EEN ROMEINSE STAD IN DE EGYPTISCHE WOESTIJN. RECENT VELDWERK IN AMHEIDA (DACHLA OASE)
|
|
- Greta Segers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EEN ROMEINSE STAD IN DE EGYPTISCHE WOESTIJN. RECENT VELDWERK IN AMHEIDA (DACHLA OASE) Sander W.G. Müskens (MA, Universiteit Leiden) Overgoten met goudgele stralen van de nietsontziende zon ontspint zich in de Egyptische Dachla Oase dagelijks een schitterend visueel schouwspel. De vele kleurschakeringen het heldere blauw van de hemel, het felle groen van de velden, de dieprode aarde en tenslotte het onmiskenbaar gele woestijnzand alsmede de steile rotswand, die zich, zover het oog reikt, zo n drie- tot vierhonderd meter boven het huidige woestijnoppervlak verheft, maken de Dachla Oase tot een spectaculaire en welhaast betoverende regio van Egypte. Te midden van dit schilderachtige decor doemt plots een piramide op. Locatie: Amheida, waar sinds enkele jaren onderzoek wordt verricht dat tot dusverre al enige fascinerende resultaten heeft opgeleverd, waarvan in dit artikel een kort verslag. De Dachla Oase, ongeveer 350 kilometer ten westen van de Nijlvallei gelegen ter hoogte van Luxor, is een van de grote oasen in de Westelijke Woestijn die tezamen reeds door de Griekse geschiedschrijver Herodotus treffend werden omschreven als de Eilanden van de Gezegenden. Inderdaad, de oasen liggen verspreid als vruchtbare eilanden te midden van de uitgestrekte, uiterst droge en onherbergzame Westelijke Woestijn. Vanwege de lage ligging van deze gebieden de oasen zijn zogenaamde geologische depressies ligt het grondwater dat is opgeslagen in grote natuurlijke ondergrondse reservoirs relatief dicht aan het oppervlak. Sinds prehistorische tijden zorgt een aantal artesische bronnen voor een niet-aflatende stroom water, een proces dat in de historische tijd versterkt is door de aanleg van diverse artificiële waterputten. Door de aanwezigheid van voldoende water zijn de oasen bewoonbaar, dit in tegenstelling tot de omringende woestijn. Sinds 1978 voert het Dakhleh Oasis Project onder leiding van Anthony J. Mills een grootschalig onderzoek uit naar de geschiedenis van de menselijke aanwezigheid en de evolutie van de relatie tussen mens en natuurlijke omgeving in deze geïsoleerd gelegen regio. Een internationaal team van wetenschappers, onder andere bestaande uit archeologen, Egyptologen, geologen, papyrologen, paleontologen en filologen, reist sindsdien jaarlijks af naar de Dachla Oase om bij te dragen aan de opbouw van een veelzijdig en diachronisch beeld van dit uitzonderlijke gebied. Als onderdeel van het Dakhleh Oasis Project vinden sedert 2004, na enkele seizoenen van voorbereidende werkzaamheden, tevens opgravingen plaats in Amheida, een van de belangrijkste en grootste archeologische vindplaatsen van deze oase, door een team van wetenschappers onder leiding van Roger S. Bagnall. Hoewel het een van origine Amerikaanse expeditie betreft (met sinds 2008 New York University als hoofdsponsor, daarvoor Columbia University, New York), is het team door de jaren heen sterk geïnternationaliseerd. Op voorspraak van Olaf E. Kaper, hoogleraar Egyptologie aan de Universiteit Leiden en sinds 2004 als mededirecteur en epigraaf aan de expeditie in Amheida verbonden, heeft het project bovendien een permanente Leidse component gekregen. Ook
2 studenten uit Leiden, waaronder ondergetekende, nemen deel aan dit project, dat hierin door de stichting Het Huis van Horus & Mehen financieel wordt ondersteund. Amheida is gelegen in het noordwestelijk deel van de Dachla Oase, ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van de huidige hoofdstad van de oase, Mut, en 3 kilometer ten zuidwesten van het beroemde Islamitische stadje el-qasr (afbeelding 1). Momenteel is een gebied van circa 2,5 (N-Z) bij 1 (O-W) kilometer in het bezit van de Supreme Council of Antiquities, hoewel duidelijk is dat dit gebied niet alle archeologische overblijfselen omvat. Vrijwel de gehele site is bedekt met aardewerk, dat zich als een waar tapijt over het oppervlak uitstrekt. Op basis van dit aardewerk, alsmede ander tot op heden verzameld archeologisch bewijsmateriaal, laat zich vaststellen dat Amheida tenminste gedurende een tijdsspanne van ongeveer drie millennia bewoond was, vanaf het Oude Rijk (ca voor Christus) tot en met de Laat Romeinse periode, terwijl oppervlaktevondsten in de directe omgeving van de site menselijke aanwezigheid reeds in de Oude Steentijd (Paleolithicum) suggereren. Het overgrote deel van de scherven en andere oppervlaktevondsten, waaronder voornamelijk munten, alsmede de meeste boven het woestijnzand uitstekende structuren, getuigen echter van het leven dat zich hier een kleine 2000 jaar geleden afspeelde, gedurende de Romeinse en Laat Romeinse periode, als de site, dan bekend onder de Griekse naam Trimithis, haar bloeiperiode lijkt te hebben beleefd. Blijkens geschreven bronnen was Trimithis tijdens de Laat Romeinse periode een van de belangrijkste administratieve centra van de Dachla Oase. Tevens bezat zij aan het begin van de 4 e eeuw na Christus de stadsstatus, en bood naar schatting plaats aan zo n tot inwoners. Omdat de site na de Laat Romeinse periode onder het woestijnzand is begraven en sindsdien, in tegenstelling tot veel andere archeologische vindplaatsen, niet als fundament heeft gediend voor latere bewoning en grote delen bovendien verschoond zijn gebleven van grootschalige en allesvernietigende clandestiene