6,2. Praktische-opdracht door een scholier 4906 woorden 22 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Inhoud

Transcriptie

1 Praktische-opdracht door een scholier 4906 woorden 22 april ,2 24 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud 1) Inhoud 2) Inleiding 3) Deelvraag 1: Wat is een totalitaire staat? 4) Deelvraag 2: Wat is propaganda? 5) Deelvraag 3: Wat zijn de verschillen tussen de propaganda van het communisme en het nationaalsocialisme? 6) Deelvraag 4: Wat zijn de overeenkomsten tussen de propaganda van het communisme en het nationaal-socialisme? 7) Analyse van de bronnen in het tekstboek 8) Analyse van de bronnen in het werkboek 9) Conclusie 10) Logboek 11) Bronvermelding Inleiding Wie totalitaire systemen zegt, zegt propaganda. Propaganda wordt gebruikt om overtuigingen op te dringen en mensen tot bepaalde handelingen aan te zetten. Het nationaal socialisme in Duitsland en het communisme in Rusland maakten in de Tweede Wereldoorlog gebruik van propaganda. In deze praktische opdracht beantwoorden we de onderzoeksvraag: Wat was de rol van propaganda in een totalitair systeem en wat waren de verschillen en de overeenkomsten tussen de propaganda van het nationaal socialisme in Duitsland en de propaganda van het communisme in Rusland? Dit doen we door middel van beeldbronnen te analyseren en deelvragen te stellen en te beantwoorden. De volgende deelvragen gaan we in deze praktische opdracht gebruiken: 1. Wat is een totalitaire staat? 2. Wat is propaganda? 3. Wat zijn de verschillen tussen de propaganda van het nationaal socialisme in Duitsland en de propaganda van het communisme in Rusland? 4. Wat zijn de overeenkomsten tussen de propaganda van het nationaal socialisme in Duitsland en de Pagina 1 van 12

2 propaganda van het communisme in Rusland? 1. Wat is een totalitaire staat? Totalitaire staat In een totalitaire staat is het individu volledig ondergeschikt aan de gemeenschap: de staat gaat voor alles en het belang van de groep (volk, ras, partij) staat altijd boven het belang van de enkeling. De rol van de leider is allesoverheersend en wordt tot idool gemaakt; hij is een substituut voor God. Een dergelijke staat kent een eenpartijstelsel en heeft een afkeer van parlementaire democratie. Verkiezingen worden vaak wel gehouden, maar dit alleen om te demonstreren hoe "eensgezind" het volk is. De massamedia staan volkomen in dienst van de staat en bedrijven onbeschaamde propaganda voor de regering. Ook de jeugd wordt volledig beïnvloed. Uiterlijk vertoon wordt erg belangrijk geacht, zoals militaire parades, fakkeloptochten en zorgvuldig georganiseerde partijbijeenkomsten. In die beïnvloeding wordt de ideologie voorgesteld als absoluut juist en krijgt ze een bijna godsdienstige lading. Er is een sterk geloof in de verlossing van het kwaad door middel van absolute trouw aan leider en leer. Dit kwaad bestaat uit het communisme, uit het kapitalisme uit 'het internationale jodendom', uit een combinatie daarvan. Symbolen als het hakenkruis en sikkel met hamer onderstrepen nog eens dat het gaat om een soort cultus. De geheime politie zorgt door middel van willekeurige arrestaties, geheime processen, deportaties en concentratiekampen voor een ijzeren handhaving van de orde. Hierdoor leven de onderdanen in permanente angst en gedragen zij zich zo onopvallend mogelijk. Een totalitaire staat hoeft niet perse fascistisch te zijn, maar het fascisme heeft wel alles in zich om een staat totalitair te maken. Complete definitie 'totalitaire staat': Een totalitaire staat is een staat waarin de overheid vanuit een monopoliserend machtscentrum het maatschappelijk leven in alles tracht te beheersen. In het kader van de totalitaire ideologie worden niet alleen alle denkbare beheersingsinstrumenten (technologisch, militair, economisch, psychologisch) aangewend, maar ook wordt van ieder individu een actieve inzet en een totale overgave aan de officiële idealen geëist. 