5,9. Werkstuk door een scholier 2882 woorden 11 juni keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Het Ontstaan:

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2882 woorden 11 juni ,9 55 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Het Ontstaan: Abraham de eerste aartsvader is een zeer belangrijke figuur in het joodse geloof. Hij trok rond 1900 voor Christus. uit Mesopotamië met de opdracht een nieuw land te vinden en een nieuw geloof te stichten. Hij besloot zich te vestigen in de vruchtbare strook land tussen de Eufraat en de Nijl. Hier stichtte hij de eerste monotheïstische godsdienst. Uniek aan de nieuwe godsdienst was het feit dat deze het aanbidden van beelden afwees en dat een verbond met een almachtige god centraal stond. Abraham en zijn nakomelingen zouden aan bepaalde verplichtingen voldoen in ruil voor de bescherming van God en 'bezit' van het land (Israël) waar ze nu woonden. De Tien Geboden die door God aan Mozes werden opgedragen vormen de basis van het verbond tussen God en het Joodse volk. Deze Geboden vormen de gedragscode waaraan elke Jood zich dient te houden. Wat is belangrijk in het leven? Het jodendom heeft tien leefregels, deze worden ook wel de Tien Geboden genoemd. Alle joden willen deze zo strikt mogelijk naleven. De Tien Geboden zijn ook wel de bekendste leefregels van het jodendom. Maar er zijn nog veel meer geloofsregels, één van zo n regel is: je helpt je medemens of je eet geen varkensvlees. Het is een belangrijke plicht ja aan de geloofsregels te houden. Daar worden de joodse kinderen natuurlijk goed op voorbereid, thuis en op de joodse les. Zij leren over het joodse geloof en de joodse gebruiken om zich voor te bereiden op dit belangrijke moment in hun leven. Enkele belangrijke momenten in het leven van de joden zijn: - de besnijdenis: deze gebeurt 8 dagen na de geboorte - de bar mitswa: als een jongen 13 jaar is, wordt hij een bar mitswa (zoon der wet): tijdens een ceremonie in de synagoge leest hij voor het eerst uit de thora voor ( De thora beschrijft de exodus van de Israëlieten uit Egypte en de tocht door de woestijn.) Daarna is de jongen officieel als volwassene opgenomen in de gemeenschap. In de hervormde en traditionele milieus kunnen meisjes een bat mitswa ondergaan. - de bruiloft: een joodse bruiloft is een kleurrijke ceremonie die onder een chuppah (een soort dak dat het toekomstig huis van het bruidspaar voorstelt) wordt gehouden. Aan het einde van de plechtigheid breekt de bruidegom met zijn voet een glas, ter herinnering aan de vernietiging van de tempel van Jeruzalem en als symbool voor de vreugde en verdriet in de wereld. Pagina 1 van 6

2 Levensvragen: 1, wie is de mens: De mens is geschapen naar het beeld van God. Wij horen op God te lijken. In het scheppingsverhaal staat geschreven dat God de mens geschapen heeft als beeld van hem. Ieder mens heeft de opdracht te leven zoals God dat wil. Je bent pas mens als je veel op God lijkt. De mens is geschapen door God maar dat wil niet zeggen dat de mens geen vrije wil heeft. Hij kan kiezen welke weg hij wil volgen, de goede of de slechte. Ook al zijn de omstandigheden ongunstig, je hoort als mens toch voor het goede te kiezen. En ook al is het verleidelijk om voor je zelf te kiezen, je hoort toch altijd rekening te houden met je medemens. Mensen zijn vrij en dus verantwoordelijk voor de weg die ze gaan. Degene die goed leeft, zal door God beloond worden, degene die zich laat