander gezegd heeft. Stap 1 Interviewen Nummer binnen elke groep de leerlingen: 1, 2, 3 en 4. De nummers 1 interviewen nr. 2, terwijl nr. 3 nr. 4 interviewt. Stap 2 Rollen wisselen Draai de rollen om. Nr. 2 interviewt nu nr. 1 etc. Stap 3 Samenvatten Vraag ieder nummer om binnen de groep samen te vatten wat hij van de ander heeft gehoord. In Nieuw Nederlands maakt deze activerende werkvorm al deel uit van opdrachten in het onderdeel Spreken/kijken/luisteren. Bij andere onderdelen kan de werkvorm incidenteel worden ingezet bij zogenaamde belevingsvragen, bijvoorbeeld bij leesopdrachten waarin leerlingen gevraagd worden (persoonlijk) te reageren op de inhoud van de tekst. Genummerde hoofden De werkvorm genummerde hoofden kan vooral gebruikt worden bij opdrachten die meer tijd vragen omdat meer dan één antwoord mogelijk is, of omdat er een beroep wordt gedaan op bijvoorbeeld inzicht, meningsvorming, analyse of het combineren van kennis. Stap 1 Nummeren Geef in elke groep iedere leerling het nummer 1, 2, 3 of 4 etc. Stap 2 Groepsopdracht Geef iedere groep de opdracht. Benadruk twee dingen: De groep moet het samen eens worden. Elke leerling kan gevraagd worden na afloop het antwoord te geven. Vraag per groep een willekeurig nummer om het antwoord van hun groep te geven. Stap 3 Nummer noemen In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt bij de variatietip-opdracht en de meer complexe slotopdrachten van iedere cursus, bijvoorbeeld de steropdrachten. Experts

22 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 22 De werkvorm experts is handig bij opdrachten waarvoor leerlingen veel informatie nodig hebben. Iedere leerling wordt in zijn groep expert in een deel van de leerstof. De groep deelt aan het eind de expertise van de afzonderlijke leden. Stap 1 Leerstof verdelen Verdeel de leerstof in twee tot vijf gelijkwaardige en logische delen. Stap 2 Groep samenstellen Geef per groep elke leerling een eigen deel. Afhankelijk van de leerstofverdeling zijn dat twee tot maximaal vijf groepen, Stap 3 Bestuderen Geef tijd en eventuele andere faciliteiten (rust bijvoorbeeld) om het deel te bestuderen. Stap 4 Kennis delen Vraag de leerlingen om ieder zijn deel aan de groep te presenteren. Benadruk dat ieder groepslid geacht wordt alles te weten. In Nieuw Nederlands komt de werkvorm experts voor bij taken en projecten waarin groepsgewijs informatie wordt verzameld en uitgewisseld. Deze activerende werkvorm is in de opdracht ingebouwd. ACTUALITEIT IN TAALLESSEN WAT BETEKENT ACTUALITEIT IN TAALLESSEN? Lesmethodes vernieuwen voortdurend. Voor het vak Nederlands is vernieuwing noodzakelijk om bij de tijd te blijven in bijvoorbeeld de tekstkeuze bij het onderdeel Lezen. Ook bij de onderwerpskeuze in de onderdelen Schrijven en Spreken/kijken/luisteren is de actualiteit van belang om zo leerlinggericht mogelijk te werken. Bij Fictie is actualiteit van belang om zo nauw mogelijk aan te sluiten bij moderne fictiewerken. Daarnaast is actualiteit in taallessen van belang omdat de taal zelf zich voortdurend vernieuwt en dus verandert. Dan gaat het niet alleen om spellingveranderingen maar ook om ontwikkelingen in schrijftaal onder invloed van sms en msn, alsmede om invloeden vanuit vreemde talen en taalvariaties zoals straattaal en groepstaal. WAAROM ACTUALITEIT IN TAALLESSEN? Belangrijke argumenten voor actualiteit in taallessen zijn: 1 motivatie leerlingen 2 herkenbaarheid voor de leerling 3 onmiddellijk nut in het hier en nu 4 beter inspelen op taalveranderingen ACTUALITEIT IN NIEUW NEDERLANDS Nieuw Nederlands maakt zoveel mogelijk gebruik van actuele teksten. Deze teksten hebben