opgravingen, biedt Amheida ongekende mogelijkheden voor een gedetailleerde bestudering van het leven in een Laat Romeinse Egyptische stad. Door een combinatie van opgravingen en de toepassing van geavanceerde technieken, waaronder 3D-reconstructie, alsmede de bestudering van geschreven bronnen die tijdens de graafwerkzaamheden aan het licht komen, is tijdens de eerste zes seizoenen in Amheida ( ) een begin gemaakt om het uiterlijk van en het leven in deze woestijnstad gestalte te geven. De resultaten tot dusverre zijn veelbelovend en maken het onder meer mogelijk een kijkje te nemen in het leven van een gegoede familie, waarover hieronder meer. Door middel van topografische kartering van aan het oppervlakte zichtbare structuren, die in een aantal gevallen met dak en al zijn begraven onder het woestijnzand, zijn reeds grote delen van een uitgestrekt woongebied met nauw op elkaar aansluitende woonblokken in kaart gebracht, enkel van elkaar gescheiden door smalle straatjes (zogenaamde insulae). Onderzoek van een van dergelijke straatjes in 2009 heeft aangetoond, dat zij overdekt konden zijn en dat delen van de steegjes nabij de ingang tot een woning door middel van poorten konden worden afgesloten. De aan het recent onderzochte straatje gelegen woning, opgegraven van 2004 tot en met 2007, heeft enkele van de meest spectaculaire vondsten tot dusver opgeleverd. Het betreft een centraal in de stad gelegen woning die, naar het zich laat aanzien, in het bezit was van een welgestelde familie. Het huis, gebouwd van zongedroogde kleitichels, een traditioneel bouwmateriaal dat tot zeer recentelijk nog op grote schaal werd gebruikt, is goed
3 bewaard gebleven. Op basis van in de woning gevonden munten en ostraca (scherven van gebroken aardewerk die gebruikt werden als schriftdrager) is het huis te dateren in de 4 e eeuw na Christus; munten behorend bij de laatste bewoningssporen suggereren dat het huis in de tweede helft van diezelfde eeuw buiten gebruik is geraakt. In haar oorspronkelijke vorm bestaat de woning uit een vierkant basisplan van 15 x 15 m. Via de twee toegangen tot de woning bereikte men een centraal gelegen binnenplaats, die onder meer toegang verschafte tot een keuken en een trap naar het dakterras, alsmede een ontvangstruimte (afbeelding 2). Hoewel het al sinds 1979 bekend was dat het als ontvangstruimte geïnterpreteerde vertrek wandschilderingen met Griekse mythologische figuren bevatte, duurde het tot 2004 alvorens het complete decoratieve programma door volledige opgraving van de ruimte aan het licht werd gebracht. Ondanks het feit dat de schilderingen op een flinterdun en dus bijzonder kwetsbaar laagje pleisterwerk zijn aangebracht, bleken grote delen nog in situ aanwezig; andere delen, die de tand des tijds minder goed hebben doorstaan, zijn of worden door middel van uiterst nauwgezet pas- en meetwerk gereconstrueerd. Duidelijk is dat opbouw van de wanden een gelijk patroon volgt. Boven een lage, ongedecoreerde sokkelzone bevindt zich een zone met zogenaamde incrustatieschilderingen, die kostbare panelen van kleurrijke natuursteen in verschillende geometrische patronen imiteren. Hierboven zijn figuratieve schilderingen aangebracht, gevolgd door opnieuw een zone met geometrische patronen. Ook het koepeldak dat het vertrek ooit bedekte was versierd, wellicht met schilderingen die cassettes ofwel plafondpanelen nabootsten. De figuratieve schilderingen zijn divers van aard, met thema s ontleend aan de Griekse mythologie, Griekse epiek en populaire religie. Afgebeeld is onder meer de ontdekking van het overspel van Aphrodite en Ares door Helios, onder toezicht van verscheidene Olympische goden, als getuigen van deze daad bijeengeroepen door Hephaistos, de echtgenoot van Aphrodite (afbeelding 3); de terugkeer van Odysseus naar Ithaka, beschreven door Homerus in zijn Odyssee; en misschien ook de kindgod Harpokrates. Tenslotte toont een van de schilderingen een banketscène waarin de eigenaars van het huis zelf lijken te figureren: aangelegen op een bed en met wijnbekers in de hand zijn een man, vrouw en twee jongemannen mogelijk zoons van het echtpaar afgebeeld, genietend van het spel van een fluitspeler, terwijl een dienaar hen ter beschikking staat. Het totaal aan schilderingen biedt een bijzonder kleurrijk en levendig aanzicht en is ongetwijfeld op te vatten als een zinspeling op de culturele verfijndheid en rijkdom van de eigenaars, met de bedoeling om indruk te maken op gasten. Soortgelijke rijk gedecoreerde ontvangstruimten zijn welbekend uit grootse en weelderige woningen in Rome zelf, alsmede andere steden van het Romeinse Rijk. Evenzo fascinerend als de ontdekking van de schilderingen in de ontvangstruimte is wel het feit dat het mogelijk is gebleken een historisch persoon, een van de voormalige eigenaars, aan het huis te verbinden door de vondst van verschillende ostraca. Uit deze beschreven potscherven komt de persoon in kwestie, Serenos genaamd, naar voren als een voornaam vastgoedmakelaar en bovenal lid van de boule, de stadsraad. Hiermee is het huis mogelijk het eerste dat kan worden toegewezen aan een raadslid in Romeins Egypte. Bovendien bevestigt de informatie het reeds op basis van de wandschilderingen en aanzienlijke dimensies van de woning bestaande vermoeden, dat zij toebehoorde aan rijke mensen van stand. Het hebben van een zetel in de stadsraad was immers een elitaire aangelegenheid waarvoor ook een zekere mate van rijkdom was vereist.
