6,9. Werkstuk door een scholier 3926 woorden 2 februari keer beoordeeld

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "6,9. Werkstuk door een scholier 3926 woorden 2 februari keer beoordeeld"

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 3926 woorden 2 februari ,9 223 keer beoordeeld Vak Biologie Uiterlijk. (Tuimelaar dolfijn.) Tuimelaar dolfijnen zijn grote dieren met een gewicht van 250 tot 300 kilo. Hun lengte ligt tussen de 2 en 3 meter. Ze hebben 3 soorten vinnen: borstvin dier ze gebruiken om te sturen, de rugvin die dient om stabiliteit te bewaren in het water en de sterke staart waaruit alle kracht voortkomt voor de voortbeweging en de sprongen. Dolfijnen zijn zoogdieren met een totale aanpassing aan het leven in het water. Ze is het lichaam gestroomlijnd om zo min mogelijke weerstand te ondervinden. De neus is verplaatst naar de bovenkant van het hoofd en wordt blaasgat genoemd. De oren bestaan uit zeer kleine gaatjes aan de zijkant van hun hoofd. Dolfijnen kunnen goed horen. Zelfs geluiden die voor menselijk gehoor te hoog zijn. Er bestaan vele soorten locaties het karakter van deze soort dolfijn is speels en nieuwsgierig. Bovendien zijn het fanatiek sprongenmakers. Huid. De Tuimelaar dolfijn is niet helemaal grijs; de onderkant is wit. Ze hebben als het ware een schutkleur: van boven zijn ze donker en vanonder zijn ze licht. Je kunt bij de dieren onderling kleurverschillen zien. Ook hebben ze onderling een verschillende tekening die vooral op het hoofd duidelijk zichtbaar is. de huid van dolfijnen voelt aan als: een natte rubberlaars. De buik voelt zachter aan omdat zich daar het meeste vet bevindt. Van een afstand is het nauwelijks te zien, maar bekijk je een dolfijn van dichtbij dan zien je op de huid een aantal krassen. Deze krassen krijgen de dieren tijdens het stoeien en spelen. Ze gebruiken dan hun tanden en maken oppervlakkige krassen. Deze genezen vrij snel, maar blijven zichtbaar: er komt een andere kleur pigment voor in de plaats. Op het moment dat dolfijnen echt vechten gebruiken ze hun sterke harde neus. Door te staten op de vitale delen kunne ze zelfs een orka of haai doden. Aan het einde van de staart, borstvinnen en rugvin zien we rafels een soort rimpels dit is een normaal verschijnsel. Naarmate dieren ouder worden krijgen ze meer rafels. Hun gladde huid is heel gevoelig en kan het contact met het zeewater niet langer dan enkele minuten missen, want dat gaat hij barsten. Tijdens het vervoer van een dolfijn, in een soort hangmat met uitsparingen voor zijn vinnen, wordt het dier door een of meer verzorgers of dierenartsen ongeveer om de zeven minuten met zeewater nagesproeid. Zicht. Dolfijnen kunnen goed zien. Ze hebben sterke oogspieren en kunnen zo hun zicht aanpassen. Dolfijnen kunnen enkele kleuren onderscheiden. Groen en blauw kunnen ze goed zien. Rood en oranje minder goed. Microscopisch onderzoek heeft uitgewezen dat tandwalvissen wel staafjes en kegeltjes hebben. Dit heeft te maken met de mogelijkheid kleuren te kunnen zien. Dolfijnen kunnen zowel boven als onder water zien. Hun zicht past zich aan waardoor ze door het wateroppervlak kunnen kijken zonder last te hebben van de Pagina 1 van 8

2 breking van het licht. Ruiken/proeven. Ruiken kan een dolfijn vrijwel niet. Hij heeft het reukzintuig ook niet nodig onder water en de reukpapillen zouden tijdens de krachtige ademhaling snel beschadigen. Proeven kan een dolfijn wel. Dit is onder andere te zien tijdens het voeren, waarbij de dolfijnen zeker een voorkeur voor bepaalde soorten vis laat merken. Ademhaling. De ademhaling verloopt via het blaasgat boven op het hoofd van de dolfijn. Dolfijnen hebben een longbeademing. Omdat het blaasgat kort boven water is moet de ademhaling snel en krachtig zij. Vaak zie je dolfijnen water omhoog spuiten als ze zich aan het wateroppervlak begeven. Dit spuiten ontstaat het temperatuurverschil van de uitgeademde lucht met de omgevingstemperatuur. Onder water wordt het blaasgat, dat omgeven is door veel spieren, afgesloten met een soort klepje. Tuimelaars dolfijnen kunnen zo 15 minuten onder water blijven en er zijn zelfs soorten die dit een uur volhoud. Geluiden. De geluiden die dolfijnen maken en die door de mens boven water hoorbaar zijn worden via het beweeglijk blaasgat gemaakt. Door het gedeeltelijk af te sluiten en de lucht naar buiten te persen kunnen de meest vreemde geluiden ontstaan. Hetzelfde effect verkrijg je door een ballon langzaam te laten lopen. Sonar. Dolfijnen beschikken over een sonar ook wel echolocatie genoemd. De werking is als volgt: vanuit de luchtzakken in het hoofd (bijvoorbeeld onder het blaasgat.) Worden klikken in een gerichte bundel uitgezonden. Dit signaal worden teruggekaatst door voorwerpen (bijvoorbeeld een vis.) een via de onderkaak weer opgevangen. Door een vetachtige substantie in de kaak wordt het signaal doorgeleid naar het middenoor. Bij de dolfijn wordt dit signaal door de hersenen verwerkt en geïnterpreteerd. De sonar reikt bij de tuimelaars tot ongeveer 100 meter. Slapen. Dolfijnen slapen anders dan landzoogdieren. Ze moeten regelmatig boven water komen om adem te halen (bewuste ademhaling). Ze nemen daarom korte rustperiodes/pauzes waarbij de hersenhelft om de beurt rusten. Dolfijnen kunnen dus niet helemaal gaan slapen. Je kunt deze rustperiodes herkennen aan het dobberen aan het wateroppervlak of aan het rustig rondzwemmen. Vaak zijn de ogen dan half gesloten. Leeftijd. De leeftijd van een dolfijn is af te lezen aan de doorsnede van eentand. Hier vormen zich jaarringen. Net als bij een boom. Deze jaarringen kun je zien als je een tand doorsnijdt en behandelt. Het is moeilijk de leeftijd te schatten aan de hand van het uiterlijk van het dier. Tuimelaar dolfijnen kunnen een maximaal leeftijd behalen van ruim 40 jaar. Voedsel. De dolfijn zijn menu is eigenlijk alle soorten vis, maar ook inktvis, krab en andere zeedieren. Dolfijnen volgen vaak de vissen die ze het liefst eten. Ze zijn in de winter dan ook in grote aantallen in de Zwartte zee. Omdat daar de scholen ansjovis samenkomen. Dolfijnen jagen vaak groepsgewijs, maar, als hun prooivissen geen scholen vormen, gaan ze ieder hun eigen weg en eten ze wat ze toevallig tegenkomen. Alles hangt er van af of de vissen dier hij wilt gaan vangen in scholen leven of niet. Als dat zo is, gaat hij met een hele groep soortgenoten op jacht: net als een herdershond, jaagt hij dan de vissen bij elkaar zodat hij ze gemakkelijk kan vangen. De jagende dolfijnen die als de school vissen echt de moeite waard Pagina 2 van 8

