Draaiboek Langgezond.nl in.

Transcriptie

1 Langgezond in Draaiboek Langgezond.nl in. Roessingh Reserach and Development Versie 1.0

2 Inhoudsopgave Langgezond in Enschede MC Eudokia 1 INLEIDING HET LANGGEZOND INITIATIEF LANGGEZOND SCREENING INSTRUMENTEN TECHNOLOGIE MODULES Screening module Training: Cognitieve module Training: Fysieke module ORGANISATIE VAN HET INITIATIEF PROJECT STRUCTUUR BETROKKEN STAKEHOLDERS PRIVACY Dataopslag en verwerking HET PROTOCOL BESCHRIJVING VAN DE STAPPEN VOOR SCREENING EN ONDERSTEUNING Takken Rollen Planning SCENARIO S MARJA OLIVIER SOPHIE JOEP BIJLAGE 1: BRIEF SCREENING 1 ENSCHEDE MC EUDOKIA BIJLAGE 2: VRAGENLIJST SCREENING BIJLAGE 3: MEETINSTRUMENTEN SCREENING

3 1 Inleiding Langgezond in Enschede MC Eudokia De meeste ouderen voelen zich nog lang gezond. Een kleinere groep is meestal op hoge leeftijd afhankelijk geworden van zorg en ondersteuning. In de overgang tussen deze twee groepen bevinden zich de kwetsbare ouderen. Zij lijken op het eerste gezicht nog redelijk gezond, maar kleine lichamelijke en psychosociale problemen stapelen zich op. Mensen die kwetsbaar zijn, maken veel gebruik van zorg en welzijnsdiensten, ziekenhuiszorg en langdurige zorg (Heurberger et al, 2011). Dit legt, zeker gezien het stijgende aantal ouderen, een grote druk op ons zorg en welzijnssysteem in termen van kosten maar ook in termen van benodigde capaciteit. We staan voor de uitdaging om met steeds minder middelen en mensen deze groep van goede zorg te voorzien. Als kwetsbaarheid of liever nog een verhoogd risico op kwetsbaarheid eerder gesignaleerd wordt en er op tijd enige ondersteuning geboden wordt kan kwaliteit van leven behouden worden, kunnen mensen langer zelfstandig blijven functioneren en zal de druk op ons zorgsysteem aanzienlijk minder worden. Om een dergelijke vroege opsporing en adequate ondersteuning te realiseren is een transformatie in de zorg nodig. Op dit moment is ons zorgsysteem vooral reactief wat wil zeggen dat zorg geboden wordt op het moment dat er problemen zijn. Daarnaast er sprake van een versnippering. Gemeenten nemen in het kader van de maatregelen gericht op preventieve voorzieningen om ouderen te ondersteunen bij wonen en welzijn. Verschillende zorginstellingen zoals huisarts en thuiszorginstellingen zien mensen als er sprake is van een hulpvraag en bieden verschillende diensten aan. Voor een vroege opsporing en adequate ondersteuning is een pro-actief systeem nodig waarin deze verschillende stakeholders samenwerken en er sprake is van een sterkere focus op zelfmanagement van de oudere. Vanuit de Universiteit Twente wordt in samenwerking met Roessingh Research en Development en andere Europese landen een project uitgevoerd waarbij een screening op dagelijks functioneren en kwetsbaarheid is ontwikkeld alsmede diensten die mensen kunnen ondersteunen hun dagelijks functioneren op niveau te houden. Het gaat hierbij zoveel mogelijk om diensten met ondersteuning van informatie en communicatie technologie (ICT). Dit biedt de mogelijkheid voor ouderen om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun gezondheid en zoveel mogelijk zelfstandig aan hun functioneren te werken maar daarbij adequaat ondersteunt door professionals wanneer nodig. Op dit moment wordt deze vorm van dienstverlening ingezet in... in een samenwerking tussen huisartsen, zorginstellingen en gemeente bij ruim 1200 ouderen. Deze ouderen krijgen een periodieke screening die door de gezamenlijke stakeholders wordt uitgevoerd. Op basis van deze screening wordt bepaald of iemand zorg nodig heeft, een verhoogd risico op kwetsbaarheid heeft of een goede gezondheidsstatus heeft. Degene die zorg nodig heeft, krijgt zorg aangeboden vanuit de zorginstellingen met huisarts als centrale spil. Degene die geen zorg nodig heeft maar wel ondersteuning kan gebruiken om gezond te blijven, krijgt zelfmanagement services aangeboden via gemeenten en haar zorg- en welzijnsdiensten die zelfstandig vanuit huis of op locatie in de buurt gevolgd kunnen worden. Deze diensten betreffen beweegprogramma s, voedingsadviezen en programma s voor het trainen van cognitieve vaardigheden. Diegene die in goede gezondheid verkeert, krijgt geen ondersteuning maar wordt voor de volgende periodieke screening uitgenodigd. Dit document beschrijft de inrichting van dit project binnen de gemeente Enschede uitgaande van het projectplan getiteld projectaanvraag Langgezond.nl (oktober 2014). Dit document geeft duidelijkheid over de verschillende stakeholders en verantwoordelijkheden binnen dit nieuw in te richten initiatief. Het tweede hoofdstuk richt zich kort de voorgestelde screening en het technologie platform met haar modules voor screening, cognitieve en fysieke training. In hoofdstuk 3 komen de project organisatie en de verschillende stakeholders benodigd voor dit initiatief aan bod. De betrokkenen per stakeholder worden genoemd waar bekend maar moeten voor een deel nog ingevuld worden. Het te implementeren protocol is onderwerp van hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 geeft 3

4 een aantal scenario s. Deze scenario s geven in woorden aan hoe het er concreet uit zou kunnen zien voor 4 fictieve ouderen. Het doel van het Langgezond.nl initiatief is het screenen en voorkomen van kwetsbaarheid van ouderen door inzet van technologie. 2 Het Langgezond initiatief 2.1 Langgezond screening instrumenten In samenspraak met verschillende zorgprofessionals uit binnen en buitenland is een set van (screening)instrumenten samengesteld. Instrumenten op het gebied van algemene kwetsbaarheid, cognitief en fysiek functioneren en voeding. Tabel 1 geeft een overzicht van de verschillende screeningsinstrumenten. De totale set van instrumenten in terug te vinden in bijlage 2. Er is gekozen voor een screeningstriage. De screening bestaat uit twee delen. De eerste screening is op papier of online en bestaat uit instrumenten die de ouderen zelfstandig of met weinig hulp in kan vullen. Op basis van deze screening worden de ouderen ingedeeld in drie groepen: 1. Vitaal de oudere is niet kwetsbaar op basis van de uitkomst op de GFI en ondervindt geen functionele achteruitgang op één van de drie domeinen (fysiek, cognitie en voeding) 2. Kans op kwetsbaarheid - de oudere is niet kwetsbaar op basis van de uitkomst op de GFI en ondervindt enige functioneel achteruitgang op één of twee van de drie domeinen 3. Kwetsbaar - de oudere is kwetsbaar op basis van de uitkomst op de GFI Ouderen uit de tweede groep (Kans op kwetsbaarheid) worden uitgenodigd voor een tweede screening. Deze screening is face-to-face. Tijdens deze tweede screening wordt extra stil gestaan bij de domeinen cognitie, fysiek functioneren en voeding. Deze screening wordt uitgevoerd door een getrainde vrijwilliger / student. Aan het einde van de screening maakt deze tevens de inschatting in hoeverre de oudere in staat is om gebruik te maken van het technologie platform. Tabel 1: Screening instrumenten Screening 1 (online of op papier) Voor alle ouderen van 65 jaar en ouder Algemeen Groninger Frailty 15 vragen Kwetsbaar: GFI > 4 Indicator (GFI) Andere factoren 5 vragen x Kwaliteit van leven SF vragen Verminderde kwaliteit van leven SF-12 < 50 Cognitie AD8 8 vragen Functionele achteruitgang AD8 < 1 Fysiek functioneren SF-36 fysiek functioneren 10 vragen Functionele achteruitgang SF-36 PF > 12 4