2. Wat is propaganda? Propaganda Het Duitse nationaal socialisme en het Russische communisme maakten er gebruik van. Via de pers, radio, film en affiches werden het Russische en het Duitse volk overspoelt door de ideeën van de staat. Propaganda kun je zien als een deel van het systeem van de totalitaire staat. Andere delen zijn bijvoorbeeld de economie, het bestuurssysteem, de ideologie, de opvoeding, het onderwijs, de massamedia en het leger. De machthebbers in totalitaire staten willen dat hun ideologieën in alle Pagina 2 van 12

3 bevolkingsgroepen doordringen. Hun ideologie heeft betrekking op alle onderdelen van de maatschappij. Daarbij vormt propaganda een belangrijk hulpmiddel. De term 'propaganda' komt uit het Latijn (propagare) en betekent 'voortplanten', of, 'tot ontwikkeling brengen'. Hiermee bedoelt men dus de weloverwogen beïnvloeding van de houdingen, de meningen en de handelingen van een bepaald publiek, met gebruikmaking van symbolen, zoals woorden, kleding, gebaren, muziek, vlaggen, monumenten en afbeeldingen. Door middel van propaganda wordt getracht overtuigingen op te dringen of mensen tot bepaalde handelingen aan te zetten. Propaganda kan ontaarden in doelbewuste manipulatie; ze laat dan slechts één kant van een probleem zien en is er dan niet op gericht mensen hun eigen conclusies te laten trekken. In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog waren de methoden van propagandavoering gekenmerkt door het streven het publiek als het ware met grote hoeveelheden over vereenvoudigde leuzen te verzadigen. Behalve vereenvoudiging spelen herhaling en het gebruik van stereotiepen en vijandbeelden vaak een rol in propaganda. Propaganda kon ook door middel van korte films of imponerende symbolentaal. De verbondenheid met partij en leider, maar ook met ras en vaderland werd beklemtoond door het scheppen van een voorbeeldig type Duitsers, de blonde Germaan met blauwe ogen en langwerpige schedel. Evenals het type van het ideale gezin waarbij de vrouw voorgesteld werd als trouwe moeder en minnares. De Duitse man vervulde zowel de taak van soldaat als die van arbeider. Sleutelwoorden hierbij waren: wil, trouw en strijd. Naast deze positieve gerichte propaganda nam de negatieve een even grote, zoniet belangrijker plaats in (antisemitisme, ondermijnen van het moreel van de vijand psychologische oorlogsvoering etc.) De verbondenheid met het vaderland werd voorgesteld door idealisering van het landelijke leven, de folklore en de nationale geschiedenis. Dit laatste onderdeel speelde aan het einde van het Derde Rijk een bijzondere rol. Door het geven van historische voorbeelden, waarbij het Duitse volk buitenlandse overweldigers de baas was gebleven, trachtte de propaganda de bevolking een hart onder de riem te steken. Behalve de Joden, waren het ook de bolsjewieken die als te vernietigen voorbeeld en symbool voor alles wat het nationaal-socialisme in de weg stond door propagandamachine werd aangevallen. Hierbij werd gebruik gemaakt van zowel uiterlijke raskenmerken als karaktertrekken. Dit laatste deed men ook bij de Angelsaksische tegenstander en de Engelsen, die als brute imperialisten en kolonialisten, die met name in Zuid-Afrika tegen de Boeren misdaden hadden bedreven, gesymboliseerd. Ook de Amerikanen bezaten een decadente cultuur en zouden met hun gemengde bevolking slechts barbarij en cultuurloosheid over het beschaafde Europa brengen. Dit beeld van kinderen slachtofferende, bloedschendende joden, beestachtige bolsjewieken en verraderlijke Engelsen behoorde de Duitse bevolking schrik aan te jagen. Propaganda werd onder andere verspreid door middel van bladen, radio, kranten, brochures, affiches en pamfletten. Pagina 3 van 12

