Besproken thema s. De leeftijdsgrens van de jeugdzorg moet naar 21 jaar

Transcriptie

1 Dialoog gemeente Nijmegen en jongerenraad Entrea Datum: 7 november 2018 Aantal jongeren: 7 jongeren van JWB en jongerenraad Entrea Aantal raadsleden: 6 (SP, Gewoon Nijmegen, VVD, CDA) Op woensdag 7 november heeft NJR in samenwerking met JeugdWelzijnsBeraad (JWB) en de Gemeente Nijmegen een debat georganiseerd tussen raadsleden en jongeren van de Entrea jongerenraad. Tijdens deze dag zijn enthousiaste jongeren tussen de 16 en 21 jaar die ervaring hebben (gehad) met de jeugdzorg in gesprek gegaan met de raadsleden. Met dit programma hebben jongeren hun stem kunnen laten horen. Ook hebben zij geleerd een mening te vormen, hun standpunt onder woorden te brengen en deze in het openbaar te verdedigen. Daarnaast maakten ze kennis met de lokale politiek en politici. Voor de politici was het een uitgelezen kans om in contact te komen met jongeren in hun gemeente die ervaring hebben met de jeugdzorg. Ze hebben kunnen horen wat er speelt en met hen samen naar oplossingen kunnen zoeken. Besproken thema s De leeftijdsgrens van de jeugdzorg moet naar 21 jaar In Nijmegen maken ongeveer 600 jongeren gebruik van jeugdhulp. Van deze jongeren woont het grootste deel nog bij hun (pleeg)gezin. In jeugdzorginstelling Entrea wonen er ongeveer 70 jongeren in groepen en huizen. Deze jongeren kunnen tot hun 18 e bij de instelling blijven wonen. Daarna gaan ze terug naar huis of zelfstandig wonen. JWB en de jongerenraad van Entrea vinden dat de leeftijdsgrens van de jeugdzorg moet worden verhoogd naar 21. Zij gaven hiervoor de volgende argumenten: Nog niet klaar voor zelfstandig wonen Jongeren die op hun 18 e vertrekken uit de jeugdzorginstelling, worden in het diepe gegooid. Dit terwijl de gemiddelde jongere in Nederland pas met 24,5 jaar uit huis gaat. Jongeren uit de jeugdzorg hebben op hun 18 e al veel praktische vaardigheden opgebouwd, maar vaak hebben ze nog niet de mentale vaardigheden om op zichzelf te wonen. Bovendien verschilt het erg per jongere hoe makkelijk de overgang is na hun vertrek bij de jeugdzorg. Sommige jongeren hebben meer steun van thuis dan anderen. Het is daarom vooral belangrijk om te kijken naar de behoefte van de jongere, in plaats van de leeftijd. De jongeren willen daarom dat er een mogelijkheid komt voor de jongeren om tot hun 21 e bij de instelling te blijven wonen, als ze hier behoefte aan hebben. Natuurlijk mogen jongeren die er op hun 18 e klaar voor zijn, wel zelfstandig gaan wonen. Vertrektraining Jongeren krijgen een half jaar voor hun 18 e verjaardag een vertrektraining. Deze kan echter nog verbeterd worden. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk dat jongeren als onderdeel van hun vertrektraining hulp krijgen bij het zoeken naar een huis. Hier zou zowel de gemeente als de woningbouwvereniging een rol in kunnen spelen. De gemeente zou bijvoorbeeld ook meer subsidie kunnen geven om de vertrektraining te kunnen verbeteren. Daarnaast zijn niet alle jongeren op de hoogte van het bestaan van deze vertrektraining. Het is daarom belangrijk om jongeren tijdig te infomeren over het bestaan en de inhoud van de training. Bovendien is elke jongere anders. Het is dus belangrijk dat de vertrektraining aangepast wordt aan de behoefte van de individuele jongeren. T E info@njr.nl I 1