5 Voeding Mini Nutrition Assessment Short Form (MNA-SF) 6 vragen Functionele achteruitgang MNA-SF < 12 Screening 2 (face-to-face) Voor alle kans op kwetsbaarheid ouderen Cognitie Fysiek functioneren Voeding Quick Mild Cogniteve Impairment (QMCi) 6 vragen Functionele achteruitgang QMCi < 51 timed up and go test Fysieke test *tabel 2 chair-stand test Fysieke test *tabel 2 chair sit and reach test Fysieke test *tabel 2 two-minute step test Fysieke test *tabel 2 Mini Nutrition 12 vragen Functionele achteruitgang Assessment Short Form MNA < 23.5 (questions G-R) Tabel 2: Normale scores voor mannen en vrouwen per leeftijdsgroep Variable Gender Age Range Timed up and Men go test Women Chair stand test Men Women Chair sit and Men reach test Women minute step Men test Women Technologie Modules Het technologie platform bestaat uit een set online modules. Daar waar de screening module de ouderen de mogelijkheid geeft om de screeningsinstrumenten van de eerste screening online in te vullen, geven de overige modules de ouderen de mogelijkheid om hun cognitieve en fysieke capaciteit te vergroten. Figure 1: Look and feel van PERSSILAA platform 5

6 2.2.1 Screening module De screenings module bestaat uit een online versie van de screeninginstrumenten (tabel 1). Deze kan de oudere zelf of met hulp invullen. Voor verder informatie over de screening instrumenten zie hoofdstuk Training: Cognitieve module De cognitieve module is gebaseerd op de Guttman NeuroPersonalTrainer (GNPT) (figuur 2). Dit Telemedicine platform is ontwikkeld door het Guttman instituut gevestigd in Barcelona. Dit platform is een intensieve, gepersonaliseerde en gestructureerd cognitieve revalidatie behandeling voor patiënten met een niet aangeboren hersenaandoening. Dit platform wordt aangepast aan de doelgroep ouderen en zal als zelfmanagement module aangeboden worden Training: Fysieke module Figuur 2: Vier voorbeelden van oefening gericht op attentie. De fysieke module vloeit voort uit de door professionals ondersteund online thuis train programma die ontwikkeld zijn door RRD binnen verschillende projecten zoals CLEAR, Conditie Coach (COCO) (figuur 3) en telerevalidatie.nl. Binnen deze projecten is een thuistrainingsservice ontwikkeld waarbij altijd een professional betrokken was om een trainingsprogramma te maken. Het grote verschil en innovatieve van de PERSSILAA fysieke module is dat de fysieke module van het PERSSILAA platform een zelfmanagement module is, waarmee de ouderen zelfstandig kan werken aan zijn fysieke capaciteit. Deze module bestaat uit delen: een 12 weken durend opbouwprogramma ( wordt fit ) en een 12 weken durend onderhoudprogramma ( blijf fit ). Elk programma bestaat uit verschillende oefeningen op de gebieden uithoudingsvermogen, kracht, balans en lenigheid. De oudere wordt gevraagd om minimaal 3 keer per week gebruik te maken van het programma. Figuur 3: weergave van het COCO thuis train programma 6

7 3 Organisatie van het initiatief 3.1 Project Structuur Het initiatief Langgezond wordt gedragen door meerdere gemeentes en door Roessingh Research and Development (RRD) als initiatief nemer en de JC Groep als technische partner. De betrokken gemeentes zijn: Enschede, Hengelo, Twenterand en Tubbergen. Binnen elke gemeente wordt het initiatief langgezond.nl naar eigen smaak vormgegeven. Een stuurgroep is gevormd om de voortgang van het project te monitoren en om kennis uit te wisselen tussen de partners en bestaat uit de projectleiders vanuit de gemeente en/of coördinator binnen elke gemeente en medewerkers van RRD en de JC Groep. Daarnaast is communicatie een belangrijk punt tijdens de overleggen van deze stuurgroep. Naast de stuurgroep zijn er op gemeente niveau een werkgroep die handen en voeten geeft aan het initiatief langgezond binnen de desbetreffende gemeente. Overleggen van deze werkgroep worden geïnitieerd door de projectleider vanuit de gemeente. 3.2 Betrokken Stakeholders Op dit moment worden de volgende primaire stakeholders voorzien bij de uitvoering van het initiatief bij MC Eudokia (Enschede West / Stadsveld): Logo Steakeholder Contactgegevens Gemeente Huisarts Zorginstelling 1 Zorginstelling 2 De volgende secondaire stakeholders zijn betrokken bij het initiatief: Zorginstelling 3 Zorginstelling 4 Overig 1 Overig Privacy Binnen het initiatief Langezond.nl worden de antwoorden / gegevens van de ouderen gedeeld door de verschillende stakeholders. Er wordt zorgvuldig met de gegevens omgaan volgens de geldende regels omtrent privacy. Daarnaast worden de ingevulde vragenlijst ook gebruikt voor onderzoeksdoeleinden. Daarom worden de ouderen na het invullen van de vragenlijst om toestemming gevraagd. De antwoorden / gegevens 7