4 Het grootste propagandaresultaat werd aan het einde van de oorlog behaald, door tijdens een zorgvuldig voorbereide vergadering zijn gehoor de vraag voor te leggen of men de totale oorlog wenste. Het eenstemmige ja van de geselecteerde partijleden werd het antwoord van vrijwel de gehele Duitse bevolking. 3. Wat zijn de verschillen tussen de propaganda van het nationaal socialisme in Duitsland en de propaganda van het communisme in Rusland? Verschillen in propaganda De Duitse propaganda richtte zich, in tegenstelling tot de Russische propaganda, op het oproepen van jongen mannen voor bij voorbeeld de Reichsarbeitdienst of de SA en jongens voor de Hitlerjugend. De Russische propaganda legde niet al te veel nadruk op het oproepen van jonge mannen om bijvoorbeeld putten te gaan graven of ander dingen te prepareren aan het front of op het oproepen van jongens voor een soort van opvoedingskampen. Die opvoedingskampen of zeg maar de Russische Stalinjeugd bestond helemaal niet. De Duitse propaganda richtte zich, in tegenstelling tot de Russische propaganda, wat meer op het oproepen van jonge mannen en studenten om mee te vechten voor hun vaderland. De Duitse porpaganda richtte zich, in tegenstelling tot de Russische propaganda, ook op het tevreden stellen van de bevolking door het stellen van een zekere overwinning van Duitsland waarbij heel Europa haar vrijheid terugkrijgt. Het tevreden stellen van de bevolking hoort bij overtuigingen opdringen. Het oproepen van jonge mannen voor bijvoorbeeld de SA en de Reichsarbeitdienst, het oproepen van jongens voor de Hitlerjugend en het oproepen van jonge mannen en studenten om mee te vechten voor hun vaderland horen bij het aanzetten van mensen tot bepaalde handelingen. De Russische propaganda richtte zich, in tegenstelling tot de Duitse Propaganda, op: - het vechten voor de rijken nu en het vechten voor jezelf en je toekomst. - Het afbouwen van het socialisme door Lenin en nu Stalin. - Het overtuigen van de bevolking van de zekere zege van het socialisme/ communisme.- - Het oproepen van de soldaten om zich te laten inspireren door hun heldhaftige voorvaderen, de tsaren. - Het oproepen van de bevolking om mee te werken aan de (oorlog) industrialisatie die erg belangrijk was voor het communisme. - Het verslaan van de fascisten bij de proletarische tegenaanval: terugnemen wat van ons is door middel van hard werken. - Het oogsten en werken op het land door de bevolking ten gunste van iedereen. Propagandatreinen met filmzalen en drukkerijen erin reden rond om de analfabeten en de alfabeten te bereiken met hun propaganda Pagina 4 van 12

5 -Het verheerlijken van (Lenin en) Stalin. 4. Wat zijn de overeenkomsten tussen de propaganda van het nationaal socialisme in Duitsland en de propaganda van het communisme in Rusland? Overeenkomsten in propaganda -Beide propagandabeleidsvoeringen riepen jonge mannen op om te vechten voor het vaderland. -Bovendien richtten Rusland en Duitsland zich beide op het interpreteren van de vijand als zeer gevaarlijk. -Evenzo richtten beide zich op het stellen van een zekere overwinning voor het desbetreffende land. -Beide richtten zich ook op de importantie van de industrialisatie en dus ook de (oorlog)industrieën. -Beide richtten zich eveneens op het verheerlijken van de leider, Hilter in Duitsland en Stalin in Rusland. Ze doen zichzelf allebei voor als echte helden en goden. Ze laten het volk geloven dat ze de verlossers zijn. -Er wordt door beide leiders gestreefd naar een eenheid en samenhorigheid. -Als standpunt gebruiken ze vaak hun volk/land -Ze gebruikten allebei totale censuur alles werd via de mediawegen aangepakt. Analyse bronnen in het tekstboek Bron 1: De afbeelding is door iemand in Duitsland gemaakt in de tijd dat Hitler regeerde dus zo rond Je ziet een foto van 2 Duitse jongetjes van een jaar of 5 die een Duits uniform dragen met een hakenkruis erop. De afbeelding is gemaakt om de mensen in Duitsland te laten zien dat het nooit te