Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur voltijd. De Haagse Hogeschool

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur voltijd. De Haagse Hogeschool"

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur voltijd De Haagse Hogeschool

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur voltijd CROHO nr De Haagse Hogeschool Hobéon Certificering BV november 2008 Auditteam: Ir. A.T. de Bruijn Drs. W.G. van Raaijen Ir. H. Ardon Ing. H. Bergsma P. H.L.M. van Sint Fiet, Ba. Secretaris: Mr. J.H. Coenraad

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie Commercieel Ingenieur datum 12 juni BEVINDINGEN EN BEOORDELING 9 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 9 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 9 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 13 Onderwerp 2: Programma 14 Facet 2.1. Eisen HBO 14 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 16 Facet 2.3. Samenhang Programma 18 Facet 2.4. Studielast 19 Facet 2.5. Instroom 21 Facet 2.6. Duur 23 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 24 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 25 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 28 Facet 3.1. Eisen HBO 28 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 30 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 31 Onderwerp 4: Voorzieningen 33 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 33 Facet 4.2. Studiebegeleiding 34 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 36 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 36 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 38 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 39 Onderwerp 6: Resultaten 41 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 41 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 46 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 12 juni 2008

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Haagse Hogeschool, in casu de Aacademie voor Technology, Management & Design (TMD), verzorgt opleidingen op het gebied van techniek/technologie in combinatie met andere disciplines dan wel toepassingsgebieden: Bewegingstechnologie, Commercieel Ingenieur, Human Technology, Industrieel Productontwerpen. Studenten verwerven bij uitstek competenties voor het werken op snijvlakken van techniek/technologie en commerciële, creatieve of meer maatschappelijke toepassingsgebieden. Het onderhavige rapport heeft betrekking op: Commercieel Ingenieur, voltijd CROHO-nummer De opleiding heeft middels een registratie in het CROHO een licentie om ook een duaal-variant aan te bieden. Hier is echter vooralsnog geen invulling aan gegeven. De opleiding is ook niet voornemens dit in de nabije toekomst te gaan doen. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Commercieel Ingenieur, voltijd, d.d. april Karakteristiek van de opleiding Een aantal brancheorganisaties en belangrijke grote bedrijven verenigd in de Stichting Commercieel Technische Opleidingen, CTO, signaleerde medio jaren 80 behoefte aan commerciële technici. In het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan 1988 vroeg de minister het hoger technisch onderwijs en de technische universiteiten in te spelen op die door de stichting CTO gesignaleerde behoefte. In nauwe samenwerking met het CTO-bestuur is daarom in 1988 aan De Haagse Hogeschool de opleiding Commercieel Ingenieur (CI) als opleidingsvariant van de opleidingen Bouwkunde, Chemische Technologie, Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde tot stand gekomen. In 1998 begonnen CI en haar moederopleidingen met de ontwikkeling van een volledig vernieuwd curriculum gebaseerd op projectonderwijs. Aanleiding hiervoor was o.a. de veranderende instroom met de invoering van het studiehuis, de vraag in de arbeidsmarkt naar andere competenties naast kennis en vaardigheden, en organisatorische knelpunten door de complexe inbedding van CI als variant van vier opleidingen. In het studiejaar ging de nieuwe opleiding CI van start. CI werd een zelfstandige CROHOopleiding met één breed technisch profiel in Afgestudeerden ontvangen van de opleiding de internationale graad Bachelor of Engineering. De opleiding CI leidt op tot deskundigen die zowel de technische taal van de ingenieur beheersen als de commerciële taal van de ondernemer. Een optimale afstemming tussen gebruikseisen van de afnemer enerzijds en technische mogelijkheden van de fabrikant anderzijds staat centraal. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 1

8 De opleiding leidt aldus vertalers op tussen techniek en markt, die daarmee een belangrijke factor zijn bij het behalen van commercieel succes van (nieuwe) technische producten in met name de business-tobusinessmarkt in een maatschappij waarin technische ontwikkelingen elkaar steeds sneller opvolgen en voortdurend dominanter worden. Techniek, Commercie en Communicatie (vreemde talen) zijn de belangrijkste peilers waarop het leerplan gebaseerd is (50% techniek, 25% commercie en 25% communicatie/vreemde talen). De opleiding kent door deze samenstelling een meer generalistisch karakter waarin technisch en commercieel inzicht in het projectonderwijs de leidraad vormen. Commercieel Ingenieurs vinden emplooi in functies als: industrieel technisch inkoper, salesmanager, medewerker marketing, technisch commercieel adviseur, account manager, sales support medewerker, productmanager, projectleider, hoofd technische binnendienst, marketing manager en sales engineer. Op 3 juli 2008 heeft het College van Bestuur van De Haagse Hogeschool bericht ontvangen dat het beroepsprofiel CI is inmiddels opgenomen in de openbare informatiebank van de HBO-raad. Benchmark Commercieel Ingenieur is een snijvlakopleiding op het terrein waar techniek en commercie elkaar raken. In het kader van de profilering van de opleiding CI is door de docenten een benchmarkonderzoek (Benchmarkanalyse 2007) gehouden onder enigszins verwante opleidingen in Nederland en het buitenland. De opleiding onderscheidt zich van de reguliere technische opleidingen door een veel groter accent op commercie en communicatie en in het verlengde daarvan op de afzetmarkt. Bovendien biedt de opleiding Commercieel Ingenieur een breed technisch programma met bouwkunde, chemische technologie, werktuigbouwkunde en elektrotechniek. Verschillende techniekopleidingen kennen varianten en afstudeerprofielen met een accent op commercie, ondernemerschap of management, maar geen van die opleidingen richt zich op de brede techniek. Met Technische Bedrijfskunde heeft CI raakvlakken. Bij Technische Bedrijfskunde ligt het accent echter met name op de interne organisatie en bedrijfsprocessen waar Commercieel Ingenieur vooral extern gericht is op marketing, inkoop, verkoop. Van de commerciële opleidingen zoals de HEAO onderscheidt CI zich door de technische bagage en een nadruk op de business-to-businessmarkt in plaats van de consumentenmarkt. Er bestaat thans geen landelijk profiel van de Commercieel Ingenieur. De opleiding heeft het voornemen een landelijk profiel bij de HBO-raad te deponeren. Een voorstel ligt voor bij het College van Bestuur van De Haagse Hogeschool. Internationale oriëntatie Commercieel Ingenieur leidt haar studenten op voor zowel een nationale als een internationale markt. De business-to-businessmarkt is immers al snel internationaal. Talenkennis, kennis van verschillende culturen, internationale marketing, internationale wet- en regelgeving zijn dan ook in toenemende mate belangrijk. Daarnaast krijgt internationalisering facultatief - vorm in stage en afstuderen: een buitenlandse stage of afstudeeropdracht wordt gestimuleerd. Informatie over buitenlandse stages wordt studenten beschikbaar gesteld. In de module stagevoorbereiding leren studenten in het Engels te solliciteren. Het afgelopen jaar zijn studenten afgestudeerd in Australië, Guatemala en Curaçao. Ook doen veel studenten hun praktijkopdrachten (stage en afstuderen) bij internationale organisaties in Nederland zoals 3M en Siemens. In de toekomst zal internationalisering steeds meer plek krijgen in het curriculum. Het beleid is vastgelegd in een Opleidingswerkplan en in een Beleidsplan Internationalisering. CI onderzoekt of Internationale marketing/procesindustrie als minor kan fungeren voor studenten van de internationale opleiding Process & Food Technology. Een andere optie voor samenwerking met internationale studenten, is via de Hogeschool Zeeland. Deze hogeschool heeft een internationale commerciële minor voor techniekstudenten. Een kennismaking met de HZ staat voor 2008 op de agenda. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 2