leiden door het kwaad, zal gestraft worden. Joden, verwerpen het idee dat de mens van nature slecht is. Nee de mens mag dan soms slecht handelen, maar dat is dan wel de keuze van die mens. De mens heeft van God heel veel meegekregen, maar hij moet zich wel realiseren dat hij uiteindelijk toch beperkt is. Mensen kunnen niet alles en dat is maar goed ook. Sommige dingen moet je aan God overlaten, Zoals de geboorte van een kind. Mensen zijn ook eindig: we gaan allemaal een keer dood. Mensen zijn sterfelijke wezens. 2. Hoe leven mensen met elkaar samen?: Hoe denkt het Jodendom over lijden en dood?: De vraag naar het lijden wordt scherper gesteld naar de mate waaring men niets van een vergelding na de dood verwacht. De deugdzame lijdt en hij kan zijn lijden ondergaan als een beproeving hij kan eventueel worden getroost door de verkondiging dat de alwetende alleen het sterke vaatwerk beproeft en het zwakke ontziet. Alleen aan degene diehet kan dragen wordt de last van pijn en verdriet opgelegd. Dat het lijden louterend zou kunnen werken wordt slechts hier en daar met terughoudendheid geopperd. De vraag naar de zin van het lijden kan niet worden gesteld, omdat de wegen die God zelf meelijdt met de verdrukking van zijn volk en met de nood van zijn schepsels. 'In al hun benauwdheid was ook hij benauwd'. In de joodse bijbel is er weinig te vinden over de dood alleen in oude teksten staat er af en toe wat. Volgens de joden was er onder de aarde een plaats waar doden een duister en slecht leven lijden. Die wereld noemen ze sjeool. Volgens de joden bestaat er in de dodenwereld geen contact meer met God. In de sjeool wordt een selectie gemaakt: de rechtvaardigen gaan naar het paradijs, in het joods Gan- Eden. De goddelozen verblijven in de hel, in het joods Gehenna. Onder Grieks invloed kwam er ook nog een tweede bij namelijk de visie van de eeuwige ziel. Als iemand stervende is moet die iemand niet in een richting gaan liggen of zoiets. Bij de joden is het gebruikelijk dat als je op sterven ligt die iemand zich dan in orde brengt en hij moet zich daarnaast ook nog verzoenen. Als degene uiteindelijk dood is zullen zijn of haar broers en zussen de dode wassen en linnen doodskledij aantrekken. De kist waarin de dode komt te liggen moet van onbewerkt hout gemaakt zijn. Het ritueel bij de begrafenis is weinig bijzonders, de familieleden scheuren de kleren van de dode kapot en daarna wordt er zand over de kist gestrooid. Op het einde wordt een kaddiesj gehouden, een Pagina 2 van 6

3 gebed waarin niets over de dood gezegd wordt. Wie is de mens? In het Jodendom gaat men ervan uit dat de mens een goddelijke ziel heeft. Met deze ziel is hij/zij verbonden met God. Zonder dit gevoel voor het hogere en betere zouden we robotten zijn. Het Jodendom beschouwt men de ziel als basis van onze identiteit. Het woord ziel in Nederland heeft veel verschillende betekenissen, zoals: gemoed, kern van het zijn, onstoffelijk deel enzovoort. Een deel van onze identiteit bepaalt door onze ziel als vaste kern. Wat is de natuur? De joden vinden de natuur belangrijk, want God vormde uit de aardbodem al het gedierte van het veld en al het gevogelte van de Hemel en bracht het tot de mens om te zien hoe hij het zou noemen; en zoals de mens alle levende wezens zou noemen, aldus zou hun naam zijn. En de mens gaf namen aan al het vee en aan het gevogelte van de Hemel en het gedierte van het veld, en voor de mens vond hij geen hulp die bij