8 worden dan vertrouwelijk behandeld volgens (inter)nationale regels en wetten, zoals de Wet medischwetenschappelijk onderzoek met mensen en de WMA Declaration of Helsinki (Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects) Dataopslag en verwerking De data (antwoorden / gegevens van de ouderen) wordt opgeslagen op een beveiligde server van de Universiteit van Madrid. Dataopslag en -verwerking is geregistreerd bij het College ter Bescherming van Persoonsgegevens (CBP). Alle vrijwilligers / studenten die betrokken zijn bij het verzamelen en verwerken van de data ondertekenen een overeenkomst en worden gewezen op een juiste gedragscode mbt persoonsgegevens. De studenten van de ROC van Twente opleiding doktersassistent tekenen een soortelijke overeenkomst bij de start van hun opleiding. 4 Het protocol Het in te richten ouderenzorg pad (service protocol) is onderwerp van dit hoofdstuk. De verantwoordelijkheden in rollen en taken binnen het pad zullen beschreven worden. 4.1 Beschrijving van de stappen voor screening en ondersteuning Het ouderenzorg pad start bij het versturen van de screening vragenlijst naar de ouderen (de eerste screening). Deze worden verstuurd vanuit twee Huisartsenpraktijken (De Hagen en Contrast) naar alle ouderen tussen de 65 jaar en 75 jaar (peildatum ). Naar aanleiding van de uitkomsten van de eerste screening worden deze ouderen onderverdeeld in 3 groepen: Kwetsbaar, kans op kwetsbaarheid en Vitaal (zie onderstaande figuur). De ouderen die kwetsbaar zijn vallen onder verantwoordelijkheid van de huisarts en kunnen door de huisarts / POH-er ouderenzorg uitgenodigd worden een afspraak. De ouderen die Vitaal zijn krijgen na een jaar weer een uitnodiging om deel te nemen aan de screening. De ouderen met kans op kwetsbaarheid worden uitgenodigd voor een tweede screening. 8

9 Figuur: schematisch overzicht eerste screening Voor de tweede screening worden de ouderen met kans op kwetsbaarheid uitgenodigd. Hiervoor wordt op een locatie momenten georganiseerd waar deze ouderen naar toe kunnen voor de tweede screening. Deze face-to-face screening wordt uitgevoerd door geschoolde studenten van de opleiding HBO-V van Saxion. Tijdens de tweede screening krijgt de oudere met kans op kwetsbaarheid extra informatie over activiteiten die hij of zij kan ondernemen om het bewegen, het geheugen en de voeding te verbeteren om zo (verdere) kwetsbaarheid te voorkomen. Eén van deze activiteiten is het gebruik van het technologie platform. De oudere met kans op kwetsbaarheid kan thuis of binnen op een locatie in de buurt (mocht daar behoefte aan zijn) gebruikmaken van het platform (onderstaande figuur). 9

10 Figuur: schematisch overzicht tweede screening Takken De volgende taken zijn er binnen de uitvoering van het project in Enschede MC Eudokia: Taak 0 Taak 1 Taak 2 Ter voorbereiding Eerste screening Tweede screening Beschrijving van de voorbereidende taken zoals, het taststellen draaiboek (taak 0.1), de scholing professionals / vrijwilligers (taak 0.2). Organisatie van de eerste screening bestaande uit taken zoals, het versturen van vragenlijsten (taak 1.1), het wanneer gewenst het helpen van ouderen bij het invullen van de vragenlijst (taak 1.2), het verwerken van de resultaten van de eerste screening (taak 1.3) en het stimuleren van nonresponders om alsnog de vragenlijst in te vullen (taak 1.4). Organisatie van de tweede screening bestaande uit taken zoals, het samenstellen van voorlichtingsmateriaal voor ouderen met functionele afname op een van de drie domeinen specifiek voor de gemeente Enschede (taak 2.1), het voorbereiden van de tweede screening (taak 2.2), het uitvoeren van de tweede screening (taak 2.3), het verwerken van de resultaten van de tweede screening (taak 2.4) en het stimuleren van no-showers om alsnog deel te nemen aan de tweede screening (taak 2.5) 10

11 Taak 3 Aanbieden Technologie / Onderzoek Organisatie van hoe de technologie aan te bieden aan endusers en het onderzoek bestaande uit taken zoals, opstellen procedure aanbieden langgezond.nl (taak 3.1), en de scholing van de ouderen in het gebruik van langgezond.nl (taak 3.2). Een aantal (sub)taken worden ondersteund door de technologie: Taak Resultaten eerste screening - na het invoeren van de papier vragenlijsten in het online platform / database zullen de ouderen van wie het adres bekent is automatisch een feedback ontvangen. Deze geeft de resultaten van de eerste screening weer. Wanneer de vragenlijst online ingevuld wordt, krijgt de oudere de gelijk na het invullen van de vragenlijst (taak 1.3.8). Taak is daarom alleen van toepassing voor ouderen die geen adres hebben opgegeven. Taak Resultaten tweede screening nadat de resultaten van de tweede screening ingevoerd zijn in de database geeft de technologie gelijk de uitslag en kan het advies doorgenomen worden samen met de oudere. 11

12 4.1.2 Rollen Langgezond in Enschede MC Eudokia 0 Ter voorbereiding Huisartsen Gemeente Vaststellen draaiboek x x Vaststellen vragenlijst lijst x Vaststellen brief eerste screening x x Vaststellen inhoud tweede screening x Vaststellen brief tweede screening x 0.2 scholing professionals / vrijwilligers plannen (data / locatie) scholing eerste screening plannen (data / locatie) scholing tweede screening 1 Eerste screening 1.1 Versturen vragenlijsten Huisartsen Gemeente opvragen aantallen ouderen jaar per HA x Aanleren definitieve versie vragenlijst Afdrukken definitieve versie vragenlijst Aanleveren definitieve versie brief Afdrukken definitieve versie brief Aanleveren definitieve versie retour kaartje Afdrukken definitieve versie retour kaartje Bestellen envelop om poststuk te versturen (C4) Bestellen retour envelop (C5) Aanleveren adressen ouderen 65 t/m 75 jaar (adres stickers) x Afdrukken adres stickers ouderen x Samenstellen poststuk uitnodiging eerste screening 1.2 Hulp bij invullen Huisartsen Gemeente Inplannen hulp bij invullen Hulp bij invullen 12

13 1.3 Verwerken eerste screening Huisartsen Gemeente Scholing eerste screening (invullen database) Registreren teruggekomen poststukken Vaststellen werkplek vrijwilligers voor invoeren vragenlijsten Invoeren vragenlijsten eerste screening in platfrom Controle database eerste screening Resultaten eerste screening (door technologie) Huisartsen op de hoogte van resultaten eerste screening x Terugkoppeling eerste screening (robust, pre-frail, frail) naar ouderen zonder adres 1.4 non-responders Huisartsen Gemeente Opstellen lijst non-responders Checken non-responders lijst door HA/POH Contact opnemen met nonresponders Wanneer gewenst helpen met invullen vragenlijst x 2 Tweede screening Huisartsen Gemeente Samenstellen voorlichting voor ouderen met functionele afname x x 2.2 Voorbereiden tweede screening Huisartsen Gemeente Vaststellen locatie(s) tweede screening Vaststellen data (s) tweede screening Inrichten locatie(s) tweede screening Opstellen lijst deelnemers tweede screening Samenstellen poststuk uitnodiging tweede screening 2.3 Uitvoeren tweede screening Huisartsen Gemeente Opstellen draaiboek tweede screening (locatie specifiek) 13

