Postbus AP Groningen

Transcriptie

1 provincie groningen Aan Provinciale Staten Datum Documentnr. Dossiernummer Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlage Onderwerp 2 1 OEC, /51/A.34 K7534 E.F. Adema (050) Vervolg Energiedialoog Geachte dames en heren, 1. Samenvatting Met de vaststelling van het Programma energietransitie hebben uw Staten laten zien dat de provincie Groningen de overgang naar een groene en duurzame energievoorziening serieus neemt. Dat kan ook niet anders in een provincie die dagelijks de gevolgen van het gebruik van fossiele brandstoffen aan den lijve ondervindt. Om de transitie naar groene energie te realiseren zullen wij gebruik moeten maken van een mix van maatregelen op het gebied van energie; van energiebesparing bij bedrijven en woningen tot opwek van groene en duurzame energie. Met het door u vastgestelde doel van 60% hernieuwbare energie in 2035 en 100% hernieuwbare energie in 2050 heeft u een duidelijke stip aan de horizon gezet. Wij zijn hard bezig om uitvoering te geven aan het Programma energietransitie en koers te zetten naar die duurzame toekomst. In deze brief lichten wij toe welke aspecten een rol spelen bij dit vraagstuk en hoe wij de koers naar meer duurzame energie willen inzetten. Bij het bepalen van onze richting hebben wij nadrukkelijk de opbrengsten van de energiedialoog betrokken: Eerlijk, Efficiënt en Eigen. Met de keuze voor een 'maatschappelijke tender' voor windenergie geven wij concreet invulling hieraan. In het proces wat wij nu inzetten is ook in de komende periode nadrukkelijk ruimte voor de Groningers om mee te praten. 2. Doel en wettelijke grondslag Op 16 maart 2016 is door Provinciale Staten het Energietransitieprogramma vastgesteld. In dit programma zijn de volgende doelen vastgelegd: % van onze energievoorziening duurzaam % van onze energievoorziening duurzaam % van onze energievoorziening duurzaam Wat betreft de doelstelling van 21% in 2020 liggen wij op koers. Om de doelen voor 2035 en 2050 te behalen moet er in onze provincie verder worden gewerkt aan energiebesparing en de opwekking van duurzame energie. In het programma energietransitie is het volgende opgenomen: "Daarom starten we een traject samen met onze inwoners, met gemeenten, met grondeigenaren en alle andere partijen die zich willen inzetten voor duurzame energie, om in beeld te brengen waar en onder welke voorwaarden wij daarvoor ruimte kunnen bieden. Dit is nodig om een gezamenlijk en gedragen beeld te krijgen Martinikerkliof JG Gr oningen Sint Jansstraat JNGroningen Postbus AP Groningen Telefoon info@provinciegroningen.nl 08 provincie Groningen werkt volgens normen die zijn vastgelegd in een handvest voor dienstverlening. Dit handvest vindt u op onze website of kunt u opvragen bij de afdeling Bestuur, Juridische Zaken & Communicatie: BTW: NL B01 / KvK: / IBAN: NL84 ABNA / BIC: ABNAN1.2A

2 van de invulling van de doelstellingen van 2020, maar met name oak die van 2035 en in de Omgevingsvisie is aangekondigd dat we voor wind en zon nieuw beleid gaan uitwerken. Dat willen wij op de bovenstaande manier aanpakken. Wij willen hier zowel ruimtelijke criteria (wat willen we waar?) als spelregels (participatie, draagviak en compensatie) bij betrekken." Met de vaststelling hiiervan heeft u ons de opdracht gegeven dit proces te starten. Met deze brief brengen wij u op de hoogte welke vervolgstappen wij gaan zetten in Procesbeschrijving en planning Eerder hebben wij uw Staten per brief ( /5/A.31, RS) geïnformeerd over de Energiedialoog. Wij hebben toen aangegeven dat op basis van de resultaten van de dialoog wij onze provinciale rol in de energietransitie verder vorm gingen geven richting de door uw Staten vastgestelde doelen. Voor de zomer zijn de uitkomsten van de dialoog tijdens een