Publicaties - 70 BER EPSP'ROFIEL, EINDCOMPET'ENTIES EN OPLEIDINGSPR FIEL. Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 1 van 14

Transcriptie

1 BER EPSP'ROFIEL, EINDCOMPET'ENTIES EN OPLEIDINGSPR FIEL Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 1 van 14

2 Beroepsprofiel, e'indcompetenties en opleidingsprofiel Commercieel Ingenieur Frank'Buskermolen Gaby Wullink Haagse Hogeschool Academie Technology, Management & Design opleiding Commercieel Ingenieur april 2008 Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 2 van 14

3 Inhoud Inleiding :2 1 Beroepsprofiel van de Commercieel ingenieur Totstandkoming beroepsprofiel.: Competenties Commercieel :Ingenieur..: Eindcompetenties Commercieel Ingenieur Onderwijsprofiel Het onderwijsmodel : Opleidingsschema...: Bijlage...: y. 1 Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 3 van 14

4 Inleiding Vele bedrijven beheersen en ontwikkelen technische kennis orn materialen, complexe systemen en diensten `te produceren. Het succes van hun ;producten en diensten hangt daarbij af van de afnemersmarkt die zij weten te creëren en bereiken. Deze afnemersmarkt kan zeer uiteenlopende eisen stellen aan de producten" afhankelijk van het uiteindelijke toepassingsgebiedvan de systemen en materialen. Echter niet alles wat de afnemer wil is uiteindelijk technisch mogelijk. De commercieel ingenieur overbrugt de kloof tussen markt en techniek. Hij zorgt voor een optimale afstemming tussen de gebruikseisen van de afnemer enerzijds en de technische mogelijkheden van de fabrikant anderzijds. 'Hij beheerst zowel de'techn'ische taal uan de ingenieur als de commercíële taal van de ondernemer. Hij is een vertaler tussen techniek en markt en daarmee een belangrijke factor bij het behalen van commercieel succes van (nieuwe) technische producten in met name de business-to-business markt, in een maatschappij waarin technische ontwikkelingen elkaar steeds sneller opvolgen Commercieel lngenieur is een snijvlakopleiding op'het terrein waar techniek en commercie elkaar raken. De opleiding onderscheidt zich van de reguliere technische opleidingen door een veel groter accent op commercie en com'municatie. Bovendien.biedt Commercieel Ingenieur een breed technisc'h programma met bouwkunde, chemische technologie, werktuigbouwkunde en elektrotechniek. ~erschillende techniekopleidingen ken'nen varianten en afstudeerprofielen:met een accent op commercie, ondernemerschap of management maar,geen van die opleidingen richten zich op de brede techniek. Met Technische'Bedrijfskunde heeft CI raakvlakken. Bij Technische'Bedrijfskunde'ligt het accent echter met name op de interne organisatie en bedrijfsprocessen waar Commercieel Ingenieur vooral extern gericht is op marketing, inkoop, verkoop. Van de commerciële opleidingen zoals de HEAO onderscheidt CI zich door de technische bagage en een nadruk op de business-to-businessmarkt':in plaats van de consumentenmarkt. De opleiding Commercieel Ingenieur wordt alleen aangeboden aan De Haagse Hogeschool. Afgestudeerden behalen de graad bachelor of engineering Het beroepsprofiel en de competenties worden beschreven'in hoofdstuk 1 en 3. ln hoofdstuk 2~staat hoe het beroepsprofiel en de eindcompetenties tot stand zijn gekomen. In hoofdstuk 4 volgt een uitwerking in het opleidingsprofiel. De bijlage geeft een overzicht van de diverse partijen die bij het opstellen van het profiel betrokken zijn geweest. Dit zijn collega's van technische opleidingen (Bouwkunde/Civiele Techniek, Chemische Technologie, Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde) en de opleiding Commerciële Economie. En uiteraard ook (commerciële) vertegenwoordigers uit het werkveld van (internationale) bedrijven die opereren in de bouw, de chemie, de elektrotechniek en de machinebouw. Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 4 van 14