4 Hoewel het huis zoals gezegd in zijn oorspronkelijke vorm al groot was, kon het voor mensen als Serenos wellicht niet royaal genoeg zijn. In de periode dat hij het huis bewoonde waren er namelijk aan de noordzijde verscheidene reeds bestaande vertrekken aan de woning toegevoegd, die nu waarschijnlijk als extra werk- en opslagruimte dienden. Dat dit echter niet de oorspronkelijke functie was, heeft opgraving van de in het noordwesten geannexeerde ruimte uitgewezen. In 2006 werden hier op de wanden met rode inkt op een witte pleisterlaag geschreven Griekse teksten aangetroffen. Blijkens deze teksten gaat het om zorgvuldig door een leraar voor zijn studenten opgeschreven coupletten van Griekse poëzie, die onderdeel uitmaakten van scholing op het hoogste niveau, het zogenaamde retorisch onderwijs dat de studenten voorbereidde op een politieke carrière en dat enkel was weggelegd voor kinderen van de hogere maatschappelijke klassen. Recentelijk konden nog twee andere vertrekken aan hetzelfde gebouw worden toegewezen, ongetwijfeld een schoolgebouw, dat gelijktijdig met de eerder beschreven luxueuze woning in haar basisvorm lijkt te zijn geconstrueerd (dus in de 4 e eeuw na Christus) en waarschijnlijk als school dienst deed tot het moment waarop Serenos woning in noordelijke richting werd uitgebreid. Waar men de aanwezigheid van educatie op het hoogste niveau kan verwachten in grote steden zoals bijvoorbeeld Alexandrië en Oxyrhynchus, is het aantreffen van bewijs hiervoor in het afgezonderd gelegen Trimithis een opmerkelijke en uiterst fascinerende vondst, die een duidelijk inzicht geeft in de mentaliteit van de stedelijke elite van Trimithis in de 4 e eeuw na Christus. Op basis van het tot dusverre verzamelde archeologisch en tekstueel bewijs laat zich vaststellen, dat het leven in Laat Romeins Trimithis vergelijkbaar was met het leven zoals dat zich in de loop der eeuwen in de steden van de Grieks-Romeinse wereld ontwikkelde. De stedelijke elite, gevormd door een degelijke Griekse educatie, betoont trots haar culturele verfijndheid en voorkeur in woningen die niet onderdoen voor contemporaine elitewoningen elders in het Romeinse Rijk, en neemt, naar Grieks voorbeeld, deel aan het lokale bestuur middels zitting in een stadsraad. In dit opzicht is Trimithis een goed voorbeeld van de doordringing van Grieks-Romeinse culturele waarden tot in de verste uithoeken van het Romeinse Rijk. Aan de andere kant zal een persoon als Serenos, die we hebben gezien als een actief deelnemer aan dit stadsleven, ook niet aan de indruk hebben kunnen ontkomen dat hij elders dan in Egypte leefde. De nadrukkelijke aanwezigheid van gebouwen die al millennialang in het land van de Nijl werden geconstrueerd herinnerden hem hier ongetwijfeld iedere dag weer opnieuw aan. Recente opgravingen op een centraal in Amheida gelegen heuvel tonen namelijk aan dat hier ooit een traditioneel Egyptische tempel heeft gestaan, gewijd aan de maangod en god van het schrift Thot (afbeelding 4), die door de hoge ligging vanuit de omliggende stad goed zichtbaar moet zijn geweest. Werd eerder vermeld dat grote delen van Amheida zijn ontkomen aan clandestiene opgravingen, helaas gaat dit niet op voor het tempelgebied. Door ernstige verstoring van het gebied zijn tot dusverre geen in situ overblijfselen van de tempel aangetroffen. Echter, op basis van honderden fragmenten van de tempeldecoratie die van 2005 tot en met 2009 verspreid over het tempelgebied zijn opgegraven, kan met zekerheid worden gesteld dat er reeds in de 23 e Dynastie (ca voor Christus) een tempel gewijd aan Thot moet hebben gestaan. Andere fragmenten suggereren tempelconstructie in de 26 e en 27 e Dynastie, met name onder farao Amasis ( voor Christus). De laatste fase van tempelconstructie laat zich dateren in de Romeinse periode, tijdens de heerschappij van de
5 keizers Titus en Domitianus (late eerste eeuw na Christus), toen een geheel nieuwe tempel voor Thot is gebouwd. Hoewel er vandaag de dag niets meer van deze tempel zichtbaar is, heeft Serenos hem waarschijnlijk nog in zijn volle glorie kunnen aanschouwen. In huizen in het nabijgelegen el-qasr zijn namelijk blokken van de tempel uit Amheida hergebruikt als bouwmateriaal, en aangezien de betreffende huizen uit de 17 e en 18 e eeuw dateren, is de ontmanteling van de Romeinse tempel wellicht in deze periode te plaatsen. Ook de piramide van Amheida tenslotte, evenals de bovengenoemde tempel onlosmakelijk verbonden met Egypte en gebouwd op een hooggelegen en dus goed zichtbare locatie, is zonder twijfel niet aan het oog van Serenos ontsnapt. Zelfs zo n 2000 jaar na haar constructie verheft dit ongeveer zes meter hoge ultieme symbool van het oude Egypte, gelegen te midden van een uitgestrekt grafveld aan de oostzijde van de site, zich nog altijd fier boven het omliggende landschap en is daarmee ook tegenwoordig nog een tastbare herinnering aan de hoogtijdagen die Amheida eens kende (afbeelding 5). De eerste zes seizoenen van onderzoek in Amheida hebben reeds een schat aan informatie over Laat Romeins Trimithis en eerdere periodes van menselijke activiteit opgeleverd, zoals dit artikel in het kort heeft proberen aan te tonen. Naast voortdurende opgravingen om een beter beeld te krijgen van het leven zoals zich dat hier gedurende een periode van verschillende millennia afspeelde, is ook het behoud van aangetroffen archeologische overblijfselen voor toekomstige generaties een belangrijk onderdeel van het project. Omdat zij doorgaans zeer fragiel zijn denk bijvoorbeeld aan de bovengenoemde wandschilderingen is er voor gekozen om opgegraven structuren aan het eind van ieder seizoen weer onder het woestijnzand te begraven; zo is er op dit moment van de woning van Serenos niets zichtbaar. Om desalniettemin tegemoet te komen aan het geïnteresseerde publiek, is in 2008 begonnen met de constructie van een exacte replica van dit huis, inclusief alle aangetroffen schilderingen, bij de entree tot de site, die naar verwachting in 2011 zal worden voltooid. Hierin zullen ook kopieën van de Griekse schoolteksten worden tentoongesteld. Tevens wordt er gekeken naar de mogelijkheid om bezoekers een impressie van de tempel te geven die het landschap van Amheida ooit domineerde. Hiertoe zijn in 2009 reeds veel van de tot op heden gevonden tempelreliëfs verplaatst naar een speciaal voor dit doel vervaardigd gebouw, naast de reconstructie van Serenos woning. Tenslotte wordt er op dit moment gewerkt aan een database om alle vondsten, voorzien van een uitgebreide archeologische documentatie, online beschikbaar te maken. Amheida maakt zich op voor de toekomst, waarin de kennis van haar verleden, die ongetwijfeld verder zal toenemen, hopelijk niet enkel voor een selecte groep wetenschappers maar ook voor een breder publiek gemeengoed zal worden. De auteur bedankt O.E. Kaper voor het beschikbaar stellen van afbeeldingen. Tevens is dank verschuldigd aan de stichting Het Huis van Horus & Mehen voor haar financiële ondersteuning die de totstandkoming van dit artikel mogelijk maakte. Verder lezen: Veel informatie over het project in Amheida, waaronder jaarlijkse rapporten, plattegronden en een voor Amheida alsmede de Dachla Oase in het algemeen relevante bibliografie is online beschikbaar via:
6 Afbeelding 1. Kaartje van de Dachla en Charga Oasen met daarop de ligging van Amheida (naar Bagnall, R.S. en Rathbone, D.W. [eds.], Egypt From Alexander to the Copts: an archaeological and historical guide [London, 2004] Fig ) Afbeelding 2. Een kijkje in de 4 e -eeuwse woning in het centrum van Amheida. Achter de deuropening in het midden van de foto ligt de ontvangstruimte (foto O.E. Kaper Dakhleh Oasis Project)
7 Afbeelding 3. Olympische goden bijeen als getuigen van het overspel van Aphrodite en Ares, die rechts van de hier afgebeelde goden het bed delen. Middels Griekse bijschriften zijn de levendig geschilderde figuren te identificeren als (van links naar rechts) Poseidon, Dionysos, Apollo, Hermes, Hephaistos en tenslotte Helios (foto O.E. Kaper Dakhleh Oasis Project) Afbeelding 4. Thot in zijn gedaante als baviaan met maansikkel en -schijf, alsmede een beschermende cobra, op een blok afkomstig van de aan deze god gewijde tempel in Amheida (foto O.E. Kaper Dakhleh Oasis Project)
8 Afbeelding 5. De piramide van Amheida na restauratie in 2006 en 2007 te midden van andere funeraire structuren. Op de voorgrond zijn de vele scherven die het oppervlak van de site bedekken duidelijk zichtbaar (foto O.E. Kaper Dakhleh Oasis Project)
1 Hoe gaan we om met archeologie in de gemeente Oss? U heeft een omgevingsvergunning aangevraagd.voordat we een vergunning kunnen verlenen,
Sinds 2010 heeft de gemeente Oss een archeologiebeleid. Vanaf 1 januari 2013 geldt dit voor het gehele grondgebied van de nieuwe gemeente Oss, inclusief Lith dus. Deze brochure is voor iedereen bedoeld
Rond en groen De piramiden van Ronse
Rond en groen De piramiden van Ronse /LEAD/ Volgens de Vlaamse streekauteur Omer Wattez (1857-1935) is Ronse de Parel van de Vlaamse Ardennen. Deze eretitel heeft de stad grotendeels aan zijn geaccidenteerde
Waarderend Archeologisch Onderzoek te Oudenburg, kantine voetbalplein (Bekestraat)
Waarderend Archeologisch Onderzoek te Oudenburg, kantine voetbalplein (Bekestraat) (28 en 29 oktober 2009) Oudenburg, 2009 Colofon Archeologisch Rapport Oudenburg 4 Waarderend archeologisch Onderzoek te
Collectie archeologie Laatst aangepast zondag 23 maart 2008 00:33. De Steentijd
De Steentijd Het HVR museum beschikt over een uitgebreide steentijdcollectie waarvan een representatief gedeelte permanent wordt tentoongesteld. De collecties zijn gevormd uit schenkingen en bruiklenen
Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen
Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de
The Zakynthos Survey 2005 -- Verslag van de werkzaamheden en resultaten
The Zakynthos Survey 2005 -- Verslag van de werkzaamheden en resultaten Gert Jan van Wijngaarden Het veldwerk binnen het verkennende onderzoek van de Zakynthos Survey 2005 duurde vier weken: maandag 4
Maak hier de gaatjes voor in je multomap. Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN. Dit boekje is van
Maak hier de gaatjes voor in je multomap Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN _ Dit boekje is van Welkom bij de Romeinen! In Welkom bij de Romeinen maak je kennis met het Romeinse leven. Je zult merken
9 daagse kameeltrektocht door de woestijn van Sudan de schatten van Meroe
Desert Trail Sudan 9 daagse kameeltrektocht door de woestijn van Sudan de schatten van Meroe Profiel Per 4x4 en Soedan kameel Over zandduinen, langs bergmeren en historische plaatsen Sprookjesachtige landschappen
Inhoud. 1. Wat weet je al? 2. Egypte van de oude steentijd tot de farao s. 3. Egypte in handen van anderen. 4. De Arabische Republiek Egypte
1. Wat weet je al? Opdracht 1 Waar denk je aan bij Egypte? 4 Inhoud 2. Egypte van de oude steentijd tot de farao s Faraonische periode: 3000-332 v. Chr. 7 Opdracht 2 Van de oude steentijd tot de farao
OPGRAVING BEST-AARLE AFGEROND
OPGRAVING BEST-AARLE AFGEROND In het najaar van 2011 en de lente van 2012 deed een team archeologen van Archeologisch Onderzoek Leiden (Archol bv) en Diachron UvA bv opgravingen in Aarle in de gemeente
29 april - 7 mei 2017
Meer informatie Waar? Veerweg 1,, Opheusden, Gelderland Telefoon: 0900 6363 888 E-mail: info@rivierenland.biz Website: http://www.rivierenland.nl Wanneer? 29 april 2017 30 april 2017 1 mei 2017 2 mei 2017
No of No-Amon was een oude hoofdstad van Egypte. De plaats wordt ook Thebe en thans Luxor genoemd. Het was de beroemde koningsstad van Opper-Egypte.
No of No-Amon was een oude hoofdstad van Egypte. De plaats wordt ook Thebe en thans Luxor genoemd. Het was de beroemde koningsstad van Opper-Egypte. De plaatsnaam No is van Egyptische herkomst, komt 5x
Archeologisch onderzoek begeleiding Kevelderstraat Groenlo GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 68
Archeologisch onderzoek begeleiding Kevelderstraat Groenlo GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 68 Archeologische begeleiding Kevelderstraat Groenlo GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 68 Definitief ISSN 1573-5710
Publiekssamenvatting. Archeologisch onderzoek Groene Rivier Pannerden
Publiekssamenvatting Archeologisch onderzoek Groene Rivier Pannerden Catastrofale overstromingen kwamen vaak voor in de geschiedenis van Pannerden, wat met de ligging in de driehoek tussen de rivieren
Inleiding. 1 Robertson 1983; Sear Adamy 1883; Ward Perkins 1974
Inleiding Naar aanleiding van het vak Thematisch Literatuur Onderzoek eerder dit jaar, ben ik mij gaan verdiepen in de Romeinse tempelarchitectuur. Gedurende het opzetten van de historiografie viel het
Activiteitenschema Archeologie
Activiteitenschema Archeologie Soort activiteit: Spullen opgraven uit de zandbak. Tijdsindeling: 5 Minuten de plaatjes in de zandbak verstoppen. 5 Minuten vertellen over hoe de mensen vroeger wat zochten
De steenhuizen in Noord- en Zuidbroek.
De steenhuizen in Noord- en Zuidbroek. Een van de belangrijkste en tevens meest tijdrovende onderdelen van onze hobby (het zoeken met de metaaldetector) is het opsporen van oude bewoningsresten. Vele uren
COLLEGEDAG MAANDAG 5 NOVEMBER 2018 HET EGYPTISCHE GODENRIJK
COLLEGEDAG MAANDAG 5 NOVEMBER 2018 HET EGYPTISCHE GODENRIJK PROGRAMMA Ochtend 09.00 09.30 uur: Inloop met koffie/thee 09.30 09.40 uur: Welkomstwoord en inleiding door Annemarie Lavèn, hoofdredacteur Historisch
De Griekse Bouwkunst
De Oude Grieken De Oude Grieken Het land Griekenland ligt in het zuidoosten van Europa. Het bestaat uit een groot stuk vastland en een heleboel kleine eilandjes. Griekenland bestond uit allerlei staatjes.