14 2.3.2 Afnemen tweede screening (zie draaiboek tweede screening) 2.4 Verwerken tweede screening Huisartsen Gemeente Scholing tweende screening (afnemen testen / invullen database / terugkoppeling) Invoeren data in database tweede screening Controle database tweede screening Resultaten tweede screening (door technologie) Huisartsen op de hoogte stellen van resultaten tweede screening Terugkoppeling tweede screening naar ouderen (tijdens afspraak) 2.5 no-showers Huisartsen Gemeente Opstellen lijst no-showers Checken no-showers lijst door HA/POH Contact opnemen met noshowers maken van afspraak voor tweede screening x Aanbieden Technologie / onderzoek Huisartsen Gemeente Opstellen procedure aanbieden langgezond.nl (thuis / op locatie) Scholing ouderen in gebruik langgezond.nl 14

15 Langgezond in Planning 3- Aug 10- Aug 17- Aug 24- Aug 31- Aug 7- Sep 14- Sep 21- Sep 28- Sep 5- Oct 12- Oct 19- Oct 26- Oct 2- Nov 9- Nov 16- Nov 23- Nov 30- Nov 7- Dec 14- Dec 0 Ter voorbereiding 0.1 Vaststellen draaiboek Vaststellen vragenlijst lijst Vaststellen brief eerste screening Vaststellen inhoud tweede screening Vaststellen brief tweede screening 0.2 scholing professionals / vrijwilligers plannen (data / locatie) scholing eerste screening plannen (data / locatie) scholing tweede screening 3- Aug 10- Aug 17- Aug 24- Aug 31- Aug 7- Sep 14- Sep 21- Sep 28- Sep 5- Oct 12- Oct 19- Oct 26- Oct 2- Nov 9- Nov 16- Nov 23- Nov 30- Nov 7- Dec 14- Dec 1 Eerste screening 1.1 Versturen vragenlijsten opvragen aantallen ouderen jaar per HA Aanleren definitieve versie vragenlijst Afdrukken definitieve versie vragenlijst Aanleveren definitieve versie brief Afdrukken definitieve versie brief Aanleveren definitieve versie retour kaartje Afdrukken definitieve versie retour kaartje Bestellen envelop om poststuk te versturen (C4) Bestellen retour envelop (C5)

16 Aanleveren adressen ouderen 65 t/m 75 jaar (adres stickers) Afdrukken adres stickers ouderen Samenstellen poststuk uitnodiging eerste screening 1.2 Hulp bij invullen Inplannen hulp bij invullen Hulp bij invullen 1.3 Verwerken eerste screening Scholing eerste screening (invullen database) Registreren teruggekomen poststukken Vaststellen werkplek vrijwilligers voor invoeren vragenlijsten Invoeren vragenlijsten eerste screening in platfrom Controle database eerste screening Resultaten eerste screening (door technologie) Huisartsen op de hoogte van resultaten eerste screening Terugkoppeling eerste screening naar ouderen zonder adres 1.4 non-responders Opstellen lijst non-responders Checken non-responders lijst door HA/POH Contact opnemen met non-responders Wanneer gewenst helpen met invullen vragenlijst 3- Aug 10- Aug 17- Aug 24- Aug 31- Aug 7- Sep 14- Sep 21- Sep 28- Sep 5- Oct 12- Oct 19- Oct 26- Oct 2- Nov 9- Nov 16- Nov 23- Nov 30- Nov 7- Dec 14- Dec 2 Tweede screening Samenstellen voorlichting voor ouderen met 2.1 functionele afname 2.2 Voorbereiden tweede screening Vaststellen locatie(s) tweede screening 16

17 2.2.2 Vaststellen data (s) tweede screening Inrichten locatie(s) tweede screening Opstellen lijst deelnemers tweede screening Samenstellen poststuk uitnodiging tweede screening 2.3 Uitvoeren tweede screening Opstellen draaiboek tweede screening (locatie specifiek) Afnemen tweede screening (zie draaiboek tweede screening) 2.4 Verwerken tweede screening Scholing tweende screening Invoeren data in database tweede screening Controle database tweede screening Resultaten tweede screening (door technologie) Huisartsen op de hoogte stellen van resultaten tweede screening Terugkoppeling tweede screening naar ouderen (tijdens afspraak) 2.5 no-showers Opstellen lijst no-showers Checken no-showers lijst door HA/POH Contact opnemen met no-showers maken van afspraak voor tweede screening 3- Aug 10- Aug 17- Aug 24- Aug 31- Aug 7- Sep 14- Sep 21- Sep 28- Sep 5- Oct 12- Oct 19- Oct 26- Oct 2- Nov 9- Nov 16- Nov 23- Nov 30- Nov 7- Dec 14- Dec 3 Aanbieden Technologie / onderzoek Opstellen procedure aanbieden langgezond.nl (thuis 3.1 / op locatie) 3.2 Scholing ouderen in gebruik langgezond.nl 17

18 Langgezond in 5 Scenario s In dit hoofdstuk worden vier scenario s gepresenteerd. Deze scenario s geven in woorden aan hoe het ouderenzorg pad er uit zou kunnen zien voor 4 fictieve ouderen. 5.1 Marja Marja is 67 jaar en werkte als administratief medewerker bij een warenhuis. Ze woont samen met haar man Rob in een huis met grote tuin waar ze elke dag van geniet. Marja heeft van haar huisarts een brief ontvangen met de vraag om een vragenlijst in te vullen. Deze vragenlijst kan ook online ingevuld worden en omdat Marja net een computercursus heeft afgesloten besluit ze de vragenlijst online in te vullen. Marja begint met het invullen van de vragenlijst op dinsdagavond, maar omdat een vriendin langskomt, sluit ze de vragenlijst af. Donderdagochtend rond Marja de online vragenlijst af. Binnen twee weken ontvangt Marja een van haar huisarts dat de uitkomsten van de vragenlijst laten zien dat ze vitaal is en er geen noodzaak is nadere afspraken te maken. In de wordt Marja uitgenodigd om over een jaar nog eens de vragenlijst in te vullen. 5.2 Olivier Olivier is 71 jaar en was eigenaar van een bakkerij. Hij woont bij zijn zus Lotte en haar familie. Olivier heeft van zijn huisarts een brief ontvangen met de vraag om een vragenlijst in te vullen. Olivier vindt het lastig om een vragenlijst in te vullen en legt deze weg. Na een week vraagt hij zijn zus Lotte of zij niet kan helpen met het invullen van de vragenlijst. Samen vullen ze de vragenlijst in. Olivier stuur de vragenlijst per post naar zijn huisarts. Binnen twee weken ontvang hij een brief retour en wordt uitgenodigd voor een extra afspraak. Tijdens deze afspraak wordt een aantal extra testen gedaan op het vlak geheugen, bewegen en voeding. Olivier vindt de geheugentesten niet moeilijk, maar heeft wel moeite met de bewegingstesten. Deze scores van Olivier zijn dan ook onder het gemiddelde en hij krijgt adviezen en het aanbod om deel te nemen aan beweegprogramma waaronder een programma dat hij vanaf huis kan volgen. Dit laatste zit Olivier wel zitten. Na de uitleg over het gebruik van het platform werkt Olivier elke week aan zijn fysieke fitheid.