5 1 Beroepsprofiel van de Commercieel ingenieur Ueel bedrijven ontwikkelen en,produceren complexe systemen, componenten en materialen met vele aoepassings- en gebruiksmogelijkheden. Door vakkundig combineren van ontwikkelde en geproduceerde elementen kan een urijwel onbeperkte reeks producten worden gerealiseerd. Deze producten zullen moeten voldoen aan zeer uiteenlopende gebruikseisen, die worden bepaald door de afnemers en de markt. Aan de andere kant worden de gebruiksmogelijkheden van een product bepaald door de fabrikant, door de ingenieur, kortom de techniek. De Commercieel Ingenieur overbrugt de kloof tussen markt en techniek. Hij heeft daarmee de rol van vertaler van techniek naar de markt. Die rol komt tot uiting in functies die te'maken hebben met: inkoop/verkoop, marketing,, advisering, projectmanagement, en innovatie. voor de Commercíeel Ingenieur zijn dit de bedrijfsprocessen, die zich in een specifieke technische omgeving afspelen. Een Commercieel Ingenieur is een commerciële technicus: hij heeft competenties ontwikkeld'in ~erschillende technische en economische vakgebieden. Daarnaast ontwikkelt de Commercieei Ingenieur competenties op het gebied van management, communicatie, projectmatig werken en algemene competenties die onontbeerlijk zijn voor de beroepsuitoefening. Hij is in staat om de 'bedrijfsprocessen uit te voeren in een specifieke technische omgeving, zoals bijvoorbeeld'het bouwproces, het industriële productieproces of projectmanagement. Met de toenemende aandacht voor de internationale markt neemt internationalisering een belangrijke plaats in het curriculum in. We zien'.commercieel Ingenieurs momenteel in functies als: industrieel technisch inkoper, salesmanager, medewerker marketing, technisch commercieel adviseur, account manager, sales support rnedewerker, productmanager, projectleider, hoofd technische binnendienst, maeketing manager, sales engineer, consultant. Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 5 van 14