3 is, soms in groepen van meer dan honderd individuen samenwerken, communiceren onderling met geluidssignalen om de aanval te coördineren. Eerst omsingelen ze hun prooi en dan drijven ze ze zover in het nauw dat ze, helemaal in paniek en buiten adem, allemaal naar de oppervlakte zwemmen. Daarna kunnen de dolfijnen naar hartelust eten. Zijn manier van eten hangt af van het tijdstip op de dag. s Nachts duikt een dolfijn naar de diepte om eens flink inktvis te eten, maar overdag jaagt hij net onder het wateroppervlak. Voortplanten. Een dolfijn is op een leeftijd van 6 tot 10 jaar geslachtsrijp. Op deze leeftijd krijgen de mannetjes en vrouwtjes belangstelling voor elkaar. Dit kan gepaard gaan met enorme stoei- en knuffelpartijen. De paring kan het hele jaar door plaatsvinden. Een mannetje kan aan het water proeven of er een bronstig vrouwtje in de buurt is. Het vrouwtje vertoont ook duidelijk bronstig gedrag. De paring vindt onderwater plaats, buik tegen buik. Geboorte. Na een draagtijd van 12 maanden vindt de geboorte plaats onder water. De geboorte bij dolfijnen vindt in een andere volgorde plaats dan bij andere zoogdieren het geval is. eerst komt de schaart en als laatste het hoofd ( af en toe wordt een jonge dolfijn met het hoofd eerst geboren en ook dat kan goed gaan. Toch schuilt er een gevaar dat het jong wil gaan ademhalen en dus kan verdrinken tijdens de bevalling). Binnen een aantal uren na de bevalling verliest de moeder de nageboorte. De navelstreng breekt af tijdens het laatste gedeelte van de bevalling. In het begin is er bij de jonge dolfijn nog een bobbeltje te zien op de plaats waar de navelstreng gezeten heeft. Langzamerhand wordt dit een deukje (de navel). Dit is bij de volwassen dieren goed te zien. Geboortestrepen. Als we het jong goed bekijken kunnen we de eerste paar weken een aantal strepen zien op het lichaam. Dit noemen we ook wel de geboortestrepen en deze verdwijnen vanzelf. De strepen worden gevormd omdat het jong gevouwen ligt in de baarmoeder. Geslacht. Zogen. Tijdens het zogen legt het jong zijn tong om de tepel van de moeder. Het jong heeft geen zuigreflex, de moeder spuit de melk in de bek van het jong. Deze melk is vet, stroperig en voedzaam. Als het jong loslaat is vaak nog een wolk melk te zien. De tepels kun je vinden aan de buikzijde van de moederdolfijn, waar het witte gedeelte stopt. Tijdens een zoogperiode zijn de tepels opgezet en beter zichtbaar. Na ongeveer 3 maanden begint het jong met vis te spelen en langzamerhand ook te eten. Het zogen neemt dan geleidelijk af. Risico. De eerste periode na de bevalling blijft bij dolfijnen erg spannend. Het is belangrijk dat de moeder haar jong beschermt en regelmatig zoogt. Het jong heeft na de bevalling zelf geen weerstand. Het bouwt zijn afweersysteem op via moedermelk. Na de geboorte is het altijd afwachten hoe de moeder het jong beschermt en hoe de andere dieren gaan reageren. Op onderzoek uit. Na een paar weken zal de moeder toelaten dat andere dieren dichterbij komen. Op den duur zullen andere dieren het jong in de slipstream mogen meenemen. Andere dieren vervullen dan een tante-functie. Slipstream. Meteen na de bevalling gaat het jong in een reflex naar de oppervlakte om voor het eerst adem te halen. Pagina 3 van 8

4 De moeder pikt het daarna meteen op en neemt het aan de zijkant van haar lichaam mee. Het jong komt in de zogenaamde slipstream terecht (een stroming die werkt als een magneet.) En hoeft zelf bijna niet te zwemmen. De moeder kan het jong goed sturen en zo afschermen tegen de andere dieren of obstakels. Training en omgang. In de omgang met dolfijnen gaan we uit van hun natuurlijke gedrag. Tuimelaar dolfijnen hebben van nature een speels en leergierig karakter. De beloning kan vis zij, maar ook een aai, een kriebel over de tong of een kusje van de trainer. De communicatie tussen trainer en dieren gaat via handgebaren en lichaamstaal. Oogcontact is ook belangrijk. Het contact is verdeeld in verschillende onderdelen. Spel: het stimuleren van de dieren om te spelen door ze verschillende speelvoorwerpen te geven. Ook et spelen met de trainer of een waterstraal vinden ze erg leuk. Relations.: het doel van deze training is het persoonlijke contact met de dieren zo goed mogelijk op te bouwen. Tijdens deze sessies krijgen de dieren vaak individuele aandacht en vragen we niets. Zo geeft het dier. Door deze interactie duidelijk aan wat het leuk vindt en leert de trainer de verschillende karakters we de dieren goed kennen. Gezondheidstraining. : dit is een training om de gezondheid van de dieren makkelijk te kunnen controleren. Zo trainen we de parallelpositie. Het dier ligt dan voor de trainer. Op deze manier kunnen we de dieren over het gehele lichaam bekijken en aanraken. We kunnen in de mond van de dieren kijken. Een uitademing opvangen, bloedtappen, temperaturen en zelfs een echoscopie is geen probleem. Ook worden de dieren gewogen via een vrij platte weegschaal op het platform. Training.: hierbij proberen we de dieren nieuwe gedragingen te leren, gebaseerd op natuurlijke gedragingen. Soms is het een van tevoren bedacht plan, maar vaak is het een interactie tussen mens en dier. De uitleg/ training kan per dier erg verschillend zijn doordat de band en de karakters van de dieren verschillende zijn. Algemeen. Dolfijnen behoren tot de walvisachtige. Er bestaan 2 soorten walvissen: baleinwalvissen en tandwalvissen. Baleinwalvissen worden zo genoemd omdat ze in hun bek geen tanden hebben. Maar een soort lange draden: baleinen. Deze dieren zijn erg groot en zwaar, soms wel 30 meter lang en een gewicht van kg (de blauwe vinvis.) Baleinwalvissen eten plankton en soms kleine visjes die ze met hun baleinen uit het water vissen. Tandwalvissen worden zo genoemd omdat, de naam zegt het al, deze walvissen tanden in hun bek hebben. De Tandwalvissen verschillen in lengte van 120 cm (de Heaviside dolfijn.) tot kg! (potvis.) Tandwalvissen eten verschillende soorten vis. Onder tandwalvissen vallen onder andere de potvis, de orka, de tuimelaar dolfijn en de Bruinvis. Dolfijnen zijn zoogdieren, net als een poes, een hond, maar ook de zeehond, zeeleeuwen en de walrus. Of neem nu jezelf. U zou je bijna in de war raken; een walvisachtige die geen vis is, maar een zoogdier! Dit komt doordat men vroeger dacht dat walvisachtige vissen waren. Nu weten we dat walvisachtige zoogdieren zijn. Een zogdier is een dier dat: 1. Levende jongen ter wereld brengt. 2. De jongen zoogt. 3. Adem haalt met de longen. 4. Warmbloedig is: een constante lichaamstemperatuur van ongeveer 37 graden heeft. Pagina 4 van 8

