De TomTom als metafoor voor het verstand
|
|
- Sterre Ida Dijkstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 MGv ando rokx 385 De TomTom als metafoor voor het verstand Acceptance en Commitment Therapie en het hervinden van persoonlijke waarden In Acceptance en Commitment Therapie (act), een nieuwe vorm van gedragstherapie, speelt stilstaan bij en het aanvaarden van de eigen beleving in het hier en nu een belangrijke rol. Patiënten leren om hun gedachten en gevoelens meer te gaan zien als een reactie op de werkelijkheid in plaats van een weergave daarvan. Een uitgebreide casus verduidelijkt hoe act werkt en hoe depressieve patiënten er baat bij kunnen hebben. Acceptance en Commitment Therapie (act) is een relatief nieuwe vorm van psychotherapie die voortkomt uit de (cognitief) gedragstherapeutische traditie. act roept zowel in positieve als in negatieve zin hevige reacties op. Voorstanders zien het als een uitbreiding van hun repertoire en als een herwaardering van in onbruik geraakte elementen van psychotherapie. Tegenstanders betwisten de geclaimde originaliteit (Hofmann & Asmundson, 2008) of wijzen op het gebrek aan empirisch bewijs (Olst, 2008). act is op theoretisch niveau gedragstherapie. Het is een evolutie van het operante model van Skinner (1945), waarbij het streven is dat gedrag minder onder controle komt te staan van aversieve conditionering (het vermijden en voorkomen van negatieve consequenties) en meer wordt gestuurd door gewenste positieve consequenties op korte of langere termijn (waardengericht gedrag). Gedrag wordt hier niet alleen gezien
2 rokx als waarneembare actie, maar bevat ook interne private cognitieve en emotionele reacties. Een belangrijke toevoeging aan dit model bestaat uit de rol die wordt toegekend aan taal en cognitie. act maakt gebruik van de Relational Frame Theorie (rft) (Hayes e.a., 2001) waarin het menselijk brein wordt benaderd als een soort mentale Google die niet alleen op basis van daadwerkelijke leerervaringen koppelingen legt met stimuli in het hier en nu, maar ook in staat is om geheel nieuwe verbanden, cognitieve constructies en voorstellingen te genereren. Psychologische problemen vloeien voort uit het letterlijk nemen van deze cognitieve constructies en de pogingen om de vorm en inhoud te manipuleren. Waar de cognitieve therapeut zich zal richten op het uitdagen en veranderen van de inhoud van disfunctionele cognities, zal de act-therapeut zich richten op het besef en de waarneming van cognities, emoties en lichamelijke sensaties als een reactie op de werkelijkheid en niet als een weergave van de werkelijkheid. Het doel is dus niet het veranderen van de letterlijke inhoud van cognities, maar het radicaal en oordeelvrij leren observeren van de eigen respons. Uiteindelijk is het doel dat er zogeheten psychologische flexibiliteit ontstaat, waarbij de cliënt de vrijheid en de ruimte voelt om in zijn gedrag, ondanks onvermijdelijke aversieve belevingen, toch trouw te blijven aan zijn persoonlijke waarden (Hayes e.a., 1999). act is geen stoornisspecifieke behandeling en verwerpt zelfs de functionaliteit van een categorale syndromale benadering van psychologische problemen zoals bij de vrijwel standaard gehanteerde dsm-classificatie. act is gericht op disfunctionele processen, zoals ze bij psychopathologie plaatsvinden (angst, depressie, trauma, psychose) (Hayes & Strosahl, 2004) maar ook in arbeidssituaties, onderwijs of hulpverlening (Hayes e.a., 2006b). Op al deze gebieden vindt toepassing en onderzoek plaats. De therapie: gedragsverandering volgens persoonlijke waarden Behalve uit het operante gedragsanalytische model van Skinner heeft act royaal geput uit andere therapeutische tradities en referentiekaders: zenboeddhisme, Gestalttherapie, cliëntgerichte therapie, mindfulness, experiëntiële psychotherapie en vele andere. Veel van de therapeutische technieken en interventiemethoden zijn overgenomen en dus inderdaad niet origineel, maar de therapeutische onderbouwing en functies zijn vaak anders. act is niet primair gericht op het bestrijden van klachten. Uitgangspunt is dat emotioneel lijden inherent is aan het menselijk bestaan en dat psychologische problemen voortvloeien uit de pogingen dit emotionele lijden te vermijden, te manipuleren of te bestrijden. De nadruk ligt dan ook op het leren observeren
3 de tomtom als metafoor voor het verstand en aanvaarden van eigen reacties. Vervolgens ligt de focus niet op de klachten maar op het bewerkstelligen van gedragsverandering in overeenstemming met de belangen en waarden die iemand koestert (Hayes & Strosahl, 2004). Evidence-based practice 387 Cognitieve gedragstherapie (cgt) heeft de afgelopen decennia het veld van psychologische behandelingen op vrijwel alle gebieden gedomineerd. Die dominantie is niet ten onrechte, uitgaande van de klachtgerichtheid, transparantie en het empirische bewijs voor deze behandelvorm op de meest uiteenlopende toepassingsgebieden. De toepassing van cgt beperkt zich niet tot de individuele psychotherapie, maar krijgt ook vorm in complete (klinische) behandelprogramma s. Deze methode vormt inmiddels een belangrijk onderdeel van de scholing van vrijwel iedere discipline binnen de ggz. Toch zijn er ook kanttekeningen te plaatsen bij deze status quo. Hoewel de effectiviteit voor een groot deel van de populatie niet ter discussie staat, is de superioriteit van cgt ten opzichte van andere psychologische behandelingen niet op alle probleemgebieden aangetoond (Norton & Price, 2008; Cuijpers e.a., 2008). Bovendien is therapeutische effectiviteit nog geen bewijs