19 5.3 Sophie Langgezond in Enschede MC Eudokia Sophie is 76 jaar en was leerkracht op een basisschool. Jarenlang heeft ze les gegeven aan kinderen van groep 4 en 5. De man van Sofie is 3 jaar geleden overleden. De dochter van Sophie woont in het westen van het land. Ze zien elkaar weinig, maar gelukkig spreken ze elkaar wekelijks aan de telefoon. Sophie heeft van haar huisarts een brief ontvangen met de vraag om een vragenlijst in te vullen. Sophie begint gelijk met het invullen van de vragenlijst, maar vindt het toch wel lastig. Na twee dagen belt zij met de assistent van haar huisarts en vraagt om hulp bij het invullen van de vragenlijst. Een vrijwilliger van Stichting Welzijn Enschede helpt haar een week later met het invullen van de vragenlijst en neemt de vragenlijst mee. Binnen twee weken ontvangt Sophie een brief retour en wordt ze uitgenodigd voor een extra afspraak waar ze enkele extra testen uitvoert. Ze heeft vooral moeite met de geheugentesten en geeft aan dat ze moeite heeft met onthouden. Omdat de scores op de cognitieve test onder het gemiddelde zijn, krijgt de Sophie de mogelijkheid om gebruik te maken van een soort geheugen trainingsprogramma. Na de uitleg over het gebruik van het platform werkt Sophie elke week aan haar geheugen. Ze maakt thuis op haar eigen Ipad gebruik van het platform. Na een aantal weken oefenen hoort ze via een buurvrouw dat ze ook bij het buurthuis tegelijkertijd met andere kan oefenen. Sophie besluit om hier naar toe te gaan. Ze vindt het namelijk leuk om onder de mensen te zijn. 5.4 Joep Joep is 79 jaar en heeft als loonwerker gewerkt voor verschillende boeren in de omgeving. Hij woont samen met zijn vrouw Annet die 8 jaar jonger is dan Joep. Annet is nog erg actief als vrijwilliger maar Joep zit vooral thuis en onderneemt weinig. Joep heeft van zijn huisarts een brief ontvangen met de vraag om een vragenlijst in te vullen. Hij vult de vragenlijst in samen met zijn vrouw. Zij heeft namelijk ook een vragenlijst ontvangen. Annet geeft beide vragenlijsten af bij de assistent van hun huisarts. Binnen twee weken ontvangt Joep een brief van zijn huisarts met de vraag om een afspraak te maken. Dit doet Annet. De POH-er ouderzorg komt kort daarna bij Joep op bezoek. Om samen te bekijken hoe Joep de juiste zorg aangeboden kan worden. 19

20 Bijlage 1: Brief screening 1 Enschede MC Eudokia Geachte heer, mevrouw, Enschede, september 2015 Gezond ouder worden wil graag iedereen. Om dit te bereiken is het belangrijk klachten die in het begin vrij klein lijken, adequaat aandacht te geven. Zo kan het gebeuren dat u dingen minder goed kunt onthouden, dat u niet meer zo gemakkelijk kunt bewegen en dat u misschien wat beter moet gaan letten op wat u eet. Als u hier op tijd aandacht aan besteedt kunt u een hoop problemen met uw gezondheid voorkomen. In het initiatief langgezond.nl bundelen uw huisarts, en de gemeente Enschede hun krachten om u te helpen gezond ouder te worden. Gezondheidscheck en het vervolg. U ontvangt deze brief, omdat u dit jaar 65 wordt of tussen de 65 en 75 jaar oud bent en ingeschreven staat bij één van de huisartsen van Medisch Centrum Eudokia. Naast deze brief ontvangt u een vragenlijst. Door het invullen van deze vragenlijst, krijgt u en krijgen wij een goed beeld van uw gezondheid. Het is mogelijk dat uit uw antwoorden blijkt dat sommige gezondheidsaspecten extra aandacht kunnen gebruiken. Als dit zo is, dan wordt u uitgenodigd voor een afspraak van een half uur. Het doel van deze afspraak is om deze gezondheidsaspecten beter in kaart te brengen. De ouderen die het advies krijgen om hun gezondheid te verbeteren krijgen onder anderen de mogelijk om gebruik te maken van een online programma. Dit programma helpt om meer te gaan bewegen en het geheugen te trainen. Verzoek: Vul de vragenlijst online in! U kunt de bijgevoegde vragenlijst op verschillende manieren invullen. Het heeft onze voorkeur dat u de vragenlijst online invult. Bezoek hiervoor de website: Tijdens het registreren moet u bij Code van uw huisartsenpraktijk dan de code [053xxx] invullen. Het kan zijn dat u vorig jaar ook een uitnodiging heeft ontvangen om deze vragenlijst in te vullen. Het online invullen gaf toen problemen, deze problemen zijn nu verholpen. Het online invullen van de vragenlijst heeft als voordeel dat uw antwoorden gelijk geanalyseerd worden en dat u gelijk een advies krijgt over uw gezondheid. Als u de vragenlijst op papier in wilt vullen, ontvangen we deze graag van u binnen 2 weken retour. U kunt hiervoor de bijgevoegde antwoordenveloppe gebruiken. Een postzegel is niet nodig. Lees verder op de achterzijde. 20

21 Hulp bij het invullen? Wilt u bij het invullen graag geholpen worden, neem dan gerust contact op met Sanne Frazer, werkzaam bij Roessingh Research and Development (tel: / s.frazer@rrd.nl). Heeft u besloten de vragenlijst niet in te willen vullen, dan vragen we u het bijgevoegde kaartje in te vullen en naar ons terug te sturen. Een postzegel is niet nodig. Privacy Het initiatief Langezond.nl wordt gedragen door zowel uw huisarts als de gemeente, omdat zij beiden betrokken zijn bij de zorg voor uw gezondheid. De door u ingevulde vragenlijst zijn voor beiden inzichtelijk. Zij zullen zorgvuldig met uw gegevens omgaan volgens de geldende regels omtrent privacy. Daarnaast willen we de door u ingevulde vragenlijst ook graag gebruiken voor onderzoeksdoeleinden. Hiervoor wordt aan u, op het einde van de vragenlijst, om toestemming gevraagd. Uiteraard worden voor het onderzoek uw uitkomsten vertrouwelijk behandeld volgens (inter)nationale regels en wetten. We hopen dat u de tijd wilt nemen om de vragenlijst in te vullen en ons op de hoogte te stellen van hoe het met u gaat. Gezond ouder worden doen we immers samen! Met vriendelijke groet namens langgezond.nl in Enschede, Manon Bouwmann, praktijkondersteuner Desiree Derkman, praktijkondersteuner Het initiatief Langegezond.nl in Enschede wordt gedragen door de volgende partijen: 21