aantal openbare sessies teruggekoppeld. De provincie heeft een formele taak op het gebied van de ruimtelijke ordening. Aan de hand van de uitkomsten van de dialoog hebben wij gekeken worden hoe wij ons instrumentarium kunnen inzetten. De aanpak die wij voor ogen hebben is de 'maatschappelijke tender'. De eerste helft van 2018 gebruiken wij om het procesontwerp voor de maatschappelijk tender te maken. Ook stellen wij een communicatieplan op. Gelijktijdig gaan wij aan de slag met de randvoorwaarden. Hiervoor maken wij alleen een opzet. Wij gaan in de tweede helft van 2018 over de randvoorwaarden in gesprek met Groningers, gemeenten, maar ook andere belanghebbenden en experts. Dit noemen wij de tweede fase van de energiedialoog. De tweede fase van energiedialoog wordt eind 2018 afgerond. Doel is om dan de kaders per gebiedstype gereed te hebben, zodat in 2019 de maatschappelijke tender van start kan gaan. 4. Begroting Dit onderwerp valt onder het thema Energie en Klimaat van het programma Energiek Groningen van de begroting Inspraak/participatie In dit proces is formele inspraak in deze fase niet aan de orde. Wel wordt de beleidsontwikkeling gedaan in nauwe samenspraak en participatie van en met onze inwoners en omgeving. 6. Nadere toelichting Met de vaststelling van het Programma energietransitie hebben uw Staten laten zien dat de provincie Groningen de overgang naar een groene en duurzame energievoorziening serieus neemt. Dat kan ook niet anders in een provincie die dagelijks de gevolgen van het gebruik van fossiele brandstoffen aan den lijve ondervindt. De gevolgen van de gaswinning grijpen diep in op de Groningse samenleving. Aardbevingen beschadigen onze woningen en ons cultureel erfgoed. Mensen voelen zich onveilig en de leefbaarheid staat onder druk. Het gebruik van aardgas moet stoppen en op termijn willen wij helemaal af van het gebruik van fossiele brandstoffen. Om deze transitie te realiseren zullen wij gebruik moeten maken van een mix van maatregelen op het gebied van energie; van energiebesparing bij bedrijven en woning en tot opwek van groene en duurzame energie. De overgang naar een groen en duurzaam energiesysteem vereist een proactieve rol van de provincie. Met het door u vastgestelde doel van 60% hernieuwbare energie in 2035 en 100% hernieuwbare energie in 2050 heeft u een duidelijke stip aan de horizon gezet. Wij zijn hard bezig om uitvoering te geven aan het Programma energietransitie en koers te zetten naar die duurzame toekomst. (Groene) energiemix Duurzame energie gaat over energie uit natuurlijke bronnen: biomassa, zon, wind, bodem en water. Deze bronnen leveren elektriciteit, (bio)gas en warmte, of een combinatie daarvan. De hoeveelheid energie die er met verschillende duurzame technieken opgewekt kan worden is afhankelijk van de natuurlijke begrenzingen: de hoeveelheid ruimte, zon, wind, etc. Met fossiele brandstoffen is men in staat om op één plek heel veel energie op te wekken. Voor het opwekken van dezelfde hoeveelheid energie met duurzame technieken is veel ruimte nodig. Om op duurzame wijze te kunnen voldoen aan de enorme energie behoefte is daarom een mix aan duurzame technieken en maatregelen nodig. De mix betreft besparen, gebruik van alle technieken om duurzame energie op te wekken en het vergroenen van de warmtevraag. Doordat energie uit natuurlijke