De 7 wereldwonderen. De piramiden van Gizeh: Tijd
Opzoekfiche van Fien uit klas Wim 26/11/09 Blz. 1 van 8 De 7 wereldwonderen zijn 7 bijzondere bouwwerken. De zeven wereldwonderen zijn: 1. De piramiden van Gizeh 2. De hangende tuinen van Babylon 3. De
Een Egyptische collectie in Leiden
Een Egyptische collectie in Leiden Naam: Klas:.. Het Rijksmuseum van Oudheden, de naam zegt het al, toont voorwerpen uit oude tijden. De collectie bestaat uit objecten van beschavingen die vandaag de dag
Cultureel erfgoed Boxmeer
Cultureel erfgoed Boxmeer Stand van zaken Boxmeer, 3 december 2013 R-MRM. Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Doel van dit rapport... 3 2. Opgravingen Sterckwijck...4 2.1 Voorbeelden Landschappen in de
Verslag onderzoek van door leden van de Amateur Tuindervereniging Arentsburgh verzamelde scherven
Verslag onderzoek van door leden van de Amateur Tuindervereniging Arentsburgh verzamelde scherven Vondsten uit de grond van de ATV Arentsburgh De grond van deze vereniging ligt in de directe omgeving van
Archol bv. Ivo van Wijk. Voorlopig verslag Archeologische Opgraving Plangebied Joannes Riviusstraat te Elsloo, gemeente Stein
2012 Archol bv Ivo van Wijk Voorlopig verslag Archeologische Opgraving Plangebied Joannes Riviusstraat te Elsloo, gemeente Stein Voorlopig verslag Archeologische Opgraving Plangebied Joannes Riviusstraat
(bandeliersluiting) (verschillende zalfpotjes)
In de stortgrond afkomstig uit deze put langs de Kanaalschans werden veel metalen voorwerpen aangetroffen met de metaaldetector. Onder andere is met de detector een ronde penning van lood gevonden. Op
Opgravingen in Ruien - Rosalinde (gem. Kluisbergen) : van een prehistorisch kampement uit de ijstijd tot de Romeinse periode
Opgravingen in Ruien - Rosalinde (gem. Kluisbergen) : van een prehistorisch kampement uit de ijstijd tot de Romeinse periode Het onderzoeksgebied vanuit de lucht bekeken (Foto: Birger Stichelbaut). De
8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente Horst aan de Maas
QUICKSCAN ARCHEOLOGIE KLAVER 8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente 8 2017 Horst aan de Maas Gemeente Horst aan de Maas 20 APRIL 2017 20 APRIL 2017 Contactpersonen KOOS MOL Arcadis Nederland B.V.
CLEMENT CATELINE, PEDE RUBEN, CHERRETTÉ BART. Het Domein Mesen: een historische kern te Lede (O.-Vl.)
CLEMENT CATELINE, PEDE RUBEN, CHERRETTÉ BART Het Domein Mesen: een historische kern te Lede (O.-Vl.) In het kader van het masterplan Parkdomein Mesen is op de site van het voormalige Markizaat te Lede
Nieuw Delft - Veld 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10.2 en 11
Delftse Archeologische Notitie 99 Nieuw Delft - Veld 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10.2 en 11 Een archeologisch bureauonderzoek Jean Paul Bakx, Jorrit van Horssen & Bas Penning 5 Nieuw Delft Veld 3 5.1 Plangebied
Archeologie en cultuurhistorie Strijpsche Kampen
Archeologie en cultuurhistorie Strijpsche Kampen Bijlage 3 bij Nota van Uitgangspunten Strijpsche Kampen Definitief Gemeente Oirschot Grontmij Nederland bv Eindhoven, 11 mei 2007 Verantwoording Titel :
Reisverslag Berlijn 2012 Deel 2 [1]
Gepubliceerd op Willem-Jan van der Zanden (http://www.wjvanderzanden.nl) Home > Reisverslag Berlijn 2012 Deel 2 Reisverslag Berlijn 2012 Deel 2 [1] Door wjvanderzanden [2] op za, 10/20/2012-22:50 Tags:
6.3. Analyse en interpretatie van de grondsporen Algemeen
6.3. Analyse en interpretatie van de grondsporen 6.3.1. Algemeen In totaal werden er tijdens het vlakdekkend onderzoek 31 sporen geregistreerd in het vlak. Vijf ervan kwamen ook reeds tijdens het vooronderzoek
Artikel: De verborgen Kadesj-scenes in de tempel van Karnak. Patrick van Gils
Artikel: De verborgen Kadesj-scenes in de tempel van Karnak Patrick van Gils De slag bij Kadesj is één van de bekendste veldslagen uit de Egyptische geschiedenis. In zijn 5 e regeringsjaar trok Ramses
Beschrijving schaal van Oegstgeest. Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen.
Beschrijving schaal van Oegstgeest Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. Figure 2: Onderaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. De schaal heeft een diameter van 21 centimeter
Archeologen vinden bijzondere geldschat bij zuidelijke muur in Jeruzalem
Archeologen vinden bijzondere geldschat bij zuidelijke muur in Jeruzalem Munten uit de Byzantijnse tijd. Een archeologisch team onder leiding van dr. Eilat Mazar heeft in de buurt van de Tempelberg een
3000 jaar historie van Best-Aarle opgegraven
Locatie: Best en Aarle Periode: NEO, BRONS, IJZ, ROM, XME, NT Complextype: ELA, GC, GVX, IX, IPER, NX, NHP, XXX. Soort onderzoek: opgraving Jaartal onderzoek:2011 en 2012 Datum vondst:2011 en 2012 Uitvoerder:
Naam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6
Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en
Geweldigershoek 2. Langs- en dwarsdoorsnede kapconstructie en zolderplattegrond van het hoofdhuis op de hoek. Geweldigershoek
GEWELDIGERSHOEK 2 Het huis ligt op de zuidoosthoek van de Geweldigershoek en de Dieserstraat en bestaat eigenlijk uit twee huizen, een groter witgepleisterd hoekhuis en een heel klein huisje daar links
Hij zegt hier namelijk in zijn boek allereerst het volgende over, wandelend via een breed pad naar de Koningstafel, komend van het Noorden:
WAAR BEVINDT ZICH DE OUDE PUT BIJ DE KONINGSTAFEL? Naar aanleiding van ons artikel in het vorige nummer van Oud Rhenen, verscheen er in de Rijnpost van 21 augustus een artikel, waarin gewag werd gemaakt
KOSSMANN.DEJONG ARC 13 - INTERIEUR
DE DODE ZEEROLLEN ARC 13 - INTERIEUR De Ruyterkade 107 1011 AB Amsterdam info@kossmanndejong.nl Tentoonstelling zaal 1. Verbeelding van belangrijke aspecten van het dagelijks leven in de tijd waarin de
De resultaten van de publieksopgraving in Dalfsen
De resultaten van de publieksopgraving in Dalfsen Henk van der Velde en Niels Bouma Inleiding In de zomermaanden van 2017 heeft er in Oosterdalfsen een publieksopgraving plaatsgevonden. Een archeoloog,
Cubetto s schoolreisje. Boek 2
Cubetto s schoolreisje Boek 2 Ga voor tips en trucs voor het gebruik van de boeken en kaarten naar primotoys.com/resources Verhaal door Erin Eby. Illustraties door Momo. Vandaag gaat de klas van Cubetto
Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden. Datum 2 mei 2011
Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden Datum 2 mei 2011 Colofon Projectnaam Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden Auteur Willem de Bruin Datum 2 mei 2011 1. Inleiding 1.1
Quick scan archeologie Vaartstraat Loonsevaert (perceel 2954), Kaatsheuvel gemeente Loon op Zand
Quick scan archeologie Vaartstraat Loonsevaert (perceel 2954), Kaatsheuvel gemeente Loon op Zand 12 augustus 2010 Inleiding Het plangebied ligt in het noorden van de bebouwde kom van Kaatsheuvel in de
Archeologie. Dit werkstuk is gemaakt door: Lonneke Surstedt.