22 Bijlage 2: Vragenlijst screening 1 Naam: Adres: Tel: Datum: - - Huisarts: Invulinstructie Volg de instructies bij de vragen op. Neem rustig de tijd voor het invullen Lees per vraag eerst de antwoorden goed door voordat u de vraag beantwoordt. U mag (meestal) maar één antwoord geven: kies het antwoord dat het beste bij uw situatie past. Meestal is dit het antwoord dat het eerste bij u opkomt. Soms mag u meerdere antwoorden geven, dit staat dan bij de vraag aangegeven. Het kan voorkomen dat bepaalde vragen op elkaar lijken. Het is belangrijk dat u alle vragen invult, ook al lijken de vragen op elkaar of vindt u het soms moeilijk om een antwoord te geven. Er zijn geen goede en foute antwoorden. Het gaat om uw mening en ervaring! Bent u klaar met invullen? Kijk dan of u geen vragen vergeten bent. 22

23 Algemene gegevens 1. Bent u man of vrouw? Man Vrouw 2. Wat is uw geboortedatum? Wat is uw lengte (in meters)? 4. Wat is uw gewicht (in kg)? 5. Wat is de hoogste opleiding die u afgerond heeft? Geen Basisschool Middelbare school (MAVO, HAVO, VWO) LBO MBO HBO Universiteit Anders, namelijk 6. Wat is uw huidige leefsituatie? Alleen Met iemand anders (partner, kinderen, andere familie of kennissen) 7. Heeft u thuis een PC/ laptop tot uw beschikking? Ja Nee 8. Heeft u thuis toegang tot het internet? Ja Nee 9. Hoeveel alcoholische consumpties nuttigt u gemiddeld per dag? 23

24 10. Bent u verantwoordelijk voor uw eigen (financiële) administratie? Ja Nee 11. Rookt u momenteel? Ja. Hoeveel sigaretten rookt u gemiddeld per dag? Nee 12. Gebuikt u (af en toe) softdrugs (zoals cannabis)? Ja Nee Lichamelijke gezondheid De volgende vragen gaan over uw lichamelijke gezondheid. 13. Wat vindt u, over het algemeen genomen, van uw gezondheid? Uitstekend Zeer goed Goed Matig Slecht 14. In welke mate bent u de afgelopen 4 weken door pijn gehinderd in uw normale werk (zowel werk buitenshuis als huishoudelijk werk)? Helemaal niet Een klein beetje Nogal Nogal veel Heel erg veel 15. In hoeverre bent u in staat tot bewegen (mobiliteit)? Ik ben aan bed of stoel gebonden Ik ben in staat zelfstandig uit bed/stoel te komen, maar ik ga niet naar buiten Ik ga zelfstandig naar buiten 24

25 16. De volgende vragen gaan over uw dagelijkse bezigheden. Wordt u door uw gezondheid op dit moment beperkt bij deze bezigheden? Zo ja, in welke mate? A. Forse inspanning zoals hardlopen, zware voorwerpen tillen, inspannend sporten Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt B. Matige inspanning zoals het verplaatsen van een tafel, stofzuiger, fietsen Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt C. Tillen of boodschappen dragen Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt D. Een paar trappen oplopen Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt E. Eén trap oplopen Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt F. Buigen, knielen of bukken Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt G. Meer dan een kilometer lopen Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt H. Een halve kilometer lopen Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt I. Honderd meter lopen Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt 25

26 J. Uzelf wassen of aankleden Ja, ernstig beperkt Ja, een beetje beperkt Nee, helemaal niet beperkt 17. Had u, ten gevolge van uw lichamelijke gezondheid, de afgelopen 4 weken één van de volgende problemen bij uw werk of dagelijkse bezigheden? A. U heeft minder bereikt dan u zou willen Ja Nee B. U was beperkt in het soort werk of het soort bezigheden Ja Nee 18. Ondervindt u problemen in het dagelijks leven doordat u slecht ziet? Ja Nee 19. Ondervindt u problemen in het dagelijks leven doordat u slecht hoort? Ja Nee 20. Als u een rapportcijfer zou moeten geven voor uw lichamelijke fitheid, waarbij een 1 staat voor heel slecht, en een 10 staat voor uitstekend, wat zou dit cijfer dan zijn? 21. Bent u de afgelopen 6 maanden veel afgevallen zonder dat u dat wilde? Ja Nee 22. Bent u de afgelopen 3 maanden minder gaan eten als gevolg van verminderde eetlust, spijsverteringsproblemen, problemen bij het kauwen en/of slikken? Aanzienlijk minder gaan eten (sterk verminderde eetlust) Een beetje minder gaan eten (matige verminderde eetlust) Niet minder gaan eten (geen verminderde eetlust) 26

27 23. Wat is uw gewichtsverlies gedurende de afgelopen maanden? Gewichtsverlies groter dan 3 kg Weet ik niet Gewichtsverlies tussen 1 en 3 kg Geen gewichtsverlies Geestelijke gezondheid De volgende vragen gaan over uw geestelijke gezondheid 24. Had u, ten gevolge van een emotioneel probleem (bijvoorbeeld doordat u zich depressief of angstig voelde), de afgelopen 4 weken één van de volgende problemen bij uw werk of dagelijkse bezigheden? A. U heeft minder bereikt dan u zou willen Ja Nee B. U heeft het werk of andere bezigheden niet zo zorgvuldig gedaan als u gewend bent Ja Nee 25. Heeft u gedurende de afgelopen 3 maanden last gehad van psychische stress of een ernstige ziekte? Ja Nee 26. Ondervindt u neuropsychologische problemen? Ernstig dement of depressief Licht dement Geen psychologische problemen 27. Heeft u klachten over uw geheugen? Nee Soms Ja 28. Heeft u zich de laatste tijd somber of neerslachtig gevoeld? Nee Soms Ja 27

28 29. Heeft u zich de laatste tijd nerveus of angstig gevoeld? Nee Soms Ja 30. Deze vragen gaan over hoe u zich de afgelopen 4 weken heeft gevoeld. Wilt u bij iedere vraag aangeven welk antwoord het best aansluit bij hoe u zich heeft gevoeld? A. Voelde u zich kalm en rustig? Voortdurend Meestal Vaak Soms Zelden Nooit B. Voelde u zich erg energiek? Voortdurend Meestal Vaak Soms Zelden Nooit C. Voelde u zich neerslachtig en somber? Voortdurend Meestal Vaak Soms Zelden Nooit 31. Heeft u problemen met het nemen van beslissingen? Ja Nee Ik weet het niet 28

29 32. Heeft u minder belangstelling voor hobby s en / of activiteiten? Ja Nee Ik weet het niet 33. Betrapt u uzelf er wel eens op dat u tijdens een gesprek dezelfde vragen, verhalen of standpunten herhaalt of niet meer weet of u iets al verteld heeft? Ja Nee Ik weet het niet 34. Heeft u moeite met het leren gebruiken van een nieuw apparaat zoals; een magnetron, een afstandsbediening of een computer? Ja Nee Ik weet het niet 35. Vergeet u wel eens wat de correcte maand of het correcte jaar is? Ja Nee Ik weet het niet 36. Heeft u moeite met het goed afhandelen van financiële aangelegenheden; zoals het betalen aan de kassa, het bijhouden van het huishoudboekje of het betalen van rekeningen? Ja Nee Ik weet het niet 37. Heeft u moeite met het herinneren van afspraken? Ja Nee Ik weet het niet 38. Heeft u dagelijks problemen met nadenken of uw geheugen? Ja Nee Ik weet het niet 29