helaas echter in veel gevallen een beperkte levensduur. Daarom past Nieuw Nederlands de volgende manieren toe om de lessen actueel te houden: de variatietip: deze opdracht richt de aandacht van leerlingen op teksten en thema s van het hier en nu de taken: in de meeste taken gaan leerlingen zelf op zoek naar informatie en komen ze in aanraking met actuele teksten en thema s de projecten: in de projecten maken leerlingen gebruik van vier verschillende soorten bronnen die actueel zijn ZIE OOK buitenschoolse opdracht projecten taken variatietip webquests ADVIESTOETS CITO WAT IS DE ADVIESTOETS CITO? De Adviestoets is een objectieve en methodeonafhankelijke toets van de Cito-groep voor het adviseren en begeleiden van leerlingen in het tweede leerjaar. De Adviestoets wordt aan het einde van de tweede klas afgenomen. De toets geeft u inzicht in het niveau en de voortgang van uw leerlingen bij de volgende kernvaardigheden: Nederlands leesvaardigheid, Engels leesvaardigheid, Wiskunde en Studievaardigheden. Voor Nederlands levert de Volgtoets drie taken: Taak 1: Nederlands leesvaardigheid 1 Taak 2: Nederlands leesvaardigheid 2

23 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 23 Taak 8: Woordenschat Om een rapportage te ontvangen van het niveau bij Nederlands leesvaardigheid dienen beide taken door de leerlingen te worden gemaakt. De opgaven hebben grotendeels betrekking op het begrip van het hoofdonderwerp, de hoofdgedachte of relaties tussen zinnen en alinea s (oorzaak/reden gevolg, middel doel). Bij enkele opgaven komen zaken aan de orde als feiten meningen en verwijzingen. De taak Woordenschat is gebaseerd op de streefwoordenlijst van Hacquebord. Door afname van deze taak ziet u in hoeverre uw leerlingen de streefwoordenlijst beheersen. De afname van een taak kost een lesuur van minimaal 45 minuten. Na de afname worden de antwoordbladen naar Cito gestuurd voor verwerking. De school is verplicht gebruik te maken van de scorings- en rapportageservice van de Cito-groep. Op deze wijze zijn de normeringsgegevens altijd up-to-date. WAAROM ADVIESTOETS CITO? Argumenten voor de Adviestoets Cito zijn: 1 leerstof- en methode-onafhankelijke toetsing 2 vergelijking mogelijk met grote groep leerlingen in heel Nederland 3 leerstofaanbod beter kunnen bepalen op basis van uitkomsten 4 hulpmiddel bij indeling in leerweg of schooltype ADVIESTOETS CITO EN NIEUW NEDERLANDS Nieuw Nederlands biedt methodegebonden toetsen en toets dus de behandelde leerstof. De Adviestoets Cito is een extra hulpmiddel om het niveau te bepalen. Omdat de Adviestoets de normtabellen baseert op een grote groep leerlingen in heel Nederland, is de Adviestoets geschikt voor determinatie. ZIE OOK digitale proefwerken toetsen Volgtoets Cito ATHENEUM-PLUS Zie: vwo-plus BASISVAARDIGHEDEN TAAL Zie: doorlopende leerlijn taal BEELDSCHERMEXAMENS Zie: digitale examens BEOORDELEN WAT IS BEOORDELEN? Door te beoordelen worden leervorderingen van de leerling inzichtelijk gemaakt. Dat kan op verschillende manieren: door het geven van cijfers, bijvoorbeeld van 1 tot en met 10 door het geven van talige waarderingen zoals: onvoldoende / voldoende / goed / uitstekend door mondelinge en/of schriftelijke evaluaties door een portfolio door leerlingen zelf het resultaat te laten presenteren Bij elke vorm van beoordeling worden bij voorkeur product én proces beoordeeld. Een goed proces kan immers door omstandigheden - tot een slecht product leiden en andersom kan een slecht proces tot een goed product leiden. Daarom wordt de leerling en het leren zelf het meeste recht gedaan als zowel product als proces in ogenschouw wordt genomen.