voor de theoretisch veronderstelde werkzame processen. De roep wordt dan ook steeds groter om onderzoek niet alleen te richten op klachtenvermindering maar juist ook op het toetsen van de mechanismen die verantwoordelijk worden geacht voor de verandering gedurende de behandeling (Hayes e.a., 2006a; Laurenceau e.a., 2007). Het is evenmin een geheim dat er een grote discrepantie bestaat tussen de onderzoekspopulaties en behandelingen in het gemiddelde effectonderzoek enerzijds en de populatie en behandelingen in de dagelijkse klinische praktijk anderzijds. De klinische relevantie van wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van psychotherapie staat daarmee onder druk. Al deze kanttekeningen zijn niet nieuw en reeds vaker elders geformuleerd. Dat neemt niet weg dat nadruk op evidence-based, klachtgerichte diagnostiek en behandelingen er mede toe heeft geleid dat andere referentiekaders voor diagnostiek en behandeling zijn gemarginaliseerd. cgt verkeert op eenzame hoogte en cliëntgerichte, psychodynamische of experiëntiële vormen van psychotherapie lijken naar de achtergrond gedrongen. De vraag is of deze marginalisering terecht is en of niet het gevaar dreigt dat daarmee essentiële elementen uit de psychologische behandelingen verdwijnen. Een belangrijke reden voor de populariteit van act ligt waarschijnlijk juist in het ongenoegen over deze beweging. Met
4 rokx het verdwijnen van genoemde therapeutische tradities zijn immers ook aspecten als de therapeutische relatie, zelfbeleving, zingeving of experiëntiële processen uit beeld geraakt. Dat betekent overigens niet dat de relevantie voor de dagelijkse praktijk daarmee ook is verdwenen. Of wellicht is het zo dat deze inzichten en toepassingen feitelijk nog steeds royaal aanwezig zijn in de gemiddelde therapiekamer, maar dat ze formeel geen rol meer lijken te spelen en dus aan het daglicht onttrokken worden. Het risico daarvan is dat toetsing, scholing en ontwikkeling van psychotherapeutische theorie en praktijk daarmee in gevaar komen. act kan gezien worden als een poging om deze. elementen weer een plaats te geven in de psychotherapie en ze tegelijkertijd. zowel theoretisch als empirisch bestaansrecht te geven.. Onderzoek naar act bij depressie Sinds februari 2008 loopt er een onderzoek naar act bij depressie bij ggnet in Apeldoorn. Het is een vergelijkend effectonderzoek waarin de effectiviteit van deze behandeling wordt vergeleken met cgt. Eerdere studies naar act bij depressie hebben veelbelovende uitkomsten, maar gaan vaak over relatief kleine of minder representatieve onderzoekspopulaties (Zettle, 2004). Ons onderzoek vindt plaats met een grote groep reguliere cliënten van de polikliniek van een gewone ggz-instelling. Zij worden behandeld volgens een behandelprotocol dat is ontwikkeld op basis van het boek Acceptance Figuur 1 Waarden zijn als vuurtorens bij slecht weer: ze blijven de richting bepalen Foto: Galyna Andrushko, Shutterstock
5 de tomtom als metafoor voor het verstand and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change (Hayes e.a., 1999). Zowel de opbouw van de behandeling als de toegepaste interventies zijn ontleend aan deze publicatie. In totaal bestaat het protocol uit zestien gesprekken. Behalve naar het effect van act-behandeling op klachten, kijken we ook naar het procesniveau, de kwaliteit van de therapeutische relatie en het effect op de kwaliteit van leven. De eerste resultaten van dit onderzoek worden in het voorjaar van 2009 verwacht. In de act-behandeling van depressie speelt het stilstaan bij en het aanvaarden van de eigen beleving in het hier en nu een belangrijke rol. Door gedachten en gevoelens simpelweg te benoemen en te beschrijven als gedachten en gevoelens, zonder verklaringen, analyse, discussie, rationalisaties of oordelen, vindt er een vorm van exposure plaats en ontstaat er tegelijkertijd enige afstand van de letterlijke betekenis van deze belevingen. Mindfulness is zeer behulpzaam bij het ontwikkelen van een zogeheten oordeelvrije, non-reactieve houding ten aanzien van gevoelens en gedachten. Metaforen en oefeningen spelen een belangrijke rol bij het leren om gedachten en gevoelens meer te gaan zien als een reactie op de werkelijkheid in plaats van een weergave van de werkelijkheid. Door minder te vechten en meer afstand te nemen van gedachten en gevoelens, ontstaat er ruimte om de aandacht en het gedrag meer te gaan afstemmen op de persoonlijke waarden die iemand op zijn of haar verschillende gebieden koestert en nastreeft (Zettle, 2004). 389 Belangrijke metaforen en oefeningen in het behandelprotocol voor depressie zijn bijvoorbeeld: Waarden als vuurtorens die ondanks cognitieve stormen en emotioneel noodweer de richting blijven bepalen en als toetssteen dienen voor de functionaliteit van gedrag. Het brein als een soort Google die voortdurend talloze willekeurige hits geeft op evenzo willekeurige zoekwoorden die door de cliënt zelf, maar ook door diens omgeving worden aangereikt. De selectie van hits wordt niet gemaakt op basis van relevantie, maar op basis van aversieve emotionele impact. De commissie van wijze mannen die in de bovenkamer voortdurend vergadert, anticipeert op mogelijke rampen, oordelen velt en adviezen geeft, maar vooral gericht lijkt te zijn op vermijding en niet op het vervullen van verlangens, wensen en waarden. Take your mind for a walk ; de cliënt verwoordt zijn waarden en formuleert waardenconform gedrag, terwijl de therapeut alle mogelijke bezwaren, rampen, oordelen en doemscenario s verbaliseert. Cliënt en therapeut wisselen regelmatig van rol.