3 bronnen niet stuurbaar is, moet het energiesysteem in staat zijn pieken en dalen op te vangen. Dit noemen wij balanceren. Ook balancering en opslag van energie speelt een belangrijke rol in de energiemix. Hoe ons energiesysteem er in 2035 uit ziet weet niemand. Op technisch gebied zijn er volop ontwikkelingen, maar ook maatschappelijke en economische ontwikkelingen hebben enorme invloed. Daarom is ons vertrekpunt de bestaande inzichten en huidige technische mogelijkheden. Energietransitie kent eigenlijk maar één zekerheid: onze energiebehoefte is zo groot, dat wij alle opties nodig hebben. T oekomstperspectief Wij zien de energietransitie niet alleen als noodzakelijke opgave, maar ook als een perspectiefvolle kans. Voorop lopen in de energietransitie kan immers bijdragen aan het versterken van onze werkgelegenheid en een fijn vestigingsklimaat voor bedrijven en inwoners. Door koploper te zijn in de energietransitie is en blijft Groningen een sterke, zelfbewuste provincie! Besparing Om te beginnen werken wij volop aan energiebesparing voor woningen, bedrijven en gemeenten. Bedrijven zijn goed voor de helft van het energieverbruik in onze provincie. Daarom stimuleren wij als gezamenlijke overheden dat bedrijven dit zelf hoog op de agenda zetten. Zo loopt rond de Eemsdelta het project 'ZERO' met als doel de GO2 uitstoot door bedrijven sterk terug te dringen. Voor woningen hebben wij een isolatieveiling georganiseerd, zodat eigenaren hun huis voordelig konden isoleren. Verder ondersteunen wij gemeenten bij het nemen van besparingsmaatregelen in het eigen vastgoed via de Gresco XL aanpak. Door besparing is minder hernieuwbare energie nodig: watje niet gebruikt, hoefje ook niet op te wekken. Hernieuwbare energie Daarnaast jagen wij het opwekken van hernieuwbare energie aan. Dit doen wij door ruimte te geven aan projecten, (lokale) initiatieven actief te steunen en middelen vrij te maken. Maar ook door onderzoeken uit te voeren en informatie beschikbaar te stellen. Daarbij kijken wij naar alle opties in de energiemix. Biomassa Biomassa speelt een belangrijke rol in de hernieuwbare energiemix van onze provincie. Met de groeiende rol van groene chemie in de Eemsdelta verwachten wij dat deze rol stevig blijft, met een grotere toegevoegde waarde dan in de huidige vorm van biomassabijstook. Wij realiseren ons ook dat er vanuit uw Staten kritisch wordt gekeken naar deze vorm van hernieuwbare energie. Desondanks zal ook de komende jaren biomassabijstook nog deel uit moeten maken van de hernieuwbare energiemix. Wind op zee Wind op zee is een Rijksaangelegenheid en speelt daarom een beperkte rol in het realiseren van de Groningse ambities. Wij rekenen van het totale vermogen aan wind op zee een klein aandeel naar ons toe. Dit aandeel is naar rato van het Gronings verbruik in relatie tot het landelijk ener gieverbruik. Overigens is het helder dat er te weinig ruimte is op de Noordzee om in de toekomst heel Nederland van groene stroom te voorzien. Bovendien zijn, om de op zee geproduceerde stroom naar de eindgebruiker te krijgen, extra hoogspanningsverbindingen op land nodig. Waterstof en Geothermie Wij zetten ook in op nieuwe technologieën. De omzetting van elektriciteit in waterstof lijkt een grote vlucht te gaan nemen, zoals wij komend jaar met de projecten Synergy en Hystock hopen aan te tonen. Maar nieuwe technologieën gaan ook gepaard met onzekerheden. Zo ervaren wij nu in Warmtestad in de gemeente Groningen dat wij een voorbehoud moeten maken op de rol die wij voor geothermie voor ogen hadden in onze toekomstige energiemix. Daarbij is met name veiligheid een belangrijk aspect. Zonne-enerqie en wind op land Windenergie en zonne-energie zijn bewezen technieken die op dit moment ook economisch het meest rendabel zijn. Zowel zonne- als windenergie is nodig om de ambitie te halen. Zonne-energie is op kleine schaal toepasbaar op daken. Daarom zien wij dat ook grootschalige grondgebonden zonneparken in de toekomst nodig zijn. In de provinciale omgevingsverordening is hier reeds nieuw beleid voor vastgelegd. Inmiddels hebben wij met dit nieuwe beleid de eerste ervaringen opgedaan. Komende periode zullen wij nauwlettend monitoren hoe dit zich verder ontwikkelt.

