Beschouwing t.a.v. financiële ontwikkelingen m.b.t. Veiligheidsregio Twente (VRT)

Transcriptie

1 MEMO AAN VAN DATUM ONDERWERP DB Secretaris Veiligheidsregio Twente Beschouwing t.a.v. financiële ontwikkelingen m.b.t. Veiligheidsregio Twente (VRT) Beschouwing t.a.v. ontwikkelingen m.b.t. financiën Veiligheidsregio Twente (VRT) 1. Inleiding In dit memo wordt inzicht gegeven in de stand van zaken met betrekking tot de financiën van Veiligheidsregio Twente (VRT). Om het inzicht te kunnen geven wordt kort stil gestaan bij het ontstaan en de ontwikkeling van Veiligheidsregio Twente. Vervolgens wordt ingegaan op de opbouw van de huidige taakstelling, de invulling hiervan tot nu toe en het beeld van externen, de accountant en Deloitte, hierop. Hierna wordt vooruit gekeken naar de mogelijke effecten van een eventueel aanvullende taakstelling voor de organisatie. Naast dit memo liggen in deze vergadering van het Dagelijks Bestuur twee voorstellen voor met betrekking tot de jaarrekening 2013 en de begroting Dit memo dient als achtergrondinfo / nader afwegingskader bij de besluitvorming over deze onderwerpen. 2. Ontwikkeling VRT Ontstaan Veiligheidsregio Twente en regionalisering brandweer ( ) In mei 2011 is de VRT gevormd uit de toenmalige Hulpverleningsdienst van de regio Twente. Uitgangspunt is de Wet Veiligheidsregio (Wvr) waarin zowel organisatorische voorwaarden zijn vermeld, als de uit te voeren taken. Deze zijn vertaald in een gemeenschappelijke regeling, visiedocument, risicoprofiel, beleidsplan en organisatieplan. Deze documenten zijn vastgesteld door het bestuur van de VRT. De VRT voert, naast de wettelijke taken, één nietwettelijke taak uit. Het betreft de landsgrensoverschrijdende samenwerking. Na een aantal regionalisatietrajecten, te weten het regionaal organiseren van de crisisorganisaties voor gemeentelijke taken, bevolkingszorg en communicatie in 2012 en het overdragen van de brandweertaak aan de VRT in 2013, voldoet de VRT aan de wettelijke eisen van de Wvr. Daarmee kon in 2013 een begroting gemaakt worden die representatief is voor de totale organisatie (GHOR, brandweer en veiligheidsbureau). De inkomsten, uitgaven, risico s, reserves en de consequenties van de lopende taakstellingen zijn hierdoor in beeld. Inrichting P&C 2014 is het jaar waarin de financiën VRT nadere aandacht krijgen op basis van feiten en ervaringen. De programmabegroting is uitgewerkt in een productenbegroting, lopende bezuinigen worden verder ingevuld, risico s worden nader gespecificeerd, waarna de noodzakelijke reserves worden bepaald. Daarnaast loopt er een onderzoek naar de mogelijkheden voor een nieuwe financieringssystematiek. De organisatie heeft n.a.v. de accountantscontrole in 2013 en een tussentijdse controle verbeteringsadviezen opgepakt, wat heeft geresulteerd in een goedgekeurde verklaring voor de jaarrekening. P&C onderwerpen van de VRT worden inmiddels structureel besproken met een ambtelijke adviesgroep. Daarin zijn een aantal gemeenten vertegenwoordigd door middel van een gemeentesecretaris, financieel deskundigen en een inhoudelijk deskundige. Deze groep zorgt er ook voor de afstemming met de 14 wethouders van de gemeenten in het overleg met portefeuillehouders financiën. Evaluatie financieringssystematiek en taken VRT Momenteel verricht Deloitte op verzoek van het Algemeen Bestuur een evaluatie van de financieringssystematiek en de taken van de VRT. Hier voor zijn de volgende doelstellingen geformuleerd: 1. Evalueer het takenpakket van de VRT aan de hand van de productenbegroting. MEMO BESCHOUWING T.A.V. ONTWIKKELINGEN M.B.T. FINANCIËN VEILIGHEIDSREGIO TWENTE (VRT)

