7,4. Samenvatting door een scholier 1835 woorden 13 maart keer beoordeeld. Nederlands. Nederlands literatuur geschiedenis

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1835 woorden 13 maart ,4 15 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Laagland Nederlands literatuur geschiedenis Hoofdstuk 18; Van Middeleeuwen tot Middeleeuwen = 500 tot ongeveer 1500 na Christus - Adel: (vorsten en ridders) leefden aan het hof. - Feodale stelsel: Als een vorst een onderdaan een stuk grond te leen geeft, dan is de leenheer daarvoor trouw verschuldigd. - Ridderroman: bv Karel ende Elegast ( hoofdpersoon is Karel de Grote) - Hoofsheid: regels aan het hof hoe beschaafd men zich moest gedragen. - Steden: werden steeds belangrijkere. Burgerij leefden van handel en de nijverheid. - Kerk: monniken en nonnen à kloosters. Bisschoppen en pastoors à steden. De 3 hoofdmachten zijn; - De adel aan het hof - De burgerij in de steden - Geestelijken - Abele spelen: toneelstukken in de stad. - Van den vos Reynearde: deze ridderroman levert kritiek op de leefwijze aan het hof. Het is een parodie. Het gaat over dieren die zich laten leiden door hebzucht De zestiende en zeventiende eeuw Eind middeleeuwen à boekdrukkunst à snellere verspreiding Hervorming: verspreiding van nieuwe opvattingen over de godsdienst. ( Luther en Calvijn) Centralisatie: het land besturen vanuit één machtspunt ( Karel V en Fipips II) 80- jarige oorlog: Gouden eeuw: 16de en 17de eeuw Pagina 1 van 8

2 Bekende schilders: - Rembrandt van Rijn - Johannes Vermeer ( Het gezicht van Delft ) - Frans Hals - Jan Steen ( Zo de ouden zongen, zo piepen de jongen ) Renaissance: men probeerde de cultuur van Grieken en Romeinen na te volgen en te overtreffen. à treurspelen ( tragedies) Beroemde schrijvers: - P.C. Hooft ( schreef sonnetten) - C. Huygens - G.A. Bredero ( schreef blijspelen) Spaanschen Brabander - Joost van den Vondel ( schreef tragedies) (Gijsbrecht van Aemstel, Lucifer) 18.3 De achttiende eeuw Franse Revolutie: (1789) burgers streefden naar meer invloed Verlichting: Men propagandeerde tolerantie en onderlinge verdraagzaamheid. Belangrijke thema s werden opvoeding en onderwijs. Rationalisme: kennis verkrijgen door kritisch nadenken. Empirisme: kennis door vertrouwen op zintuiglijke waarneming. Eerst zien, dan geloven. Opvoedkundige romans: je kan goed mee leven met de lotgevallen van de hoofdpersoon. ( Sara Burgerhart Betje Wolff en Aagje Deken) Eerste literatuur voor kinden: H. van Alphen à vooral gedichtjes met wijze lessen en raadgevingen De negentiende eeuw 1815 à Nederland een koninkrijk à parlementaire democratie ( ministers moeten verantwoording afleggen aan het parlement. Industrialisatie kwam op gang. Twee belangrijke onderscheidingen: - Romantiek: Een romanticus benadrukt de het gevoel en de verbeeldingskracht. Hij schept een droomwereld met het gevoel en de verbeelding. Schrijven vanuit de ik- persoon. - Realisme: Weergave van de werkelijkheid staat centraal Belangrijkste Nederlandse boek uit de negentiende eeuw: - Max Havelaar of De koffieveilingen de Nederlandse Handelmaatschappij van Multatuli: Het gaat over de inlandse bevolking op Java. Max Havelaar de hoofdpersoon is een romantisch personage. Hij handelt uit onvrede over de uitbuiting van de inlanders en heeft de illusie dat hij hun lot kan verbeteren. ( tegenwoordig is de naam Max Havelaar verbonden aan producten uit ontwikkelingsgebieden waarmee de inlandse producenten worden gesteund) Hoofdstuk 19: Van 1880 tot Pagina 2 van 8