6 rokx Een casus Mevrouw B. is 34 jaar, woont samen en heeft geen kinderen. Zij komt in behandeling vanwege depressieve klachten waar ze sinds anderhalf jaar last van heeft als reactie op het verlies van haar baan. Zij voelt zich emotioneel zeer kwetsbaar, wat concreet betekent dat haar stemming erg wisselt en kleine gebeurtenissen aanleiding kunnen geven tot hevige emotionele reacties. Centraal staan de overtuigingen dat ze faalt op alle levensgebieden, dat er iets goed mis is met haar, dat ze waarschijnlijk altijd depressief zal blijven en dat ze alles en iedereen zal verliezen door haar depressie. In een poging deze gevoelens en gedachten de baas te blijven, overpeinst ze voortdurend oorzaken, verklaringen en oplossingen. Ook probeert ze zo veel mogelijk thuis te blijven, durft ze niet alleen de straat op en vermijdt ze sociale contacten. Met partner, ouders en vrienden probeert ze te voorkomen dat er een gesprek ontstaat over haar situatie en alle directe betrokkenen werken er actief aan mee dat cliënte het niet te moeilijk krijgt. In de behandeling wordt in eerste instantie geïnventariseerd welke gedachten en gevoelens cliënte probeert te bestrijden en te vermijden. Vervolgens wordt in kaart gebracht op welke wijze ze dat doet en wat de effecten zijn van haar copingstrategieën. Al snel blijkt dat haar strategieën hooguit op korte termijn werken, maar vervolgens op lange termijn het probleem vergroten. Ze blust als het ware met benzine. Dit besef maakt haar wanhopig, maar creëert ook bereidheid om haar focus en haar doelstellingen te veranderen. Figuur 2 Waardenkompas
7 de tomtom als metafoor voor het verstand Door middel van mindfulness, oefeningen en metaforen leert mevrouw B. om meer neutraal te kijken naar haar gedachten en gevoelens zonder ze te willen veranderen of te willen vermijden. Zo krijgt ze de opdracht om haar aversieve gedachten op te schrijven en met verve voor te dragen in de therapie. Ook de therapeut verbaliseert haar negatieve gedachtegang als ware het een doorlopende radiovoorstelling waarin voortdurend hetzelfde programma wordt herhaald. Het couplet verschilt per keer, maar het refrein is steeds weer hetzelfde. Het leidt in de therapie tot zeer pijnlijke, maar ook hilarische momenten. Uiteindelijk labelt deze cliënte haar aversieve gedachten en gevoelens als de wijze mannen in de bovenkamer, die het vast wel goed bedoelen maar die haar feitelijk stimuleren om te blijven zitten waar ze nu zit. De TomTom als metafoor voor het verstand blijkt heel bruikbaar voor haar te zijn. Een TomTom is een nuttig apparaat dat vertelt welke richting je uit moet gaan. Het is echter wel belangrijk om eerst zelf te bepalen waar je naartoe wilt en het is bovendien belangrijk om uit het raam te blijven kijken en niet blind te vertrouwen op de instructies. Als de TomTom je niet in de gewenste richting brengt, heeft het weinig zin om hem te volgen. Je kunt de mentale TomTom niet het zwijgen opleggen en evenmin heeft het zin om met hem in discussie te gaan in de hoop dat je hem op andere gedachten kunt brengen. Je zit echter zelf aan het stuur en je hebt alle vrijheid om zelf te bepalen of je zijn adviezen volgt of niet. 391 In de loop van de behandeling wordt het waardenkompas geïntroduceerd. Samen met de therapeut brengt de cliënte alle relevante levensgebieden in kaart en per levensgebied formuleert zij waarden en verlangens. Vervolgens doet de cliënte onderzoek naar de mate waarin haar huidige gedrag daarmee in overeenstemming is. Ook bekijkt zij per gebied wat de visie van de wijze mannen in de bovenkamer is en welke reële en psychologische belemmeringen te verwachten zijn, mocht zij haar gedrag meer in overeenstemming brengen met haar waarden. Een belangrijk levensgebied voor cliënte is haar relatie. Vóór haar depressie was ze heel gelukkig met de vrijheid, gelijkwaardigheid en intimiteit die haar relatie kenmerkten. Sinds haar depressie is er echter sprake van afhankelijkheid, emotionele afstand en vindt er nog amper intiem contact plaats. Werk en zelfontplooiing zijn ook altijd heel belangrijk voor haar geweest, maar tegenwoordig vermijdt ze acties of gesprekken die in de richting gaan van banen of studie. Het inventariseren van waarden is een zeer pijnlijk proces omdat het mevrouw B. confronteert met haar gemis, haar angst om te falen en gevoelens van schuld en schaamte naar haar omgeving. Bovendien blijkt hier ook hoe allerlei al dan niet impliciete zelfconcepten, oordelen en leefregels haar belemmeren om daadwerkelijk stappen te zetten in de richting die recht doet
8 rokx aan wat ze wil. Door ook deze gedachten en gevoelens oordeelvrij te ervaren en niet te gaan bestrijden, ontstaat er echter ruimte om de focus te leggen op de gewenste veranderingen. Bijkomend effect is gaandeweg dat de intensiteit van de aversieve reacties wel degelijk afnemen. Met kleine concrete stapjes gaat cliënte zich meer gedragen conform haar waarden. Ze doet minder vaak een beroep op haar partner en gaat zelfstandiger functioneren. Tegelijkertijd neemt ze initiatieven om op een meer bevredigende manier tijd met hem door te brengen. Ook gaat ze zich oriënteren op mogelijkheden voor werk en studie. Het gaat met ups en downs, maar gaandeweg hervindt ze weer regie over haar bestaan en groeit weer een gevoel van vertrouwen, eigenwaarde en competentie. Bij de follow-up na zes maanden, blijkt