Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,"

Gerda Aalderink
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Naar aanleiding van de lezingen vandaag, over het ophouden van de manna uit Jozua 5 en het teken van brood en vis uit Johannes 6, wil ik graag twee gedachten met u delen. Twee gedachten, waarvan het lijkt dat ze tegengesteld aan elkaar zijn. Ik wil iets vertellen over God, die zich terugtrekt, die afwezig lijkt en niet handelt. Maar ik wil ook iets vertellen over God die altijd en overal aanwezig is, altijd voor handen, en op die manier werkt. Dat klinkt wat abstract, maar ik zal proberen zo concreet mogelijk te worden. Allereerst een God die zich terugtrekt, die afwezig lijkt en niet handelt. We hebben gelezen uit Jozua 5, over het volk Israël, dat na 40 jaar rond zwerven aankomt in het Beloofde Land. Er wordt verteld dat in al die jaren dat het volk in de woestijn was, ze iedere morgen manna vonden, brood uit de hemel, als dagelijks brood. Iedere morgen, vijf dagen in de week, genoeg voor één dag. En dan op de zesde dag een dubbele portie, en op de zevende dag niets. Want dat is de rustdag, een sabbat voor de ENE. 1

2 Vijf ochtenden brood en 1 keer een dubbele portie. Vijf + twee, daarop rijmt het verhaal uit Johannes, en dat is vast geen toeval. Maar dat komt straks. In het boek Jozua wordt verteld dat het volk de Jordaan oversteekt en daar het Pesachfeest viert. Op dat moment is de cirkel rond: de reis die begon met het eerste Pesachfeest op de avond van de uittocht uit Egypte, eindigt hier, op de plaats van bestemming. En dan stopt ook het dagelijks portie manna. Het is alsof God zegt: vanaf nu moet je het zelf kunnen. Nu is alles voor handen om zelf in je onderhoud te voorzien, doe dat nu ook maar. God trekt zich terug. Van een directe, nabije God, een God die onmiddellijk voor handen is, verandert God in een God die zich terugtrekt en moet het volk in hun eigen onderhoud voorzien. Ik denk dat dat een beeld is dat veel van ons herkennen. Als je als kind bent opgegroeid in een actief kerkelijk, gelovig gezin, dan was God een vanzelfsprekendheid. Heel dichtbij, heel vertrouwd. Iemand met wie je je zorgen en verhalen deelde in je gebed, iemand die voor je zorgde en trouw de wacht hield als je ging slapen. 2

3 En naarmate je ouder werd, schoof God steeds meer naar de achtergrond, en kreeg je steeds meer vragen bij de aanwezigheid van God. Zorgt God wel voor me? Helpt bidden wel? Komt het uiteindelijk niet voor een groot deel, of misschien wel helemaal op mijn eigen inzet en verantwoordelijkheid aan? Diezelfde beweging hebben we ook in de theologie gezien. Leerden we vroeger dat God alles onderhoudt en dat er niets gebeurt zonder dat God dat wil, tegenwoordig verbinden we de dagelijkse gebeurtenissen niet meer met God. En daarmee komt er een grote druk op ons zelf te liggen. Want alleen God om een oplossing bidden en er zelf niets aan doen, dan kan niet meer. Wij worden mede verantwoordelijk gemaakt voor Gods toekomst, voor het Koninkrijk van God, dat goede leven voor iedereen op aarde. En God wordt steeds meer een stille aanwezigheid op de achtergrond, die er is, dat wel, maar niet meer actief handelt, niet meer ingrijpt. Als we willen dat er iets verandert, zullen we zelf de handen uit de mouwen moeten steken. Het lijkt er op alsof we in het evangelie vandaag iets soortgelijks zien. Johannes vertelt dat Jezus ziet hoeveel mensen hem volgen, en hij vraagt aan Filippus, één van zijn leerlingen, of hij een manier weet om al die mensen eten te geven. 3

4 Jezus betrekt zijn volgeling bij de behoeften van de mensen en maakt hen als het ware medeplichtig om naar een oplossing te zoeken. En met die vraag zat Filippus aardig in de maag, want de vraag was vele malen groter dan het aanbod. Meer dan een druppel op de gloeiende plaat zouden ze niet kunnen doen. Om moedeloos van te worden Als God niet meer ingrijpt, en het ligt in onze handen, dat lukt toch nooit? Maar Jezus laat zien dat je je niet uit het veld moet laten slaan. Hij begint klein, met wat voorhanden is: 5 broden en 2 vissen, en begint daarvan te delen. In sommige Griekse handschriften en vertalingen staat expliciet, dat Jezus het brood eerst aan zijn leerlingen gaf, die het vervolgens uitdeelden aan de mensen. Een collega van mij noemde dat deze week: dat is het begin van de diaconie: God legt het in onze handen en wij moeten het uitdelen. Je kunt het ook anders zeggen: God heeft onze handen nodig om goed te doen. De diaconie bestaat bij het besef, dat ons roepen en bidden om barmhartigheid en gerechtigheid ongeloofwaardig is, als we niet ook zelf de handen uit de mouwen steken. En dan is het niet zo dat handelen in de plaats komt van bidden, maar bidden is de eerste stap, die gevolgd moet worden door een tweede: zelf delen, zelf de handen uitsteken. Anders wordt ons gebed, ons geloof ongeloofwaardig. 4