3 19.1 Het einde van de negentiende eeuw. Freud: is een Weense psychoanalyticus. Hij benadrukt het onbewuste. Dat zou de belangrijkste drijfveer zijn van het menselijk gedrag. Freuds belangrijkste boek is à Die Traumdeutung. Oedipoescomplex: Verschijnsel dat jongeren opkijken tegen hun moeder en hun vader als concurrentie zien. ( vb: Een vlucht regenwulpen Maarten t Hart) Psychologische roman: literatuur eind 19de eeuw met duidelijke gevoelens, gedrag van de personages De Beweging van Tachtig 1885 à tijdschrift de nieuwe gids. à generatie schrijvers en dichters die zich afzetten tegen de voorgaande generaties. Ze probeerden emoties, impressies en gevoelens uit te drukken in taal. Poëzie = de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie. Belangrijkste dichter van de Beweging van Tachtig: - Herman Gorter - Frederik van Eeden Kleine Johannes : Het omschrijft de verschillende fases die een mens doorloopt. Van kind tot volwassenheid Realisme en naturalisme Fotografie: een betrouwbare objectieve weergave van de werkelijkheid ( realisme) 1859: - Madame Bovary Gustave Flaubert à Veroorzaakte opschudding, want Flaubert schreef over overspel zonder dat iemand daar een oordeel over had. Zeer objectief dus. Emile zola: Belangrijkste schrijver van het naturalisme. ( objectief) Ook ging hij uit van het determinisme: Mens heeft geen vrije wil, eigenschappen liggen vast door: - erfelijke factoren - tijd waarin hij leefde - opvoeding en milieu Nederlandse realistische en naturalistische romans: - Een nagelaten bekentenis Marcellus Emants - Van de koele meren des doods Frederick van Eeden - Een liefde Lodewijk van Deyssel Louis Couperus à noodlot stond centraal Noodlot à Frank, bertie en zijn geliefde Eve staan centraal. Als Frank erachter komt dat Eve hem bedriegt met Bertie, dan vermoord hij Bertie. Eve en Frank kunnen niet meer gelukkig zijn à noodlot De stille kracht à Van Oudijck gaat ten onder aan de stille krachten van de leefwijze van de Indische bevolking. Pagina 3 van 8

4 19.2 De periode Eerste wereldoorlog: Nederland neutraal Russische revolutie: à door communistisch bewind, zware economische crisis. Fascisme & Nationaal- socialisme: In Italië en Duitsland. Tweede wereldoorlog: à Adolf Hitler aan de macht. Nieuwe stromingen in de kunst en literatuur: - Dadaïsme: Anti- kunst. Alle regels werden genegeerd. Leverden veel kritiek. Georg Grosz à spot op het leger en de marine Paul van Ostayen Bezette stad. - Expressionisme: Voorkeur voor kernachtige, korte zinnen. à vrij vers ( gedicht zonder vaste vorm) Hendrik Marsman ( literatuur) Franz Marc ( schilder) - Nieuwe zakelijkheid: Jaren 30. à schrijvers probeerden elementen uit het eigen leven objectief op te schrijven. F. Bordewijk Knorrende beesten (auto s) - Bint : ( 1934) Het gaat over een zeer streng geleide school van de directeur Bint. Er heerst orde en tucht. Een nieuwe leraar De Bree neemt deze tucht over.de voorbeeld klas slaat collectief een opstand van andere scholieren neer. Tucht, gehoorzaamheid en het belang van het collectief staat centraal. - Karakter : Het is een roman over de strijd tussen Jacob Katadreuffe en zijn vader. Zijn vader belet hem bij wat hij wil bereiken à advocaat worden. Uiteindelijk slaagt hij wel, maar heeft daar zijn geliefde en vrienden voor moeten opgeven. Willem Elsschot: - Lijmen/Het been : Hoofdpersonen zijn Boorman en Laarmans. Boorman is een zakenman. Laarmans komt bij Boorman in dienst. Hij is echter geen keiharde zakenman, hij neemt ontslag en Boorman zet het in zijn eentje voort. - Kaas : Hoofdpersoon heet ook Laarmans. Hij is een vriendelijke, zachtaardige man die een handel in kaas begint. - Villa de Roses - Het dwaallicht Een negentiende - eeuws romantisch traditioneel boek: Pagina 4 van 8