6 2 Totstandkoming beroepsprofiel Het beroepsprofiel en de eindcompetenties van Commercieel Ingenieur zijn in een aantal fasen tot stand gekomen.'híerbíj is telkens samengewerkt met'het beroepenveld en aduíseurs binnen en buiten De Haagse hogeschool. Als snijvlakopleiding op het'terrein waar techniek en commercie elkaar raken, heeft Co'mmercieel Ingenieur verwahtschap met opleidingen in beide domeinen. Zowel uit technische opleidingen als uit de opleiding Commerciële Economie zijn daarom collega's bij de verschillende trajecten'betrokken. Het proces wordt hieronder kort beschreven, De opleiding Commercieel Ingenieur, Cl, ís gestart in 1988 als opleidingsvariant bij vier o,pleidíngen: Elektrotechniek, Chemische Technologie, Werktuigbouwkunde en Bouwkunde. Een aantal brancheorganisaties en belangrijke grote'bedrijven verenigd in de Stichting Commercieel Technische Opleidingen, CTO, signaleerde behoefte aan commerciële technici. In'het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan 1988 uraagt de minister het hoger technisch onderwijs en de technische un'i~ersiteiten in te spelen op die door de stichting CTO gesignaleerde behoefte. In nauwe samenwerking met het CTO-bestuur is in 1988 de opleiding CI tot stand gebracht. De ontwikkeling van het huidige beroepsprofiel is begonnen in het voorjaar van Het bureau Smets en Hover heeft toen onderzoek verricht om de beroepsprofielen, die in 1988 bij de start van Commercieel Ingenieur door de Holland Consulting Groep zijn opgesteld, te herijken. (8eroepsprofiel Gommercieel Ingenieur i988). Dit onderzoe'k van Smets en IHover is uitgevoerd in het kader van de inuoering van projectonderwijs. Het werkveld, veelal'internationale bedrijuen, speelde in dit onderzoek een belangrijke rol (zie bijlage `onderzoek Smets en'hover'), Smets en Hover noemt 5 functiegroepen die kenmerkend zijn voor een Commercieel Ingenieur: inkoop, verkoop, marketing, advisering en projectmanagement/ projectontwikkeling. In 1999 zijn de beroepsspecifie'ke competenties voor Com'mercieel'Ingenieur geformuleerd in nauw overleg met het werkueld. Binnen de hogeschool waren de dienst onderwijs- en stusf~ntenzaken en technische en commerciële opleidingen nauw'betrokken. De functiegroeperingen uit het onderzoek van Smets en Hover vormden hierbij het uitgangspunt. Immers, vanuit de gedachte dat primaire processen afhankelijk zijn van functie en activite'iten/~aak (fn "t Veld) vertegenwoordígen deze functiegroeperingen de voor de CI-ingenieur kenmerkende bedrijfsprocessen, i.e. de primaire processen voor de CI-ingenieur. Gezien de snelle ontwikkelingen in de technologie is daar een zesde proces aan toegevoegd: innovatie. Op deze zes processen zijn de hoofdcompetenties geformuleerd. De eindcompetenties zijn goedgekeurd door de vier'werkueldcommissies van de opleidingen waarvan Commercieel Ingenieur toen nog een variant was. In 2003 werd Commercieel Ingenieur een zelfstandige studierichting met eigen Croho-nummer.'De commerciële competenties zijn toen'herijkt en er zijn specifieke technische competenties geformuleerd. H'ierbij waren opnieuw verwante opleidingen'binnen de hogeschool en de dienst onderwijs- en studentenzaken'betrokken (zie bijlage `betrokkenen bij herijking competenties C'I- CROHO (en vertaling naar onderwijs) in 2003'). 1n oktober 2004 is het 2e concept van het beroepsprofiel voorgelegd aan de werkveldcornmissie Commercieel Ingenieur, ingesteld in juni 2004 (zie bijlage `Werkveldcommissie CI 2004'). Hieruit uolgden enige aanpassingen. Op basis van de aan'beuelingen van de werkveldcommissie is een definitieve versie geformuleerd. Deze is in januari 2005 geaccordeerd door de opleiding. Zowel de werkueldcommissie (meer dan 50 % van de leden werkt bij internationale bedrijven) als'het docententeam hebben in 2007 diverse malen actuele ontwikkelingen in het beroepenveld''besproken in het kader van het beroepsprofie[, de competenties en het opleidingsprofiel (zie'bijlage `Werkve'Idcomrnissie C'I 2007'). 1n de vergadering van de werkueldcommissie op 11 oktober 2007 heeft de heer Ardon, voormalig programmamanager van post hto Commercieel Ingenieur, Avans+, zijn visie op de ontwikkeling van het vakgebied gegeven. Bij de teamdag in mei 2007 verzorgden de heren Reijmers en Pieplenbos van Yacht Technology een 'inleiding en zij namen deel aan de discussie. Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 6 van 14

7 CI signaleert anno 2e helft 2007 de volgende ontwíkkelingen: innovatiekracht wordt steeds belangrijker; het krachtenveld wordt groter en factoren die bij de bedríjfsvoering en ontwikkelingen een rol spelen nernen in aantal en complexiteít toe; technologísche ontwikkelingen volgen elkaar steeds sneller op. Dit lijkt geen nieuwe ontwikkeling maar de versnelling neemt nog steeds toe; er vindt een verschuiving plaats van producten naar diensten; de verantwoordelijkheid van de opdrachtnemer ten opzichte van de opdrachtgever neemt toe.. 5 Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 7 van 14