hem paste. Het lijkt erop, dat de Tora de mogelijkheid overweegt, dat Adams gezelschap onder de dieren gevonden zou kunnen worden. Dit is moeilijk te begrijpen! God laat alle dieren na constatering van Adam s eenzaamheid- in een rij aan Adam voorbij gaan. Adam kon in deze schepselen geen sparringpartner vinden, omdat hij in hen geen hulp tegenover hem kon vinden. Met dieren heeft men geen gevoel van partnership of een wederzijdse menselijke relatie. God vroeg aan Adam om alle dieren te benoemen. Wanneer wij iets benoemen, definiëren we het. En wanneer wij iets definiëren, hebben we er controle over. Maar een relatie van beheersing en controle is eenzijdig. Het is alleen maar nemen en niet geven. De mens moet inderdaad de fysieke, dierlijke wereld beheersen, zoals geschreven staat: Vervult de aarde en onderwerpt haar, heerst... (1:28). De verzen die aan het begin van het zesde hoofdstuk van Genesis staan, zijn schrikwekkend en hebben velen sinds hun kinderjaren achtervolgd. En de Almachtige zag hoe zeer op de aarde de boosheid van de mensen was toegenomen en hoezeer de begeerte van hun hart de hele dag naar het kwade uitging. Toen kreeg Hij spijt dat Hij de mens op aarde gemaakt had en Hij was er zeer verdrietig om. Feest-en Gedenkdagen: ROSJ HASJANA: Rosj Hasjana is het joods nieuwjaar. Het duurt twee dagen en in de periode die eraan voorafgaat sturen mensen elkaar kaarten met de wens sjana tova (een goed jaar). Rosj Hasjana wordt thuis gevierd met een feestelijke maaltijd. Ronde challes en honingkoek ten teken van een zoet, onafgebroken jaar, mogen niet ontbreken op tafel. In sjoel staat de dienst in het teken van inkeer. Rosj Hasjana is namelijk ook het begin van tien dagen van inkeer die uitmonden in Jom Kippoer. In sjoel wordt honderd keer op de sjofar (ramshoorn) geblazen om de mensen als het ware wakker te schudden. 's Middags is het de gewoonte naar een stromend water te lopen en daar kruimels in te werpen, als symbool voor je zonden. Je zegt er een speciaal gebed bij. Deze gewoonte heet tasjliech. JOM KIPPOER: Jom Kippoer duurt een dag en wordt wel de belangrijkste dag van het joodse jaar Pagina 3 van 6

4 genoemd. Het is een vastendag waarop je niet mag werken. Op Jom Kippoer tracht je met jezelf, je medemens en God in het reine te komen. Alle gebeden staan in het teken van inkeer. Men draagt in sjoel geen schoenen met leren zolen en gaat zoveel mogelijk in het wit gekleed. Aan het einde van de dag wordt nog een maal op de ramshoorn geblazen. Daarna zoeken mensen elkaar op om samen te eten na het vasten. SOEKOT: Soekot wordt ook wel Loofhuttenfeest genoemd. Het feest duurt zeven dagen. Aan Soekot zitten Sjemini Atseret en Simchat Tora vast. Het is een mitswa om in je eigen tuin een soeka (een hut) te bouwen, waarin je elke avond van het feest eet. Soekot herinnert aan de tijd dat de joden in de woestijn leefden in hutten. SIMCHAT TORA: Op Simchat Tora vieren we dat we de Tora hebben, dat we het laatste boek daarvan (Dewariem) uitgelezen hebben en weer beginnen in het eerste (Bereesjiet). De woorden van de vijf boeken van Mosje zijn namelijk verdeeld evenveel porties als er in een jaar sjabbatot zijn. In sjoel wordt met de Tora-rollen rondgedanst en snoep gestrooid voor de kinderen. CHANOEKA: Chanoeka is het feest van de inwijding van de Tempel. Het wordt gevierd ter herinnering aan de heugelijke dag dat de Makkabeeën de Tempel in Jeruzalem opnieuw inwijdden, nadat zij de Syriërs