9 CI zoekt ook naar een (geschikte) partneropleiding in het buitenland die zowel uitwisseling van studenten als docenten op termijn mogelijk maakt. In oktober 2007 is een aanvraag voor een buitenlandse partner ingediend bij het bureau buitenland van De Haagse Hogeschool. Ook participeert de opleiding in de minor Global Design & Manufacturing die de academie TMD in het studiejaar aanbiedt. Lectoraat De opleiding kent geen eigen lectoraat. Drie docenten van het team van CI zijn betrokken bij twee verschillende projecten van het Lectoraat Ondernemen & Innoveren. Eén docent van de opleiding is betrokken bij het Lectoraat Filosofie en Beroepspraktijk en ontwikkelt daar een hogeschoolbrede minor Filosofie en Ethiek. De kennis en ervaring die zij daar opdoen, vloeit direct terug in de lessen, en in het curriculum van CI. Concrete voorbeelden daarvan zijn de lessen rond het onderwerp 'innovatie' die zeer sterk aan de praktijk gelinkt zijn en daardoor een directe aansluiting vinden bij de belevingswereld van de student. Bij de minor Business Process Redesign wordt eveneens gebruik gemaakt van kennis en ervaringen uit het lectoraat en ook voor de bedrijfsprojecten is het netwerk uit het lectoraat Ondernemen & Innoveren belangrijk. Minorenbeleid De eerste twee jaar van de opleiding zijn verdeeld in vier blokken van ieder tien weken. Zeven blokken zijn bestemd voor het majorprogramma. Hierin staat telkens een project centraal met een technisch en commercieel thema. Blok 2.2 is minorruimte. Commercieel Ingenieur biedt hier zelf de minor Business Process Redesign aan. In het studiejaar verandert het curriculum in jaar 3 en 4. In jaar 4 is een half jaar ingeruimd voor minoren. Engels en Duits maken nu twee jaar deel uit van het curriculum. Studenten die een andere taal willen leren kunnen hiervoor de minorruimte gebruiken. Ook kan de student de minorruimte vullen buiten de eigen onderwijsinstelling in binnen- het buitenland. (zie derde alinea onder internationale oriëntatie voor overige minoren) 1.4. Visitatierapport Verschillende visitatierapporten hadden - onder andere uit geadviseerd de mogelijkheid van een zelfstandige opleiding te overwegen én te streven naar een zelfstandige opleiding. Ook de Inspectie heeft dit, in het kader van EBH-trajecten, geadviseerd. Als zelfstandige opleiding is CI niet eerder geaccrediteerd of gevisiteerd. Wel is de opleidingsvariant mee beoordeeld met de studierichtingen Bouwkunde (visitatie in juni 1997) Chemische Technologie (visitatie in december 1996), Elektrotechniek (visitatie in september 2002) en Werktuigbouwkunde (visitatie in juni 1999). Veel van de constateringen zijn met de onderwijsvernieuwing van 2000 aangepakt. Dat dit zijn vruchten heeft afgeworpen blijkt uit Evaluaties Bestuurlijke Hantering en vooral uit de visitatie van Elektrotechniek; de visitatiecommissie oordeelde op vrijwel alle aspecten positief. Uit deze visitaties bleek o.a. dat de positie van CI als opleidingsvariant steeds een aandachtspunt is geweest en keerde de ingewikkelde inbedding bij de opleidingen steeds terug. In november 2006 is de opleiding onder de loep genomen door een intern auditteam van De Haagse Hogeschool ter voorbereiding op de accreditatie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 3

10 1.5. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het referentiekader van de betreffende opleiding geldt het volgende: De opleiding is een voor Nederland unieke opleiding; er zijn in Nederland geen andere opleidingen Commercieel Ingenieur. Een landelijk beroepsprofiel ontbreekt vooralsnog. De opleiding heeft wel het voornemen, een landelijk profiel bij de HBO-raad te deponeren. Een voorstel ligt voor bij het College van Bestuur van De Haagse Hogeschool. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding Commercieel Ingenieur aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review (MR); Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Rapportages t.a.v. interne audit, Onderliggende documentatie betrekking hebbend op: - strategische keuzes en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid en analyse, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 4

11 Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Commercieel Ingenieur, één student, één lead-auditor, één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 12 juni 2008 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 5

12 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formeel vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 6

13 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Ir. A.T. De Bruijn Ing. H. Bergsma Ir. H. Ardon Drs. W.G. van Raaijen P. van Sint Fiet, student Mr. J.H. Coenraad Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Commercieel Ingenieur noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). Deskundigen hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op HBO-niveau. De heer ir. A.T. de Bruijn heeft als leadauditor deelgenomen aan een groot aantal audits binnen verschillende hoger onderwijsinstellingen zowel bij bachelor- als bij master opleidingen. De werkvelddeskundigen de heren ing. H. Bergsma en ir. H. Ardon hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De deskundige onderwijs, de heer drs. W.G. van Raaijen, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan beoogde HBO masteropleidingen gesteld worden. De heer P.H.L.M. van Sint Fiet is (inmiddels) afgestudeerd als technisch bedrijfskundige aan de Fontys Hogeschool Eindhoven. Vanuit de positie van student technische bedrijfskunde, een opleiding waar de opleiding Commercieel Ingenieur raakvlakken mee heeft, is hij in staat geweest om vergelijkenderwijs de opleiding Commercieel Ingenieur goed te beoordelen. De heer mr. J. H. Coenraad studeerde psychologie en Nederlands recht (staats- en bestuursrecht). Tijdens zijn studies in Leiden was hij in diverse bestuursfuncties en dienstbetrekkingen actief op uiteenlopende gebieden binnen het wetenschappelijk onderwijs. Binnen de Hobéon Groep houdt hij zich bezig met diverse accreditatietrajecten. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Commercieel Ingenieur datum 12 juni 2008 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 7