5 5. Behaard is. Blaasgat. Walvissen en dolfijnen moeten naar het wateroppervlak komen om te ademen. In de loop van de evolutie zijn de neusgaten van walvissen en dolfijnen naar boven verplaatst, waardoor het makkelijker voor ze is om te ademen zonder ver uit het water te komen. In tandwalvissen ( waar ook de dolfijnen bij horen) zijn de luchtkanalen en neusgaten versmolten tot één enkel luchtkanaal en één blaasgat. Het blaasgat wordt afgesloten door een krachtige klep, die zich slechts kort opent voor een snel ui- en inademing. Onder het blaasgat bevindt zich een stelsel van luchtzakken, die een rol spelen bij het sluiten van het blaasgat en bij geluidproductie. Ogen en oren. Tuimelaars kunnen zowel onder als boven water goed zien. Het dolfijnenogen is geoptimaliseerd voor het zien onderwater. In het menselijke oog zorgt het hoornvlies (de cornea.) voor de meeste lichtbreking, terwijl de lens dan zorgt voor een verdere scherpstelling van het beeld. onderwater is de lichtbrekende werking van het hoornvlies minimaal en de lens kan dat verlies aan lichtbreking niet opvangen. Onderwater kunnen we dus niet scherp zien: we zijn dan sterker, doordat de lens verder naar voren geplaatst is in het oog en vrijwel bolvormig is. in dat opzicht lijkt het dolfijnoog sterk op een vissenoog. De pupil van het dolfijnen oog is bijzonder: in plaats van een rond gat dat smaller wordt bij helder licht is er een soort klepje (het operculum genaamd.) Dat naar beneden kan schuiven, waarbij het midden van de pupil afdekt. Bij helder licht blijven er nog twee kleine gaatjes aan weerszijden van het operculum over. Deze smalle spleetjes geven de dolfijn mogelijk meer scherptediepte boven water en daardoor een scherper beeld. Verder is het mogelijk dat speciale aanpassingen aan de randen van de lens eveneens helpen bij het verbeteren van het gezichtsvermogen boven water. Het netvlies (retina.) van dolfijnen van dolfijnen is anders opgebouwd dan dat van de meeste landzoogdieren. In plaats van één gebied met een hoge gevoeligheid (de gele vlek.) heeft het dolfijnenoog twee van die gebieden. Vermoedelijk wordt één gele vlek gebruikt bij het naar voren kijken en de andere bij opzij kijken. Dolfijnen hebben kleine, nauwelijks zichtbare externe ooropeningen, vlak achter de ogen (gemarkeerd met ear op de foto) deze openingen hebben vermoedelijk geen, of in elk geval een zeer geperkte functie bij het horen. Het gehoor van dolfijnen is goed ontwikkeld. Het hersengebied dat verantwoordelijk is voor het verwerken van geluid, de auditieve cortex, is bij dolfijnen veel sterker ontwikkelt dan bij de mens. De sterke ontwikkeling van dit gebied is in elk geval voor een deel de verklaring voor de grote herseninhoud van dolfijnen. De gehoorzenuw bevat tweemaal zoveel zenuwcellen als die van een mens. Tuimelaars kunnen geluiden horen van 75Hz tot 150kHz ( mensen kunnen geluiden tussen de 10Hz en de 16 tot 20 khz horen.) Dolfijnen zijn het meest gevoelig voor geluiden tussen de 40 en 70 khz. In dolfijnen wordt het geluid via het vetweefsel (blubber). Het geen een goede geluidgeleider is, en de onderkaak naar het middenoor geleidt. De onderkaak is gevuld met een verachtig weefsel dat geluiden erg goed geleidt. Dat weefsel begint bij een dunne plek voor op de onderkaak en loopt tot aan het gehoororgaan. Experimenten waarbij een neopreen kap over de onderkaak van een dolfijn geplaatst had hebben aangetoond dat dolfijnen dan veel problemen hebben met het waarnemen van geluid. De onderkaak speelt dus een belangrijke rol bij het horen. De middenoren zijn onafhankelijk van elkaar opgehangen en omgeven door luchtgevulde weefsel. Dit vermindert het contact met de omringende botstructuren en dat helpt waarschijnlijk bij het richtinghoren. Het middenoor heeft 2 functies: het maakt het geluidsgeleidingssysteem stijver, waardoor Pagina 5 van 8

6 het gevoeliger is voor hoger frequenties. Daarnaast speelt het een rol bij het opvangen van drukverschillen tussen het binnenoor en de buitenwereld. De geluidsdruk van een bepaald geluid in water is ongeveer 60 keer zo groot als dat van een verglijkbaar geluid in de lucht. Snuit. Deze foto is opgenomen omdat je er een aantal dingen aan kunt zien: De tuimelaar kan de mond erg wijd opensperren. De meloen puilt enigszins over de bovenkaak heen. Zowel de boven- als de onderkaak bevatten een groot aantal scherpe, kegelvormige tanden, Vanuit deze hoek zijn beide ogen zichtbaar. Het is dus aannamelijk dat dolfijnen in elk geval in een deel van hun gezichtsveld diepte kunnen waarnemen. De borstvinnen (flippers.) zijn enigszins gespreid om het lichaam stabiel te houden terwijl de kop beweegt.. Dit vertoon met opengesperde mond is een onderdeel van het sociale gedrag van de dolfijn en kan een rol spelen bij het vaststellen van dominantie (dreiggedrag). In dit geval lag de dolfijn naar zijn eigen spiegelbeeld te dreigen. Vinnen. Dolfijnen hebben 3 soorten vinnen: Borstvinnen (soms ook flippers genoemd.) Dit zijn de enige vinnen die botten bevatten. Die botten lijken sterk op de botten van de menselijk hand. (Zie ook afbeelding van het skelet.) De borstvinnen worden hoofdzakelijk gebruikt om mee te sturen tijdens het zwemmen en voor balans. In sociale groepen raken dolfijnen elkaar ook regelmatig aan met de borstvinnen. Rugvinnen: de rugvin is onbeweeglijk. De belangrijkste functie is waarschijnlijk stabilisatie tijdens het zwemmen, zoals het zwaard van een schip. Staartvin: de staartvin dient vooral de voorschouwing. Ze zijn via staartwortel verbonden met sterke spieren, die zorgen voor de op- en neergaande beweging. Alle vinnen bestaan voornamelijk uit stevig bindweefsel (allen de borstvinnen bevatten ook botten.) ze hebben een netwerk van bloedvaten. Dit speelt een belangrijke rol bij thermoregulatie: een dolfijn kan overtollige warmte kwijtraken door extra bloed door deze bloedvaten te pompen. Het koude water zal dan de warmte afvoeren. Skelet. Het skelet van een dolfijn heeft een aantal aanpassingen ondergaan. De schedel is verlengd, zodat de kaken ver voor de neusopening (het blaasgat.) Uitsteken. Bij landzoogdieren zijn een aantal nekwervels versmolten. Dolfijnen hebben minder versmolten wervels. Waardoor de nek flexibeler is. De voorste ledematen zijn afgeplat en hebben zich ontwikkeld tot borstvinnen. De borstvinnen. De botstructuur van deze vinnen is in essentie nog hetzelfde als die van onze armen en handen. De achterste ledematen zijn nagenoeg verdwenen en zijn uitwendig niet zichtbaar. Er is nog een overblijfsel van het bekken over en in sommige gevallen is er ook nog een klein restantje van het dijbeen. De structuur van de beenderen van het skelet verschilt wat van die van landzoogdieren. Ze zijn wat sponsachtige van structuur en daardoor lichter. Dit levert geen problemen op, omdat het skelet niet het volle gewicht van het dieren hoeft te dragen. In het water zijn ze eigenlijk gewichtloos. Geslachtsorganen. Je kunt het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes dolfijnen (stier en koe genoemd) door de Pagina 6 van 8