dat deze positieve ontwikkeling zich heeft voortgezet. Dit betekent niet dat er nooit meer moeilijke momenten zijn en cliënte betrapt zich er regelmatig op dat ze toch weer aan het piekeren slaat of geneigd is om vermijdingsgedrag te vertonen. Het lukt haar echter beter om dat op tijd te herkennen, stil te staan bij wat ze doormaakt en vervolgens haar gedrag bij te stellen. Slotopmerkingen Voor de dagelijkse klinische praktijk betekent act dat het repertoire van de (gedrags)therapeut aanzienlijk is uitgebreid. Ook wordt de focus verbreed door minder gericht te zijn op klachten en meer aandacht te besteden aan waarden en kwaliteit van leven. Blijft staan dat de werkzaamheid van act nog bij lange na niet onweerlegbaar is aangetoond (Olst, 2008). Bestaande studies zijn van matige kwaliteit en het blijft vooralsnog zoeken naar valide en betrouwbare methoden om het therapeutische proces en de werkzaamheid van interventiemethoden inzichtelijk te maken. Degelijk onderzoek naar effectiviteit, indicaties en therapeutische processen zal uiteindelijk moeten aantonen of act bestaansrecht heeft. Dat neemt niet weg dat act in ieder geval herwaardering van naar de achtergrond verdwenen interventiemethoden en thema s weer op de therapeutische agenda probeert de krijgen. n
9 de tomtom als metafoor voor het verstand Literatuur Cuijpers, P., Straten, A. van, Andersson, G., & Oppen, P. van (2008). Psychotherapy for depression in adults: a meta-analysis of comparative outcome studies. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 76, 6, Hayes, S.C., Strosahl, K.D., & Wilson, K.G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press. Hayes, S.C., Barnes-Holmes, D., & Roche, B. (2001). Relational Frame Theory. A Post-Skinnerian Account of Human Language and Cognition. New York/Boston/Dordrecht/London/Moscow: Kluwer Academic/Plenum Publishers. Hayes, S.C., Strosahl, K.D. (eds.) (2004). A practical guide to acceptance and commitment therapy. New York: Springer. Hayes, S.C., Luoma, J.B., Bond, F.W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006a). Acceptance and commitment therapy: model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44, 1, Hayes, S.C., Bond, F.W., Barnes-Holmes, D., & Austin, J. (eds.) (2006b). Acceptance and Mindfulness at Work: Applying Acceptance and Commitment Therapy and Relational Frame Theory to Organizational Behavior Management. Binghamton, NY: The Haworth Press. Hofmann, S.G., & Asmundson, G.J.G. (2008). Acceptance and mindfulness-based therapy: New wave or old hat? Clinical Psychology Review, 28, Laurenceau, J.P, Hayes, A.M., & Feldman, G.C. (2007). Some methodological and statistical issues in the study of change processes in psychotherapy. Clinical Psychology Review, 27, 6, Norton, P.J., & Price E.C. (2008). A meta-analytic review of adult cognitive-behavioral treatment outcome across the anxiety disorders. Journal of Nervous and Mental Disease, 195, 6, Ost, L. (2008). Efficacy of the third wave of behavioral therapies: A systematic review and meta-analysis. Behaviour Research and Therapy, 46, 3, Skinner, B.F. (1945). The operational analysis of psychological terms. Psychological Review, 52, Zettle, R.D. (2004). Act with affective disorders. In S.C. Hayes, K.D. Strosahl (eds.), A practical guide to acceptance and commitment therapy (pp ). New York: Springer. Samenvatting Ando Rokx De TomTom als metafoor voor het verstand. Acceptance en Commitment Therapie en het hervinden van persoonlijke waarden b Acceptance en Commitment Therapie (act) is een nieuwe vorm van gedragstherapie. Het heeft behalve uit het model van Skinner (1945) royaal geput uit andere therapeutische tradities. Door de nadruk op evidence-based practice is cognitieve gedragstherapie gaan domineren op vrijwel alle gebieden binnen de ggz. Andere referentiekaders zijn gemarginaliseerd, waardoor het gevaar dreigt dat aspecten als de therapeutische relatie, zelfbeleving, zingeving of experiëntiële processen ook verdwijnen uit de therapiekamer. act is een poging om deze aspecten weer een plaats te geven in de psychotherapie en ze tegelijkertijd zowel theoretisch als empirisch bestaansrecht te geven. Personalia T.A.J.J. Rokx, klinisch psycholoog/psychotherapeut, is werkzaam bij ggnet in Apeldoorn. a.rokx@ggnet.nl, 393
Acceptance and Commitment Therapy bij kanker
Acceptance and Commitment Therapy bij kanker Waardenvol Leven & Levenseinde Datum: 13042017 Door: Tim Batink PhDcandidate Maastricht University GZpsycholoog i.o., Gedragstherapeut & ACTsupervisor Ucenter
Nadere informatieWelkom! 11 congressen in samenwerking met Hogrefe Uitgevers
Welkom! 11 congressen in samenwerking met Hogrefe Uitgevers Hondje van Pavlov Gedragstherapie 1ste generatie: klassieke en operante conditionering (outside the black box) =Gedrag wordt contextueel bepaald
Nadere informatieACT en Authenticiteit
ACT en Authenticiteit Weg met het keurslijf, ruimte voor jezelf. Datum: 25-09-2015 Door: Tim Batink Locatie: Bussum even voorstellen Tim Batink, MSc GZ-Psycholoog i.o., Cognitief Gedragstherapeut VGCt,
Nadere informatieSkinner is dood, lang leve Skinner: een contextuele benadering van taal en cognitie
Boekbespreking 131 Skinner is dood, lang leve Skinner: een contextuele benadering van taal en cognitie Törneke N. (2010) Learning RFT. An Introduction to Relational Frame Theory and Its Clinical Application.