Archeologie Dit werkstuk is gemaakt door: Lonneke Surstedt. Inhoudsopgave Wat is een archeoloog? Bekende archeologen. Opleiding. Soorten archeologen. Tempel van Empel. Opgravingen. Mijn buurman. 1 Wat
VAN SCHETS. De locatie: het geplande Internationaal Ecologisch Onderzoekscentrum en Resort in de Republiek Malta. Inleiding NAARBIM VECTORWORKS:
VECTORWORKS: VAN SCHETS NAARBIM De locatie: het geplande Internationaal Ecologisch Onderzoekscentrum en Resort in de Republiek Malta Inleiding De opdrachtgever van dit project is een Noord-Amerikaans bedrijf
De lange geschiedenis van de mensheid op deze aarde is nog lang niet ontrafeld door de gevestigde wetenschap.
De lange geschiedenis van de mensheid op deze aarde is nog lang niet ontrafeld door de gevestigde wetenschap. Nog steeds zijn er raadsels waarvoor men simpelweg geen of nauwelijks een verklaring heeft.
Een oppervlaktekartering in plangebied Barneveld-Noord. Archol. S. Baas
Een oppervlaktekartering in plangebied Barneveld-Noord Archol S. Baas 435 Archol Een oppervlaktekartering in plangebied Barneveld-Noord Sven Baas Colofon Archol Rapport 435 Een oppervlaktekartering in
IOURNEE "''ARCHEOLOGIE ROMAINE
IOURNEE "''ARCHEOLOGIE ROMAINE t CONFERENCE AN NU ELLE BELGE D t ARCHEOLOGIE ROMAINE ', RO INENDAG. ' JAARLIJKS BELGISCH CONGRES VOOR ROMEINSE ARCHEOLOGIE NAMUR -04-007 NAMEN I l RÉGION WALLONNE JOURNÉE
Decker_Konincxveltc.jpg Deventer KV.JPG
Koningsveld is het oudste en meest belangrijke klooster van Delft. Aan de bouw van dit klooster is oudere middeleeuwse bewoning vooraf gegaan. Onder de middeleeuwse ophogingen komen bovendien bewoningssporen
Bijlage 4 Bepaling archeologische verwachtingswaarden
Bijlage 4 Bepaling archeologische verwachtingswaarden Hieronder worden de resultaten van de archeologische toets per deelgebied weergegeven. Drieschouwen Binnen de grenzen van het deelgebied Drieschouwen
Training en Coaching met Paarden
Pagina2 Paard en Ruiter van Homerus tot Djenghis Khan De tentoonstelling in het Allard Pierson Museum: Paard & Ruiter - Van Homerus tot Djenghis Khan was werkelijk bijzonder de moeite waard om te bezoeken.
Romeinen. Romeinen. Germanen
Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns
Ontdekking. Dorestad teruggevonden
Dorestad teruggevonden Ontdekking Het vroegmiddeleeuwse Dorestad verdween na de negende eeuw van de kaart. Pas rond 1840 werd de stad teruggevonden, bij toeval. Kort daarna deed het RMO opgravingen en
ADVIES ARCHEOLOGIE 16 dec 2013
NAW plan: Plan: Opp plangebied: RO-procedure: Opsteller: Aanvrager: Inrichting openbare ruimte plangebied Pantarhei aanleg ontsluitingsweg, parkeergelegenheid, openbaar groen ca. 5000 m² (locatie Pantarhei);
Proefopgraving in de tuin van het voormalige Gereformeerd Weeshuis aan de Havenstraat te Woerden door Elly E. v.d. Busse-Bruin
Proefopgraving in de tuin van het voormalige Gereformeerd Weeshuis aan de Havenstraat te Woerden door Elly E. v.d. Busse-Bruin Inleiding De toestemming van het bestuur van het Dienstencentrum maakte het
S C.F.
Ref. 0635 Lionard Luxury Real Estate Via dei Banchi, 6 - ang. Piazza S. Maria Novella 50123 Firenze Italia Tel. +39 055 0548100 Fax. +39 055 0548150 Milaan INDRUKWEKKEND KASTEEL BIJ MILAAN TE KOOP BESCHRIJVING
EERSTE NEDERLANDSE BARBACANE ONTDEKT BIJ KASTEEL IN ALKMAAR
17 juli 2019, 14:54 (CEST) EERSTE NEDERLANDSE BARBACANE ONTDEKT BIJ KASTEEL IN ALKMAAR In Oudorp is de allereerste barbacane in Nederland ontdekt bij Kasteel De Middelburg. Een unieke vondst omdat dit
Archeologienota: Het archeologisch vooronderzoek aan de Hoorn te Leuven Vanessa Vander Ginst Maarten Smeets Marjolein Van Der Waa
Archeologienota: Het archeologisch vooronderzoek aan de Hoorn te Leuven Vanessa Vander Ginst Maarten Smeets Marjolein Van Der Waa Kessel-Lo, 2016 Studiebureau Archeologie bvba Archeologienota: Het archeologisch
Stadje uit vervlogen tijden
Mooi China Fotografie: Ton Wienbelt Tekst: Judith van de Bovenkamp Stadje uit vervlogen tijden Midden in het autonome gebied van de etnische minderheid de Zhuang, ligt het stadje Daxu. Met zijn vrijwel
Nieuwsbrief 1 maart 2012
Nieuwsbrief 1 maart 2012 De Heemshof Het gebied rond De Heemshof in Heemskerk wordt bedreigd door nieuwbouwplannen van de gemeente. Op verzoek van Lambert Koppers, eigenaar van De Heemshof en deelnemer
Brugge, Sint-Salvatorskathedraal
Komvest 45 8000 Brugge T +32 [0]50 44 50 44 F +32 [0]50 61 63 67 E info@raakvlak.be www raakvlak.be Brugge, Sint-Salvatorskathedraal Dossiernr. 2010/067 onderzoek t.h.v. het koorgestoelte Elisabeth Van
MEMO. Alphen aan den Rijn. Stevinstraat 9 2405 CR ALPHEN AAN DEN RIJN. Contactpersoon opdrachtgever Dhr. R. Teunisse; (0172) 245 611 / (06) 2021 06 09
MEMO Van : Vestigia BV Archeologie & Cultuurhistorie Aan : Dhr. R. Teunisse namens Stichting Ipse de Bruggen Onderwerp : Quickscan Drietaktweg te Datum : 13 oktober 2010 Ons Kenmerk : V10-22710 / V10-1944
inhoud blz. Inleiding 3 1. De farao 4 2. De dood van de farao 5 3. Bewaard als mummie 6 4. Het graf 7 5. Groter en groter 8 6. De vorm 9 7.