7 geslachtsopening te bekijken. In de vrouwtje zie je aan de buitenkant slecht één enkele zogenaamde genitaal- anale opening. In deze opening komen de vagina, de urinebuis en de anus ui. Bij mannetjes zijn er 2 openingen zichtbaar: de genitale opening, waar de penis bevindt en de anale opening daarachter. Bij vrouwtjes kan je bovendien aan weerszijden van de genitaal- anale opening (ongeveer halverwege) kleine spleetjes zien, waarin zich de tepels bevinden. Deze tepelopeningen zijn overigens geen betrouwbare indicatie van het geslacht, want ze kunnen soms ook bij mannetjes voorkomen.( ook wel iets duidelijker uitgelegd.) (Het verschil tussen mannen en vrouwen is bij dolfijnen moeilijk te zien. Er zit vrijwel geen verschil in grootte of vorm van het lichaam. Het verschil is zichtbaar op de buik: bij een vrouwtje zien we een spleet. Bij een mannetje zit er onder de spleet ook nog een gaatje.) Leefgebieden. Stille Oceaan, Atlantische Oceaan, Indische Oceaan, Middellandse Oceaan, Zwarte Oceaan. Ongeluk en echo. Een dolfijn is niet graag alleen en leeft gewoonlijk in groepen die variëren van twaalf tot enkele duizenden soortgenoten. Als het dier wel alleen is, is het meestal verdwaald of heeft een ongeluk gehad. Omdat dolfijnen geen stembanden hebben, brengen ze allerlei fluittonen voort om met elkaar te communiceren. Het is geen echte taal maar op die manier, kunnen ze elkaar zeker heel nauwkeurige informatie doorgeven. Een dolfijn brengt onderwater om de zoveel tijd geluid voort. Als het geluid een voorwerp raakt, kaatst het terug naar de dolfijn. Door de echo weet de dolfijn waar hij moet zwemmen. Een dolfijn bepaalt op deze manier ook vaak de plaats van de school vissen. Springen en kilometer per uur. Hij spring verticaal meer dan 5 meter uit het water omhoog, ondanks zijn gewicht van meer dan 100 kilo gram. Zijn gemiddelde snelheid is ongeveer 10 kilometer per uur, maar hij kan gemakkelijk boven de 45 kilometer per uur komen, en dat heel lang achter elkaar. Speelse dolfijnen. Dolfijnen zijn geweldig speels. In volle zee zijn ze dol op het maken van verticale sprongen en laten zich dan weer op hun zij in enorme schuimmassa vallen. Verder slaan ze graag met hun horizontale staartvin op het water. Tenslotte springen ze met enkele soortgenoten precies gelijktijdig in prachtige cirkelbogen. Daarom is het heel gemakkelijk om ze af te richten op basis van hun natuurlijke aanleg. Maar ze kunnen heel ondeugend zijn en zelfs met haring hun leveringshapje lukt het dan niet om ze over te halen om een kunstje te doen als ze geen zin hebben. Dan kunnen ze urenlang rondjes blijven zwemmen in hun dolfinarium en met elkaar spelen of buik tegen buik met elkaar flirten. De meest speelse dolfijn is de gewone dolfijn. Die zie je ook veel in het dolfinarium. Natuurlijke vijanden. De zwaardwalvis of orka heeft de naam de grootste vijand van de dolfijn te zijn. Maar in verschillende land zijn dressuurspecialisten er in geslaagd om verbazingwekkende nummers te vertonen waarin dolfijnen en orka s samen optreden. Deze twee dieren zijn bijvoorbeeld samen te zien in de natuurlijke omgeving die is aangelegd in het Sealife Park bij Waikiki, op het Hawaiiaanse eiland Oahu. P.S. (de mens is ook een grote vijand van de dolfijn.) De vragen uit het boek. 1. Waar behoort het dier? Het dier behoort bij de gewervelde dieren en in de groep van de zoogdieren.. Pagina 7 van 8

8 2. Wat is de kenmerken van hem? Heeft is een tweezijdig symmetrisch en het heeft een inwendig skelet. 3. Zijn er meer soorten die in dezelfde afdeling en groep leven? Nee, omdat de dolfijn de enige zoogdier in de wereld is die in het water leeft. 4. De dier leeft in het milieu? Het water. 5. De dolfijn eet? Alle soorten vis, inktvis, krab en andere zeedieren. 6. De natuurlijke vijand van een dolfijn is? een dolfijn heeft een natuurlijke vijand en dat is de mens, maar ook de zwaardwalvis en de orka. Pagina 8 van 8

Dolfijnen behoren tot de walvisachtigen. Er bestaan 2 soorten walvissen:

Dolfijnen behoren tot de walvisachtigen. Er bestaan 2 soorten walvissen: Dolfijn Familie Dolfijnen behoren tot de walvisachtigen. Er bestaan 2 soorten walvissen: Baleinwalvissen: deze walvissen worden zo genoemd omdat ze in hun bek geen tanden hebben. Maar een soort lange draden,

Nadere informatie

6,3. Werkstuk door een scholier 2946 woorden 16 februari keer beoordeeld. Wat voor een soort dier is de Tuimelaar?

6,3. Werkstuk door een scholier 2946 woorden 16 februari keer beoordeeld. Wat voor een soort dier is de Tuimelaar? Werkstuk door een scholier 2946 woorden 16 februari 2003 6,3 101 keer beoordeeld Vak Biologie Wat voor een soort dier is de Tuimelaar? Handige beesten De Tuimelaar is de bekende dolfijnsoort. Dat komt

Nadere informatie

Spreekbeurt of Werkstuk over dolfijnen

Spreekbeurt of Werkstuk over dolfijnen Spreekbeurt of Werkstuk over dolfijnen Als mensen het woord dolfijn horen, denken de meeste mensen meteen aan een tuimelaardolfijn (Tursiops truncatus). Deze dolfijnen zijn bekend van dolfinaria, boeken,

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Dolfijnen

Werkstuk Biologie Dolfijnen Werkstuk Biologie Dolfijnen Werkstuk door een scholier 2281 woorden 5 juni 2001 6,8 723 keer beoordeeld Vak Biologie INHOUDSOPGAVE. * Inleiding. * Dolfijnen wat voor dier is dat. * Dolfijn soorten. * Leefwijze

Nadere informatie

inhoud 1. Dolfijnen 2. De bouw van een dolfijn 3. De zintuigen 4. De school 5. Voedsel 6. Sprongen en spel 8. Gevaar! 9.

inhoud 1. Dolfijnen 2. De bouw van een dolfijn 3. De zintuigen 4. De school 5. Voedsel 6. Sprongen en spel 8. Gevaar! 9. Dolfijnen inhoud 1. Dolfijnen 3 2. De bouw van een dolfijn 4 3. De zintuigen 6 4. De school 7 5. Voedsel 8 6. Sprongen en spel 9 8. Gevaar! 10 9. Soorten dolfijnen 11 10. Filmpje 15 Pluskaarten 16 Bronnen

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2016 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-16-1-b Dolfijnen Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 53. Bij het

Nadere informatie

6,9. Werkstuk door een scholier 3639 woorden 3 december keer beoordeeld. Inhoudsopgave

6,9. Werkstuk door een scholier 3639 woorden 3 december keer beoordeeld. Inhoudsopgave Werkstuk door een scholier 3639 woorden 3 december 2001 6,9 527 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Voorwoord Hst.1 Het voedsel van de tuimelaar. Hst.2 Het uiterlijk van een tuimelaar Hst.3 De zintuigen

Nadere informatie

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka De orka De orka is de grootste soort uit de familie van de dolfijnen. De orka heeft een gezet lichaam, met een stompe snuit. Het dier heeft één spuitgat, en grote peddelvormige buikvinnen. Wil je zelf

Nadere informatie

5,6. Werkstuk door een scholier 2119 woorden 26 maart keer beoordeeld. Nederlands

5,6. Werkstuk door een scholier 2119 woorden 26 maart keer beoordeeld. Nederlands Werkstuk door een scholier 2119 woorden 26 maart 2006 5,6 219 keer beoordeeld Vak Nederlands Wat zijn dolfijnen Dolfijnen behoren tot de walvisachtige. Er bestaan 2 soorten walvissen: baleinwalvissen en

Nadere informatie

CALIFORNISCHE ZEELEEUW

CALIFORNISCHE ZEELEEUW CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is een van de meest elegante waterdieren die er bestaan. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schieten ze als een pijl door het

Nadere informatie

DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW

DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is één van de meest elegante waterdieren die er bestaat. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schiet hij als een pijl door het