Nadere informatie100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD
100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD ONLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE 2 100% Online CGT E-BOOMING? 3 100% Online CGT MIND THE GAP! 4 100% Online CGT EFFECTEN ONLINE
Nadere informatieAcceptance & Commitment Therapy
Acceptance & Commitment Therapy Acceptance & Commitment Therapy Een praktische inleiding voor hulpverleners Redactie: Jacqueline A-Tjak Francis De Groot Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn
Nadere informatieAcceptance and Commitment Therapy Een introductie
Acceptance and Commitment Therapy Een introductie Door Luuk Harmsen 1, Toegepast Psycholoog Inleiding Als mens willen we ons goed voelen. Als er pijn of lijden is willen we dat herstellen, wat een logische,
Nadere informatieVitaliteit en pijn, een lastige combinatie?
Supporting self-help ACT with e-mail counseling Vitaliteit en pijn, een lastige combinatie? Reade 13-06-2013 Prof. dr. Karlein Schreurs Psychologie, Gezondheid en Technologie Revalidatiecentrum Roessingh,
Nadere informatieOver de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1
Over de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1 Refereermiddag SCBS 21 december 2017 Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief
Nadere informatieAlgemene aspecten van een ACT-behandeling
13 2 Algemene aspecten van een ACT-behandeling Jacqueline A-Tjak, Francis De Groot Samenvatting Dit hoofdstuk start met de introductie van de zes kernprocessen die in de komende hoofdstukken stuk voor
Nadere informatieVan Klacht naar Veerkracht Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Datum: 17-03-2016 Door: Tim Batink Locatie: Utrecht
Van Klacht naar Veerkracht Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Datum: 17-03-2016 Door: Tim Batink Locatie: Utrecht even voorstellen Tim Batink, MSc GZ-Psycholoog i.o., Cognitief Gedragstherapeut VGCt,
Nadere informatieOpnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose.
Ukunternatuurlijkuitciteren,graagzelfs,maardanwel metbronvermelding.u magditartikelookruimhartig verspreidenmitshetnietvoorcommerciëledoeleindenis. Indiegevalen pasnaonzeschriftelijketoestemming. Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan,
Nadere informatieVELON CONGRES 19 MAART 2019 WORKSHOP KENNISMAKEN MET ACT MONIQUE BEKKER
VELON CONGRES 19 MAART 2019 WORKSHOP KENNISMAKEN MET ACT MONIQUE BEKKER M.BEKKER@BOPADVIES.NL WIE IS LOES?? ACCEPTANCE AND COMMITMENT THERAPY (ACT) 6 zuilen: Past binnen agogisch bekaam (er wordt binnen
Nadere informatieScreening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg
Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit
Nadere informatieMINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN
MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN Karlein Schreurs 16 mei 2014 Het gaat redelijk goed. Ik doe weer wat in de tuin en ik help mijn zoon op de boerderij. Maar die pijn, die pijn is niet
Nadere informatieAcceptance and Commitment Therapy
Acceptance and Commitment Therapy klinisch psychologe, Supervisor VGCt 1 Samenvatting Acceptance and Commitment Therapy is een nieuwe vorm van cognitieve gedragstherapie. De methodiek van deze therapie
Nadere informatieKennismaking met Acceptance & Commitment Therapy (ACT) bij chronische pijn
Vernieuwend - Attent - Samen Kennismaking met Acceptance & Commitment Therapy (ACT) bij chronische pijn Anita Eijkelenkamp, GZ-psycholoog pijnrevalidatie Lisanne Heijboer, stagiaire psychologie Roessingh,
Nadere informatieCognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met
Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van
Nadere informatie22 oktober R-Impuls. Therapie ter regulatie van impulsen. Kristen Vos Rudi Vanmarsenille
22 oktober 2015 R-Impuls Therapie ter regulatie van impulsen Kristen Vos Rudi Vanmarsenille Voorstelling Kristen Vos - Klinisch psychologe (volwassenen) - Postgraduaat Cognitieve Gedragstherapie KUL -
Nadere informatieeen methode die past in het domein van de cognitieve gedragstherapie.
Aandachtgerichte cognitieve therapie bij depressie: een methode die past in het domein van de cognitieve gedragstherapie. Ger Schurink STELLING "Mindfulness", toegepast in de stijl van Mindfulness Based
Nadere informatieBijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI / , 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Bijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI 10.1007/978-90-368-1003-6, 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 50 neem de regie over je depressie Bijlage 1 Beloopstabel
Nadere informatieMindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht
Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,
Nadere informatieEFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS
EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS WAT WETEN WEOVER DE EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN IN DE VERSCHILLENDE FASEN VAN HET VERWERKINGSPROCES? Fasen in het verwerkingsproces Verschillende auteurs
Nadere informatieVoluit leven online als blended care
WHITEPAPER Voluit leven online als blended care Monique Hulsbergen Langzaam maar zeker is ehealth niet meer weg te denken uit de dagelijkse ggz-praktijk. Er zijn tal van programma s ontwikkeld en er zijn
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieGT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag Analyse van operant geconditioneerd gedrag DSM-IV Evidence based behandelingen
Samenvatting *('5$*67+(5$3,(LQ92*(/9/8&+7 Wegbereiders Gedragstherapie Pavlov Watson Skinner Belangrijke Gedragstherapeuten Wolpe Emmelkamp Beck GT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag
Nadere informatieDe kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien
De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara
Nadere informatieOpnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose.