2 PAGINA 2/6 2. Evalueer de huidige financieringssystematiek en inventariseer alternatieve financieringsvormen. Afhankelijk van het uit te voeren takenpakket en de keuze voor een verdeling van de kosten over de gemeenten behouden gemeenten hun relatieve voordeel of nadeel of krijgen ze een structureel voordeel of nadeel. 3. Opbouw taakstelling en invulling tot nu toe In 2012 is in het principebesluit m.b.t. de regionalisering van de brandweer naast de bestaande taakstelling een aanvullende taakstelling aan de VRT opgelegd van 3,1mln. Hiermee is de totale taakstelling voor de VRT op 4,8 mln. gekomen. Dit bedrag komt overeen met 10% van het begrotingstotaal. De brandweerkolom neemt 92% van deze taakstelling voor haar rekening, de overige kolommen (GHOR en VB) 8 %. In onderstaand overzicht is weergegeven hoe de taakstelling van Veiligheidsregio Twente tot nu toe is opgebouwd. Overzicht taakstellende bezuinigingen VRT P-besluit (3,2 mln.) Bezuinigingen VRT - Bezuiniging Regio Twente tranche v.a Bezuiniging Regio Twente tranche v.a Bezuinigingen Rijk v.a Traject BT Principebesluit - Reeds lokaal ingeboekt v.a Overhead v.a Additionele besparingen v.a Bezuinigingen voor 28 april v.a Fin. tussenstap - Garantiebijdrage (langjarig gemiddelde) v.a Taakstelling Brandweer v.a Overig - Begroting 2013: niet toegekende p-index v.a Lopende taakstelling vorige bezuinigingsronde v.a Als gevolg van de regionalisering van de brandweer en de gemeentelijke crisisorganisatie zijn er ook al structurele voordelen merkbaar voor de gemeenten. Bijvoorbeeld schaal- en inkoopvoordelen. Ook is door de gunstige financieringsvoorwaarden van de vaste activa een structureel voordeel voor de gemeenten gerealiseerd van 0,7mln. Naast bovenstaande taakstellingen wordt Veiligheidsregio Twente geconfronteerd met teruglopende inkomsten uit het openbaar brandmeldsysteem (OMS). 2

3 PAGINA 3/6 In onderstaande tabel zijn de bedragen weergegeven vanaf 2011 t/m Ontwikkeling begrotingskader * waarbij t.b.v. de vergelijking het jaar 2011 als basis is genomen voor het loon- en prijspeil 2010/ / ,9 47,5 46,2 44,9 44,9 43,7 43,5 * het overzicht is met inbegrip van de teruggaaf van het structurele rentevoordeel m.i.v Invulling huidige taakstelling tot nu toe Door voortvarend en tijdig met deze opgave aan het werk te gaan is hiervan inmiddels een groot deel, ca 4,0 mln gerealiseerd in Dit betekent dat nog. 1,0 mln. van de huidige taakstelling resteert. In het traject van regionalisering is reeds een deel van de taakstelling van de brandweer ingevuld (ca 1,5 mln). Sinds de regionalisering van de brandweer per , is het totaal van de bezuinigingen en teruglopende inkomsten tot dusver opgevangen door: Reductie management en aanvullende formatieplaatsen Harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden Reductie hulpverlenings- en redvoertuigen Schrappen van 1 duikteam Besparingen op inkoop en ICT Herijking van de organisatie en de financiering van het oefenprogramma Efficiëntere bedrijfsvoering De resterende taakstelling zal voor het gros moeten worden ingevuld met efficiency maatregelen uit het project innovatieve incidentbestrijding. Te denken valt hierbij aan het reduceren van de tankautospuiten (TS) met 20%: van 52 naar 41 tankautospuiten. Dit alles heeft geleid en zal verder leiden tot een soberder, maar te accepteren (brand)veiligheidsniveau. Daarbij blijft de minimale noodzakelijke sterkte voor de rampenbestrijding, waarmee nog bijstand aan andere regio s verleend kan worden, op orde. 4. Beeld vanuit externen Het beeld van de externe financiële adviseurs is dat het saldo-overschot van 4 mln op de jaarrekening van 2013 een vertekend beeld geeft van de financiële waarde van Veiligheidsregio Twente. Ter vergelijking: in de jaren ervoor was er sprake van een positief saldo op de begroting van enkele tonnen. Als er gekeken wordt naar de bevindingen van Ernst en Young -de accountant- en van Deloitte - het bureau dat adviseert aangaande de nieuwe financiering systematiek- stellen zij allen dat de reserves van de VRT beperkt zijn en dat de kosten in vergelijking tot andere veiligheidsregio s niet hoog zijn. Het vet op de botten ontbreekt. Het (incidentele) overschot van 2013 is toe te schrijven aan een sober uitgavenpatroon in combinatie met een tijdige realisatie van opgedragen bezuinigingen. De huidige taakstelling die is opgelegd aan de VRT leidt tot een acceptabel kwaliteitsniveau van de wettelijke taken die de Wvr de VRT stelt. Met deze opgave zijn de uitvoeringsmogelijkheden van wettelijke taken nog in voldoende mate geborgd. Die garanties zijn echter met een substantiële extra taakstelling, volgens de externe financiële adviseurs niet meer te geven. Aanvullende taakstellingen zullen leiden tot discussie en een bestuurlijke keuze over wat er bezuinigd kan worden. 3