Nadere informatie

DE GEWONE ZEEHOND. Huiler

DE GEWONE ZEEHOND. Huiler DE GEWONE ZEEHOND Huiler Je gelooft het bijna niet als je in die mooie zwarte ogen kijkt, maar een gewone zeehond is een echt roofdier. Zijn scherpe tanden en gestroomlijnde lichaam zijn perfect voor het

Nadere informatie

GEWONE ZEEHOND. Huiler

GEWONE ZEEHOND. Huiler GEWONE ZEEHOND Huiler Je zou het bijna niet geloven, maar een gewone zeehond is een echt roofdier! De zeehond is met zijn gestroomlijnde lichaam, speciale neus en handige snorharen helemaal aangepast op

Nadere informatie

CALIFORNISCHE ZEELEEUW

CALIFORNISCHE ZEELEEUW CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is één van de meest elegante waterdieren die er bestaat. Zo slank als het vrouwtje is, zo blubberig is de man. Maar de harembaas is natuurlijk

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie De Haai

Praktische opdracht Biologie De Haai Praktische opdracht Biologie De Haai Praktische-opdracht door een scholier 1440 woorden 22 maart 2005 5,6 59 keer beoordeeld Vak Biologie DE HAAI INHOUDSOPGAVE Inleiding Hfdst.1: Wat zijn haaien? Hfdst.2:

Nadere informatie

Inhoud. Beste leerkracht, Dolfijnen. Bruinvissen. Walrussen. Zeeleeuwen. Zeehonden. Roggen. Haaien. Interview dierenverzorgers

Inhoud. Beste leerkracht, Dolfijnen. Bruinvissen. Walrussen. Zeeleeuwen. Zeehonden. Roggen. Haaien. Interview dierenverzorgers Voorpret lespakket Beste leerkracht, Een schoolreis naar het Dolfinarium is niet alleen leuk, maar ook heel leerzaam. Om voorbereid op pad te gaan ontvangen jullie hierbij alvast het Voorpret Lespakket.

Nadere informatie

5,4. Werkstuk door Sanne 729 woorden 8 januari keer beoordeeld. De orka. Dier

5,4. Werkstuk door Sanne 729 woorden 8 januari keer beoordeeld. De orka. Dier Werkstuk door Sanne 729 woorden 8 januari 2017 5,4 27 keer beoordeeld Vak Biologie De orka Dier Voor mijn werkstuk heb ik de orka gekozen. Ik ben op het idee gekomen omdat ik eerst het over de dolfijn

Nadere informatie

inh oud 1. Leven onder water 3 2. Dieren en planten 3. Vissen 4. Kwallen 5. Zoogdieren 6. Schaaldieren 7. Stekelhuidigen 8. Zeewier 9.

inh oud 1. Leven onder water 3 2. Dieren en planten 3. Vissen 4. Kwallen 5. Zoogdieren 6. Schaaldieren 7. Stekelhuidigen 8. Zeewier 9. Leven onder water inhoud 1. Leven onder water 3 2. Dieren en planten 4 3. Vissen 5 4. Kwallen 7 5. Zoogdieren 8 6. Schaaldieren 9 7. Stekelhuidigen 10 8. Zeewier 11 9. Weekdieren 12 10. Filmpje 13 Pluskaarten

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Walvissen

Werkstuk Biologie Walvissen Werkstuk Biologie Walvissen Werkstuk door een scholier 1531 woorden 17 juni 2001 5,9 155 keer beoordeeld Vak Biologie INLEIDING In dit werkstuk gaan we het hebben over de walvisachtige en dolfijnen. In

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Nijlpaarden

Werkstuk Biologie Nijlpaarden Werkstuk Biologie Nijlpaarden Werkstuk door een scholier 1372 woorden 15 oktober 2004 6,5 194 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het onwijze coole dieren vind.

Nadere informatie

Educatief voorbereidingspakket 2 de - 3 de graad. Bereid je uitstap naar Boudewijn Seapark voor samen met je leerlingen!

Educatief voorbereidingspakket 2 de - 3 de graad. Bereid je uitstap naar Boudewijn Seapark voor samen met je leerlingen! Educatief voorbereidingspakket 2 de - 3 de graad Bereid je uitstap naar Boudewijn Seapark voor samen met je leerlingen! 1. De tuimelaar onder de loep Opdracht: kan jij de verschillende onderdelen van de

Nadere informatie

inhoud blz. Inleiding 1. De bouw van haaien 2. Drijven 3. De zintuigen 4. Bedreigingen 5. Haaien en mensen 6. Soorten haaien Pluskaarten

inhoud blz. Inleiding 1. De bouw van haaien 2. Drijven 3. De zintuigen 4. Bedreigingen 5. Haaien en mensen 6. Soorten haaien Pluskaarten Haaien inhoud blz. Inleiding 3 1. De bouw van haaien 4 2. Drijven 6 3. De zintuigen 7 4. Bedreigingen 9 5. Haaien en mensen 11 6. Soorten haaien 12 Pluskaarten 17 Bronnen en foto s 19 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 50. Bij

Nadere informatie

Sonar. Klas: 2T. Docent: Wi

Sonar. Klas: 2T. Docent: Wi Sonar Naam: Klas: 2T Docent: Wi Inhoud De komende drie lessen ga je de opdrachten uit dit mapje maken. Lees dit eerst goed door zodat je weet hoe we gaan werken. Doelen: Je kan vier dieren benoemen die

Nadere informatie

ZEEHONDEN informatiepakket

ZEEHONDEN informatiepakket ZEEHONDEN informatiepakket In Nederland leven zeehonden in de Noordzee en de Waddenzee. Als je met de boot naar een van de eilanden gaat, kan je ze op de zandbanken zien liggen. Op de zandbanken worden

Nadere informatie

Naam: Groep: Soorten 1. Er bestaan ongeveer 34 verschillende soorten dolfijnen. Kun jij er vier opzoeken en

Naam: Groep: Soorten 1. Er bestaan ongeveer 34 verschillende soorten dolfijnen. Kun jij er vier opzoeken en WERKBLAD DOLFIJNEN Naam: Groep: Soorten 1. Er bestaan ongeveer 34 verschillende soorten dolfijnen. Kun jij er vier opzoeken en van elke dolfijn een kenmerk opschrijven? Om kenmerken van de dolfijn te vinden

Nadere informatie

Materiaal spreekbeurt of presentatie. De gewone zeehond

Materiaal spreekbeurt of presentatie. De gewone zeehond Materiaal spreekbeurt of presentatie De gewone zeehond Materiaal spreekbeurt zeehonden De gewone zeehond Phoca vitulina De zeehonden van het Boudewijn Seapark te Brugge zijn net als de dolfijnen en zeeleeuwen

Nadere informatie

Materiaal spreekbeurt of presentatie. De Californische zeeleeuw

Materiaal spreekbeurt of presentatie. De Californische zeeleeuw Materiaal spreekbeurt of presentatie De Californische zeeleeuw Materiaal spreekbeurt zeeleeuwen De Californische zeeleeuw Zalophus californianus De zeeleeuwen van het Boudewijn Seapark te Brugge zijn net

Nadere informatie

Voor vele mensen zijn haaien gemene en angstaanjagende dieren. Haaien zijn roofdieren, maar de meeste zijn voor de mens ongevaarlijk.

Voor vele mensen zijn haaien gemene en angstaanjagende dieren. Haaien zijn roofdieren, maar de meeste zijn voor de mens ongevaarlijk. Hamerhaai Inleiding Voor vele mensen zijn haaien gemene en angstaanjagende dieren. Haaien zijn roofdieren, maar de meeste zijn voor de mens ongevaarlijk. Soorten Er bestaan ongeveer 375 soorten haaien.

