3,5. Samenvatting door een scholier 1351 woorden 27 juni keer beoordeeld

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1351 woorden 27 juni ,5 58 keer beoordeeld Vak Methode KCV Forum Schijn en Werkelijkheid Plato ( ) Grot, de Idee Wat is de ware werkelijkheid? Thales van Milete (600v) oerstof Water Pythagoras (530v) getallen als basis Heraclitus (540v) Beweging. Panta rei (alles stroomt)- Vuur Parmenides- Zijnde is eeuwig, onvergangkelijk, overanderlijk, onbeweeglijk, ondeelbaar Zeno (leerling Parmenides)- Schildpad en Achilles Dilemma: Beweeglijk of onbeweeglijk? Empedocles( )-Water, aarde, lucht, vuur. Liefde en haat vermengen. Democritus( )-Atomen. Sofisten alles is relatief (arete, het goed functioneren als burger) Socrates (496v) Algemene definities Plato(leerling socrates)-de iedeenwereld Aristoteles( )-Potentieel zijn. Immanent (overal in aanwezig). Normen en Waarden Ter introductie: het geluk van de wijze Seneca (5v-65n) De Constantia Sapientis (over de standvastigheid van de wijze) Als je niets hoeft te hebben, ben je altijd gelukkig. Ethiek Seneca Stoa (300v) Hoe moeten wij ons gedragen om gelukkig en moreel verantwoord leven te leiden? Solidariteit met de groep Virtus (de moed die je inzet voor de staat) Homerus en het aristocratisch heldenideaal Deugd: krijgshaftigheid De Atheense tragedie en de tragische held Hybris overmoed Over de aard van normen en waarden: de sofisten en Socrates De sofisten: alles is relatief. De mens is de maat van alle dingen. (Protagoras) Physis nature Pagina 1 van 7

2 Nomos menselijke afspraak en gewoonte Het recht van de sterkste Socrates: het goede kennen is het goede doen Socratisch determinisme Ten dood veroordeeld Plato en de idee van het goede Leerling socrates. Middeleeuwen, 4 kardinale deugden: Foritudo (dapperheid) temperantia (matigheid) prudentia (verstand) iustitia (rechtvaardigheid) Christelijke deugden: Fides, spes, caritas (geloof, hoop, liefde) Aristoteles en het gulden midden Leerling plato ( ) Elk ding zijn eigen doel, dus eigen goede. Het geluk (eudaimonia) is het algemene goede. Door te denken. Op zoek naar nieuwe zekerheden: epicureeers en stoicijnen. Alexander de Grote ( ). Het epicurisme Geluk is onverstoorbare evredenheid. Mensen bevrijden van angsten. Alles bestaat uit atomen, daarnaast is nix. De Stoa Stoa Poikile, zuilengang in Athene Ratio (rede) zorgde voor alles. Wijsheid is het hoogste goed. Apatheia (het vrij zijn van emoties) à Seneca en Marcus Aurelius De Romeinen en de Griekse filosofie Ciceroe, de eclecticus (106-43v) Lucretius, de epicureeer Seneca, de stoicijn (5v-65n) Marcus Aureluis, de keizer-filosoof ( ) Stoa Mensen en goden Overal goden De Griekse godsdienst Homerus, Odyssee Goden zijn overal aanwezig Achilles Hemel (Ouranos) Aarde (Gaia) Oceaan (Okeanos Pagina 2 van 7