vroeg is om het nationaal-socialisme erin te rammen. Hoe vroeger hoe beter. Dat je kinderen alleen mag opvoeden volgens Duitse normen en waarden. De boodschap is dus duidelijk bedoeld voor het Duitse volk. Ook is bij deze foto niet erg veel kleur gebruikt, sterker nog het is een zwart wit foto. Door dit zwart-wit contrast valt de afbeelding wel erg op want de kleuren zullen de aandacht niet trekken. Bron 2: Op de ene poster waar het oude doel op af wordt gebeeld, zie je de Tsaar met een schedel en botten in zijn handen. Achter hem staan twee adelaars.hij staat op een verhoging met om zich heen de kerk en de staat, deze hebben messen in hun hoeden en in hun handen. Voor hem staat een of ander belangrijk figuur met allemaal zakken geld om zich heen en een bisschop. Op de voorgrond zie je soldaten in een lange rij, sommigen zelfs op blote voeten. Zij worden aangespoord door een bevelhebber met een zweep in zijn handen. Met de afbeelding wordt het doel waarvoor ze vechten, de tsaar, weergegeven. Ze verdienden er zelf niets aan, behalve ongeluk en dood, al het geld ging naar de tsaar en de regering. De tsaar laat anderen voor zich werken en doet zelf niets. De kerk en staat zijn allemaal met onschuldige gezichten afgebeeld en kijken naar de tsaar. Die kijkt letterlijk neer op zijn soldaten die ongelukkig zijn afgebeeld. Deze poster is bedoeld voor het gewone volk, de arbeiders en soldaten. Pagina 5 van 12

6 Op de andere poster wordt het nieuwe doel afgebeeld. De tsaar is hier vervangen door de industrie. Die is nu het belangrijkste doel. Je ziet boeren en arbeiders en soldaten met een rode vlag, dat staat voor het communisme, die vechten tegen een persoon in het wit, dat staat vooe het westen. Op de poster zijn de huizen ook verbeterd ten opzichte van de eerste. Het land is beter ontwikkeld en de industrie is het stralende middelpunt op de poster. Verder staan op beide posters nog wat Russische teksten op het vel. Ook deze poster is voor het volk, de arbeiders en soldaten en maakt hen duidelijk waarvoor ze moeten strijden. De posters zijn gemaakt door D. Moop en zijn afkomstig uit Bron 3: Je ziet een poster afgebeeld waar soldaten met zijn allen aan een touw trekken. Het is een poster, waarbij men probeert om leden te werven voor de SA. Dat wordt duidelijk door de tekst die erbij staat geschreven: "Bij SA ontwikkelt u kameraadschap, taaiheid en kracht." Het kameraadschap wordt afgebeeld d.m.v. de lachende gezichten van de soldaten, die als kameraden met elkaar omgaan. Het touwtrekken verbeeld de kracht en de taaiheid. De poster is gemaakt in 1914 en is bedoeld om meer Duitsers als soldaat aan te trekken. Omdat in deze poster lichte kleuren zijn gebruikt krijgt het een best wel mooi en vrolijk uiterlijk. Daardoor zullen veel Duitsers wel hebben gedacht dat het erg aantrekkelijk zou zijn om als soldaat het land te dienen. Ook wordt door de poster duidelijk dat als soldaat de samenhorigheid en de liefde voor het volk erg versterkt wordt. Hitler hield in die tijd ook vaak toespraken dat je als soldaat het Duitse volk goed kon dienen. "Wordt soldaat en help Duitsland weer gezond te maken" zei hij in één van zijn toespraken in Bron 4: Deze propagandaposter is gemaakt door de Russische kunstenaar Gustav Klustis in je ziet het hoofd van Lenin met daarachter het vervaagde hoofd van Stalin. Verder zie je nog allerlei bouwwerken, een stad en auto s, maar dat is allemaal heel vaag te zien. De tekst bij deze poster is: onder Lenins vaandel voor de opbouw van het socialisme. Daarom is Stalin vervaagd weergegeven, hij moet vergeten worden en we moeten verder gaan met Lenin. Hij zal Rusland weer opbouwen. De kleur rood is ook sterk aanwezig, dit geeft het communisme weer. Bron 5: Op de poster zie je een student afgebeeld met een vlag met een hakenkruis erop. De poster is gemaakt om de studenten te laten zien dat Hitler ook de