Nadere informatie

DE HUMBOLDT PINGUÏN. Een levend kostuum

DE HUMBOLDT PINGUÏN. Een levend kostuum DE HUMBOLDT PINGUÏN Een levend kostuum Er zijn verschillende soorten pinguïns. Die verschillen maar weinig van elkaar. Ze hebben immers allemaal een donkere rug en een witte buik. Toch zie je, als je goed

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING GROEP 1-2

LESBESCHRIJVING GROEP 1-2 LESBESCHRIJVING GROEP 1-2 DOELEN: Leerlingen weten welke walvissen er in de Noordzee leven. Leerlingen weten welk voedsel de walvissen eten. Leerlingen weten op welke manier de walvissen met elkaar communiceren.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 41 tot en

Nadere informatie

Werkstuk Biologie De Pandabeer

Werkstuk Biologie De Pandabeer Werkstuk Biologie De Pandabeer Werkstuk door een scholier 1603 woorden 11 juni 2009 6,3 579 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstukken: Inleiding Hoofdstuk1:Uiterlijk van de panda Hoofdstuk2:De leefomgeving

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING GROEP 7-8

LESBESCHRIJVING GROEP 7-8 LESBESCHRIJVING GROEP 7-8 DOELEN: De leerlingen leren over walvisachtigen in de Noordzee. De leerlingen leren over de leefomgeving van deze dieren. De leerlingen kunnen relaties leggen tussen mens en natuur

Nadere informatie

Slang. Door Pamela & Eliza

Slang. Door Pamela & Eliza Slang Door Pamela & Eliza Inhoud 1. Inleiding 2. Wat eet een slang? 3. Ademhaling 4. Voortbeweging 5. Kou en hitte 6. Giftige slangen 7 t/m 9. levenswijze 12. Evolutie 13+14. Fun facts 15. Einde Inleiding

Nadere informatie

WOLF. Huilend roofdier

WOLF. Huilend roofdier WOLF Huilend roofdier Wolven hebben vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die haar oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes

Nadere informatie

Materiaal spreekbeurt of presentatie. De Tuimelaar

Materiaal spreekbeurt of presentatie. De Tuimelaar Materiaal spreekbeurt of presentatie De Tuimelaar Materiaal spreekbeurt dolfinarium en dolfijnen Het dolfinarium van Boudewijn Seapark De reuze koepel overspant bijna een halve hectare. Het gigantische

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 50. Bij

Nadere informatie

Spreekbeurtpakket - het skelet

Spreekbeurtpakket - het skelet Spreekbeurtpakket - het skelet Inleiding spreekbeurt voor de leerling: het skelet De voorbereiding van de spreekbeurt over het skelet. 10 tips 1. Start met het verzamelen van materiaal. Heel veel over

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 2517 woorden 12 april keer beoordeeld. Inhoud

5,9. Werkstuk door een scholier 2517 woorden 12 april keer beoordeeld. Inhoud Werkstuk door een scholier 2517 woorden 12 april 2003 5,9 396 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud Inleiding 1. Walvissen zijn zoogdieren. 2. Lichaamsbouw van een walvis. 3. Soorten walvissen. 4. Leefgebied.

Nadere informatie

Tijger. Een machtige streepjeskat

Tijger. Een machtige streepjeskat Tijger Een machtige streepjeskat Aan de manier waarop tijgers sluipen en op hun prooi afspringen, is goed te zien dat ze uit de familie van katachtigen komen. De tijger is binnen die familie zelfs de grootste

Nadere informatie

Over haaien, vissen en bruinvissen. Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen.

Over haaien, vissen en bruinvissen. Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen. VO Werkblad Doel: Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen. Materialen: - Werkblad 3: - Potlood - Filmpjes: Dolfijnen, bruinvissen en vissen. De filmpjes zijn te vinden

Nadere informatie

Werkblad schedels groep 1

Werkblad schedels groep 1 Werkblad schedels groep 1 De lengte van het dier is ongeveer 5 keer de lengte van de schedel Hoe lang is de schedel? Meet langs de zijkant Hoe breed is de oogkas? Schedel nr 1 Schedel nr 2 Schedel nr 3

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING GROEP 3-4

LESBESCHRIJVING GROEP 3-4 LESBESCHRIJVING GROEP 3-4 DOELEN: Leerlingen weten welke walvissen er in de Noordzee zwemmen. Leerlingen weten wat de uiterlijke kenmerken van deze dieren zijn. Leerlingen kunnen verschillen en overeenkomsten

Nadere informatie

DE IJSBEER. Super speurneus

DE IJSBEER. Super speurneus DE IJSBEER Super speurneus Hij is groot, wit en ziet eruit als een echte knuffelbeer. Toch zou je deze reus niet graag tegenkomen in de sneeuw. Gelukkig gebeurt dit ook niet snel, want waar deze poolreiziger

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Zee-otter

Werkstuk Biologie Zee-otter Werkstuk Biologie Zee-otter Werkstuk door een scholier 1340 woorden 8 maart 2003 5,8 129 keer beoordeeld Vak Biologie Waar leeft de zee-otter? Vroeger kwamen ze nog in het grootste deel van de grote oceaan

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 1643 woorden 13 oktober keer beoordeeld. Inleiding

5,9. Werkstuk door een scholier 1643 woorden 13 oktober keer beoordeeld. Inleiding Werkstuk door een scholier 1643 woorden 13 oktober 2005 5,9 357 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik graag wat meer zou willen weten over de witte haai. Vooral omdat

Nadere informatie

inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 2. Ruiken, horen en zien 3. De roedel 4. De taal van de wolf 5. Wolf en hond 6. Soorten wolven 7.

inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 2. Ruiken, horen en zien 3. De roedel 4. De taal van de wolf 5. Wolf en hond 6. Soorten wolven 7. De wolf inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 4 2. Ruiken, horen en zien 6 3. De roedel 7 4. De taal van de wolf 9 5. Wolf en hond 10 6. Soorten wolven 11 7. Sprookjes 12 8. Filmpje 13 Pluskaarten 14 Bronnen

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Zeehond

Werkstuk Biologie Zeehond Werkstuk Biologie Zeehond Werkstuk door een scholier 1902 woorden 13 januari 2005 6,6 187 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Soorten 3 Leefgebied 4 Het lichaam 5 Het reukvermogen

Nadere informatie

SPREEKBEURT MAANVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n

SPREEKBEURT MAANVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT MAANVIS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MAANVIS BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Beste leerkracht, Instructies Voorpret Lespakket

Beste leerkracht, Instructies Voorpret Lespakket Beste leerkracht, Een schoolreis naar het Dolfinarium is niet alleen leuk, maar ook heel leerzaam. Om jullie goed voor te bereiden op het programma, ontvangen jullie hierbij alvast het Voorpret lespakket.

Nadere informatie

Stokstaartje. Inhoud. 1. Wat is een stokstaartje. 2. Mijn familie onder de grond

Stokstaartje. Inhoud. 1. Wat is een stokstaartje. 2. Mijn familie onder de grond Stokstaartje Inhoud 1. wat is een stokstaartje 2. mijn familie onder de grond 3. de jacht en het eten 4. de geboorte 5. het lijf 6. extra/vragen 1. Wat is een stokstaartje De wetenschappelijke naam van

Nadere informatie

Informatieles Vleermuizen

Informatieles Vleermuizen Informatieles Vleermuizen De les is bedoeld voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs en leerjaar 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. Er komen verschillende facetten over het leven van de vleermuis

Nadere informatie

IJsbeer. Wetenschappelijke naam ursus maritimus

IJsbeer. Wetenschappelijke naam ursus maritimus IJsbeer Wetenschappelijke naam ursus maritimus IJsberen zijn zoogdieren. Ze komen voor op en rond de Noordpool waar het kouder kan worden dan -40 C! Mannetjes worden ongeveer 3 meter lang en wegen 400

Nadere informatie

Waarneming zintuig adequate prikkel fysiek of chemisch zien oog licht fysiek ruiken neus gasvormige

Waarneming zintuig adequate prikkel fysiek of chemisch zien oog licht fysiek ruiken neus gasvormige Paragraaf 7.1 prikkel Signalen die een zintuigcel uit de omgeving opvangt actiepotentiaal Verschil in elektrische lading over de membraan van een zenuwcel op het moment van een impuls adequate prikkel

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Kangoeroe Inhoud De ontwikkeling van de kangoeroe De meeste bekende soorten De kenmerken van een kangoeroe De levensloop van de kangoeroe Hoe komt hij aan zijn naam? De ontwikkeling van de kangoeroe Toen

Nadere informatie

De leeuw. De geschiedenis van de leeuw. Kenmerken van de leeuw

De leeuw. De geschiedenis van de leeuw. Kenmerken van de leeuw De leeuw Wat is nou mooier dan je spreekbeurt houden over de leeuw? De leeuw is een prachtig roofdier en een moedig en krachtig dier. En sinds de middeleeuwen heeft de leeuw de titel koning der dieren.