4 PAGINA 4/6 5. Insteek gemeenten en rijk m.b.t. toekomstige financien In de afgelopen periode hebben gemeenten met enige regelmaat gezinspeeld op verdere lastenverlichting. Deze boodschap wordt naar verwachting ook in de nabije toekomst door gemeenten herhaald. Het gaat hierbij om de volgende zaken: Mogelijk nemen gemeenten over de begroting 2015 het standpunt in dat de loon- en prijscompensatie van 1.3mln over het jaar 2013 en 2014, moet worden gecompenseerd. Er zijn signalen van gemeenten waarbij om een aanvullende bezuinigingsopgave wordt gevraagd. Evaluatie financieringssystematiek en taken VRT: op basis van de uitkomst van de evaluatie financieringssystematiek en taken van de VRT levert dit voor sommige gemeenten een voordelig herverdeeleffect op, maar voor sommige gemeente is dit ook nadelig te noemen en is een taakstelling en bezuiniging aan de gemeente niet uit te sluiten. Daarnaast is het Ministerie voornemens om andermaal de Rijksbijdrage (BDUR) te korten en is er bovendien sprake van een mogelijke wijziging in de landelijke financieringsstromen: er zijn gedachten om een deel van deze middelen rechtstreeks te bestemmen voor initiatieven die landelijke worden bekostigd. Dit betekent dus een negatief effect op de begroting van de VRT. 6. Effecten aanvullende taakstellingen Het instapniveau van de gemeenten met betrekking tot de brandweertaken in de VRT in 2013 was verschillend. Dit historische niveau voldeed niet op alle punten aan de Wvr (bijv. de opkomsttijden). Sinds 2013 wordt door de VRT, kolom brandweer, gewerkt aan het optimaliseren van het historische instapniveau t.a.v. brandweerzorg. Hierbij ligt de focus vooral op het oplossen van knelpunten en harmonisatie van taken. Daarnaast wordt er aandacht geschonken aan de preventieve taak. Dit heeft met name geleid tot een verschuiving van de taken binnen de brandweer: van repressie naar preventie (Advies, Toezicht, Brandveilig Leven). Dit is gedaan conform de visie Brandweer Twente over morgen. Tegelijkertijd is gewerkt aan het invullen van de huidige taakstelling. Dit is gedaan door waar mogelijk efficiënter te gaan werken, het herverdelen van materieel en materiaal en snoei in bestaande middelen (personeel, materieel en materiaal). Dit gebeurt binnen de kaders van het principebesluit (geen kazernes sluiten tot 2018, personeel één-opéén over, geen gedwongen ontslagen) en met draagvlak van de brandweermedewerkers (beroeps en vrijwilligers). Al deze maatregelen leiden tot een geoptimaliseerd historisch niveau, met een verantwoord basisniveau t.a.v. brandveiligheid en crises. Doorkijk effecten beperkte aanvullende taakstelling Hiermee zijn de efficiency mogelijkheden binnen de VRT nagenoeg benut. Een extra taakstelling van een aantal tonnen kan de VRT (Veiligheidsbureau, brandweer en GHOR) nog realiseren door te stoppen met de niet-wettelijke taak en het kwaliteitsniveau van de uitvoering van wettelijke taken enigszins te verminderen binnen de bandbreedte van het principebesluit (geen sluiting van kazernes, geen gedwongen ontslagen beroeps/vrijwilligers, aandacht voor preventie). Doorkijk effecten aanzienlijke aanvullende taakstelling Effecten voor de organisatie VRT Een extra taakstelling van vele tonnen tot miljoenen kan alleen worden gerealiseerd wanneer de uitgangspunten uit het principebesluit worden losgelaten. De grootste effecten zullen merkbaar zijn in de kolom brandweer: dit betekent in elk geval een vermindering van de brandweerzorg, waarbij wettelijke taken beperkter of niet meer worden uitgevoerd. In dat geval zal vanuit minder kazernes en met minder personeel (m.n. vrijwilligers) gewerkt worden. Voor de GHOR en het Veiligheidsbureau betekent een aanvullende taakstelling korten op personeel. Aanzienlijke bezuinigingen betekenen bovendien het loslaten van de visie van de VRT en de brandweer: korten op / stoppen met preventieve taken. Dit gaat in tegen de uitgangspunten van het bestuur om juist meer aandacht te hebben voor de mogelijkheden die bijdragen tot het voorkomen van incidenten, crisis. 4