8 3 Competenties Commercieel Ingenieur Het onderwijs is competentiegericht, dat wíl zeggen dat de student gedurende zijn studie competenties ontwikkelt die nodig zijn om straks zijn beroep uit te kunnen oefenen. Als de student aan het eind van zijn studie zijn getuigschrift behaalt, is hij competent om zijn beroep uit te oefenen. Competent betekent dat de Commercieel Ingenieur niet alleen toegerust is met vakkennis en 'bepaalde vaardigheden, maar in staat<is om met deze kennis en vaardigheden waarde toe'te voegen. 'Een juiste instelling is h'ierbij belangrijk. Zo moet een hbo-ingenieur kunnen functíoneren in teamuerband, zich kunnen opstellen als dienstverlener en bereid zijn om permanent kennis te verwerven. Deze houding is niet los te zien van de beroeps'relevante kennis en vaardigheden. Zo:kun je als hbo-ingenieur niet functioneren in een technische omgeving zonder technische kennis en technisch inzicht. Je kunt evenmin functioneren als je alleen over veel kennis beschikt en niet ín staat bent deze rnet anderen te de'len. We spreken dan ook niet over losse kennis-, vaardigheids- en houdingskenmerken; maar over beroepshandelingen waarbij een cornbinatie van kennis, houding en vaardigheden in een bepaalde context vereist is. Deze combinaties worden competenties genoemd. Naast de voor de hbo-ingenieur vastgestelde competenties, zijn voor de Commercieel Ingenieur - specifieke competenties geformuleerd met beroepsbeoefenaars. Deze sluiten aan<bij de primaire processen van marketing, inkoop, verkoop, advisering, projectmanagement en innovatie waarop de Commercieel Ingenieur zich in zijn beroepspraktijk richt. Gezien de rol van vertalertussen techniek en commercie zijn hier relevante technische competenties en competenties op gebied van communicatie en vreemde talen aan toegevoegd. Eindcompetenties Commercieel Ingenieur r Een pas afgestudeerde CI'er demonstreert dat hij in staat is als professioneel commercieel ingenieur, alleen en/of in teamverband, in een technisch commerciële markt, zowel natíonaal als internationaal: Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 8 van 14