3 Polytheistisch (veel goden) Antropomorf (menselijke vorm) Homerus en Hesiodus (8e eeuw v.) Goden geordend Zeus = oppergod De Romeinse godsdienst Goden waren krachten. Saturnus van het zaaien Terra mater borg zaad in aarde Mars liet zaad kiemen Ceres groei Jupiter licht Robigo bescherming tegen ziektes Consus opslaan graan in schuren Lares en Penates beschermden huis en familie à ook antropomorf door overname van Grieken Do ut des principe (goede handelingen en offers, gunsten terug) Keizercultus Nieuwe godsdiensten uit het oosten Isis, Osiris, Mithras (niet zo zakelijk) Christendom (1e eeuw) wilde geen keizer eren 378 Christendom staatsgodsdienst De goden ter discussie: het filosofiesch denken over godsdienst. Ter introductie: het belangrijkste onderwerp. Cicero (45v), De natura deorum (over de aard der goden). De zienswijzen van verschillende wijsgerige richtingen. Niet zijn goden er? Maar in hoeverre boemoeien de goden zich met de mensen? De Griekse natuurfilosofen Thales, 1e filosoof (600v), oerstof water. Xenophanes(6e eeuw v) één god Anaxagoras verbannen omdat de zon geen god zou zijn De sofisten en Socrates Protagoras, Gorgias Sceptisch over bestaan goden Daimonion (innerlijke stem die Socrates door t leven leidde) Plato Timaeus is het niet waard om over goden te spreken Demiourgos (goddelijke Handwerksman), maakte de wereld aan hand van ideenwereld. Aristoteles Voor hem was alle bweging en verandering in de kosmos een overgang van potentieel zijn naar actueel zijn, van mogelijkheid naar werkelijkheid. De eerste oorzaak is een onbewogen beweger. Parmenides zijnde, goede idee van Plato onbewogen, oververanderlijk, onvergankelijk, een, volmaakt, Pagina 3 van 7

4 onlichamelijk. Geestelijk (Nous = Geest). Maakt vaste cirkelbeweging (sterren). Het Hellenisme: epicureeers en stoicijnen Epicureeers Geluk en gemoedrust van aanhangers waarborgen. Goden zijn atomen, boemoeien zich niet met mensen. Stoicijnen Alles in de kosmos bestuurd door een god (Ratio = verstand). Menselijke ratio, vonkje goddelijkheid. Pantheisme (de god is immanet, in alles aanwezig) Alles werkt volgens de ratio en is dus goed Overal goden? Alleen intelectuele laag kon was wel eens atheist. Atheisme Diagoras. De Griekse en Romeinse goden: functies, attributen en stamboom. Zeus / Juppiter: oppergod, koning van mens en god, beschermer van recht en orde, ook god van de lucht en het weer een had dus ook de macht over de wind, de regen en de donder, met adelaar als lievelingsdier. Vaak afgebeeld met een bliksemschicht in zijn hand Hera / Juno: zus en vrouw van Zeus / Juppiter. Godin van het huwelijk. Vaak afgebeeld met een staf. De pauw was aan haar gewijd Poseidon / Neptunus: broer van Zeus/ Juppiter, god van de zee. Door de Grieken ook beschouwd als de god van de aardbevingen. Vaak afgebeeld met zijn drietand. Het paard was aan hem gewijd Hades / Pluto: hadeskap, hoorn des overvloeds, heerser van de onderwereld of Hades woont daar met Persephone of Proserpina, de dochter van Demeter / Ceres Demeter / Ceres: godin van de landbouw, de oogst en het graan. Korenaar is dan ook haar teken Aphrodite / Venus: godin van de liefde en de schoonheid, de duif was aan haar gewijd. Venus was de moeder van Aeneas Eros / Cupido / Amor: god van de liefde, zoon van Aphrodite / Venus Ares/ Mars: God van de oorlog door Grieken bijna niet vereerd, maar door Romeinen wel omdat hij als de vader van Romelus en Remus geldt. Vaak afgebeeld in volle wapenuitrusting Pallas Athena / Minerva: veel functies: godin van de kunstenaars, handwerklieden, wijsheid en kennis. In oorlogstijd ook godin van de oorlog. Uil was haar dier Apollo / Apollo: veelzijdigste god: god van de geneeskunde, de voorstellingskunst, de muziek en het licht Artemis / Diana: tweelingzus van Apollo. Godin van de natuur en de jacht. Hephaestus / Vulcanus: smid van de goden, beschermer van het smidsevuur Hermes/ Mercurius: boodschapper van de goden en god van de handel en de dieven herkenbaar aan zijn staf en vleugelschoenen Dionysus / Bacchus: god van de wijn Hestia/ Vesta: godin van de huiselijke haard. Leven en dood. Pagina 4 van 7