5 PAGINA 5/6 In onderstaande tabel is zijn de effecten van de bezuinigingen per kolom weergegeven. Aandeel in begroting Aandeel personeelslasten in begroting Bezuinigingsopties Veiligheidsbureau 4,6% 90% Taken minder of niet meer uitvoeren GHOR 3,4% 90% Taken minder of niet meer uitvoeren Brandweer 92% 65% Taken minder of niet meer uitvoeren Effect? Minder personeel Minder personeel Minder personeel (m.n. vrijwilligers) Minder gebouwen Minder materieel Effecten voor de maatschappij Een substantiële extra bezuinigingsopgave heeft voor de maatschappij als consequentie dat het minimumniveau van veiligheid van de inwoners van Twente onder druk staat. Het basisvoorzieningenniveau voor brandweerzorg zal lager worden dan het historisch instapniveau. Het is niet mogelijk om het verdwijnen van repressieve slagkracht te compenseren met meer preventieve voorzieningen. De brandweer zal bijvoorbeeld in meer gevallen later bij een incident ter plaatse komen. Daarnaast is het gevolg dat minder snel over de noodzakelijke bijstand beschikt kan worden met als bijkomend gevolg dat in bepaalde gebieden geen voertuigen beschikbaar meer zijn. In dit scenario is het moeilijk om buiten de regio bijstand te verlenen. Voertuigen kunnen maar beperkt beschikbaar zijn voor oefeningen en opleidingen. Schades en reparaties hebben direct effect op de paraatheid. De effecten zullen zoals hiervoor aangegeven met name bij de brandweer zichtbaar zijn in de afname van de repressieve slagkracht. In onderstaande tabel is hiervan een overzicht gegeven. Weergegeven is de situatie in 2018 als de lopende bezuinigingen zijn doorgevoerd en als er in 2018 extra bezuinigingen doorgevoerd zijn (indicatief 1,5 mln.). Uitgangspunt bij deze invulling is dat een TS ca. 0,375 mln/jaar kost en een vrijwilliger 0,0075 mln/jaar kost, waarbij rekening gehouden moet worden met een factor 3 voor een gegarandeerde beschikbaarheid. Een beroeps kost 0,07 mln/jaar, waarvoor een factor 4 geldt en een kazerne, het gebouw, ca. 0,09 mln/jaar. Ontwikkeling repressieve slagkracht bij een taakstelling van 1,5 mln (100%) 2018 (lopend) 2018 (extra) TS Personeel (repr.) Kazernes Effecten voor de gemeentelijke organisaties Bij een bezuiniging van een dergelijke omvang zal een aantal gemeenten de kwaliteit van de brandweer zorg zien teruglopen. Daar komt bij dat ze naar alle waarschijnlijkheid daarvoor financieel slechts beperkt worden gecompenseerd. Een extra bezuinigingsopgave zal naar verwachting de implementatie van de herfinancieringssystematiek aanzienlijk compenseren. 7. Voorstel nieuw beleid Begin 2015 zal het AB van de VRT het tweede beleidsplan kunnen vaststellen van de VRT, nadat de gemeenteraden hun zienswijze kenbaar hebben gemaakt. Het beleidsplan is o.m. gebaseerd op het geactualiseerde risicoprofiel. Vervolgens zal jaarlijks het beleidsplan in het 4 e kwartaal van ieder jaar worden geactualiseerd. Dan zullen ook voorstellen voor nieuw beleid en bijbehorende kosten worden voorgelegd ter besluitvorming aan het AB. Tijdig kunnen deze voorstellen dan aan gemeenteraden worden voorgelegd ter besluitvorming. Gemeenten zijn dan in de gelegenheid om evt. kosten op te nemen in hun meerjarenraming. Pas voor de begroting van 2016 zal overwogen worden of het opportuun is om voorstellen voor nieuw beleid die financiële gevolgen hebben in te dienen. 5

6 PAGINA 6/6 8. Ten slotte In 2013 heeft de VRT een eenmalig incidenteel overschot van ruim 4 mln. Dit saldo kan aanleiding geven tot een aantal mogelijke bestuurlijke besluiten. In het AB voorstel jaarstukken 2013 inclusief saldobestemming (dd.30 juni,2014) wordt een voorstel gedaan voor bestemmingen van het saldo. Kort verwoord worden daarin de volgende voorstellen gedaan: Ten eerste moet aan verplichtingen worden voldaan waarvoor bestuurlijk commitment bestaat en welke onvermijdelijk zijn worden. Daarnaast is het voorstel om: o euro te reserveren en daarvoor in het traject van nieuw beleid (beleidsplan VRT) inhoudelijke voorstellen voor innovatie te doen o het vervolgens resterende bedrag te doen toekomen aan de gemeenten. 6