9 4':Marketin 4 I als marketeer de belangen van de eiaen oraanisatie te'beharticten door: 4:1 een anal se uit te voeren van de product-m_arkt combinatie. _ 4.2 een strategisch/tactisch/operationeel marketingplán op te stellen, inclusief informatieborging en - ` ex ioitafie. 4:3 een marketin lan te be eleiden bi' de im lementatie en de evaluatie. 4:4 de uitgangspunten, het plan van aanpak en de uitkomsten van een marktonderzoek te inter reteren ente beoordelen. 5 Techniek 5 als technisch deskundi e o lossin srichtin en te bieden door: 5:1 het analyseren en:beschrijven van een probleemsituatie/ teehnisch proces op basis van een s stematisehe aan ak. 5:2 het doorgronden ~an de werking van een constructie/installatie/systeem en die te formuleren in een model. 5:3 een programma van eisen (t.a.v. specificaties, certificering, prijs en levertijd) op te stellen voor een roduct/s steem/dienst dat/die realiseerbaar is. 5~4 het vertafen van een idee, via een concept en een functioneel ohfwerp, naar een concreet en haalbaar roduct/s steem/dienst' al dan niet in samenwerkin rnet technische s eciálisten. 5:5 het kiezen van materialen, componenten of'installaties, zonodig in samenwerking:met een s ecialist. 6 Communicatie 6 met alle partijen waarmee hij in het werk te maken krijgt effectief te communiceren:in het Nederlands, En els en deels in een tweede vreemde taa_i door: 6.1 daarbij op correcte wijze gebruik ae maken van de juiste media en de boodschap af te stemmen o de ontvan er 7 Bedri'fsor anisafie ' 7 de rimaire rocessen in'te richten en uit te voeren erelateerd aan het af emeen'bedri'fsbeleid door: 7.1 eeh analyse te maken van de context (domein, proces, economisch, juridisch) van een bedrijf en de'bedrí'fs- en/of or anísatíestruetuur, en daaro afae stemmen. 7:2 zieh bewust te zijn van de samenhang en belangen van de diverse afdelingen'dinnen een or anisatie en daarnaar te handelen. :8 Pro'ectmana ement 8 als ro'ectleider o te treden door: 8.1 een ró ect te i_nitiëren. _, :2 ' een ro'ect lan voor een ro'ect te ontwikkelen. 8.3 op basis van een projectplan de voortgang, coördinatie, de kosten en de kwaliteit te bewaken en ` ` zonodi bi' te sturen. 8:4 een multidisci linair team aan te sturen. 8:5 onder ti'dsdruk en bi' onvoorziene omstandi heden effectief te bli'ven funetioneren Beroe shoudin 9 kritisch te werken aan zi'n bero_e shoudin_door: _ 9,1 zijn vakkennis up-to-date te houden en daarbij de juiste personen/middelen/mogelijkheden te betrekken. 9:2 te reflecteren o zi'n handelen en o basis daarvan zi'n handelswi'ze te o timaliseren. 9:3 te reflecteren o zi'n leer roces en in nieuwe situaties zi'n'leer roces zelf te sturen. 10 ' verantwoorde keuzes_te maken door: 10.1 beslissin en te nemen op basis van criteria en te onderbouwen met a~rc umenten_: ~ conse uenties te overzien en te verantwoorden. 1'0.3 commerciële en teehnische belan en met elkaar in overeenstemmin te bren en de belan en van verschillende arti'en te onderkennen en af te we en ethische dilemma~s te herkennen en een afweging te maken op basis van.maatschappelijk eacce teerde normen en waarden: 11 als leidin evende o te treden door: 11.1 in verschillende organisatiestructuren/-culturen/verschillende situaties bewust te handelen, rekenin :houdend.met de belan en van zowel het'bedri'f afs de werknemer sturin te _ even aan een afdelin. 12 als intermediair o te treden_doo_r: _ t2.1 de belangen van verschillende partijen vast te stellen en met elkaar'in overeenstemming te bren en. t2.2 duurzame relaties te onderhouden die voor de or anisatie funetioneel en/of rofi'teli'k zi'n. 13 als adviseur o te treden door: 13.1 een (objectieve) bijdrage te leveren aan compiexe besluitvorming met betrekking tot macktroduct-, technolo ische- en roductieontwikkelin en. Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 9 van 14