30 Relaties met anderen De volgende vragen gaan over uw relaties met anderen 39. Ervaart u wel eens een leegte om u heen? Nee Soms Ja 40. Mist u wel eens mensen om u heen? Nee Soms Ja 41. Voelt u zich wel eens in de steek gelaten? Nee Soms Ja 42. Hoe vaak hebben uw lichamelijke gezondheid of emotionele problemen u gedurende de afgelopen 4 weken bij uw sociale activiteiten (zoals bezoek aan familie en vrienden etc. ) belemmert. Voortdurend Meestal Vaak Soms Zelden Nooit 30

31 Jezelf kunnen redden De volgende vragen gaan over hoe u uzelf kunt redden 43. Kunt u zonder enige hulp van iemand anders zelfstandig de volgende activiteiten uitvoeren, eventueel met behulp van stok, rollator of rolstoel? A. Boodschappen doen Ja Nee B. Buitenshuis rondlopen (rondom huis of naar de buren) Ja Nee C. Aan- en uitkleden Ja Nee D. Naar toilet gaan Ja Nee 31

32 Gebruik gezondheidzorg De volgende vragen gaan over uw gebruik van de gezondheidzorg 44. Gebruikt u op dit moment 4 of meer verschillende soorten medicijnen? Ja Nee 45. Bij wie bent u onder behandeling of van wie ontvangt u zorg? (meerdere antwoorden mogelijk) A. Huisarts Ja Nee B. Verpleeghuisarts Ja Nee C. Een specialist (bijv. longarts, cardioloog, chirurg) voor lichamelijke klachten) Ja Nee D. Meerdere specialisten voor lichamelijke klachten Ja Nee E. Psycholoog Ja Nee F. Diëtist Ja Nee G. Maatschappelijk werker Ja Nee H. Fysiotherapeut Ja Nee I. Logopedist Ja Nee J. Verpleegkundige/verzorgende thuiszorg Ja Nee K. Verpleegkundige bij de huisarts (praktijkverpleegkundige) L. Verpleegkundige in ziekenhuis (verpleegkundig specialist) Ja Nee Ja Nee M. Verzorgenden in verpleeghuis of verzorgingshuis Ja Nee N. Ik ben de afgelopen maand opgenomen of ontslagen uit het ziekenhuis, verpleeg- of verzorgingshuis Ja Nee O. Heeft u andere zorg ontvangen? Ja, namelijk Nee 32

33 Tot Slot 1. Ik geef toestemming voor het gebruik van de door mij ingevulde vragenlijst voor onderzoeksdoeleinden. Ja Nee 2. Wilt u hier de datum invullen waarop u deze vragenlijst heeft afgerond? Heeft iemand u geholpen bij het invullen van deze vragenlijst? Ja, iemand heeft mij geholpen met het invullen van de lijst. Nee, ik heb de lijst alleen ingevuld U bent klaar met invullen! 4. Zo ja, waaruit bestond de hulp? Iemand anders heeft de antwoorden genoteerd; ik heb de antwoorden zelf gekozen Ik heb de antwoorden samen met iemand gekozen en genoteerd Iemand heeft de antwoorden voor mij gekozen en genoteerd 5. Als u geholpen werd bij het invullen van de vragenlijst of de vragenlijst werd door een ander ingevuld, wie was dit dan? Partner Familielid Zorgverlener Onderzoeker Anders, namelijk 6. Ruimte voor overige opmerkingen: Blader nog even door de vragenlijst. Heeft u alle vragen ingevuld? Dan bent u klaar met het invullen van de vragenlijst. U kunt de vragenlijst terugsturen in de bijgevoegde antwoordenvelop of afgeven bij de assistente van uw huisarts. Bedankt voor uw medewerking. 33

34 Disclaimer: Deze vragenlijst is ontwikkelend binnen het PERSSILAA project (FP7-ICT Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie. De volgende gevalideerde vragenlijsten maken deel uit van deze vragenlijst: - Groninger Fraility Indicator (GFI) o Steverink, N., Slaets, J.P.J., Schuurmans, H., & Lis, M. van (2001). Measuring frailty: development and testing of the Groningen Frailty Indicator (GFI). The Gerontologist (41, special issue 1), SF-12 o Botterweck, A., Frenken, F., Janssen, S., Rozendaal, L., De Vree, M., & Otten, F. (2001). Plausibiliteit nieuwe metingen algemene gezondheid en leefstijlen Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek. - AD8 o Galvin, J.E., et al., Patient's rating of cognitive ability: using the AD8, a brief informant interview, as a self-rating tool to detect dementia. Archives of neurology, (5): p o Galvin, J.E., et al., The AD8: a brief informant interview to detect dementia. Neurology, (4): p RAND-36 fysiek functioneren o Zee KI van der, Sanderman R. Het meten van de algemene gezondheidstoestand met de RAND - 36, een handleiding. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken; Mini Nutrition Assessment Short-Form (MNA-SF) o Rubenstein LZ, Harker JO, Salva A, Guigoz Y, Vellas B. Screening for Under nutrition in Geriatric Practice: Developing the Short-Form Mini NutritionalAssessment (MNA-SF). J. Geront 2001; 56A: M