Piramides inhoud blz. Inleiding 3 1. De farao 4 2. De dood van de farao 5 3. Bewaard als mummie 6 4. Het graf 7 5. Groter en groter 8 6. De vorm 9 7. De bouw van de piramide 10 8. Beroemde piramides 13
Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
PROGRAMMA VAN MAATREGELEN AARTSELAAR LINDENBOSLAAN
PROGRAMMA VAN MAATREGELEN BIJ ARCHEOLOGIENOTA 2016-055 PROGRAMMA VAN MAATREGELEN AARTSELAAR LINDENBOSLAAN J. CLAESEN, B. VAN GENECHTEN & G. VERBEELEN DECEMBER 2016 PROJECTCODE BUREAUONDERZOEK 2016K461
Aardewerken pot Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het voorwerp is?... Munten Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het voorwerp is?...
WERKBLAD 1 HET WERK VAN DE ARCHEOLOOG Kruis aan welk materiaal jij met je groepje onderzoekt. Bekijk de film en zoek het antwoord op de vraag. Aardewerken pot Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het
De Kemmelberg, een Keltisch machtscentrum?
De Kemmelberg, een Keltisch machtscentrum? Dicht bij de Franse grens op het grondgebied van de gemeente Kemmel in het zuidwesten van de provincie West-Vlaanderen ligt de Kemmelberg. De Kemmelberg is een
Mooi China. De pure schoonheid van Jiangtou. Tekst: Judith van de Bovenkamp Fotografie: Ton Wienbelt. 30 MOOI CHINA China Nu
Mooi China Tekst: Judith van de Bovenkamp Fotografie: Ton Wienbelt De pure schoonheid van Jiangtou 30 MOOI CHINA China Nu 2011-1 Waar China zelf graag ontwikkelde steden en toeristische trekpleisters laat
S C.F.
Ref. 3413 Lionard Luxury Real Estate Via dei Banchi, 6 - ang. Piazza S. Maria Novella 50123 Firenze Italia Tel. +39 055 0548100 Fax. +39 055 0548150 Assisi Fantastisch mooi pand te koop in Assisi BESCHRIJVING
De Rietvelden 1.1 VLEUTERWEIDE (VLEUTEN)
De Rietvelden 1.1 VLEUTERWEIDE (VLEUTEN) Mattenbieslaan Dwergbieslaan Huurprijzen van 825,- tot 1025,- per maand De Rietvelden 1.1 te Vleuterweide (VLEUTEN) Leidsche Rijn Wonen in Leidsche Rijn Utrecht
RAAP België - Rapport 027 Rupelmonde Kleine Gaanweg, aanleg visvijver (gemeente Kruibeke)
RAAP België - Rapport 027 Rupelmonde Kleine Gaanweg, aanleg visvijver (gemeente Kruibeke) Bureauonderzoek 2016I81 Landschappelijk booronderzoek 2016I121 Nazareth 2016 Colofon Opdrachtgever: Waterwegen
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21974 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hermans, Dagobert Bernardus Maria Title: Middeleeuwse woontorens in Nederland :
RMB NOTITIE Quickscan archeologie Uden Eikenheuvelweg/Munterweg. Inleiding
RMB NOTITIE 1015 Quickscan archeologie Uden Eikenheuvelweg/Munterweg Inleiding De gemeente Uden heeft als bevoegde overheid het RMB gevraagd een advies uit te brengen over de een plangebied aan de Eikenheuvelweg
Pagina 1 van 7 Archeologie West-Friesland, Nieuwe Steen 1, 1625 HV Hoorn, Postbus 603, 1620 AR Hoorn
Document: Archeologische Quickscan Plangebied: Oosterdijk 54, Oosterdijk, gemeente Enkhuizen Adviesnummer: 16078 Opsteller: F.C. Schinning (archeoloog) & C.M. Soonius (regio-archeoloog) Datum: 09-05-2016
Breien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf
Breien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf Madonna met breiwerk, 1400-1410. Geschilderd door Bertram von Minden (1340-1414), detail uit het Buxtehude Altaar Onderzoek
REDENGEVENDE OMSCHRIJVING RIOOL ONDER HET GLOP EN DE BOTERHAL
REDENGEVENDE OMSCHRIJVING RIOOL ONDER HET GLOP EN DE BOTERHAL Inleiding Hoorn is een van de steden waar zich de uitzonderlijke situatie voordoet dat al vanaf de late Middeleeuwen riolen zijn aangelegd.
De Eerste Ingenieur. Image not found or type unknown. Image not found or type unknown
De Eerste Ingenieur. Vanaf de 9e eeuw verschenen er in Europa plotseling grote kathedralen. Deze grote godshuizen of basilieken werden in eerste instantie in de romaanse bouwstijl opgetrokken en pas naderhand
MUSEA MAASEIK. Het Terracotta Leger van Xi an. Schatten van de eerste keizers van China
MUSEA MAASEIK Het Terracotta Leger van Xi an Schatten van de eerste keizers van China 1 oktober 2008 t/m 31 maart 2009 Het Terracotta Leger van Xi an Schatten van de eerste keizers van China Exclusief
Verslag vondstmelding: Eiermarkt 12 (Café Pick), 8000 Brugge
Verslag vondstmelding: Eiermarkt 12 (Café Pick), 8000 Brugge Tijdens verbouwingswerken aan het café Pick aan de Eiermarkt 12 te Brugge werd op 13 januari 2010 een vondstmelding gedaan van een oude riolering.