10 4 Onderwijsprofiel De opleiding Commercieel Ingenieur wordt vormgegeven vanuit een onderwijsconcept,;gericht op aetief en zelfstandig leren. Het;gebruiken van dit concept heeft gevoigen voor de opbouw,:inríchting en programmering van het studieprogramma., Het curriculum is opgebouwd uit thema's. Deze thema's zijn ontleend aan de voor de commercieel ingenieur relevante bedrijfsprocessen uit de beroepspraktijk. De hoofdstroom binnen een thema:is projectonderwijs. Er is een geleidelijke toename in complexiteit van de praktijksituaties. Naast deze ` - leren perioden van leren op school zijn er veruolgens in het derde en vierde jaar langere perioden van in bedrijven'. ` '. Projectonderwijs biedt de gelegenheid te, competenties te ontwikkelen op technisch, leren - leren commercíeel, communicatief en sociaal gebied, om;projectmatig te'leren werken, samen te werken en 'aan jezelf' te werken. Om de;projectopdrachten uit te kunnen voeren volgen studenten ondersteunend onderwijs. Bovendien is er sprake van gestructureerde studiebegeleiding ín de vorm van studieloopbaanbegeleiding. Daarnaast zijn er in het ondersteunend ondermrijs inhoudelijke lijnen: de lijnen techniek, commercie<en communicatie/talen. In de eerste twee jaar zijn deze'lijnen in elk blok vertegenwoordigt volgens een vaste verhouding 50% techniek, 25% commercie en 25% communicatie/talen. In,jaar 3 en 4 zijn nog steeds alledrie Iijnen aanwezig, rnaar kunnen de verhoudingen verschillen. In stage en afstuderen kan een student zelf accenten aanbrengen, maar een puur technische of puur commerciële opdracht is niet toegestaan. Internationale oriëntatie is een geïntegreerd onderdeel van het studieprogramma. ICT neemt een centrale rol in bij het onderwijs als dídactisch en ondersteunend huipmiddel, als middel voor toetsing en als communicatiemiddel. De studentgerichtheid komt onder meer tot uiting in de mogelijkheid om een verkort leertraject te doorlopen voor diegenen die al een relevante'beroepsopieiding hebben gevolgd. Het onderwijsmodel Het hierboven genoemde projectondermrijs aan de'hand van thema's vindt met name in de propedeuse en het tweede jaar plaats. Hierbij worden vier thema's per jaar behandeld, ~erdeeld ouer vier blokken per jaar. Vervolgens vindt in het derde jaar een kennismaking met de'beroepspra~tijk plaats in een stage aan de hand waarvan de student kan bepalen welke competenties hij/zij wil aanvullen in de :hierop volgende keuzevakken. Blok 2 van het tweede jaar en de keuzenvakken zijn aangemerkt als minorruimte. Deze mogen door de student zelf met onderwijs binnen of buiten De Haagse Hogeschool worden ingevuld (met verantwoording van de bijdrage aan het behalen van de eindcompetenties). In het vierde jaar vindt een intensieve samenwerking plaats rnet het bedrijfsleven. Eerst met een groep studenten in het Bedrijfsproject en vervolgens alleen tijdens het afstuderen. Het afstudeerproject wordt net als de stage door de student zelf geacquireerd. 'De totale nominale studieduur `bedraagt 4 jaar. De studie is ingedeeld in twee fasen: de :propedeutische fase en de hoofdfase. Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 10 van 14

11 Opleidingsschema Maart 2008 Omschrijving propedeuse ~a~or Studieloopbaanbegeleiding en vrije ruimte'(1) 6 STP M _.M Ma or Major, ajor, ajor j ' Commercie & Techniek Adviseren & Marktonderzoek en Inkoop & logi stiek /.1 (beroepsoriëntatie) organisatie/ bouw ondernemen/ productie duurzame energie w 13 STP 14 STP 1'2 STP 14 STP (5proj., 4T, 3C, 2CVT) (5proj., 4T, 3C, 2CVT) (óproj., 3T, 3C) (5proj" 4T, 3C, 2CVT) Omschrij ving :hoofdfase Major ' Studieloopbaanbegeleiding (2) 6 STP Vreemde talen en stagevoorbereiding ~~~,t~~ 5 STP 2 Major Minor Major Major Verkoop & innovatie / Strategie & beleid / Adviseren / ä andrijftechniek ' Minor (1) procesindustrie ' vastgoed 11 STP ' 12 STP. 14 STP ' ' 14 STP '. 5 ro'., 4T, 3C+CVT 5 ro., 4T, 3C+CUT 5 ro.,:4t, 3C+C VT y ~ Major Studieloopbaanbegeleiding en vrije ruimte'(3 ) ~jy~~3b 6 STP Major Minor Minor - Werken en leren op een leerwerkplaats Keuzevakken ' Keuzevakken 27 STP 13 STP 14 STP Mg~or Studieloopbaanbegeleiding en vrije ruimte(4) ~AA~ 6 STP 4 Major Major ' Bedrijfsprojecten Afstudeerperiode >~ 27 STP 27 ST'P proj.= project, T=Techniek, C=Commercie, CVT=Communicatie en Vreemde Talen Opbouw en vormgeving In de eerste twee studiejaren staan binnen het beroepsbeeld geformuleerde thema's centraal met terugkerende onderwerpen. Deze thema's zíjn: Commercie (marketing) & Techniek (beroepsoriëntatie), Adviseren & organisatíe / bouw Marktonderzoek & ondernemen / duurzame energie Inkoop & logistiek /;productie Verkoop &'innovatie / aandrijftechniek Strategie & beleid /,procesindustrie Aduiseren / vastgoed De onderwijsopdrachten hebben een toenemende complexiteit zowel naar inhoud als leeromge~ing. In het 2e jaar wordt zoveel mogelijk met opdrachten/projecten uit het bedrijfsleven gewerkt. '9 Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 11 van 14