14 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 8

15 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De Commercieel Ingenieur overbrugt de kloof tussen markt en techniek. Hij heeft daarmee de rol van vertaler van techniek naar de markt. De technische haalbaarheid versus de commerciële haalbaarheid van de totstandkoming van een product is waar het in essentie steeds om draait. Die rol komt tot uiting in functies die te maken hebben met inkoop/verkoop, marketing, advisering, projectmanagement en innovatie. Voor de Commercieel Ingenieur zijn dit de bedrijfsprocessen, die zich in een specifieke technische omgeving afspelen. De Commercieel Ingenieur is een commerciële technicus: hij heeft competenties ontwikkeld in verschillende technische en commerciële vakgebieden. Daarnaast ontwikkelt de Commercieel Ingenieur competenties op het gebied van management, communicatie, projectmatig werken en algemene competenties die onontbeerlijk zijn voor de beroepsuitoefening. Hij is in staat om de bedrijfsprocessen uit te voeren in een specifieke technische omgeving, zoals bijvoorbeeld het bouwproces, het industriële productieproces of projectmanagement. De beginnend beroepsbeoefenaar komt terecht in functies als die van industrieel technisch inkoper, salesmanager, medewerker marketing, technisch commercieel adviseur, account manager, sales support medewerker, productmanager, projectleider, hoofd technische binnendienst, marketing manager, salesengineer of consultant. Het beroepsprofiel en de eindcompetenties van Commercieel Ingenieur zijn in een aantal fasen tussen 1998 en 2005 tot stand gekomen. Hierbij is telkens samengewerkt met het beroepenveld en adviseurs binnen en buiten De Haagse Hogeschool. In 2003 werd Commercieel Ingenieur een zelfstandige studierichting met eigen CROHO-nummer. De commerciële competenties zijn toen herijkt en er zijn specifieke technische competenties geformuleerd. Hierbij waren opnieuw verwante opleidingen binnen de hogeschool en de dienst onderwijs- en studentenzaken betrokken. In oktober 2004 is het 2 e concept van het beroepsprofiel voorgelegd aan de werkveldcommissie Commercieel Ingenieur, ingesteld in juni 2004 (zie bijlage Werkveldcommissie CI 2004 ). Hieruit volgden enige aanpassingen. Op basis van de aanbevelingen van de werkveldcommissie is een definitieve versie geformuleerd. Deze is in januari 2005 geaccordeerd door de opleiding. De opleiding onderhoudt binnen De Haagse Hogeschool contact met de technische opleidingen waaruit Commercieel Ingenieur oorspronkelijk is voortgekomen en met de academie voor Marketing & Commerce (met name de opleiding Commerciële Economie). Er vindt onder andere uitwisseling van docenten plaats en experts uit de technische opleidingen worden betrokken bij onderwijsontwikkeling. Daarnaast zijn er binnen de hogeschool contacten met de opleiding Technische Bedrijfskunde waar Commercieel Ingenieur veel raakvlakken mee heeft. In 2006 is onderzocht in hoeverre een nauwere samenwerking mogelijk is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool 1.0 9

16 Uiteraard zijn er ook contacten met de andere opleidingen binnen de academie voor Technology, Management & Design. Omdat Commercieel Ingenieur de enige opleiding in Nederland is, is er geen contact met identieke, direct verwante opleidingen. Wel zijn er van mbo tot wo technische opleidingen met een commerciële variant of commerciële afstudeerrichting. Hiermee zijn contacten op het gebied van in- en doorstroom. De opleiding houdt het beroepsprofiel actueel door een werkveldcommissie die drie tot vier maal per jaar bijeen komt. De aan de opleiding verbonden werkveldcommissie vormt een weerspiegeling van de brede beroepspraktijk waarvoor Commercieel Ingenieur opleidt. De leden zijn werkzaam in commerciële functies in een technische omgeving, variërend van internationale organisaties tot eigen adviesbureaus. ICT, chemie, elektrotechniek en werktuigbouwkunde zijn vertegenwoordigd. De werkveldcommissie geeft de opleiding advies over actuele ontwikkelingen in de praktijk en vormt het klankbord voor de opleiding voor de koppeling tussen beroepsprofiel, competenties en de beroepspraktijk. Ook met de beroepsvereniging voor ingenieurs, KIVI NIRIA, zijn er regelmatig contacten. Zo is één van de docenten van de opleiding actief in de sectie Commercieel Ingenieur van de vereniging, evenals één van de leden van de Werkveldcommissie. Gezamenlijk met het KIVI NIRIA zal de opleiding in 2008 haar twintigjarig bestaan vieren. Verder participeert de opleiding in een breed opgezet Bureau Bedrijfsprojecten. In samenwerking met de drie andere opleidingen binnen de academie TMD wordt op deze wijze gewerkt aan optimalisatie van de afstemming van vraag (bedrijven) en aanbod (studenten) en transfer van kennis en ervaring tussen praktijk en school. Verder is het de bedoeling dat de studenten van de vier opleidingen gaan samenwerken aan externe projecten. Studenten worden voorbereid op het mogelijk functioneren in een internationale werkkring. Het opleidingsprofiel sluit hier voor wat betreft het communicatieonderwijs bij aan. De opleiding is echter van mening dat qua inbreng van kennis er meer zou moeten gebeuren. De opleiding streeft er naar om een goede buitenlandse partner te vinden en zo de internationale oriëntatie als onderdeel van het opleidingsprofiel te verstevigen. De opleiding wil, ook al vanwege de constante vraag vanuit het bedrijfsleven om commercieel ingenieurs, de eigen doelontwikkeling doorzetten en zal dit op eigen sap moeten doen; er zijn geen extra middelen beschikbaar gesteld vanuit De Haagse Hogeschool. Bovenregionale werving is daarbij echter noodzakelijk. De opleiding zal de werkveldcommissie uitbreiden met een bouwkundige en zal duurzame ontwikkeling opnemen in competenties en vertalen naar het curriculum. De competenties van de Commercieel Ingenieur zullen worden aangepast aan de competentie professionaliteit van De Haagse Hogeschool. Volgens het auditteam heeft de internationalisering van de opleiding een goede doordenking nodig voor wat betreft de inbreng van internationale kennis in het curriculum als zodanig, het werken in een internationale context, het sluiten van samenwerkingsovereenkomsten met partnerbedrijven en scholen. Daarbij acht het auditteam, gezien de geconstateerde niet overweldigende belangstelling onder studenten, het raadzaam om niet alleen in te zetten op buitenlandse stages. Oordeel: Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleidingskwalificaties sluiten aan bij het werkveld; de opleiding hanteert opleidingskwalificaties die, waar ontwikkelingen in het beroepenveld dit noodzakelijk maken, worden bijgesteld; de opleiding beschikt over relevante contacten met het beroepenveld; de opleiding volgt aantoonbaar en nauwgezet de ontwikkelingen in het beroepenveld en heeft op basis hiervan haar visie beschreven op het beroep waarvoor wordt opgeleid. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