Nadere informatie

DE MELKSLANG. Na-aap slang

DE MELKSLANG. Na-aap slang DE MELKSLANG Na-aap slang De melkslang heeft mooie, opvallende kleuren. Met zijn rode, zwarte en witte ringen zie je hem zeker niet over het hoofd. En dat is nou precies de bedoeling! DIERENPASPOORT MELKSLANG

Nadere informatie

walvissen & dolfijnen

walvissen & dolfijnen infoblad walvissen & dolfijnen Zoogdieren, net als wij! Dolfijnen en walvissen behoren, net als honden, katten, paarden, giraffen en mensen tot de klasse van de zoogdieren. Dolfijnen en walvissen zijn

Nadere informatie

DIERENPASPOORT GIRAFFE. Giraffa camelopardalis

DIERENPASPOORT GIRAFFE. Giraffa camelopardalis DE GIRAFFE Langnek Over de giraffe wordt wel eens gezegd dat hij uit restjes bestaat. Dat is natuurlijk onzin, maar een giraffe is wel een apart dier. Met zijn prachtige wimpers, lange nek, gespleten hoeven,

Nadere informatie

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6 Naam:_ KIKKERS _ De kikker is een amfibie. Er zijn veel soorten kikkers op de wereld. In Nederland zie je de bruine en de groene kikker het meest. De groene kikkers zijn graag veel in het water, de bruine

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Neushoorn Inleiding De neushoorn is een groot en zwaar landdier en kan wel 60 jaar oud worden. De witte neushoorn is de grootste en weegt wel 3000 kilo. Alleen de olifant is groter. De neushoorn is één

Nadere informatie

Samenvatting Mensen ABC

Samenvatting Mensen ABC Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom

Nadere informatie

Waarom? 3 1. Waarom heeft een zebra witte en zwarte strepen? 4 2. Waarom worden bladeren in de herfst geel en oranje? 5 3. Waarom hebben leeuwen

Waarom? 3 1. Waarom heeft een zebra witte en zwarte strepen? 4 2. Waarom worden bladeren in de herfst geel en oranje? 5 3. Waarom hebben leeuwen Waarom? Waarom? 3 1. Waarom heeft een zebra witte en zwarte strepen? 4 2. Waarom worden bladeren in de herfst geel en oranje? 5 3. Waarom hebben leeuwen manen? 6 4. Waarom slaapt je arm of been soms? 7

Nadere informatie

Zintuigen. voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs

Zintuigen. voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Zintuigen voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Mensen weten wat er om hen heen gebeurt, doordat ze kunnen zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Dat doen ze met behulp van zintuigen. Jij weet

Nadere informatie

ONTDEKKINGSTOCHT. Veel plezier! Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn. makkelijk moeilijk

ONTDEKKINGSTOCHT. Veel plezier! Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn. makkelijk moeilijk ONTDEKKINGSTOCHT Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn h f makkelijk moeilijk h Volg de wandelroute, dan komen jullie alle dieren tegen! Veel plezier!

Nadere informatie

DE WOLF. Huilend roofdier

DE WOLF. Huilend roofdier DE WOLF Huilend roofdier De wolf heeft vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes

Nadere informatie

inhoud Wat zijn haaien? Algemene vinformatie Superieure eigenschappen Haaientanden Een maaltijd scoren Is de kust veilig? Sociaal leven Op schaal

inhoud Wat zijn haaien? Algemene vinformatie Superieure eigenschappen Haaientanden Een maaltijd scoren Is de kust veilig? Sociaal leven Op schaal Haai ahoi! inhoud 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 Wat zijn haaien? Algemene vinformatie Superieure eigenschappen Haaientanden Een maaltijd scoren Is de kust veilig? Sociaal leven Op schaal

Nadere informatie

LEERLINGENBLAD VAN:... NAAR DE HAAIEN! DOE-HET-ZELF LES BASISONDERWIJS GROEP 7 & 8 EEN WERELD VOL WATER

LEERLINGENBLAD VAN:... NAAR DE HAAIEN! DOE-HET-ZELF LES BASISONDERWIJS GROEP 7 & 8 EEN WERELD VOL WATER LEERLINGENBLAD VAN:...... DOE-HET-ZELF LES BASISONDERWIJS GROEP 7 & 8 EEN WERELD VOL WATER 2 EEN WERELD VOL WATER Als je vanuit de ruimte naar de aarde kijkt zie je heel veel blauw. Dat komt omdat onze

Nadere informatie

Kijk je mee? Oerwoud. 2006, Parasol N.V. België

Kijk je mee? Oerwoud. 2006, Parasol N.V. België Kijk je mee? Oerwoud 2006, Parasol N.V. België Pag. 2 Inhoudsopgave In het oerwoud 3 De luiaard 4 De toekan 5 De jaguar 6 De leguaan 7 De tapir 8 De papegaai 9 De aap 10 De adder 11 Lianen 12 Woordenlijst

Nadere informatie

DE SIBERISCHE TIJGER

DE SIBERISCHE TIJGER DE SIBERISCHE TIJGER In de sneeuw! Er zijn veel verschillende soorten katten op de wereld. Denk maar eens aan de huiskat, leeuw, sneeuwpanter of cheeta. Allemaal behoren ze tot de familie van de katachtigen.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b Dieren van Australië Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 43 tot en met 51. Bij het

Nadere informatie

Op zoek naar walvissen in de Oosterschelde

Op zoek naar walvissen in de Oosterschelde Op zoek naar walvissen in de Oosterschelde Het leefgebied van de bruinvis De bruinvis is de kleinste en ook de meest voorkomende walvisachtige in de Noordzee en Waddenzee. In de Oosterschelde is de bruinvis

Nadere informatie

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE AXOLOTL BIJ

Nadere informatie

ONTDEKKINGSTOCHT. Deze speurtocht is voor de hele familie! Er zijn kennisvragen en doe-opdrachten. kennisvragen. doe-opdrachten

ONTDEKKINGSTOCHT. Deze speurtocht is voor de hele familie! Er zijn kennisvragen en doe-opdrachten. kennisvragen. doe-opdrachten ONTDEKKINGSTOCHT Deze speurtocht is voor de hele familie! Er zijn kennisvragen en doe-opdrachten. kennisvragen doe-opdrachten. h f hl [ Volg de wandelroute, dan zien jullie alle dieren! Let op: Door werkzaamheden

Nadere informatie

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE

Nadere informatie

Samenvatting project natuur zintuigen

Samenvatting project natuur zintuigen Samenvatting project natuur zintuigen Let op: De plaatjes hoef je niet te leren! Samenvatting van de huid Hoe voel je? In je huid zitten drukreceptoren die gestimuleerd worden door jouw vinger. Ze sturen

Nadere informatie

Verloop en splitsen van zijlijn.