5 - Arthur van Schendel Het fregatschip Johanna Maria : Jacob Brouwer werkt op de Johanna Maria. Brouwer heeft een ideaal. In het hele boek kun je de pogingen die hij probeert zijn droom uit te komen, volgen. Hoofdstuk 20: Van 1945 tot heden Nederland van 1945 tot heden. Wederopbouw na WO II: - Marga Minco Het bittere kruid - - Een leeg huis - Theun de Vries Het meisje met het rode haar - Harry Mulisch De aanslag - Jona Oberski Kinderjaren - G.L. Durlacher Strepen aan de hemel - - Drenkeling - Carl Friedman Tralievader: Er wordt een naoorlogs joods gezin beschreven. De vader overleefd het concentratiekamp. à Angst nieuwe oorlog ( koude oorlog) Jaren 60: Jongeren verzetten zich tegen de orde. - Harry Mulisch Bericht aan de rattenkoning: Soort verslag van de rellen in a dam rond het huwelijk van Beatrix en Claus. Jeugdcultuur (pop muziek) Taboes werden doorbroken. Bijvoorbeeld Wolkers die openlijk over seksualiteit schreef. Veranderingen in de maatschappij ( feminisme, emancipatie, acceptatie homoseksualiteit): - Gerard Reve Op weg naar het einde - Nader tot u - De vierde man Multiculturele samenleving: - Hans Sahar Hoezo bloedmooi - Zoveel liefde Consumptiemaatschappij. Nederland is een rijk, welvarend land. Televisie neemt een belangrijke plaats in Naoorlogse literatuur De jaren 50 - Wielen Frederik Hermans De donkere kamer van Damokles : De hoofdpersoon Henri Osewoudt pleegt verzetsdaden. Hij kan niet bewijzen dat hij dit doet in opdracht van een zekere Dorbeck. Dus hij wordt gevangen genomen als landverrader. Met deze roman gaat Hermans in tegen het beeld waarin verzet wordt geïdealiseerd en mooier wordt voorgesteld. Pagina 5 van 8

6 - Hugo Claus De Metsiers : Het was een schokkende roman omdat het beschrijft dat een meisje Ana een relatie heeft met haar stiefbroer Bennie. Dat werd in die tijd gezien als incest à - Remco Cambert Niet te geloven : Men vond het woord naaien niet verantwoord à - Hella S. Haasse Oeroeg : Het gaat over de vriendschap tussen een Nederlandse jongen die opgegroeid is in Indonesië en een inlandse jongen. Door de onafhankelijkheid van zijn land, komt er een einde aan de vriendschap. - Graa Boosma De laatste tyfoon Beschrijving van de lotgevallen van een Nederlandse soldaat tijdens politionele acties. - Harry Mulisch Het stenen bruidsbed : Roman over de Amerikaanse oorlogsmisdadigers die na de oorlog terugkeerde naar de stad De jaren 60 - Jan cremer Ik Jan Cremer à aanslag op burgerlijk moraal. Hij schreef openlijk over sex. - Jan Wolkers Turks Fruit à Een kunstenaar heeft zijn vriendin Olga hartstochtelijk lief. Ze heeft een hersentumor en daarmee doorbreekt Wolkers een taboe. - Jan Wolkers Kort Amerikaans - Terug naar Oegstgeest - Een roos van vlees - Brandende liefde Autobiografisch. Wolkers en Cremer schrijven allebei autobiografisch. Werkelijkheid in literatuur wordt belangrijk. Poëzie in de tijdschriften; - Barbarber - Gard Sivik - De nieuwe stijl - C. Buddingh Deze kant boven. Neorealisme: Bv gedichten in de vorm van een mop. Gebaseerd op werkelijkheid - Harry Mulisch Bericht aan de rattenkoning Pagina 6 van 8