17 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de Dublin Descriptoren worden de dimensies 1. Kennis en inzicht, 2. Toepassen Kennis en inzicht, 3. Oordeelsvorming, 4. Communicatie en 5. Leervaardigheden tot uiting gebracht. De opleiding heeft de eindkwalificaties beoordeeld en bezien of deze qua bereik en complexiteit overeenstemmen met de eisen die aan de kwalificaties van een bachelors zoals neergelegd in de Dublin Descriptoren voldoen. Voor elk deelgebied (techniek, commercie en vreemde talen) zijn deze apart uitgewerkt in een matrix. Afgedrukt in dit rapport is de competentiematrix voor Techniek.. De onder 5.1 t/m 5.5 genoemde items dekken de hierboven genoemde Dublin Descriptoren af. Techniek Een pas afgestudeerde CI'er demonstreert dat hij in staat is als professioneel commercieel ingenieur, alleen en/of in teamverband, in een technisch commerciële markt, zowel nationaal als internationaal: 5 als technisch deskundige oplossingsrichtingen te bieden door: 5.1 het analyseren en beschrijven van een probleemsituatie/ technisch proces op basis van een systematische aanpak Het verkennen van een eenvoudige, gegeven probleemsituatie voor eigen gebruik. Het kennen van diverse onderzoekmethodes en hun specifieke context. 2 Het analyseren van een gegeven, complexe probleemsituatie voor een opdrachtgever of projectteam. 3 Het voortijdig signaleren van storingen, falen of onwenselijke situaties. Het overzien of technische en niet-technische (oor)zaken voldoende met elkaar in verband worden gebracht. Het inschatten van financiële consequenties en risico s. het doorgronden van de werking van een constructie/installatie/systeem en die te formuleren in een model. 1 Het vertalen van (systeem-)eigenschappen in grootheden en eenheden. Het benoemen van variabelen en parameters. Het toelichten middels eenvoudige schetsen, schema s en berekeningen. 2 Het vaststellen van relevante grootheden en parameters, met elkaar in verband te brengen via formules of balansen. Het verklaren van (systeem-) eigenschappen via een theoretische onderbouwing. Het vastleggen in inzichtelijke berekeningen en technische tekeningen. 3 Het zich kunnen uitspreken over de validiteit, de nauwkeurigheid, de gevoeligheid en de geldigheid van een model. Het baseren van voorspellingen op het model. Het signaleren van afwijkingen tussen model (of gewenste werking) en praktijk en het inschakelen van deskundigen bij gevaar voor storing of falen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

18 een programma van eisen (t.a.v. specificaties, certificering, prijs en levertijd) op te stellen voor een product/systeem/dienst dat/die realiseerbaar is. 1 Het opstellen van een eenvoudig PVE ten bate van eigen gebruik, aan de hand van verstrekte gegevens, en het toetsen van (tussen-)resultaten hieraan. 2 Het opstellen van een gedetailleerd PVE ten bate van een opdrachtgever, het rekening houden met alle betrokken partijen, het zelfstandig verzamelen van gegevens en het toetsen van (tussen-)resultaten hieraan. 3 Het beoordelen van een gegeven PVE op compleetheid, actualiteit en juistheid. Het signaleren van strijdige belangen en het zonodig toekennen van prioriteiten. het vertalen van een idee, via een concept en een functioneel ontwerp, naar een concreet en haalbaar product/systeem/dienst (al dan niet in samenwerking met technische specialisten). 1 Het vertalen van een eigen, vrij idee uit op hoofdlijnen, rekening houdend met de randvoorwaarden. Het uitwerken van de resultaten op hoofdlijnen met de nadruk op overzichtelijkheid, inzichtelijkheid en overdraagbaarheid. Het kennen van een aantal ontwerpmethoden en maken van een keuze hieruit. Het hanteren van een stappenmethode zonder terugkoppeling tussen de fasen. 2 Het uitwerken van een globaal omlijnd of gegeven idee uit, rekening houdend met de uitvoerbaarheid. Het gedetailleerd uitwerken van de resultaten volgens geldende conventies of formats uit de betreffende branche. Het hanteren van een stappenmethode met eventuele terugkoppeling tussen de fasen en tussentijdse betrokkenheid van de opdrachtgever. 3 Het zich bewustzijn van de inpassing van het werk in een groter geheel en signaleren wanneer deskundigen of andere afdelingen moeten worden betrokken. Het rekening houden met de beperkingen van de organisatie of het bedrijf. het kiezen van materialen, componenten of installaties, zonodig in samenwerking met een specialist. 1 Het (her)kennen van gangbare materialen en hun gebied van toepassing. Het uitdrukken van eigenschappen in grootheden en eenheden. 2 Het kiezen van materialen op basis van een afweging tussen constructieve en commerciële criteria. 3 Het signaleren van trends en ontwikkelingen. Het verkennen van mogelijkheden tot besparing of verbetering. Oordeel: Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft op inzichtelijke wijze per deelgebied de relatie uitgewerkt tussen de competenties en de eisen, geformuleerd in de vorm van de Dublin Descriptoren, die gesteld worden aan een bacheloropleiding Commercieel Ingenieur. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

19 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Bij facet 1.2. is aangegeven dat de opleiding voldoet aan de (internationale) eindkwalificaties van een bachelor. Bij facet 1.1. is aangegeven dat de opleiding voldoet aan de eisen die worden gesteld door het beroepenveld aan het gestelde domein. Oordeel: Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties zijn mede ontleend aan het door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel van Commercieel Ingenieur. uit de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke doelstellingen wordt het niveau van de beginnende Commercieel Ingenieur duidelijk geformuleerd. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding als voldoende op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft op inzichtelijke wijze per deelgebied de relatie uitgewerkt tussen de competenties en de eisen, geformuleerd in de vorm van de Dublin Descriptoren, die gesteld worden aan een bacheloropleiding Commercieel Ingenieur; de opleiding heeft in voldoende mate zicht op de ontwikkelingen in het werkveld en heeft dit inzicht qua thematiek en diepgang in voldoende mate vertaald naar opleidingsdoelstellingen waarbij het werkveld in breed verband betrokken is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