Ukunternatuurlijkuitciteren,graagzelfs,maardanwel metbronvermelding.u magditartikelookruimhartig verspreidenmitshetnietvoorcommerciëledoeleindenis. Indiegevalen pasnaonzeschriftelijketoestemming. Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan,
Nadere informatieWaarde van ACT voor de behandeling van CLRP
Supporting self-help ACT with e-mail counseling Waarde van ACT voor de behandeling van CLRP RNT 03-04-2014 Prof. dr. Karlein Schreurs Psychologie, Gezondheid en Technologie Revalidatiecentrum Roessingh,
Nadere informatieTelePsy Handleiding ACT-module
TelePsy 2018 Handleiding ACT-module Algemene informatie De module Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is tot stand gekomen in samenwerking met dr. Tim Batink en verschillende medewerkers van TelePsy.
Nadere informatieMindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.
Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende
Nadere informatieWelkom. even voorstellen. bij de workshop Time to ACT! 12-11-2014. Tim Batink, MSc. Datum: 11-11-2014 Door: Tim Batink Locatie: Den Bosch
Welkom bij de workshop Time to ACT! Datum: 11-11-2014 Door: Tim Batink Locatie: Den Bosch even voorstellen Tim Batink, MSc Psycholoog NIP, Cognitief Gedragstherapeut VGCt i.o. & ACT-therapeut U-center,
Nadere informatieGelukkig ondanks pijn
Gelukkig ondanks pijn Een online positieve psychologie interventie voor patiënten met chronische musculoskeletale pijn Elke Smeets, Madelon Peters, Marion Feijge, Steven Linton, & Gerhard Andersson Positieve
Nadere informatieGOED LEVEN MET CHRONISCHE PIJN: HET VERHAAL VAN DE PATIËNT CENTRAAL
Center for ehealth & Wellbeing Research Story Lab GOED LEVEN MET CHRONISCHE PIJN: HET VERHAAL VAN DE PATIËNT CENTRAAL PROF. DR. GERBEN WESTERHOF DISCLOSURE BELANGEN SPREKER (Potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) In dit proefschrift staat de vraag centraal of het mogelijk is om existentiële angst (EA) te meten met behulp van een vragenlijst en of een dergelijke vragenlijst kan onderscheiden
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieAcceptance and Commitment Therapy: hoe nieuw taalgebruik kan bijdragen aan een rijker leven
Page 1 of 6 Artikelen Acceptance and Commitment Therapy: hoe nieuw taalgebruik kan bijdragen aan een rijker leven Jacqueline A-Tjak* Psychopraxis jaargang 11, nummer 4 p. 124-130 Trefwoorden: ACT, Relational
Nadere informatieColin van der Heiden
Workshop: Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden PG-Dag van de Inhoud Complexiteit vraagt maatwerk Rotterdam, 5 oktober 2017 PROGRAMMA inleiding metacognitieve
Nadere informatiePsychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden
Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The
Nadere informatieHandleiding module gegeneraliseerde. angststoornis
Handleiding module gegeneraliseerde angststoornis TelePsy 2019 Algemene informatie De module gegeneraliseerde angststoornis (GAS-module) is tot stand gekomen in samenwerking met InnoPsy, Helen Lionarons
Nadere informatieMindfulness. Aandacht voor de waarde van mindfulness binnen de c.g.t. en positieve psychologie
Mindfulness Aandacht voor de waarde van mindfulness binnen de c.g.t. en positieve psychologie Jos de Munnink. Preventiefunctionaris, praktijkondersteuner huisartsen in de GGZ, mindfulnesstrainer en gespreksleider
Nadere informatieWelkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Even mezelf voorstellen Boeken - Jansen, G.: Denk wat je wilt, doe wat je droomt - Jansen, G.: Leef! - Jansen, G.: Laat los: ruimte
Nadere informatieVroegsignalering van angst bij kanker
Vroegsignalering van angst bij kanker Symposium juni 2016, Amsterdam Hoe harder we angst bevechten, hoe meer ze ons verleidt en verstikt. Hoe meer we de angst in de ogen zien, hoe sneller ze vrijheid biedt.
Nadere informatieOtto Dellemann,
Otto Dellemann,15-4-2016 twee tendensen: - t probleem zit aan de binnenkant, is biologisch - aanbod moet overzichtelijker en toetsbaar zijn risico: te sterke nadruk op biologisch/ neuro-wetenschappelijk
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie
Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 3 Cognitieve gedragstherapie Een effectieve psychotherapie In deze brochure kunt u lezen
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek naar somatisatie en somatoforme stoornissen
9 Wetenschappelijk onderzoek naar somatisatie en somatoforme stoornissen Samenvatting Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het wetenschappelijk onderzoek naar somatisatie en somatoforme stoornissen. De
Nadere informatieAngst en mindfulness. engel nieborg
Angst en mindfulness engel nieborg Angst is een normale helpende emo4e Kenmerken angst - Gedachten - Lichamelijke sensa4es - Emo4es - Gedrag - Te veel angst kan leiden tot een angststoornis. - De angst
Nadere informatieEMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA
EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA WAAROM IS EMOTIEREGULATIE BELANGRIJK??? VERSCHILLENDE MANIEREN OM NAAR DIAGNOSE TE KIJKEN Categorische diagnostische
Nadere informatieZorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis
Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor
Nadere informatieDe Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility Jos Kooy Eerste begeleider Tweede
Nadere informatieGeven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.
Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van
Nadere informatiePerseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting
Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.
Nadere informatieDialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen
Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen Dialectische Gedrags Therapie 2 1. Voor wie? Deze brochure geeft informatie over Dialectische Gedragstherapie (DGT).
Nadere informatieTelePsy Handleiding depressiemodule
TelePsy 2019 Handleiding depressiemodule Algemene informatie De depressiemodule is tot stand gekomen in samenwerking met InnoPsy, Helen Lionarons en verschillende medewerkers van TelePsy. InnoPsy is de
Nadere informatieop zoek naar good practices
Werken met psychische klachten op zoek naar good practices Presentatie Congres Mensenwerk 9 februari 2015 Philip de Jong en Femke Reijenga Agenda 1. Het onderzoek 2. De bevindingen 3. De betekenis 4. Discussie
Nadere informatiePsychotherapie. brochure. Praktijk de Cocon
brochure Praktijk de Cocon Psychotherapie Brochure Psychotherapie helpt je af te rekenen met vervelende gevoelens, storende gedachten, sociale problemen, terugkerende problemen waar je veel last van hebt.
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieLEREN DOOR OP BASIS VAN E R VA R I N G E N NIEUWE VAARDIGHEDEN ONTWIKKELEN. Acceptance and Commitment Therapy ACT - TRAININGEN VOOR PROFESSIONALS
LEREN DOOR E R V A R I N G Acceptance and Commitment Therapy OP BASIS VAN E R VA R I N G E N NIEUWE VAARDIGHEDEN ONTWIKKELEN ACT - TRAININGEN VOOR PROFESSIONALS ACT Training Alexander 2013. Niets uit deze
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornis Cluster C
Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Deze folder geeft informatie over de diagnostiek en behandeling van cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Wat is een cluster C Persoonlijkheidsstoornis? Er bestaan verschillende
Nadere informatieAcceptance & Commitment Therapy bij chronische pijn en vermoeidheid
Supporting self-help ACT with e-mail counseling Acceptance & Commitment Therapy bij chronische pijn en vermoeidheid 16/11/2015 Prof. dr. Karlein Schreurs Psychologie, Gezondheid en Technologie, Universiteit
Nadere informatieDoorbreek je depressie
Doorbreek je depressie Doorbreek je depressie Werkboek voor de cliënt Drs. P.J. Molenaar Drs. F.J. Don Prof. dr. J. van den Bout Drs. F. Sterk Prof. dr. J. Dekker Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó
Nadere informatieTheorie en filosofie. 2.1 Theorie
Theorie en filosofie 2 De belangrijkste uitgangspunten van de RET, het verband tussen gevoel, gedachte en gedrag; de centrale plaats van het denken, de filosofische grondslag, en de empirische onderbouwing.
Nadere informatieZorgpad Angst. Angst. Behandelmethode
Zorgpad Angst 1 Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor iedereen. Evenetueel aangevuld met Plusmodules, zoals bijvoorbeeld relatie- of groepstherapie.
Nadere informatieMentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Informatie voor cliënten en hun verwijzers Mentaliseren Bevorderende Therapie voor cliënten met een borderline
Nadere informatiePatricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn
Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn 9 november 2012 VU Medisch Centrum/GGZinGeest/Amsterdam Patricia van Oppen 1 Presentatie
Nadere informatieDIT NEDERLAND www.d-i-t.eu. www.d-i-t.org. DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT) VOOR DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK
DIT NEDERLAND www.d-i-t.eu www.d-i-t.org. DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT) VOOR DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK SOMATISCH ONVERKLAARBARE LICHAMELIJKE KLACHTEN Wat is DIT?
Nadere informatieBehandeling informatie.
Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een
Nadere informatieWaarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling?
Waarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling? Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Waarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling?
Nadere informatieRoutine Outcome Monitoring & Motiverende Gespreksvoering. Maarten Merkx
Routine Outcome Monitoring & Motiverende Gespreksvoering Maarten Merkx Programma Routine Outcome Monitoring. Motiverende Gespreksvoering Terugkoppelen resultaten. ROM Routine Outcome Monitoring Terugkoppeling
Nadere informatieImplementatie van de richtlijn angststoornissen
Implementatie van de richtlijn angststoornissen De lange termijn behandeleffecten Door: Maarten van Dijk (Hoofdwetenschappelijk bureau HSK/GZ-psycholoog) Achtergrond Studie binnen team angststoornissen
Nadere informatie3MDR Een innovatieve, hoog intensieve traumagerichte psychotherapie. Top Referent Traumacentrum Dorien de Groot & Rick de Haart
3MDR Een innovatieve, hoog intensieve traumagerichte psychotherapie Top Referent Traumacentrum Dorien de Groot & Rick de Haart Congres met het oog op de toekomst 15 maart 2018 Theoretische achtergrond
Nadere informatiePSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE. Zelfbeeldmodule BEHANDELING
PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE Zelfbeeldmodule BEHANDELING Zelfbeeldmodule introductie We werken in deze zelfbeeldmodule van 20 weken onder andere met dit boek, dat u eventueel zelf kunt aanschaffen, om het
Nadere informatieHeeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?
Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,
Nadere informatieDE STAND VAN DE WETENSCHAP: BEWEZEN EFFECTIEF
'KLEUR JE LEVEN' DE STAND VAN DE WETENSCHAP: BEWEZEN EFFECTIEF Contactgegevens Mentalshare Telefoon: +31 (0)302971198 E-mail: kleurjeleven@mentalshare.nl Website: www.mentalshare.nl In samenwerking met:
Nadere informatieE-health depressiepreventie Lekker in je Vel. Maria Naus & Lieke-Peters-Greijn Indigo Brabant
E-health depressiepreventie Lekker in je Vel Maria Naus & Lieke-Peters-Greijn Indigo Brabant STUDIEDAG DEPRESSIEPREVENTIE BIJ ADOLESCENTEN / 27-11-2015 Programma in hoofdlijnen Welkom Doel van de workshop
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatieEen innovatief behandelprogramma voor jongeren ( jaar) Aangevuld en verrijkt met evidence en practice based methodieken
Zomerschoolwerkhuis Het meervoudig risicomodel Van der Ploeg (2007) Omgezet in een behandelprogramma met de vier leefgebieden vrije tijd, school, werk, huis Ter verbetering van de zelfstandigheid, zelfredzaamheid
Nadere informatieHet geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS
Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie
Nadere informatieInformatiefolder Themagroep Late Volwassenheid
Informatiefolder Themagroep Late Volwassenheid 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave: blz. 2 Algemene informatie: blz. 3 Het programma en te verwachten resultaten: blz. 4-5 Voor wie: blz. 6 Over de therapeut:
Nadere informatiePsychodynamische psychotherapie en paniekstoornis; een reactie op het redactioneel van Hebbrecht
Ingezonden Psychodynamische psychotherapie en paniekstoornis; een reactie op het redactioneel van Hebbrecht Hebbrecht stelt (Tijdschrift voor Psychiatrie, 40, 319-322) dat de psychoanalytische invalshoek
Nadere informatieDe Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent
De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht
Nadere informatieDoen wat werkt! Workshop 19 en 26 juni Puur Jezelf voor professionals dr. Heidi Stiegelis
Doen wat werkt! Workshop 19 en 26 juni Puur Jezelf voor professionals dr. Heidi Stiegelis Even voorstellen dr. Heidi Stiegelis psycholoog in de gezondheidszorg trainer Psychologiepraktijk Trainingen www.puurjezelfprofessionals.nl
Nadere informatieZorgpad Psychotrauma (PTSS) 1. Zorgpad Psychotrauma
Zorgpad Psychotrauma (PTSS) 1 Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-4 zijn de standaard modules, voor iedereen. Evenetueel aangevuld
Nadere informatieWat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg
Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl
Nadere informatieEENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING
1 2 EENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING 3 INFORMATIE OVER PSYMENS PsyMens is een kleinschalige GGZ instelling met vestigingen in Utrecht, Nieuwegein, Woerden en Amersfoort. Wij bieden een
Nadere informatieHerziening Besluit Psychotherapeut: kans voor sprong voorwaarts
2011 6 MGv 66 382-389 jacques van lankveld, arnoud arntz & marcus huibers Herziening Besluit Psychotherapeut: kans voor sprong voorwaarts Het beroep psychotherapeut is toe aan herdefiniëring en daar is
Nadere informatieDutch Summary Samenvatting. Pesten Gecontextualiseerd: Het Veranderen van het Groepsproces door het Veranderen van de Betrokkenheid
Dutch Summary Samenvatting Pesten Gecontextualiseerd: Het Veranderen van het Groepsproces door het Veranderen van de Betrokkenheid van de Buitenstaanders In Hoofdstuk Een werd de theoretische achtergrond
Nadere informatieSuïcidepreventie. Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online
Suïcidepreventie Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online Missie en visie @113 Taboe op praten over zelfmoord doorbreken Drempels bij zoeken en vinden van hulp verlagen Landelijk
Nadere informatieACT in kortdurend open groepsprogramma
Programma van 6 weken Open groep (+/- 10 deelnemers) 10 ½ u (1u 45/ week) ACT in kortdurend open groepsprogramma Kelly Wilson Ervaringsdeskundige Pionier van ACT Legt verband tussen ACT en AA-filosofie
Nadere informatieMindfulness. Aandachtsgerichte Cognitieve Therapie
Mindfulness Aandachtsgerichte Cognitieve Therapie Aandachtsgerichte cognitieve therapie is een training die bestaat uit acht bijeenkomsten. Het doel van de training is stress te verminderen en depressies
Nadere informatieVoluit leven begeleide (online) zelfhulp
whitepaper Voluit leven begeleide (online) zelfhulp Monique Hulsbergen In de geestelijke gezondheidszorg wordt de eigen regie van cliënten steeds meer gestimuleerd. We willen mensen met psychische klachten
Nadere informatieSamenvatting (summary in Dutch)
Samenvatting (summary in Dutch) 149 Samenvatting (summary in Dutch) Één van de meest voorkomende en slopende ziektes is depressie. De impact op het dagelijks functioneren en op de samenleving is enorm,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nicotine en alcohol kunnen de placenta passeren en zo het risico op nadelige uitkomsten voor het ongeboren kind verhogen. Stoppen met roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap lijkt vanzelfsprekend,
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 2 voor cognitief beperkte cliënten Fase 4 - Behandelen
Bijlage 7 Doen bij Depressie Module 2 voor cognitief beperkte cliënten Fase 4 - Behandelen Leidraad voor individuele ondersteuning en mediatieve therapie bij depressieve cliënten met ernstige cognitieve
Nadere informatiePuzzelen. Aad van den Hoogen, klinisch psycholoog / K&J. Werken met ernstig slechthorende. NVA verg
Puzzelen Aad van den Hoogen, klinisch psycholoog / K&J Werken met ernstig slechthorende jongeren binnen de GGZ NVA verg. 28 09 2007 Ontwikkelingsvraag voor jongeren Grote veranderingen op verschillende
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatieHet gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag
Het gevolgenmodel Behandeling van kinderen en jongeren met Somatisch On-(voldoende) verklaarde Lichamelijke Klachten: SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag 6 november 2014 Lichamelijke
Nadere informatie