studenten nodig had. Ook zij moesten naar hem luisteren en zijn bevelen opvolgen. Er wordt ze opgeroepen te vechten voor Volk en Führer. De poster is in de jaren 30 gemaakt en is ontwikkeld door Hitler. Hitler wilde graag dat de studenten hem gehoorzaamden omdat hij intellectuelen als een bedreiging zag. Als er namelijk mensen waren die veel nadachten dan zouden zij ook wel eens kunnen zien dat Hitler helemaal niet zulke vaderlandslievende gedachtes had maar veel meer fascistische. De mensen zouden dan Hitler niet als Führer zien, maar als dictator. Als dat eenmaal zover was dan was Hitler niet meer zo zeker van Pagina 6 van 12

7 zijn zaak. De studenten zouden dan misschien andere mensen kunnen overhalen en in opstand kunnen komen. De jongen is afgebeeld als de perfecte jongen volgens Hitler: breed gebouwd, hoog voorhoofd, blond haar, blauwe ogen en met een vlag met hakenkruis in de hand. Bron 6: De poster is gemaakt in 1942 door V. Ivanov en O. Burova. Je ziet een zuil met een adelaar erop en daarvoor liggen soldaten met wapens en een rode vlag. Op de achtergrond zie je een generaal afgebeeld, maar ik weet niet wie dat is. Verder zie je nog een zuil met een opschrift. Het onderschrift bij deze poster luidt: moge het voorbeeld van onze voorvaderen u inspireren in deze oorlog. Dan zal die generaal wel een Oudrussische strijder zijn. De rode vlag staat weer voor het communisme en het doel van deze poster is duidelijk maken dat men de wapens weer op moet pakken en vechten voor het vaderland, nat zoals hun voorvaderen dat deden. De poster is voor alle Russische mannen gemaakt en wil hun aansporen om te vechten voor het Russische rijk. Bron 7: Je ziet een afbeelding van een soldaat met achter zich een vlag waar een hakenkruis op staat. Er staat een tekst bij geschreven: "Wij zullen overwinnen". De afbeelding is dus gemaakt om het Duitse volk aan te moedigen, Hitler probeerde hiermee duidelijk te maken dat de Duitsers het sterkste zijn. Het kan ook zijn dat de poster gemaakt is om de vijand af te schrikken. De tekenaar heeft dat effect goed bereikt door de soldaat zwarte kleding aan te doen en een dreigende blik in zijn ogen te geven. Bron 8: Je ziet een poster gemaakt door Toidze zo rond 1942 Op de poster zie je soldaten met geweren en zwaarden afgebeeld. De kunstenaar heeft goed duidelijk gemaakt dat het er hier om de Witte en de Roden gaat. DeWitte en de Roden verenigen elkaar om voor het vaderland te vechten. Er staat ook een tekst bij: " voor het Vaderland". De kunstenaar wil met deze poster duidelijk maken dat de Russen erg vaderlandslievend waren ingesteld. De Witte en de Roden gingen dus samen tegen de Duitsers vechten. Ook dit is een poster om de vijand bang te maken. De samenwerking moet imponeren. Bron 9: Je ziet Hitler afgebeeld als een machtig en zelf bewust persoon, Iemand die weet wat hij doet. Door de houding op de poster komt hij heel erg zelfverzekerd over. Hitler is mooier afgebeeld dan dat hij werkelijk is. Dat is een vorm van verheerlijking van de leideren is ook bedoeld om de vijand te imponeren. De poster is gemaakt in 1938 met de bedoeling Hitler om meer mensen te winnen voor Hitlers partij de NSDAP. Dit wordt nog eens extra benadrukt door de tekst: " Één volk, één rijk, één leider." Het wordt dus duidelijk dat Hitler naar een totalitaire staat streeft. De poster is voor zoveel mogelijk mensen bedoeld, eigenlijk voor iedereen, omdat Hitler de baas wil zijn van heel de wereld. Bron 10: Pagina 7 van 12