20 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen In de opleiding wordt gebruik gemaakt van zowel verplichte als aanbevolen literatuur. In de propedeuse is de literatuur over het algemeen verplicht. Het betreft hier standaardwerken in de verschillende vakken. In jaar 2 en 3 wordt meer gewerkt met aanbevolen literatuur en worden studenten meer gestimuleerd zelf bronnen te zoeken. Daarnaast wordt er veel gebruik gemaakt van (actuele) artikelen bijvoorbeeld uit Technisch Weekblad, de Ingenieur, Intermediair, FEM, Financieel Dagblad. Deze worden in colleges uitgereikt en/of via Blackboard verspreid. In de latere jaren komen ook meer specialistische onderwerpen en Engelstalige literatuur aan bod. Bij het keuzevak technologische innovatie bijvoorbeeld waren dit jaar de onderwerpen: een veilige robotarm, elektronische polymeren, Self Healing Materials en medische zelfdiagnose apparatuur. De literatuur (artikelen) was dit jaar geheel Engelstalig. Commercieel Ingenieur leidt haar studenten op voor zowel een nationale als internationale markt. De business-to-businessmarkt is immers al snel internationaal. Talenkennis, kennis van verschillende culturen, internationale marketing, internationale wet- en regelgeving zijn dan ook belangrijk. CI heeft ervoor gekozen in de eerste 5 blokken van de opleiding te werken met realistische, op de praktijk gebaseerde projecten die door docenten zijn ontwikkeld. In het tweede jaar neemt de praktijkcomponent toe in de minor en blok 2.4. De projecten zijn in 2007 met de werkveldcommissie besproken om het realiteitsgehalte te checken. Leren in de praktijk gebeurt bij de opleiding Commercieel Ingenieur gedurende stage, bedrijfsproject en afstuderen, in totaal anderhalf jaar van het curriculum. Commercieel Ingenieur leidt op voor een zeer breed beroepenveld; de combinatie techniek en commercie is te vinden in uiteenlopende functies bij zeer diverse organisaties. De stages en afstudeeropdrachten die studenten vervullen lopen dan ook zeer uiteen. De opleiding heeft ervoor gekozen studenten zelf te laten zoeken naar een praktijkplek voor stage en afstuderen. Studenten kunnen zo hun praktijkdeel optimaal afstemmen op hun eigen wensen en de competenties waaraan ze willen werken. Bovendien is de opleiding van mening dat gebruik maken van een netwerk, het zoeken naar een gat in de stagemarkt en jezelf verkopen behoren tot de competenties van een commercieel ingenieur. De opleiding beschikt daarom niet over een databank waarin gezocht kan worden en bemiddelt niet. Vacatures van bedrijven voor een stage- of afstudeerplek die binnenkomen bij het Bureau Bedrijfscontacten worden bekend gemaakt via een prikbord in de gang en via Blackboard. Bedrijfsprojecten worden door de opleiding verworven. De doelen die iedere student in de praktijkprojecten dient te bereiken zijn vastgelegd in het Handboek bedrijfscontacten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

21 Vier van de 13 docenten hebben naast hun werkzaamheden in het onderwijs een eigen praktijk in het beroepenveld. Twee van de andere docenten zijn actief in beroepsverenigingen: KIVI NIRIA en LVSB (landelijke vereniging voor supervisie en andere begeleidingsvormen). Alle docenten van de opleiding zijn betrokken bij stage en/of afstuderen, als stage- of afstudeerbegeleider of als assessor en houden zo contact met de praktijk. De opleiding heeft een werkende werkveldcommissie. Niet alleen is het beroepsprofiel tot stand gekomen en wordt het geactualiseerd met het werkveld, ook neemt de werkveldcommissie steekproeven uit de afstudeerwerkstukken om de kwaliteit ervan te beoordelen. In de contacten met de werkveldcommissie zijn altijd docenten van de verschillende peilers van CI (techniek, commercie en communicatie/talen) vertegenwoordigd. De contacten met het werkveld worden ingezet voor eigen deskundigheidsbevordering en voor het onderwijsprogramma: gastcolleges door mensen uit de praktijk worden veelal via deze contacten geregeld. De opleiding kent geen eigen lectoraat. Wel is één docent betrokken bij het Lectoraat Filosofie en Beroepspraktijk en ontwikkelt daar een hogeschoolbrede minor Filosofie en Ethiek. Drie docenten van het team van CI zijn betrokken bij twee verschillende projecten van het Lectoraat Ondernemen & Innoveren. De kennis en ervaring die zij daar opdoen, vloeien direct terug in de lessen. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het programma van de opleiding biedt via realistische praktijkgerichte opdrachten en via de stages en de afstudeerfase aan de student ruime mogelijkheden om zijn kennis te ontwikkelen in interactie met het beroepenveld; de gebruikte vakliteratuur en het studiemateriaal zijn exemplarisch voor het CI-domein. De opleiding besteedt aantoonbaar en in voldoende mate aandacht aan de verschillende deelgebieden van commercie, techniek en vreemde talen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

22 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De competenties waar de opleiding toe opleidt, zijn vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. Parallel aan de ontwikkeling van opleidingslijnen is bovendien gestart met het afpellen van eindcompetenties: het omschrijven van 3 niveaus per eindcompetentie. Aangezien in de eerste twee jaar van het curriculum de basis wordt gelegd en daarna kan worden gedifferentieerd, heeft de opleiding eerst gekeken naar het te behalen competentieniveau in de eerste twee jaar op gebied van commercie, techniek en communicatie. Dit is de basis die alle studenten met betrekking tot de diverse competenties moeten behalen. Nadat in een eerder stadium de competenties waren afgepeld en goedgekeurd, zijn alle competentieniveaus, gecombineerd met de inhoudslijnen per blok verwerkt in de zogenaamde blokkendoos. Hierin wordt de relatie aangegeven tussen de competenties en het onderwijs waarbij per blok alle competenties gecombineerd worden. Een voorbeeld van een blokkendoosbeschrijving van communicatie: Een pas afgestudeerd commercieel ingenieur demonstreert dat hij in staat is als professioneel commercieel ingenieur, alleen en/of in teamverband, in een technisch commerciële markt, zowel nationaal als internationaal: Hoofdcompetentie 6 met alle partijen waarmee hij in het werk te maken krijgt effectief te communiceren in het Nederlands, Engels en deels in een tweede vreemde taal deelcompetentie 6.1 Hij maakt hierbij op correcte wijze gebruik van de juiste media en stemt de boodschap af op de ontvanger Niveau 2 Doelstelling Toepassen mondelinge en schriftelijke vaardigheden bij adviseren Kennis adviesmodel rol van adviseur en geadviseerde weerstanden, rolconflicten relationele stijlen Vrije Attitude Interview/adviesgesprek Vaardigheden student kan in een gesprek wensen van opdrachtgever inventariseren en conceptadvies bespreken hij kan daarbij weerstanden, rolconflicten en relationele stijlen onderkennen en daarmee omgaan Context Advies aan reële opdrachtgever Houding Wil tot samenwerken, inlevingsvermogen Hulpmiddelen Aanvullend materiaal op Blackboard Aanbevolen: Nathans, Adviseren als tweede beroep en Block Feilloos adviseren, een praktische gids voor adviesvaardigheden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