5 Hier zou ik het vandaag bij kunnen laten: een God die zich terugtrekt, en zijn toekomst in onze handen legt. Als we daar serieus mee aan de slag gaan, zouden we onze handen er meer dan vol aan hebben. Maar als we het vandaag daarbij laten, doen we absoluut geen recht aan het evangelie van Johannes. Dat evangelie van Johannes is een evangelie met extra lagen, met een rijkdom aan betekenissen. Het is altijd meer dan dat er lijkt. Het gaat om brood. Ja, maar om veel meer dan brood alleen. Als je verder leest in Johannes 6, dan lees je dat het brood Jezus zelf is. Ik ben het Brood des levens, zegt hij, het Brood dat leven geeft. Het gaat in dit verhaal om meer dan het eten geven van mensen die honger hebben, hoe belangrijk dat ook is. Het gaat om Gods aanwezigheid, om het Christus-geheim. Het brood is Christus zelf, dat zomaar voor handen in is in de handen van een kind. 5 broden en 2 vissen, 5 + 2, dat zijn niet zomaar aantallen. Ik had het net al over het manna, dat op 5 dagen viel en dubbel op de 6 e dag. En Jezus zal zich verderop in Johannes 6 ook vergelijken met het manna. 5

6 Maar 5 broden en 2 vissen staan ook voor het Woord van God. De Hebreeuwse Bijbel, ons Oude of Eerste Testament, bestaat uit de 5 boeken van Mozes, Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium, een hand vol, die noemen we ook: de Thora. En de Profeten en de Geschriften : het Woord van God. Dat delen geeft leven, want het zijn woorden die ons wijzen naar het echte, het goede leven. In die woorden horen we God doorklinken, kunnen we iets van God ervaren, heel dichtbij. Maar Johannes neemt nog een stap. Voor hem is Jezus het vleesgeworden Woord. In Hem krijgen Gods woorden een gezicht, handen en voeten. Heel menselijk, heel nabij. Maar nog niet dichtbij genoeg. Wil het Woord van God, dat Jezus belichaamde, echt dichtbij komen, en beschikbaar voor alles en iedereen, dan moet het eerst gebroken worden. Jezus dood is voor Johannes geen tragische dood van een goed mens dat in de handen van slechten mensen valt. Johannes ziet de dood van Jezus als een noodzakelijke voorwaarde om te worden wat de bedoeling is: God op de dichtst denkbare manier nabij. 6

7 Bij Johannes vallen Goede Vrijdag, Pasen, Pinksteren en Hemelvaart op één dag. Het zijn geen gebeurtenissen die los van elkaar staan en elkaar opvolgen, nee, ze vallen samen. Door de dood van Jezus komt er ruimte voor een andere vorm van aanwezigheid, geen lijfelijke, maar geestelijke aanwezigheid. Een aanwezigheid die niet meer gebonden is aan één lichaam, dat van Jezus. Niet meer gebonden aan één plaats, Galilea of Judea. Niet meer gebonden aan één tijd, pakweg 2000 jaar gelden. Door Jezus dood, opstanding, hemelvaart en Pinksteren, is God overal aanwezig waar mensen bidden, het Woord lezen en het brood breken. Christus laat zich eindeloos delen in de handen van de mensen. Het verhaal van het brood uit Johannes, is uiteindelijk niet het verhaal van een wonder, waarbij meer 5000 mensen eten hebben gekregen. Johannes laat duidelijk merken dat Jezus niet wil dat de mensen hem daarom volgen. Het verhaal van het brood, is een teken, een verwijzing, naar de manier waarop God in ons midden wil zijn. Niet als een wonderdoener, die onze zaakjes opknapt als wij het allemaal niet meer weten. God is in ons midden, in onze handen, wonderlijk dichtbij, als we gemeente van Christus zijn. 7

8 Heel tastbaar, als we de Maaltijd van de Heer vieren, en brood en wijn delen. Als we het Woord met elkaar delen, door uit de Bijbel te lezen en te zingen. Maar ook als we ons pastoraal of diaconaal inzetten, voor elkaar, voor alle mensen die op onze weg komen. En misschien wordt God wel het meest tastbaar aanwezig als we met elkaar op een liefdevolle manier omgaan, omdat we de waarde van ieder mens zien. Ieder mens een beeld van God. Lieve mensen, Christus wordt tastbaar aanwezig als wij gemeente zijn, in welke vorm dan ook: hier op zondag in de kerkdienst, maar net zo goed morgen, als we elkaar opzoeken. Luisteren naar elkaars verhalen of op een andere manier helpen als dat kan. Het is helemaal in de lijn van Johannes om over de gemeente te spreken, als het lichaam van Christus. Want zo maken wij God zichtbaar. En zo brengt god ons samenleven terecht. In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. 8

Vergelijkbare documenten

Preek Johannes 6: 1 15; het teken van het brood 1

Preek Johannes 6: 1 15; het teken van het brood 1 Lieve Gemeente, De Engelse acteur Stephen Fry, een overtuigd atheïst, gelooft niet in God, want zegt hij: Als er een God is waarom is er dan nog altijd