De archeologie van Weert-Nederweert van de prehistorie tot de Middeleeuwen
De archeologie van Weert-Nederweert van de prehistorie tot de Middeleeuwen dr. H.A. Hiddink senior-archeoloog VUhbs, Amsterdam cursus Weerterlogie, 17-02-2016 Geologie - hooggelegen rug in Roerdalslenk
Met zijn witgekalkte dorpjes, zwarte rotsen en blauwe Egeïsche Zee is Santorini daadwerkelijk een van de top eiland bestemmingen ter wereld.
Villa Grazia Vista Villa Grazia Vista op het eiland Santorini is gelegen op een unieke plek op de hoogste punt van Fira, de hoofdstad van Santorini. Het biedt een onovertroffen uitzicht op de wereldberoemde
Traditioneel werken we tijdens de huiscatecheselessen na de kerstvakantie met een project.
PLAATSEN RONDOM JEZUS GEBOORTE Velden van Eftratha Plaatsen rondom Jezus geboorte Bethlehem Catechese project 2013 Jeruzalem Rome Nazareth 1 Traditioneel werken we tijdens de huiscatecheselessen na de
Tijd van jagers en boeren
Tijd van jagers en tot 3000 v. Chr. De prehistorie Prehistorie 3000 v. Chr. Evolutietheorie: Eerste mensen ong. 3 miljoen jaar geleden in Afrika ontstaan. Hij is geëvolueerd (Theorie Charles Darwin) en
Donkerelaan 20. Straat en huisnummer : Donkerelaan 20 Postcode en plaats : 2061 JM Bloemendaal Kadastrale aanduiding : A9941 Complexonderdeel :
Donkerelaan 20 Straat en huisnummer : Donkerelaan 20 Postcode en plaats : 2061 JM Bloemendaal Kadastrale aanduiding : A9941 Complexonderdeel : Naam object : Oude Dorpshuis Bouwjaar : 1929 Architect : H.W.
Archeo-rapport 48 Het archeologische vooronderzoek aan de Spurkerweg te Bilzen
Archeo-rapport 48 Het archeologische vooronderzoek aan de Spurkerweg te Bilzen Kessel-Lo, 2010 Studiebureau Archeologie bvba Archeo-rapport 48 Het archeologische vooronderzoek aan de Spurkerweg te Bilzen
Vallis ❿ 61. Prachtige gebouwen en panorama's
Route 6 60 Vallis 61 Prachtige gebouwen en panorama's In Vaals en Lemiers getuigen monumentale gebouwen van een bewogen verleden. De groene heuvels in de omgeving bieden allerlei fascinerende vergezichten.
Figuur 1 Geulafzettingen (Bron: CHS)
Archeologie, aardkundige waarden en cultuurhistorie Naar de archeologie in onder andere de Groeneveldse Polder is een bureaustudie gedaan door de heer Bult van het Vakteam Archeologie i. De in weergegeven
IJsselkogge Kampen. Van historisch binnenstad naar Centrum voor Middeleeuwse Scheepvaart. w w w. t e k a m p e n. n l
Kampen Van historisch binnenstad naar Centrum voor Middeleeuwse Scheepvaart 20 O k t o b e r 2013 RCE De IJsselkogge Belangwekkende vondst In de IJssel bij Kampen is tijdens bodemonderzoek het wrak gevonden
Quickscan Inleiding Resultaten quickscan
Quickscan Kenmerk Betreft 1 Inleiding Provincie Noord-Holland heeft het voornemen om de provinciale weg N244 tussen de A7 bij Purmerend en de N247 bij Edam-Volendam op te waarderen tot een regionale weg.
BAAC do 17/09/ :37Update: do 17/09/ :12 Gianni Paelinck, Pieterjan Huyghebaert, Joost Van Liefferinge Persinfo
Unieke Romeinse villa blootgelegd in Dilbeek BAAC do 17/09/2015-09:37Update: do 17/09/2015-12:12 Gianni Paelinck, Pieterjan Huyghebaert, Joost Van Liefferinge Persinfo In de Vlaams-Brabantse gemeente Dilbeek
Het Nieuwe Blokhuis van Harderwijk H.A.R. Hovenkamp, 2018
Het Nieuwe Blokhuis van Harderwijk H.A.R. Hovenkamp, 2018 Harderwijk kende oorspronkelijk zeven stadspoorten. De meest onbekende hiervan is de Peelenpoort aan het einde van de Grote Oosterwijk. Deze poort
Bijlage 4 Archeologisch onderzoek
39 Bijlage 4 Archeologisch onderzoek Wijzigingsplan "Emmastraat Pijnacker" (vastgesteld) Wijzigingsplan "Emmastraat Pijnacker" (vastgesteld) 40 Bodemverstoringsvergu nning Archeologie Plangebied: Gemeente:
ARCHEOLOGIENOTA PROGRAMMA VAN MAATREGELEN ANTWERPEN DELWAIDEDOK
ARCHEOLOGIENOTA PROGRAMMA VAN MAATREGELEN ANTWERPEN DELWAIDEDOK A. DEVROE DECEMBER 2016 COLOFON Project Archeologienota Antwerpen, Delwaidedok Opdrachtgever SEA-TANK 700B Skaldenstraat 1 9042 Gent Opdrachtnemer
Poperinge - Afkoppeling Vleterbeek HB Programma van Maatregelen
Poperinge - Afkoppeling Vleterbeek 21.924HB Programma van Maatregelen Amsterdam 2016 VUhbs archeologie 1 gemotiveerd advies Binnen plangebied Poperinge - Afkoppeling Vleterbeek zal de collector in de koker
Villa's Ioanina euros/week
Villa's Ioanina Met een oppervlakte van 24.000 mâ² en uitzicht op zee, is Villas Ioanina gelegen in het gebied van Agia Irini, in het westelijke deel van het eiland Paros. Bestaande uit 9 afzonderlijke
Bureauonderzoek plangebied IJssalon Venezia op de Heuvel te Oss
Bureauonderzoek plangebied IJssalon Venezia op de Heuvel te Oss A.J. Tol Colofon Archol Rapport 107 Titel: Bureauonderzoek plangebied IJssalon Venezia op de Heuvel te Oss Uitvoering: Contactpersoon opdrachtgever:
Geschiedenis hoofdstuk 3
Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.
2 Er begint een nieuwe periode in de geschiedenis als er veel verandert
Antwoordkernen bij Eureka 2mavo-de herziene druk, Amersfoort 2009-2010 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De
VOORBEREIDING DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE
VOORBEREIDING DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE 1 Utrecht, 2013 Beste docent, Wij hopen u en uw groep binnenkort te mogen verwelkomen in het Centraal Museum, waar u met de groep deelneemt aan het programma