23 De programmaonderdelen van de opleiding bereiden voor op alle eindkwalificaties van de opleiding. Echter, de student kan, als regisseur van zijn eigen studie, ten dele kiezen welke competenties hij zich wil eigen maken, en in welke fase van zijn studie in jaar 3 of 4 (stage, bedrijfsproject, minor of afstuderen) hij dat gaat doen. Zo zijn voor Communicatie/vreemde talen alleen de eindniveaus vastgelegd en bepalen studenten zelf wanneer ze dit in jaar 3 en 4 bereiken. In de te onderscheiden blokken vindt geen concentrisch onderwijs plaats maar (zie onderwijsvisie) is het onderwijs constructivistisch georganiseerd. Er is sprake van een toenemende moeilijkheidsgraad in de opdrachten. Het onderwijs vertoont daardoor verticale samenhang. Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding er zorg aan besteed dat de student de theorie van met name brede technische beginselen uit de literatuur herkent in de praktijk. Leren in de praktijk gebeurt bij de opleiding Commercieel Ingenieur gedurende stage, bedrijfsproject en afstuderen, in totaal anderhalf jaar van het curriculum. Studenten kunnen hun praktijkdeel optimaal afstemmen op hun eigen wensen en de competenties waaraan ze willen werken. Studenten kunnen in de vrije keuzeruimte minors volgen, hoofdfase minors worden gegeven in het eerste semester. Studenten die een andere taal willen leren, kunnen daarvoor ook de minorruimte gebruiken. Studenten kunnen de minorruimte eventueel ook in het buitenland volgen. Een optie voor samenwerking met internationale studenten, is via de studenten van de internationale opleiding Proces & foodtechnology van de Haagse Hogeschool of van de Hogeschool Zeeland (HZ). Deze hogeschool heeft een internationale commerciële minor voor techniekstudenten. Een kennismaking met de HZ staat voor 2008 op de agenda. CI zoekt ook naar een (geschikte) partneropleiding in het buitenland die zowel uitwisseling van studenten als docenten op termijn mogelijk maakt. In oktober 2007 is een aanvraag voor een buitenlandse partner ingediend bij het bureau buitenland van de hogeschool. Ook participeert de opleiding in de minor Global Design & Manufacturing die de academie TMD in het studiejaar aanbiedt. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de verschillende studieonderdelen zo beschreven dat de relatie tussen de competenties, beheersingsniveau per studiefase en leerdoelen per programmaonderdeel duidelijk zichtbaar is; het studieprogramma biedt zowel op theoretisch als praktisch gebied de studenten voldoende mogelijkheden om de competenties te verwerven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commercieel Ingenieur, De Haagse Hogeschool

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM College van Bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Media,

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica voltijd. Hogeschool Leiden

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica voltijd. Hogeschool Leiden Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica voltijd Hogeschool Leiden Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl Adviesrapport

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bio-Informatica voltijd. Hogeschool Leiden

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bio-Informatica voltijd. Hogeschool Leiden Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bio-Informatica voltijd Hogeschool Leiden Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl Adviesrapport

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Lifestyle Adviseur voltijd - deeltijd. Hogeschool Hanzesteden

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Lifestyle Adviseur voltijd - deeltijd. Hogeschool Hanzesteden Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Lifestyle Adviseur voltijd - deeltijd Hogeschool Hanzesteden Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E

Nadere informatie

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie voltijd en deeltijd

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie voltijd en deeltijd Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie voltijd en deeltijd Saxion Hogeschool IJselland Instituut Ruimtelijke Ordening en Milieu Rapport ten behoeve

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd. Hogeschool van Amsterdam

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd. Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd Hogeschool van Amsterdam Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool College van bestuur Haagse Hogeschool Postbus 13336 2501 EH DEN HAAG Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeelsmanagement deeltijd - afstandsonderwijs. Hogeschool NTI

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeelsmanagement deeltijd - afstandsonderwijs. Hogeschool NTI Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeelsmanagement deeltijd - afstandsonderwijs Hogeschool NTI Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding VORMGEVING. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Enschede, Zwolle

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding VORMGEVING. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Enschede, Zwolle Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding VORMGEVING ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Enschede, Zwolle Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding VORMGEVING voltijd - deeltijd CROHO:

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Human Technology voltijd. De Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Human Technology voltijd. De Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Human Technology voltijd De Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Ondernemerschap Voltijd-deeltijd-duaal. Hogeschool Saxion Next

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Ondernemerschap Voltijd-deeltijd-duaal. Hogeschool Saxion Next Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Ondernemerschap Voltijd-deeltijd-duaal Hogeschool Saxion Next Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E

Nadere informatie

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Algemene Operationele Technologie Voltijd Deeltijd - Duaal

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Algemene Operationele Technologie Voltijd Deeltijd - Duaal Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Algemene Operationele Technologie Voltijd Deeltijd - Duaal Hogeschool van Utrecht Faculteit Natuur en Techniek Instituut voor Innovatie, Industrie

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening deeltijd.

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening deeltijd. Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening deeltijd Hogeschool Leiden Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool NAO nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool Datum: 1 oktober

Nadere informatie

Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Accreditatie HBO bachelor opleiding. Informatica deeltijd. Hogeschool E3

Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Accreditatie HBO bachelor opleiding. Informatica deeltijd. Hogeschool E3 Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica deeltijd Hogeschool E3 Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Teamscan op accreditatiewaardigheid

Teamscan op accreditatiewaardigheid Teamscan op accreditatiewaardigheid De Teamscan accreditatiewaardigheid (in vervolg: scan) geeft inzicht in hoe het opleidingsteam ervoor staat met betrekking tot de opleidingsaccreditatie. De scan bestaat

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in de Zorg deeltijd voltijd/duaal. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in de Zorg deeltijd voltijd/duaal. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in de Zorg deeltijd voltijd/duaal Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Personeel & Arbeid P&A, voltijd en deeltijd

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Personeel & Arbeid P&A, voltijd en deeltijd Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Personeel & Arbeid P&A, voltijd en deeltijd Haagse Hogeschool Afdeling Management & Human Resources Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfswiskunde voltijd. De Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfswiskunde voltijd. De Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfswiskunde voltijd De Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde voltijd. Saxion Hogeschool Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde voltijd. Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde voltijd Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische bedrijfskunde voltijd

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commerciële Economie voltijd - deeltijd. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commerciële Economie voltijd - deeltijd. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commerciële Economie voltijd - deeltijd Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Rechten voltijd - deeltijd. Hogeschool Utrecht

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Rechten voltijd - deeltijd. Hogeschool Utrecht Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Rechten voltijd - deeltijd Hogeschool Utrecht Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Facility Management voltijd, deeltijd en duaal

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Facility Management voltijd, deeltijd en duaal Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Facility Management voltijd, deeltijd en duaal Saxion Hogeschool IJselland Instituut Hospitality & Facility Management Rapport ten behoeve van

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Farmaceutisch Consulent deeltijd. Hogeschool Saxion Next

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Farmaceutisch Consulent deeltijd. Hogeschool Saxion Next Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Farmaceutisch Consulent deeltijd Hogeschool Saxion Next Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hogeschool Leiden

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hogeschool Leiden Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd Hogeschool Leiden Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Logistiek en Technische Vervoerskunde voltijd - duaal

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Logistiek en Technische Vervoerskunde voltijd - duaal Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Logistiek en Technische Vervoerskunde voltijd - duaal School of Agriculture & Technology Hogeschool INHOLLAND Delft Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd en deeltijd. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd en deeltijd. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd en deeltijd Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool Utrecht

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool Utrecht Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd - duaal Hogeschool Utrecht Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen voltijd. Saxion Hogeschool Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen voltijd. Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen voltijd Saxion Hogeschool Enschede Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Bedrijfskunde deeltijd. Hogeschool NOVI