verslagen hadden, in het jaar 165 voor de gewone jaartelling. De koning van Syrië, Antiochus IV Epiphanes, verbood alles wat niet paste in de Griekse cultuur. Het was verboden Sjabbat te vieren, besnijdenissen uit te voeren en Tora-onderwijs te volgen. De Makkabeeën kwamen hiertegen in opstand en na een paar jaar van strijd kon de Tempel weer opnieuw worden ingewijd. Maar voor deze herinwijding had men olie nodig. De menora (zevenarmige tempelkandelaar) moest ontstoken worden. Volgens het verhaal konden de joden slechts één kruikje bruikbare olie vinden, genoeg om de menora één dag te laten branden. Door een wonder brandde de menora echter acht dagen lang. En het kostte acht dagen om nieuwe, reine olijfolie te persen. Na de verwoesting van de Tempel in het jaar 70 van de gewone jaartelling bleef Chanoeka als lichtfeest gehandhaafd. Chanoeka is het feest van het behoud van de eigen, joodse identiteit. Thuis wordt acht dagen lang een lichtje aangestoken, elke dag eentje meer. De kaarsjes worden aangestoken met behulp van een extra lichtje, de sjammasj (dienaar). Uiteindelijk staan er acht kaarsjes, plus de sjammasj, in de chanoekia, een negenarmige kandelaar die alleen tijdens Chanoeka wordt gebruikt. TOE BISJWAT: De misjna heeft de vijftiende dag van de maand sjewat (Toe Bisjwat) aangewezen als de dag van het nieuwjaar van de bomen. Deze dag was van belang voor de toepassing van de wetten over het afdragen van oogst aan de Tempel. Vandaag de dag wordt deze dag wereldwijd gevierd door het eten van fruit dat in Israel verbouwd wordt. In Israel zelf worden op Toe Bisjwat vaak bomen geplant door schoolkinderen. POERIEM Poeriem valt op 14 adar en duurt een dag. Het feest herinnert ons aan de tijd van koning Achasjveros, zijn sluwe adviseur Haman en de lieflijke koningin Esther. Ongeveer 450 jaar voor de gewone jaartelling heeft Esther weten te voorkomen dat de joden in het Babylonische rijk vermoord werden. Op Poeriem is het een mitswa om de naar de megilla te luisteren. De megillat Esther is de rol waaruit het Pagina 4 van 6

5 verhaal van Esther wordt gelaajnd (voorgelezen). Zowel op de avond dat Poeriem ingaat als op de daaropvolgend ochtend wordt de megilla in sjoel gelaajnd. Het is ook traditie je te verkleden en speciaal gebak te eten: de zogenaamde hamansoren en kiesjeliesj. Op Poeriem brengt men wat lekkere hapjes naar vrienden en bekenden. Bovendien wordt je geacht tsedaka (liefdadigheid) te geven aan minstens twee goede doelen. PESACH Pesach duurt acht dagen en herinnert aan de uittocht van de joden uit Egypte en daarmee de bevrijding van de slavernij. De joden hadden zo weinig tijd om weg te komen, dat ze hun broden niet konden laten rijzen. Daarom eten we alle acht dagen van Pesach geen voedsel dat op de een of andere manier gerezen of gegist is. Geen brood dus, maar bijvoorbeeld ook geen bier. Het verbod houdt niet op bij eten: we mogen dit soort drank en voedsel zelfs niet in huis hebben. Vandaar de beroemde traditionele Pesach-schoonmaak, waarin het hele huis wordt ontdaan van chameets (gist). De avond waarop Pesach ingaat lezen we het verhaal van de uittocht, uit de hagada, een speciaal boekje. Op tafel staat een speciale schotel waarop stukjes voedsel liggen die symbolisch zijn voor het Pesach-verhaal. De schotel heet een seiderschotel en de avond wordt seideravond genoemd. Acht dagen lang eten we de beroemde matzes. Over Pesach zou je een boek kunnen schrijven; wij besluiten hier met