5 Voor de rechters van de onderwereld: het slot van Plato s Gorgias Onrecht doen is erger dan onrecht lijden. Dood = scheiding lichaam en ziel. Rechter in het dodenrijk (de Tartarus) De mythologie: misdaad en straf Homerus schimmen in dodenrijk, hebben nix. Elysische velden eeuwige gelukzaligheid Tantalus, eeuwige dorst en honger. Sisyphus, rotsblok tegen berg. Plato dood is scheiding lichaam en ziel. De filosofie: lichaam en ziel. Orfisme reincarnatie Doel: bevrijd worden van verdere incarnatie en eeuwig in een hiernamaals vertoeven. Bepaalde regels en rituelen ook bij Pythagoras à De weg van de filosoof, zo lang denken totdat je bijna goddelijk bent. Het lichamelijke loslaten. Epicurus en Democritus Ziel ook atomen. Bij dood valt het gewoon uiteen. Burger en staat Athene: de leerschool van de democratie 431 Peloponnesische Oorlog (Sparta en Athene) Thucydides, grafrede Pericles lofzang Athene Directe democratie: Volksvergadering (alleen mannen) Monarchi, oligarchie of democratie: wat is de beste staatsvorm? Oligarchen (een kleine groep machthebbers) Herodotus monarchie De gemengde constitutie Herodotus: Monarchie wrede dictatuur Democratie willekeur van bandeloze volksvergadering Oligarchie onderlinge strijd Zo ook Plato en Aristoteles. Cicero (106-43) De republica mengconstitutie Aristocratie de senaat Democratie volksvergadering Conculs monarchie/ oligarchie De ideale staat Plato: de filosofen aan de macht. Delen van de ziel Standen in de staat Specifieke deugden Algemene deugd Begeerten Boeren en handwerkslieden Zelfbeheersing Rechtvaardigheid.Zorgt voor juiste verhouding Temperament Wachters Dapperheid Pagina 5 van 7

6 Verstand Bestuurders wijsheid Aristoteles: de mens is een sociaal wezen (zoon politikon) Ieder op zichzelf. Maar wel ingrijpen staat bij te veel (kinderen). Opvoeding door de staat (ook Plato). Mentaliteit burgers van belang. Polis (vrije stadstaat) dus niet. Maximum van mensen in stad. Afstand en betrokkenheid Keizertijd (Hellenisme). Epicurus Leef in het verborgene (afzijdig van politiek), dat is bedreiging gemoedsrust. De Stoa Oikeiosis (verwant), mens heeft instinct te zorgen voor anderen. Christenen in het Romeinse rijk Christenen geen keizerverering 313 Constantijn Christerijk 378 Christendom staatsgodsdienst Mannen en vrouwen Introductie Vriendschap van nature Polis (de staat). Een gecompliceerd onderwerp Aristoteles: Man en vrouw in vriendschap, nut en genot. Taken verdeeld vanwege capaciteiten. Het klassieke Griekenland Een mannenmaatschappij Capaciteit man: leiding geven (aan vrouw) Respect. Xenophon ( ) vrouw zorgt voor binnen. Politiek Rechtspraak Economie vrouw nix te zeggen Prive-sfeer wel Voortbrengen en verzorgen kinderen + huishouden Sophrosyne (ingetogen gedrag, zonder op te vallen) Een dubbele moraal Hetaere (vriendin) luxe prostituee (courtisane) Overspel met vrije atheense vrouw = strafbaar. Pederastie (knapenliefde) De Hellenistische tijd: vrouwen in het openbare leven Vrouwen weldaden De Romeinse wereld De Romeinse matrona Pagina 6 van 7

7 Patria potestas, macht van het gezinshoofd (pater familias) Deugden: liefde man, kinderen, innemend voorkomen, Domum servavit, lanam fecit (ze paste op het huis en ze maakte wol Matrona- diners, theater, winkelen en vriendinnen. (wel rijk) Matronae in actie 195 tegen Lex Oppia (vrouwen mogen nie meer bezitten dan bep. Hoeveelh) 42 vrouwen kosten leveren burgeroorlog Lofrede op een Romeinse vrouw Deugden: moedig, zelfverzekerd. Keizerinnen Invloed op man. Conclusie:constanten en variaties Vrouw=binnen Sexueel-dubbel moraal. Meesters en slaven Patronus cliens Libertus vrijgelaten slaaf Filosofen over slavernij Plato+Aristoteles vanzelfsprekend Stoa mensen gelijke in geest Seneca mensen gelijk Lactantius (christelijk)- iedereen is gewoon gelijk en moet zo ook worden behandeld Pagina 7 van 7