8 Een poster gemaakt door G.Klutsisin Het onderschrift luidt: de zege van het socialisme in ons land is gewaarborgd. Op de poster is het hoofd van Stalin groot afgebeeld met op de voorgrond veel bedrijven en fabrieken. Op de achtergrond zie je veel mensen die naar een toespraak van Stalin luisteren. Er zijn niet erg veel kleuren voor deze poster gebruikt. Alleen het gezicht van Stalin is in kleur afgebeeld wat dus voor een echt heel goed effect zorgt. Stalin zijn hoofd springt er echt meteen bovenuit. Met de tekst eronder wordt bedoeld dat Stalin Rusland weder op zou bouwen en de mensen helpen. De mensen zouden hem dan zien als een held. De mensen kregen op deze manier weer vertrouwen in het communistische systeem. Bron 11: Een poster gemaakt in De poster is gemaakt om Het industrialisatie in Rusland perspectief te geven. Omdat er veel felle kleuren zijn gebruikt creëert het een heel erg goed en positief beeld. Zo lijkt het alsof de industrialisatie alleen nog maar positief kan ontwikkelen en dat niets meer in de weg kan staan. De poster is bedoeld om het volk weer vertrouwen in het land te geven en ook natuurlijk ook het communistisch systeem. Op de poster is een grote hal te zien met waar heel erg veel mensen aan het werk zijn. Ook zijn er veel transportmiddelen te zien en een helboel machines. Wel is er een leider die is ook duidelijk afgebeeld. De leider staat op een verhoging en die wijst aan naar wat er moet gebeuren. Bron 12: Een poster gemaakt door Kokorekin in Op de poster zie je een arbeider afgebeeld die een vlag in de lucht steekt. Op die vlag is het gezicht van Stalin afgebeeld en ook die van Lenin. De vlag valt in een oogopslag op omdat Kokorekin op de achtergrond erg veel geel heeft gebruikt en de vlag rood is. Rood staat hier weer voor het communisme. De arbeider is op een vliegveld afgebeeld met op de achtergrond een aantal fabrieken. Onder de poster staat de tekst: "Volg het voorbeeld van deze arbeider." Er wordt hier mee bedoeld dat het volk Stalin en Lenin moeten gaan zien als leiders, net als deze arbeider. Dus iedereen moest eigenlijk voor de staat gaan werken. Ook wordt met deze poster duidelijk gemaakt dat de arbeider blij met het communisme moet zijn en Lenin en Stalin dankbaar moet zijn. Bron 13: Een poster gemaakt in de jaren 30 door K.Stauber Je ziet op de voorgrond Hitler afgebeeld in een Duits uniform met een vlag in de hand met een hakenkruis erop. De kunstenaar heeft niet echt veel kleur gebruikt. Het geeft een nogal somber uiterlijk. Op de achtergrond zie je de zon doorkomen dat geeft wel een mooi effect. Ook zie je op de achtergrond heel veel mensen die hetzelfde uniform en ook een vlag in de hand hebben waar een hakenkruis op staat. Bij de poster staat de tekst: "Leve Duitsland". Hiermee wordt bedoeld dat Duitsland één volk is. Hitler probeert met deze poster het nationalisme te stimuleren. Ook lijkt Hitler de held die Duitsland naar de overwinning leidt. En dat kan alleen maar als het hele Duitse volk bereid is voor het land te vechten en helemaal achter Pagina 8 van 12

9 Hitler staat. Nog een effect op deze poster is het licht uit de hemel dat op Hitler schijnt. Zo komt hij nog beter en verhevener over. Bron 14: Deze poster is gemaakt door V. Deni in Er wordt een roodgekleurde boer met een bijl afgebeeld, die een slaande beweging maakt naar een zwart gekleurd fascistisch beest met een hakenkruis in zijn handpalm. Het onderschrift bij deze poster is: bij de proletarische tegenaanval zullen de fascistische beesten worden verslagen. De roodgekleurde man is hier dus de proletariër in de tegenaanval. Deze poster maakt de revolutie van het proleariaat duidelijk. Daar streefden de communisten naar. Daarom is de man ook roodgekleurd, communisme. De poster is voor het volk, dat zich moet aansluiten bij het communisme en meedoen met de revolutie. Analyse beeldbronnen werkboek Dossierbron 15 De prentenbriefkaart is gemaakt door H. Barger. Je ziet het hoofd en de schouders van een jongen met daarachter een vlag met een hakenkruis erop. Op de voorgrond zie je het embleem van de hitlerjugend. De poster maakt duidelijk dat Duitse kinderen zich daarbij aan moeten sluiten en dat wil dus ook zeggen dat ouders hun kinderen goed moeten opvoeden en ze naar deze partij te sturen. De