12 JAAR 1 In de propedeuse besteedt het eerste'blok in elk majorthema expliciet aandacht aan de beroepsoriëntatie en het in kaart brengen van de toekomstige arbeidsmarkt. Dit betekent, dat elk van dëze blokken een oriënterende functie heeft en dat binnen Studieloopbaanbegeleiding de ' selecterende en verwijzende functie van de,propedeuse wordt gerealiseerd.. JAAR '2 In het tweede jaar maakt de student een keuze uit een voorgestructureerd aanbod van minors uit.de, major van de eigen en andere opleidingen binnen de'hogeschool. JAAR 3 De stage vindt in het derde studiejaar,plaats en omvat 27 studiepunten. De stageplek mag variëren binnen de thema's van Commercieel Ingenieur, zolang er maar een duidelijke technische en een commerciële component in de opdracht zit. JAAR 4 In het vierde jaar doet de student eerst een Bedrijfsproject (27 STP) en begint daarna aan zijn afstudeerperiode (27 STP). SLB Binnen'het systeem van studieloopbaanbegeleiding wordt gewerkt met `verticale groepen'. Dit betekent dat studenten van alle vier de studiejaren bij elkaar komen om opdrachten te doen in het `Daarnaast vindt er individuele studiebegeleiding,plaats m:ba. individuele studie- en kader van SLB., loopbaankeuzes. 10 Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 12 van 14

13 ~`. Bijlage Overzicht betrokken partijen :bij de totstandkoming van het beroepsprofiel Onderzoek van Smets en Hover Bij het onderzoek van Smets en Hover in 1998 zijn de volgende informatiebronnen gebruikt: Verzameling van advertenties waarin de functies van commercieel ingenieur zijn beschreven. Er zijn meer dan 100 advertenties aangeleverd door sieutelfiguren van De Haagse Hogeschool. Daarvan zijn 53 aduertenties verwerkt; na analyse van 50 aduertentie bleek het overige `meer van hetzelfide' te zijn en is besloten het daarbij ae laten. De aduertenties zijn ~erzameld in de periode februari/maart 1998" met als bronnen: Interrnediair, PT, Haagse Courant en de Telegraaf. Interviews met personeelsfunctionarissen van geselecteerde bedrijven. Zij hebben functiebeschrijvíngen verstrekt en vragen beantwoord over de inhoud van commercieel-technische functies en iriformatie over ontwikkelingen op de arbeidsmarkt geleverd. Geïnterviewde (internationale) bedrijuen: Era Bouw, Zoetermeer Randstad Polytechniek, Den Haag Schindler Liften b.v., Den Haag Siemens:Nederland n~v., Den Haag Tebodin Consultants en Engineers, Den Haag Vitea Groep, Den Haag Unimills'b.v., Zwijndrecht Oud studentenboek Cl (oktober 1997), met gegevens uan afgestudeerde commercieel ingehieurs uit de;periode Het oud studentboek bevat gegevens van 552 studenten, waarvan bij 177 de functie onbekend is en 17 verder studeren. Totaal.zijn 358 functie meegenomen in'het onderzoek. Na het opstellen van een concept domeinbeschrijuing heeft terugkoppeling plaatsgevonden in de vorm van: Een groepsinterview rnet docenten van De Haagse Hogeschool. Zij gaven, deels..~an de hand van uragenlijsten, invullingen en correcties op het materiaal. Geïnteruiewde docenten: naam J. Zwart J. i<rop P. van de Ploeg W. van Roode Mw. M. van den Berg R. de Jong Project vertegenwoordiger W 1995 R.J. van de'burg Sales engineer E 1996 P. van Burgel Product marketing manager E 1994 R. Broer Account manager E 1994 M. Bleeksma Sales engineer CT 1995 M, uan Amerongen Uerkoper buitendienst GT 1996 Y. Schraa Verkoper CT 1996 M. i<oop Sales-, search assistent CT 1994 J. I<rijgsman Assistent projectmanager B 1996 S. Verouden Assistent projectmanager B 1996 o,pfeid'ing Chemische Technologie Chemische Technologie Elektrotechniek Elektrotechnie'k 'Bouwkunde Bouwkunde Werktuigbouwkunde Werktuigbouwkunde Commercieel Ingenieur Commercieel Ingenieur H'EAO Een panel met afgestudeerden van de ople'iding Commercieel Ingenieur. Zij stelden functiebeschrijvingen van de uitgeoefende functies op en gaven aanvuflingen, zoals kwalificatieeisen, en correcties op materiaal. naam functie richting afgestudeerd M. Jansen Cornm. Techn. Binnendienst W 1996 G. van Beek W. van Tiel A. Taal H. Schout J. Naber H. Bijleveld 11 Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 13 van 14