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Bedrijfskunde deeltijd. Hogeschool NOVI Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfskunde deeltijd Hogeschool NOVI Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl Adviesrapport

Nadere informatie

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening SPH, voltijd, deeltijd, duaal

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening SPH, voltijd, deeltijd, duaal Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening SPH, voltijd, deeltijd, duaal Haagse Hogeschool Afdeling Sociaal Pedagogische Hulpverlening Rapport ten behoeve

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Bouwtechnische Bedrijfskunde BtB Voltijd, duaal. Hogeschool Utrecht HU

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Bouwtechnische Bedrijfskunde BtB Voltijd, duaal. Hogeschool Utrecht HU Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde BtB Voltijd, duaal Hogeschool Utrecht HU Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde BtB

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Chemische Technologie voltijd. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Chemische Technologie voltijd. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Chemische Technologie voltijd Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Chemische Technologie voltijd CROHO nr. 34275 Haagse

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hogeschool Utrecht

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hogeschool Utrecht Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd Hogeschool Utrecht Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool INHOLLAND

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool INHOLLAND Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd - duaal Hogeschool INHOLLAND Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek.

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. In de BEROEPSCOMPETENTIES CIVIELE TECHNIEK 1 2, zijn de specifieke beroepscompetenties geformuleerd overeenkomstig de indeling van het beroepenveld.

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Verkeer en Logistiek deeltijd. Hogeschool NOVI

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Verkeer en Logistiek deeltijd. Hogeschool NOVI Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Verkeer en Logistiek deeltijd Hogeschool NOVI Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Verkeer en Logistiek deeltijd CROHO nr. 30100 Hogeschool

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Bedrijfskunde voltijd - deeltijd. Hogeschool Utrecht

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Bedrijfskunde voltijd - deeltijd. Hogeschool Utrecht Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Bedrijfskunde voltijd - deeltijd Hogeschool Utrecht Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd. Saxion Hogeschool Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd. Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd Saxion Hogeschool Enschede Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Engineering Design & Innovation voltijd - deeltijd. Hogeschool van Amsterdam

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Engineering Design & Innovation voltijd - deeltijd. Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Engineering Design & Innovation voltijd - deeltijd Hogeschool van Amsterdam Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Integrale Veiligheidskunde voltijd en deeltijd. Saxion Hogeschool, Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Integrale Veiligheidskunde voltijd en deeltijd. Saxion Hogeschool, Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Integrale Veiligheidskunde voltijd en deeltijd Saxion Hogeschool, Enschede Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Werktuigbouwkunde Voltijd. Academie Life Science, Engineering & Design Saxion Hogeschool Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Werktuigbouwkunde Voltijd. Academie Life Science, Engineering & Design Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Werktuigbouwkunde Voltijd Academie Life Science, Engineering & Design Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Werktuigbouwkunde

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool ,nuao r nederlands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool datum 29 september 2017 onderwerp

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management, Economie en Recht, deeltijd. Hogeschool NTI

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management, Economie en Recht, deeltijd. Hogeschool NTI Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management, Economie en Recht, deeltijd Hogeschool NTI Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatie en communicatie technologie deeltijd. Hogeschool NOVI

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatie en communicatie technologie deeltijd. Hogeschool NOVI Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatie en communicatie technologie deeltijd Hogeschool NOVI Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Communicatie deeltijd - afstandsonderwijs. Hogeschool NTI

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Communicatie deeltijd - afstandsonderwijs. Hogeschool NTI Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Communicatie deeltijd - afstandsonderwijs Hogeschool NTI Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde voltijd - deeltijd. Hogeschool van Amsterdam

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde voltijd - deeltijd. Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde voltijd - deeltijd Hogeschool van Amsterdam Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd / deeltijd. Haagse Hogeschool / TH Rijswijk

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd / deeltijd. Haagse Hogeschool / TH Rijswijk Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd / deeltijd Haagse Hogeschool / TH Rijswijk Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070)

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding International Business and Management Studies (IBMS) voltijd. Saxion Hogeschool Deventer

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding International Business and Management Studies (IBMS) voltijd. Saxion Hogeschool Deventer Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding International Business and Management Studies (IBMS) voltijd Saxion Hogeschool Deventer Commerciële Economie voltijd - deeltijd Saxion Hogeschool Enschede

Nadere informatie

OPSTELLEN EINDKWALIFICATIES OPLEIDING

OPSTELLEN EINDKWALIFICATIES OPLEIDING OPSTELLEN EINDKWALIFICATIES OPLEIDING MARIANNE KOK/HERBERT WOLDBERG/HVA Toelichting bij opt opstelellen van eindkwalificaties van een opleiding bij de HvA 1 Het opleidingsprofiel: De beroepspraktijk draagt

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Forensisch Onderzoek voltijd. Hogeschool van Amsterdam

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Forensisch Onderzoek voltijd. Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Forensisch Onderzoek voltijd Hogeschool van Amsterdam Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

FORMULIER STRATEGISCHE THEMA S OPLEIDING [NAAM]: INSTITUUT: (G)OC: INSTITUUTSDIRECTEUR: DATUM:

FORMULIER STRATEGISCHE THEMA S OPLEIDING [NAAM]: INSTITUUT: (G)OC: INSTITUUTSDIRECTEUR: DATUM: FORMULIER STRATEGISCHE THEMA S OPLEIDING [NAAM]: INSTITUUT: (G)OC: INSTITUUTSDIRECTEUR: DATUM: De (G)OC heeft als formele wettelijke vastgelegde taak het adviseren over de OER en het jaarlijks beoordelen

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hanzehogeschool Groningen

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hanzehogeschool Groningen Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd - deeltijd Hanzehogeschool Groningen Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool datum 29 december

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voor Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - compact. Saxion

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voor Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - compact. Saxion Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voor Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - compact Saxion Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Modemanagement voltijd. TMO, hogeschool voor modemanagement

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Modemanagement voltijd. TMO, hogeschool voor modemanagement Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Modemanagement voltijd TMO, hogeschool voor modemanagement Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica deeltijd

Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica deeltijd Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica deeltijd Hogeschool voor Management en Documentaire Informatievoorziening Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070)

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd. Saxion Hogeschool Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd. Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd CROHO nr. 34406 Saxion Hogeschool

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding DOCENT BEELDENDE KUNST EN VORMGEVING. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Zwolle

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding DOCENT BEELDENDE KUNST EN VORMGEVING. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Zwolle Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding DOCENT BEELDENDE KUNST EN VORMGEVING ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Zwolle Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding DOCENT BEELDENDE

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in de Zorg - deeltijd - Hogeschool INHOLLAND

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in de Zorg - deeltijd - Hogeschool INHOLLAND Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in de Zorg - deeltijd - Hogeschool INHOLLAND Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl Adviesrapport

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Commerciële Textielkunde voltijd. Saxion Hogeschool Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Commerciële Textielkunde voltijd. Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Commerciële Textielkunde voltijd Saxion Hogeschool Enschede Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Hoger Hotelonderwijs voltijd deeltijd - duaal. Saxion Hogeschool Deventer