24 Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 havo, docentenhandleiding 24 WAAROM BEOORDELEN? Belangrijke doelen van beoordelen zijn: 1 leervorderingen zichtbaar maken 2 motivatie en discipline bevorderen 3 selectie en kwalificatie: voldoende informatie verzamelen voor overgang en niveaubepaling BEOORDELEN IN NIEUW NEDERLANDS In Nieuw Nederlands worden leerlingen doorlopend op product en/of proces beoordeeld. spreek- en schrijfopdrachten: leerlingen beoordelen zichzelf en/of elkaar op vorm en inhoud, op product en proces door hierover enkele gerichte vragen te beantwoorden de D-toets: een diagnostische toets om het instapniveau bij Lezen, Taal en woordenschat, Spelling en Grammatica te beoordelen de hoofdstuktoets: na ieder hoofdstuk maken de leerlingen een toets waarin Lezen, Taal en woordenschat, Spelling en Grammatica worden beoordeeld de deeltoets: voor de volgende onderdelen zijn per hoofdstuk aparte toetsen beschikbaar: Lezen, Taal en woordenschat, Spelling en Grammatica de taken: leerlingen beoordelen elkaar doordat ze de uitkomsten van een taak laten zien aan klasgenoten en erover van gedachten wisselen; het resultaat wordt toegevoegd aan het taalportfolio de projecten: leerlingen en/of de docent beoordelen product en proces aan de hand van criteria die vervolgens in cijfers, talige waarderingen of mondelinge en/of schriftelijke evaluaties kunnen uitmonden; het resultaat van het project wordt toegevoegd aan het taalportfolio ZIE OOK diagnostische toetsen digitale proefwerken groepsbeoordeling groepswerk zelfbeoordeling BUITENSCHOOLSE OPDRACHT WAT IS EEN BUITENSCHOOLSE OPDRACHT? Een buitenschoolse opdracht is een opdracht die de leerling in of buiten lestijd buiten het schoolgebouw uitvoert. Internet biedt echter de gelegenheid om een buitenschoolse opdracht ook ín de school te maken. WAAROM EEN BUITENSCHOOLSE OPDRACHT? Belangrijke argumenten voor een buitenschoolse opdracht zijn: 1 authentieke leeromgevingen bestaan vooral buiten school 2 motivatie 3 variatie 4 samenhang ontdekken tussen leren in de school en buiten de school BUITENSCHOOLSE OPDRACHTEN IN NIEUW NEDERLANDS In Nieuw Nederlands wordt taal op verschillende manieren buiten de school geoefend: variatietip: bij Lezen en Spreken/kijken/luisteren maken de leerlingen een opdracht die geschikt is om buiten de school uit te voeren omdat er authentieke teksten en gesprekssituaties vereist zijn taken: de taken zijn meestal gericht op de echte, actuele wereld buiten de school projecten: de projecten doen een beroep op informatieverzameling waarvoor ook authentieke, buitenschoolse bronnen (deskundigen, een museumbezoek) ingeschakeld kunnen worden keuzeopdrachten fictiedossier: in de keuzeopdrachten bij Fictie leggen leerlingen een relatie tussen Fictie en de buitenwereld, bijvoorbeeld door deelname aan een dichtwedstrijd of door het zoeken van actuele rapteksten ZIE OOK actualiteit in de lessen project taak variatietip