jongen is getekend met blond haar, hoog voorhoofd en waarschijnlijk blauwe ogen, van het Arische ras. Hitler vond dit het perfecte ras. De poster is gemaakt voor kinderen en ouders. Dossierbron 16 De tekening is gemaakt door S. Tikchonov in 1920 en heet de propagandatrein. Je ziet een trein met tekeningen erop, een soort schilderijen met mensen erop, een propagandatrein red kozak Je ziet boeren die aan het werk zijn, soldaten en arbeiders. Het gaat over het besturen van een land, het volgen van een leider. Stalinisme. De trein maakt duidelijk dat Lenin gebruikt wordt als paard, dat hij dus eigenlijk geen eigen ideeën heeft. De tekenstijlen zijn en schildering op een trein en daarvan een foto gemaakt. De trein is gemaakt voor de volgelingen van Stalin. Dossierbron 17 Deze poster is gemaakt door Kukriniksi, in1941. Je ziet soldaten en tanks in gevecht en je ziet nog vaag wat geesten boven de soldaten hangen, waarschijnlijk de vaders, de grote tsaren. Het doel van de poster is te laten zien dat het je plicht is om voor je vaderland te vechten, maar meer dat iedereen vertrouwen moet hebben in de soldaten en de moed erin moet houden. Deze poster is gemaakt voor de Russen Dossierbron 18 Deze foto/poster, je ziet geen duidelijk verschil, is gemaakt in de jaren 30. Je ziet Stalin in uniform die waarschijnlijk een toespraak geeft. Daarvoor staat een klappende menigte. Het onderschrift is: geliefde Stalin. Het moet duidelijk maken dat je hem moet volgen en zijn ideen moet Pagina 9 van 12

10 nastreven. Hij is het geluk van het volk en iedereen moet blij met hem zijn. Hij is groot afgebeeld en dat moet hij ook voorstellen: een grote leider. Deze poster is ge,aakt voor zijn aanhangers en volgelingen en voor iedereen die hem moet gaan volgen. Dossierbron 19 Deze poster is gemaakt in de jaren 30. Je ziet een wereldbol met een grote spin erover die ver reikt met zijn poten. Hij heeft een helm met een ster op, dat slaat op het communisme. Zijn kop is afgebeeld als een schedel. Het is een antibolsjewistische poster, dat is duidelijk te zien aan hoe het communisme is weegegeven. Als een vies onderkruipsel dat probeert de wereld te veroveren, dat de Bolsjewieken in zoveel mogelijk landen de macht willen hebben. Deze poster is gemaakt voor de anti-bolsjewieken. Dossierbron 20 Dit beeld is gemaakt door Sergei Merkurov in Het is een standbeeld van Lenin in het Kremlin. Hij is perfect afgebeeld, zonder enige gebreken, dit is verheerlijking van de leider. Hij kijkt alsof hij tevreden uitkijkt over een menigte, die hem gehoorzaamt. Het laat zien dat Lenin een machtig leider is. Het is gemaakt om alle mensen, en vooral zijn aanhangers, te laten zien hoe machtig hij is. Dossierbron 21 Deze poster is gemaakt in 1930 door Gustav Klutsis. Je ziet allemaal rechterhanden, groot en klein, met citaten op de achtergrond. De grootste hand is van de leider, Stalin of Lenin en de klaine handen van het volk hebben die hand nodig. Ze moeten op hen stemmen... De poster is voor arbeiders en arbeidsters in Rusland Dossierbron 22 Deze tekening is gemaakt door Mjölnir in Het onderschrift bij deze tekening luidt: de georganiseerde wil van het volk. Het is een verkiezingsposter. Je ziet drie mannen uit het leger, die erg streng kijken. De mannen zien er echt getekend uit, op de achtergrond zie je een hakenkruis. En er staat geschreven: Nationaal-socialisme, de georganiseerde wil van de natie. De mensen moeten dus stemmen op het Nationaal-socialisme. Want dat is hun eigenlijke wil. Ze kiezen zelf ervoor. De poster is voor de Nationaalsocialisten. En eigenlijk alle Duitsers, want de poster wil dat het hele volk erop stemt. Dossierbron 23 Deze poster is gemaakt door Max Spielmanns in Je ziet een man voor een microfoon. Hij stuurt een radioboodschap naar zenders in de hele wereld, naar Radio Londen, Radio Moskou, Sender West, enz. Waarschijnlijk is de man fout bezig, want het onderschrift bij deze poster is: verrader. Op de voorgrond zie je nog een vaag gezicht, dat lijkt op iemand die aan het afluisteren is. We vinden dit maar een vage poster en we weten niet helemaal wat hier nu mee bedoeld wordt. Dossierbron 24 Pagina 10 van 12