35 Bijlage 3: Meetinstrumenten screening 2 Fysieke testen Het fysieke vermogen bij pre-frail ouderen wordt beoordeeld met behulp van 4 testen: Timed-Up-and-Go test (TUGT) Timed Chair-Stand test (TCST) Chair-Sit-and-Reach test Two-minute step test Balans Beenspierkracht Lenigheid Uithoudingsvermogen Aspecten als balans, beenspierkracht, lenigheid en uithoudingsvermogen zijn belangrijk voor het veilig functioneren van de ouderen thuis. De resultaten van het fysieke testen worden meegenomen in het vervolg van het PERSSILAA project. Randvoorwaarden voor het uitvoeren van de fysieke testen De testen worden in een rustige ruimte uitgevoerd. De testpersoon moet zonder hulp van derden kunnen lopen. Tester mag de testpersoon begeleiden Let op!: Altijd in de onmiddellijke nabijheid van de patiënt blijven. Testpersonen mogen hulpmiddelen zoals rollator/stok wel gebruiken. Veiligheid staat voorop. De testen worden uitgevoerd met het normale schoeisel van de patiënt. Het gebruik van de stopwatch moet eenduidig afgesproken worden. (bijvoorbeeld 3, 2, 1, Start.) De onderzoeker beperkt zich tot de opdracht en vermijdt verdere aanmoediging. Er mag geen subjectief oordeel gegeven worden (bijvoorbeeld goed gedaan, super, prima, etc) Bij elke fysieke test, mag er met de testpersoon geoefend worden. Timed-Up-and-Go test (TUGT) Doel: Bij de timed get up and go test wordt de snelheid gemeten van het uitvoeren van het rechtstaan uit de stoel, 3 m lopen, ronddraaien, terug naar de stoel lopen en neerzitten, dit alles met een comfortabele snelheid. De startpositie is, dat de patiënt in de stoel zit met de voeten op de grond. De armen rusten op de armleuningen. Indien nodig is het toegestaan om een loophulpmiddel te gebruiken. De patiënt moet zonder hulp van derden kunnen lopen. Duur: Afhankelijk van de toestand van de patiënt. Max. 240s. Benodigdheden: Stoel met armleuningen en zithoogte ca 45 en 47 cm, stopwatch, een meetlint en een pion, een scorelijst en indien gewenst de loophulpmiddelen en/of orthesen van de patiënt. Randvoorwaarden: De test wordt in rustige ruimte uitgevoerd waarop een markering van 3m is aangebracht. Procedure: Twee oefensessies zijn verplicht. 1. Tegelijk met het startsein START wordt door de onderzoeker de stopwatch ingedrukt. 35

36 2. De patiënt staat van een stoel op, loopt 3 m naar de pion, achter de pion keert hij/zij om, loopt weer terug naar de stoel en gaat zitten. 3. Het opmeten van de tijd wordt beëindigd als de patiënt niet meer beweegt, met de billen op de stoel en met de rug tegen de rugleuning van de stoel zit. 4. De patiënt oefent 2 keer. 5. Daarna wordt de definitieve test 3 keer herhaald. Uitvoering/instructie: We gaan de staan en gaan test uitvoeren. De bedoeling is dat u opstaat, zo snel mogelijk om de pion loopt in een comfortabel tempo en weer gaat zitten op de stoel met uw rug tegen de leuning. We gaan eerst twee keer oefenen en daarna drie keer de tijd echt opnemen. Ik tel 1,2,3 START en bij START mag u beginnen. Bent u er klaar voor? Scoring: Tijdsduur van de opdracht in seconden. Test 1 Test 2 Test 3 Gemiddelde Score Waardering: Gemiddelde score voor de doelgroep: Timed-Up-and-Go test Leeftijd Leeftijd Leeftijd Leeftijd Man Score Vrouw Bij score lager dan gemiddelde scoren is er sprake van functionele afname. Timed Chair-Stand test (TCST) Doel: De Timed Chair-Stand test is een eenvoudige test om de spierkracht en het uithoudingsvermogen van de onderste extremiteiten van een oudere te evalueren in het kader van verhoogd valrisico. Duur: 30 seconden voor de fysieke test, 1 minuut extra voor de uitleg Benodigdheden: Stoel met rechte rug, bij voorkeur zonder armleuningen, stopwatch, scorelijst. Procedure: Plaats de stoel met de rugleuning tegen de muur voor de veiligheid van de oudere. De oudere zit op de stoel en houdt de armen gekruist voor de borst; indien het een stoel betreft met armleuningen, mag de oudere deze niet gebruiken. Doe de test eenmaal voor en laat de persoon een tot drie keer oefenen om te kijken of de test juist wordt uitgevoerd. Geef de deelnemer de instructie om in 30 seconden zo vaak mogelijk met de armen over elkaar op te staan en te gaan zitten. De tijd wordt opgenomen. Uitvoering/instructie: Bij de volgende test is het de bedoeling dat u binnen een halve minuut zo vaak mogelijk in volle lengte opstaat en weer gaat zitten met uw rug tegen de rugleuning. U houdt hierbij de armen gekruist voor de borst en mag de armleuningen niet gebruiken. U mag weer beginnen bij 1,2,3, START. Bent u er klaar voor? Score: aantal keren dat de oudere tot stand is gekomen. Waardering: Gemiddelde score voor de doelgroep: Chair-stand test Leeftijd Leeftijd Leeftijd Leeftijd

37 Man Score Vrouw Bij score lager dan gemiddelde scoren is er sprake van functionele afname. Chair-Sit-and-Reach test Doel: Chair-Sit-and-Reach test meet en evalueert de lenigheid van de onderste extremiteit van de oudere. De patiënt zit op een stoel en strekt een been naar voren waarbij hij zijn hiel op de grond moet houden. Hij gaat vervolgens vooroverbuigen en proberen zijn tenen aan te raken met zijn vingers. De afstand tussen de vingers en de tenen wordt dan gemeten. Duur: 1 minuut Benodigdheden: Stoel met rechte rug, bij voorkeur zonder armleuningen, wand, meetlat, scorelijst Procedure: Gebruik een stevige stoel met rechte rug zonder armleuningen. Plaats de stoel tegen de muur voor de veiligheid. De test moet langzaam worden uitgevoerd, zonder stotende of abrupte bewegingen. De tweede poging volgt direct na de eerste, nadat de patiënt de benen heeft kunnen ontspannen door ze te buigen. De onderzoeker zit geknield naast de patiënt en houdt diens knie gestrekt. De patiënt moet voordat hij/zij met reiken begint, de vingers tegen de voorkant van de meetlat plaatsen. Geef de deelnemer de instructie om op het puntje van de stoel te gaan zitten en 1 been te strekken (het andere been blijft gebogen en met de voet vlak op de grond), vraag de deelnemer vervolgens om te reiken naar de tenen van het gestrekte been. De score wordt bepaald door het verste punt dat de patiënt met de meetlat bereikt. De patiënt moet deze positie tenminste twee tellen vasthouden alvorens de score wordt afgelezen. Bij duwen met een hand is de uitslag ongeldig. Bij duwen met kromme benen is eveneens de uitslag ongeldig. Uitvoering/Instructie: Bij deze test mag u op het puntje van de stoel gaan zitten en één been voor u uitstrekken met de hiel op de grond en de voet in een hoek van 90 graden. Het andere been mag gebogen blijven staan in een hoek van 90 graden. U mag uw handen over elkaar leggen met de middelvingers op elkaar en probeer nu met uw vingertoppen uw tenen aan te raken. Uw been moet volledig gestrekt blijven. Ik meet de afstand tussen uw vingertoppen en uw tenen. De afstand die de meetlat bereikt, is gemeten in centimeters, afgerond naar beneden op één decimaal. Een score, die gemeten wordt als de vingertoppen de tenen niet bereiken, wordt weergeven als minus waarden. Een score, die gemeten wordt als de vingertoppen de tenen overheen gaan, wordt weergegeven als plus waarden. Score: aantal cm tussen vingertoppen en tenen. Waardering: Gemiddelde score: Chair-Sit-and-Reach test Leeftijd Leeftijd Leeftijd Leeftijd Man Score Vrouw Bij score lager dan gemiddelde scoren is er sprake van functionele afname. 37