de opmerking dat het thema van Pesach, namelijk bevrijding, altijd actueel blijft. JOM HASJOA Op Jom Hasjoa staat men stil bij de mensen die tijdens het nazistische regime zijn vermoord en bij de invloed van de Sjoa op het joodse volk. Jom Hasjoa valt elk jaar op 26 niesan. De herdenking vindt de avond ervoor plaats in de Hollandsche Schouwburg, vanwaar in de oorlog vele joden zijn weggevoerd. JOM HAZIKARON Op Jom Hazikaron herdenkt Israel de mensen die sinds 29 november 1947 tijdens het verdedigen van de joodse Staat het leven hebben verloren. JOM HA'ATSMAOET Jom Ha'atsmaoet wordt gevierd op de vijfde dag van de maand Ijar. Op deze dag vieren wij de onafhankelijkheid van Israel als staat (1948). In Israel zijn er op deze dag allerlei festiviteiten en worden in synagogen extra gebeden van dank gezegd. LAG BA'OMER Lag Ba'omer valt ieder jaar op 18 Ijar, dat samenvalt met dag 33 van de omertelling. De tijd tussen Pesach tot Sjawoe ot is een rouwperiode in het jodendom: de omertijd. In de omertijd wordt niet getrouwd, worden geen feesten gegeven en gaat men niet naar de kapper. In deze periode zijn door de eeuwen heen veel joden slachtoffer geworden van vervolgingen. Ook zijn er tijden geweest waarin er met name ellende is ontstaan door onderlinge verdeeldheid van de joden. Lag Ba'omer markeert het hoogtepunt van een plaag die aan de leerlingen van rabbi Akiwa het leven kostte. Er zijn niet veel gebruiken aan de dag verbonden. In Israel worden vaak vuren gestookt en over het algemeen is het de enige dag in de omertijd waarop getrouwd wordt. SJAWOE'OT Zeven weken na de uittocht uit Egypte kregen de joden de Tora. Sjawoe'ot, ook wel het wekenfeest genoemd, herinnert aan deze ingrijpende gebeurtenis bij de berg Sinai. Sjawoe'ot duurt twee Pagina 5 van 6

6 dagen. Het is de gewoonte een nacht door te leren uit de Tora en melkproducten te eten, bijvoorbeeld cheesecake. Het jodendom wil benadrukken dat hoewel de Tora ons toen gegeven is, het aan elke individuele jood is de Tora elke dag, waar dan ook ter wereld, te ontvangen. TISJA BE'AV Op Tisja be'av staan we stil bij de verwoesting van de eerste en de tweede Tempel (Beth Hamikdasj). Allebei werden op dezelfde dag verwoest, namelijk op de negende van de maand av, in het jaar 586 voor de jaartelling en het jaar 70. Het is een treurdag die het begin van de ballingschap markeert. In sjoel zit men op lage stoelen en leest klaagzangen. Er wordt gevast en de mannen scheren zich niet. Opvallend is dat ook het decreet om alle joden uit Spanje te bannen in 1492, op deze joodse datum viel. Heilige boeken De bijbel (van biblia=boeken), van de joden, de Tenach, kwam tot stand gedurende een lange periode en kent een grote verscheidenheid in literaire vorm (geschiedschrijving, lofzang, spreuken). De Thora (de "Wet") bevat de vijf oudste boeken (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium), waarvan de oudste gedeelten nog op Mozes terug gaan. Van later datum zijn de boeken van de Profeten en de Psalmen. Rond 100 na Chr. groeide de behoefte om de boeken van de bijbel goed vast te leggen, ook als reactie tegen de nieuwe sekte van de Christenen die er immers ook gebruik van maakten. De grens werd gelegd bij de boeken die er al voor 500 v.chr. geschreven waren (waarmee er een kloof ontstond met de Christengemeenten die ook later ontstane Joodse boeken erkenden). De historische commentaren op de Joodse bijbel zijn verzameld in de Talmoed. Pagina 6 van 6