14 Betrokkenen bij herijking competenties CI-CROHO (en vertaling naar onderwijs) in 2003: Projectgroep Ontwikkelteam Lineke Bakker C1 Laura Braun C'I Henk Schout CI Lineke Bakker C'I Jan Wieberdihk 'E Kenneth van'kanten 'B Wouter van Tiel 'W Dirk van Dalen CT Kenneth van Kanten B Wouter van'tiel W Kees van der zwart B Jan Wieberdink E Katy de Jongh ;p:l. Dirkjan Melker OSZ Titia Teeuwisse OOSZ Fred Kandou HEBO De klankbordgroep voor het project CI-CROHO bestond uit studenten van de opleiding Commerciee'I Ingenieur en Dhr. Bijleveld van'commerciële Economie. Werkveldcommíssie CI 2004: Naam Bedrijf Fwnctie Technische discïpline Achtergrond J.A. Fontijne (Machinefabriek zelfstandig lndustrie Werktuigbouw Fontijne) adviseur industrie R:J.L. van Hesse Eyeblinck Ondernemer Automatisering CI-E (business programming) E. van de Kwaak Siemens rayon manager Motion Control & CI-E machine too'is Drives-Machine Tools M. Jonkman Uisser & Smit Salesmanager Werktuigbouwkundige ~Ci-W Hanab installaties M. van der Hoek Baas R&D bv Directeur Infrastructuren, data- en Natuurkunde telecomnetwerken en technische installaties Mw. A. Piji Siemens Accountmanager Elektrotechniek en CI-E elektronica Werkveldcommissie CI 2007: Naam Bedrijf Functie Technische d'iscipline Achtergrond J:A. Fontijne (Machinefabriek zelfstandig 'Industrie Werktuigbouw Fontijne) adviseur industrie R:J.L. van Eyeblinck (business Ondernemer Automatisering C'I-E Hesse programming) E. van de Siemens rayon manager Motion'Control & C'I-E Kwaak mach'ine tools Drives-Machine Tools M. Jonkman Uisser & Smit Salesmanager Werktuigbouwkundige CI-W Hanab installaties Mw. M. Geskes Sequences organ'isatie- Automatisering Andragogiek adviseur N. Tap Total Nederland sales engineer Industrial Lubricants CI-CT 12 Scan nummer 2 van 5 - Scanpagina 14 van 14