11 De bron is gemaakt in Je ziet een ontwerp van een textielpatroon. Het zijn de verwachtingen na de Russische revolutie. Je ziet allemaal mooie dingen die door de revolutie tot stand moeten komen; auto, industrie, spinfabrieken en weeffabrieken, goede landbouw enz. het maakt dus duidelijk dat iedereen mooie dingen kan verwachten door de revolutie. Hij is gemaakt voor de voorstanders van de Revolutie. Dossierbron 25 Deze poster is gemaakt in Het is een Russische poster. Je ziet arbeiders in een fabriek werken, het is heel zwaar werk. Het onderschrift is: toon wat je kunt. Dat doen de mannen ook, ze laten hun krachten zien, ze zijn aan het werk. Ze zijn het land weer aan het opbouwen. Je ziet nog meer mensen op de achtergrond. Deze zijn ook aan het werk. Het geeft een goede welvaart weer. Iedereen in Rusland moet meewerken aan de wederopbouw, iedereen moet tonen wat hij kan bij het werken, dus zoveel mogelijk werk verrichten. Deze poster is gemaakt voor het Russische volk. Dossierbron 26 Deze poster is gemaakt rond Je ziet een soldaat die met 2 bliksems in zijn hand een draak dood. De draak stelt Europa voor en de soldaat Duitsland. Duitsland overwint. Europa zal van Duitsland zijn, het land heeft overal de macht in handen. De verhoudingen van de poster kloppen niet. De soldaat, en dus Duitsland wordt als heel groot afgebeeld, terwijl de draak, en dus Europa als heel klein en zielig zijn afgebeeld. Op de achtergrond zie je nog een soldaat met paard en een kerk. Deze poster is vor de aanhangers van Hitler. Conclusie Naar aanleiding van de deelvragen en het analyseren van de bronnen kunnen we nu overgaan tot het beantwoorden van de onderzoeksvraag: Wat waren de verschillen en overeenkomsten tussen de propaganda van het nationaal socialisme in Duitsland en de propaganda van het communisme in Rusland? De verschillen De verschillen waren aan de ene kant dat de Duitse propaganda zich meer richtte op: - het oproepen van jonge mannen voor bijvoorbeeld de SA en de Reichsarbeitdienst en andere nationaal socialistisch ingestelde instellingen. - Het oproepen van jongens voor de Hitlerjugend. - Het tevreden stellen van de bevolking door het zeker zijn van een Duitse overwinning en de daarbij terugkerende vrijheid van Europa. - Het oproepen van jonge mannen en studenten om mee te vechten voor hun vaderland. De verschillen waren aan de ander kant dat de Russische propaganda zich meer richtte op: - Het ook bereiken van analfabeten door middel van propagandatreinen. - Het leggen van de nadruk op het oogsten en het werken op het land door de bevolking ten gunste van Pagina 11 van 12

12 iedereen. - Het overtuigen van de bevolking om toch hard te werken om dan bij de proletarische tegenaanval de fascisten te verslaan en terug te nemen wat van de Russen is. - Het oproepen van de soldaten om zich te laten inspireren door het heldhaftig vechten van hun voorvaderen. - Het afbouwen van het socialisme door Lenin en nu door Stalin. - Het vechten voor de rijken vroeger en het vechten voor je eigen toekomst nu. De overeenkomsten Beide propaganda richtten zich op het oproepen van jonge mannen om te vechten voor het vaderland. Beide propaganda richtten zich op het interpreteren van de vijand als zeer gevaarlijk. Beide richtten propaganda zich op het stellen van een zekere overwinning voor het desbetreffende land. Beide propaganda richtten zich op het opdringen van de importantie van de industrialisatie en dus ook de (oorlog)industrieën. Beide propaganda richtten zich op het verheerlijken van de leider, Hitler in Duitsland en Stalin in Rusland. Pagina 12 van 12