Verloop en splitsen van zijlijn. Zintuigen Voelen. Veel vissoorten hebben kleine gaatjes in sommige schubben op de flanken en de kop of poriën in de huid bij soorten zonder schubben. Dit wordt de zijlijn genoemd. Dit zintuig stelt vissen

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni keer beoordeeld

5,9. Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1441 woorden 9 juni 2011 5,9 17 keer beoordeeld Vak Biologie Gemaakt door: naoufal el morabit 1vh1 Datum ingeleverd: maandag 14 februari 2011 Inhoudsopgave Voorwoord is de pagina

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Roofdieren 2. De leeuw 3. De tijger 4. De luipaard 5. De wolf 6. De ijsbeer 7. De bruine beer 8. Filmpjes Pluskaarten

inhoud blz. 1. Roofdieren 2. De leeuw 3. De tijger 4. De luipaard 5. De wolf 6. De ijsbeer 7. De bruine beer 8. Filmpjes Pluskaarten Roofdieren inhoud blz. 1. Roofdieren 3 2. De leeuw 4 3. De tijger 6 4. De luipaard 8 5. De wolf 10 6. De ijsbeer 12 7. De bruine beer 14 8. Filmpjes 16 Pluskaarten 18 Bronnen en foto s 19 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

KONINGSPINGUÏN pag 1 DIERENPASPOORT VAN DE. WETENSCHAPPELIJKE NAAM: Aptenodytes patagonicus. Ik ben een: vogel. Aantal jongen: 1 jong

KONINGSPINGUÏN pag 1 DIERENPASPOORT VAN DE. WETENSCHAPPELIJKE NAAM: Aptenodytes patagonicus. Ik ben een: vogel. Aantal jongen: 1 jong KONINGSPINGUÏN pag 1 WETENSCHAPPELIJKE NAAM: Aptenodytes patagonicus Ik ben een: vogel Aantal jongen: 1 jong Broedtijd: ongeveer 55 dagen Volwassen met: 4 jaar Maximale leeftijd (wild): ongeveer 25 tot

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6

Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Literatuurlijst 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3 Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4 Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Hoofdstuk 4: Verzorging

Nadere informatie

Algemeen: De boxer is een middelgrote, vierkant gebouwde hond met sterke ledematen en krachtig ontwikkelde spieren.

Algemeen: De boxer is een middelgrote, vierkant gebouwde hond met sterke ledematen en krachtig ontwikkelde spieren. Oorsprong: Duitsland Gehouden als: Gezinshond Grootte: Reuen 57-63 cm en teven 53-59 cm Gewicht: Reuen 32-39 kg en teven 24-32 kg Kleur: Geel of grstroomd met of zonder witte aftekeningen. de witte aftekening

Nadere informatie

Extra: Voortplanting hv12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Extra: Voortplanting hv12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 24 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/79063 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Golflengte: licht is een (elektromagnetische) golf met een golflengte en een frequentie

Golflengte: licht is een (elektromagnetische) golf met een golflengte en een frequentie Golflengte: licht is een (elektromagnetische) golf met een golflengte en een frequentie Spectrum elektromagnetisch: licht met een kortere golflengte dan 400nm en licht met een langere golflengte dan 700

Nadere informatie

Leuke weetjes, puzzels, een kleurplaat en meer!

Leuke weetjes, puzzels, een kleurplaat en meer! Alles over HAAIEN Leuke weetjes, puzzels, een kleurplaat en meer! Haaienweetjes Vinnen De meeste haaien hebben acht vinnen. Deze gebruiken ze om vooruit te komen en om rechtop te zwemmen. De vorm van de

Nadere informatie

SPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN

SPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN SPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ONGEWERVELDEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE BIDSPRINKHAAN

Nadere informatie

Lesvoorbereiding. Student leraar secundair onderwijs groep 1

Lesvoorbereiding. Student leraar secundair onderwijs groep 1 Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1 Naam Eeckhout Andreas Cluster Bi-Fy-Aa-Ch Groep 2 OSO 2 Academiejaar 2005-2006 Campus Kattenberg Kattenberg 9, B-9000 Gent Tel. (09) 269 98 06

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 - Gedrag

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 - Gedrag Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 - Gedrag Samenvatting door Wil 975 woorden 6 juli 2014 7,1 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Gedrag: Alles wat een mens of dier doet. Waaruit bestaat

Nadere informatie

Aquarium. Groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs

Aquarium. Groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs Aquarium Groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs Hallo, welkom in Ouwehands Dierenpark! In het aquarium leven heel veel verschillende vissen en ook een paar amfibieën, zoals kikkers. In deze Doe Mee staan

Nadere informatie

Toets Communicatie (eindtoets) 1

Toets Communicatie (eindtoets) 1 Toets Communicatie (eindtoets) 1 De toets bij het hoofdstuk communicatie. Maak in elk geval de toets passend bij de route die je hebt gedaan. Maak ook nog een toets voor een andere route. Probeer zo goed

Nadere informatie

Maatschap Gynaecologie. (sub)totaalruptuur

Maatschap Gynaecologie. (sub)totaalruptuur Maatschap Gynaecologie (sub)totaalruptuur Algemeen Tijdens de bevalling is er een totaalruptuur of een subtotaal ruptuur ontstaan. Deze folder geeft u informatie over wat een (sub)totaalruptuur is en wat

Nadere informatie

Haag - Rohrbeck. Luister naar de zee!

Haag - Rohrbeck. Luister naar de zee! Belangrijke informatie Dit product gebruikt drie batterijen van 1,5V (knoopcel batterijen van het type AG10/LR1130). Gebruik geen oude en nieuwe batterijen door elkaar. Plaats de nieuwe batterijen met

Nadere informatie

Zintuigen. klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs

Zintuigen. klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Zintuigen klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Mensen weten wat er om hen heen gebeurt doordat ze kunnen zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Dat doen ze met behulp van zintuigen. Jij weet dat je

Nadere informatie

Lesbrief Lizzy traint dolfijnen

Lesbrief Lizzy traint dolfijnen Lesbrief Lizzy traint dolfijnen Introductie Deze lesbrief hoort bij Lizzy traint dolfijnen van Suzanne Buis. Leerlingen kunnen dit boek zelfstandig lezen of het boek kan klassikaal worden voorgelezen.

Nadere informatie

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD

SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE

Nadere informatie

Zeehond. Inhoud. Inleiding. Oorzaken waardoor zeehonden aanspoelen.

Zeehond. Inhoud. Inleiding. Oorzaken waardoor zeehonden aanspoelen. Zeehond Inhoud Inleiding Inleiding. Inhoud. Redenen waardoor zeehonden aanspoelen. De binnenkomst van de zeehond. 24 uur in de zeehondencreche. Overzicht soorten zeehonden Ik heb dit onderwerp gekozen

Nadere informatie

Werkstuk Biologie De Sneeuwuil

Werkstuk Biologie De Sneeuwuil Werkstuk Biologie De Sneeuwuil Werkstuk door Rikaatje 1148 woorden 25 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou De Sneeuwuil Gemaakt door: Rika van Breemen 1HVC 2017 Inleiding

Nadere informatie

6.4. Boekverslag door V woorden 11 april keer beoordeeld. Inhoudsopgave. Inleiding. Groep van het dierenrijk

6.4. Boekverslag door V woorden 11 april keer beoordeeld. Inhoudsopgave. Inleiding. Groep van het dierenrijk Boekverslag door V. 1256 woorden 11 april 2006 6.4 729 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Inleiding Groep van het dierenrijk Hoe is de koala opgebouwd? Waar leeft de koala? Welke leefgewoonte heeft

Nadere informatie

Duikelaartje de Dolfijn

Duikelaartje de Dolfijn Duikelaartje de Dolfijn Eerste druk, 2013 2013 Ans Acda Illustrator: Michael Koopman isbn: 9789048430567 nur: 272 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming

Nadere informatie