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Hoger Hotelonderwijs voltijd deeltijd - duaal. Saxion Hogeschool Deventer Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Hoger Hotelonderwijs voltijd deeltijd - duaal Saxion Hogeschool Deventer Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Informatica voltijd - deeltijd - duaal. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Informatica voltijd - deeltijd - duaal. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Informatica voltijd - deeltijd - duaal Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Bouwkunde voltijd (Croho 34263) Civiele Techniek voltijd (Croho 34279)

Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Bouwkunde voltijd (Croho 34263) Civiele Techniek voltijd (Croho 34279) Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Bouwkunde voltijd (Croho 34263) Civiele Techniek voltijd (Croho 34279) Saxion Hogeschool Enschede Instituut Bouwkunde en Civiele Techniek Rapport

Nadere informatie

BEOORDELINGSKADER EN -PROCEDURE VOOR DE CERTIFICERING VAN BEDRIJFSOPLEIDINGEN TOURMANAGER

BEOORDELINGSKADER EN -PROCEDURE VOOR DE CERTIFICERING VAN BEDRIJFSOPLEIDINGEN TOURMANAGER BEOORDELINGSKADER EN -PROCEDURE VOOR DE CERTIFICERING VAN BEDRIJFSOPLEIDINGEN TOURMANAGER 1. INLEIDING Het certificeringsonderzoek voor de aanbieders van opleidingen voor tourmanager heeft de vorm van

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd. Saxion Hogeschool Enschede

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd. Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd Saxion Hogeschool Enschede Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Vormgeving voltijd. Design Academy Eindhoven

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Vormgeving voltijd. Design Academy Eindhoven Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Vormgeving voltijd Design Academy Eindhoven Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl Adviesrapport

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Film en Televisie voltijd. Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Film en Televisie voltijd. Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Film en Televisie voltijd Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Film en Televisie voltijd Amsterdamse

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Communicatie voltijd - deeltijd. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Communicatie voltijd - deeltijd. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Communicatie voltijd - deeltijd Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commerciële Economie voltijd - deeltijd. Fontys Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commerciële Economie voltijd - deeltijd. Fontys Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Commerciële Economie voltijd - deeltijd Fontys Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Besluit. Raad van bestuur. Saxion Hogescholen. Postbus KB ENSCHEDE

Besluit. Raad van bestuur. Saxion Hogescholen. Postbus KB ENSCHEDE Raad van bestuur Saxion Hogescholen Postbus 70000 7500 KB ENSCHEDE Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Informatiedienstverlening

Nadere informatie

Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Bachelor opleidingen Social Work CMV en SPH deeltijd - afstandsonderwijs. Hogeschool NTI

Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Bachelor opleidingen Social Work CMV en SPH deeltijd - afstandsonderwijs. Hogeschool NTI Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Bachelor opleidingen Social Work CMV en SPH deeltijd - afstandsonderwijs Hogeschool NTI Adviesrapport Toets Nieuwe Opleiding HBO Bachelor opleidingen Social Work

Nadere informatie

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten Document / Informatie P = Prettig ; N = Noodzakelijk Algemene input voor schrijven zelfevaluatie 1. (P) Interne rapport tussentijdse audit op onderwijskwaliteit/accre-ditatiewaardigheid Suggesties NQA

Nadere informatie

Hogeschool van Amsterdam

Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Amsterdam Fashion Institute, opleiding Technisch Commerciële Confectiekunde voltijd Hogeschool van Amsterdam Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070)

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, deeltijd. Hogeschool NTI

Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, deeltijd. Hogeschool NTI Adviesrapport Accreditatie HBO bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, deeltijd Hogeschool NTI Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde voltijd. Hogeschool INHolland

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde voltijd. Hogeschool INHolland Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde voltijd Hogeschool INHolland Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Scheepsbouwkunde Voltijd. Hogeschool INHOLLAND

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Scheepsbouwkunde Voltijd. Hogeschool INHOLLAND Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Scheepsbouwkunde Voltijd Hogeschool INHOLLAND Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd. Saxion Hogescholen, locatie Deventer

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd. Saxion Hogescholen, locatie Deventer Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Accountancy voltijd Saxion Hogescholen, locatie Deventer Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming CMV voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool van Amsterdam

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming CMV voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming CMV voltijd - deeltijd - duaal Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Culturele

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO postinitiële Master opleiding Managing Human Resources deeltijd. Hogeschool Saxion, Deventer

Adviesrapport Accreditatie HBO postinitiële Master opleiding Managing Human Resources deeltijd. Hogeschool Saxion, Deventer Adviesrapport Accreditatie HBO postinitiële Master opleiding Managing Human Resources deeltijd Hogeschool Saxion, Deventer Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd. Haagse Hogeschool

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd. Haagse Hogeschool Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd Haagse Hogeschool Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl Adviesrapport

Nadere informatie

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies Toetsplan Masteropleiding Studies 2017-2018 JAAR 1 semester 1 Blok 1 Blok 2 vaktitel vakcode week 1-7 colleges week 8/9/10 (her)toetsing week 11-17 colleges week 18/19/20 (her)toetsing Conflicten in het

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd. Saxion Hogescholen

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd. Saxion Hogescholen Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd Saxion Hogescholen Adviesrapport ten behoeve van Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van bestuur Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Facility

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool INHolland

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool INHolland Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - duaal Hogeschool INHolland Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/ Overheidsmanagement voltijd - deeltijd. Saxion

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/ Overheidsmanagement voltijd - deeltijd. Saxion Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bestuurskunde/ Overheidsmanagement voltijd - deeltijd Saxion Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Journalistiek voltijd. INHOLLAND Select Studies

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Journalistiek voltijd. INHOLLAND Select Studies Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Journalistiek voltijd INHOLLAND Select Studies Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor. Opleiding voor Ergotherapie, voltijd. Hogeschool van Amsterdam

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor. Opleiding voor Ergotherapie, voltijd. Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor Opleiding voor Ergotherapie, voltijd Hogeschool van Amsterdam Amsterdamse Hogeschool voor Paramedische Opleidingen Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor Opleiding

Nadere informatie

Instituut Life Science & Technology Saxion Hogeschool Enschede

Instituut Life Science & Technology Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Chemie,Chemische Technologie, Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek, voltijd Instituut Life Science & Technology Saxion Hogeschool Enschede Adviesrapport

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Logistiek en Technische Vervoerskunde voltijd - deeltijd. Hogeschool van Amsterdam

Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Logistiek en Technische Vervoerskunde voltijd - deeltijd. Hogeschool van Amsterdam Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Logistiek en Technische Vervoerskunde voltijd - deeltijd Hogeschool van Amsterdam Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870

Nadere informatie

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeel & Arbeid voltijd en deeltijd. Hogeschool Leiden Cluster Management & Bedrijf

Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeel & Arbeid voltijd en deeltijd. Hogeschool Leiden Cluster Management & Bedrijf Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeel & Arbeid voltijd en deeltijd Hogeschool Leiden Cluster Management & Bedrijf Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Personeel & Arbeid

Nadere informatie