7 Het gaf zoveel mogelijk weer van de werkelijkheid De jaren 70 - Harry Mulisch Twee vrouwen ( 1975) Gelaagde roman/ op meerdere niveau s te lezen. à het is op verschillende manieren te lezen. - Harry Mulisch De aanslag Dit boek staat in de top 100. Het is net als Twee vrouwen gestructureerd geschreven. Alle gebeurtenissen hangen met elkaar samen. Het gaat over WO II. Ook dit is een gelaagde roman. Het is spannend maar het is ook een verhaal over de algemene thematiek van schuld en verantwoordelijkheid. Geen taboe brekende werken meer. - Doeschka Meijsing Robinson - A.F.Th. van der Heijden Het leven uit een dag à deze boeken keren zich af van de werkelijkheid. Structuur en samenhang zijn heel belangrijk: - A.F.Th. van der Heijden De sandwich à De hoofdpersoon wordt geconfronteerd met de dood van twee vrienden. Op het eind komt alles samen. - Mensje van Keulen Bleekers zomer Het gaat om de realistische weergave van de werkelijkheid met weinig structuur, vorm en gelaagdheid. Het lijkt erg op de realistische naturalistische manier van schrijven. - Maarten t Hart Een vlucht regenwulpen - De kroongetuige - Het woeden der gehele wereld - R.J. Peskens Twee vorstinnen en een vorst - Mijn tante Coleta à Realistische weergaven. De leefomstandigheden van de arbeiders voor WO II vormen de achtergrond voor de verhalen Van de jaren 80 tot heden - Joost Zwagerman Gimmick Hij schrijft over een romantisch thema. à Het gaat over de liefde van Walter van Raamsdonk voor zijn ex- vriendin Sammie, die de relatie verbroken heeft. Het verhaal wordt geplaatst in deze tijd. - Joost Zwagerman De buitenvrouw à Gaat over een onmogelijke liefde tussen een leraar Nederland en een gymleraar - Ronald Giphart Ik ook van jou Pagina 7 van 8

8 - Renate Dorrestein buitenstaanders : Een keurig gezin komt na een ongeluk terecht bij een gemeenschap psychiatrische patiënten. - het hemelse gerecht : Twee zussen delen dezelfde minnaar. Als hij weg wil sluiten ze hem op. - ontaarde moeders : Ook deze roman gaat over rolpatronen en machtsverhoudingen. Bonnie ontvlucht haar leven en zo ook haar kind. Zwier ( de vader) draait op voor de opvoeding van hun kind. Dit lukt min of meer. - Leon de Winter zoeken naar Eileen W. Verwijzingen, gelaagdheden en een hechte structuur spelen een belangrijke rol. à De eigenaar van een winkel in Londen is opzoek naar een meisje genaamd Eileen W.. Het verhaal bevat een verwijzing naar het oude tragische liefdesverhaal van Tristan en Isolde. - Leon de Winter De ruimte van Sokolov De structuur speelt niet meer zo n grote rol à Het is een spannende roman over een man die in een nieuw land een nieuw bestaan op bouwt. Psychologische romans met triller elementen: - Maarten t Hart De kroongetuige à gaat over een vast gelopen huwelijk, en een detective waarin de verdwijning en een moord word opgelost. - Tim Krabbé Het gouden ei - J. Bernlef Hersenschimmen : à Verhaal over een man die dement wordt. Het is een modern psychologische roman. Pagina 8 van 8