4 Windenergie is op dit moment de meest kostenefficiënte techniek en is daarnaast goed met andere ruimtelijke functies te combineren. Als één van de weinige provincies haalt Groningen de taakstelling van het rijk om 855,5MW aan windenergie te realiseren. Ons college realiseert zich dat windenergie zich in deze provincie de laatste jaren niet overal even populair heeft gemaakt. Tot dusver is de ruimtelijke inpassing leidend geweest bij het realiseren van windparken. Daarnaast was er afgelopen periode grote tijdsdruk vanuit de Rijksoverheid om de taakstelling voor windenergie te realiseren. Dit heeft er toe geleid dat het draagvlak in de omgeving van windparken dun is geworden. Toch voorzien wij, dat om 60% duurzame energie te kunnen realiseren in 2035, er aanvullend op de huidige windparken extra ruimte gezocht moet worden voor windenergie. Bovenstaande was voor ons aanleiding om een andere insteek te kiezen en eerst te verkennen wat mogelijke randvoorwaarden bij duurzame energieprojecten kunnen zijn. Wij hebben in het afgelopen jaar de Groningse samenleving nauw betrokken bij de dialoog over de energietransitie. Met negentien bijeenkomsten en het verzorgen van een goede informatievoorziening zijn ideeen, suggesties en beelden opgehaald voor de verdere verduurzaming. De opbrengst geeft een goed beeld van wat er leeft rond de randvoorwaarden, participatie, andere eigendom- en verdienmodellen. Maar ook verschillende vormen van duurzame energie en bijbehorende ruimtelijke keuzes zijn onderwerp van gesprek geweest. De opbrengst is samengevat met de drie-eenheid: Eerlijk, Efficient en Eigen. Onder 'Eerlijk' verstaan wij een open en transparant proces met goede en eenduidige informatie. Maar ook lusten die in verhouding staan tot de lasten. 'Efficient' betekent dat wij zuinig zijn met ruimte en landschap. Waar wij iets doen, willen wij dat de best beschikbare technieken toegepast worden, die ook het beste in te passen zijn in onze verschillende landschapstypen. Tot slot het begrip 'Eigen'. Dit is voor ons deels eigendom: iederee n kan (financieel) deelnemen en heeft een stem in een project. Maar het is voor ons ook de unieke relatie tussen bevolking en landschap. Wij zetten ons in om met name voor windenergie deze uitgangspunten om te zetten in concreet beleid die de Groninger bevolking een aantrekkelijk (sociaal economisch) perspectief biedt om ook zelf deel te nemen aan de energietransitie. De wens van de deelnemers om ook in het vervolgproces meegenomen te worden nemen wij daarbij ter harte. De aanpak die wij voor ogen hebben is de 'maatschappelijke tender'. Maatschappeliike tender Door middel van een maatschappelijke tender willen wij op basis van voorafgestelde, heldere en transparante spelregels tot een selectie van windprojecten komen. Het idee van een maatschappelijke tender is dat in overleg met de regio vooraf een aantal minimum eisen gesteld worden die moeten leiden tot een maximaal haalbaar maatschappelijk verdienmodel. Zo willen wij ervoor zorgen dat de regio zoveel mogelijk voordeel heeft van windenergie. De opzet van de maatschappelijke tender is dus dat er een ondergrens gesteld wordt voor belangrijke zaken als bijvoorbeeld participatie en een bijdrage in een gebiedsfonds. Projecten die aan deze minimum eisen voldoen, nemen het tegen elkaar op. Dit heeft als doel om het project met de meeste meerwaarde te selecteren. Daarbij willen wij gaan werken met deelgebieden op basis van verschillende landschapstypen. Deze landschapstypen vormen de basis voor het formuleren van de ruimtelijke kaders waarbinnen initiatieven voor windenergie verder ontwikkeld kunnen worden. Onze verwachting is dat door de Groningers zelf, maar ook de gemeenten en andere belanghebbenden goed te betrekken bij het opstellen van de eisen en het selecteren van de projecten, de realisatie van windparken voldoen aan de gewenste sociaal economische randvoorwaarden. Daardoor zullen projecten breed gesteund worden. Ook biedt deze aanpak de mogelijkheid voor burgers en andere partijen om zelf met projectvoorstellen komen, zodat er in de uitvoering meer betrokkenheid, snelheid en uitvoerbaarheid is. Komend halfjaar gaan wij gebruiken om de maatschappelijke tender verder uit te werken. Wij gaan het proces en de regels opschrijven en de gebieden definieren. Daarbij kijken wij ook wat er gebeurt in andere trajecten waar de provincie in deelneemt en wat daar wordt besproken op energiegebied. Dit nemen wij mee in onze uitwerking. Verder maken wij een concept opzet voor de randvoorwaarden van de maatschappelijke tender. Daarna is het de beurt aan de Groningers. In een tweede ronde van de energiedialoog willen wij de bevolking, de gemeenten, maar ook andere belanghebbenden en experts, uitnodigen om te reageren op onze eerste aanzet. Op deze wijze willen wij iedere Groninger in staat stellen aan te geven wat zij goede randvoorwaarden voor verdere toepassing van windenergie vinden. Wij organiseren in 2018 weer verschillende bijeenkomsten en andere momenten om met onze inwoners, bedrijven, overheden en belangenorganisaties van gedachten te

5 wisselen. De tweede ronde van de energiedialoog wordt afgesloten met concrete kaders per gebied voor de maatschappelijke tender. 7. Geheimhouding Niet van toepassing. 8. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen: ft., voorzitter. c, secretaris.