2 Tussenoplossingen De jongeren kwamen ook met een aantal mooie tussenoplossingen om de overgang naar zelfstandig wonen makkelijker te maken. Zo zou de gemeente meer subsidie kunnen geven aan ambulante zorg voor jongeren tussen de 18 en 21 jaar. Daarnaast zou het voor jongeren die net op zichzelf wonen mogelijk moeten zijn om nog een aantal keer terug te komen bij de instelling op momenten dat ze hulp nodig hebben. Ze zouden bijvoorbeeld een strippenkaart kunnen krijgen waarmee ze nog een aantal keren langs zouden kunnen komen met vragen. Gemeente De politici reageerden begripvol en gaven de volgende toevoegingen: De raad van volksgezondheid heeft aangegeven dat jongeren op hun 18 e er nog niet aan toe zijn om op eigen been te staan. Vaak verdwalen ze nog. Hiermee bedoelen ze dat jongeren bijvoorbeeld nog niet goed om kunnen gaan met geld. De gemeente vermeldt dat er veel hulp is voor jongeren onder de 16 jaar, en voor volwassenen boven de 25 jaar, maar dat er inderdaad begeleiding mist in de overgangsperiode van jongere naar volwassene. Misschien moeten de volwassen voorzieningen zoals de WMO (wet maatschappelijke ondersteuning) ook al eerder beschikbaar worden gesteld voor jongeren. Er moeten door de gemeente/woningbouwvereniging meer kamers komen waar jongeren die uitbehandeld zijn tot in ieder geval hun 23 e jaar kunnen wonen. In regio Nijmegen zijn er op jaarbasis ongeveer 30 jongeren die na een behandeling met jeugdzorg op zoek gaan naar een kamer. Het is voor deze jongeren vaak erg moeilijk om een kamer te vinden, wat voor veel stress en onzekerheid zorgt. Ze komen bijvoorbeeld niet in aanmerking vanwege vooroordelen van particuliere huurders, of ze weten niet waar ze kunnen aankloppen voor meer informatie. De jongerenraad Entrea zou daarom graag willen zien dat de gemeente en de woningbouw meer gaan samenwerken om kamers te creëren voor deze groep en de informatievoorzieningen te verbeteren. Gemixt wonen De gemeente vroeg zich af waarom er kamers speciaal voor deze doelgroep zouden moeten komen, en of het niet ook mogelijk is om de jongeren te laten mixen met andere studenten. Is het juist fijn om met jongeren met dezelfde achtergrond te wonen, zodat ze elkaar kunnen ondersteunen? Willen ze graag begeleid wonen? De jongeren gaven aan dat veel jongeren niet per definitie willen samenwonen met jongeren met dezelfde achtergrond, maar dat dit vaak de enige manier is om een kamer te krijgen. Particulieren geven vaak geen kamer aan jongeren met een achtergrond in de jeugdzorg, omdat ze denken dat deze jongeren probleemkinderen zijn. Hierdoor zijn huizen van de gemeente vaak de enige optie voor deze jongeren. Bovendien volgen veel jeugdzorgjongeren een mbo-studie. In studentenhuizen hebben jongeren van de universiteit en de HAN vaak voorrang. Daarnaast hebben studenten van buiten Nijmegen ook vaak voorrang op studenten die opgegroeid zijn in Nijmegen. Hierdoor hebben jongeren uit de jeugdzorg al een achterstand bij het hospiteren. Daarnaast durven vele jongeren niet eerlijk te zijn over hun thuissituatie, omdat andere jongeren hier vaak ook vooroordelen over hebben. T E info@njr.nl I 2

3 Informatievoorziening Op dit moment kunnen jongeren die in een jeugdzorginstelling wonen om urgentie vragen als ze op zoek zijn naar een huis. Echter komen jongeren er vaak pas laat achter dat dit een optie is voor hen. Bovendien duurt het vaak minstens drie weken voordat de aanvraag tot urgentie behandeld wordt. Het is daarom essentieel dat informatie over dit soort praktische zaken ruim van tevoren gedeeld worden met de jongeren, bijvoorbeeld tijdens de vertrektraining. De jongeren zouden ook graag meer en eerder informatie willen krijgen over hoe ze zich kunnen inschrijven voor sociale huurwoningen. Veel jongeren weten niet dat ze, vanwege de lange wachtlijsten, zich meteen moeten inschrijven zodra het mogelijk is. Consequenties voor jongeren die geen woning kunnen vinden Als jeugdzorgjongeren geen goede plek kunnen vinden, kan dit slechte gevolgen hebben voor hen. Een van de jongere deelde haar verhaal: zij ging op 18,5-jarige leeftijd weg bij Entrea, en had een maand om een huis te zoeken. Ze ging bij een hospita wonen, die echter niet pluis bleek te zijn. Doordat ze niet in een veilige woonomgeving leefde moest ze weer terug naar haar moeder. Hierdoor kwam ze weer terecht in dezelfde situatie die er in eerste instantie voor had gezorgd dat ze bij Entrea terecht kwam. Ondanks dat de gemeente veel geld had uitgegeven aan de hulpverlening voor deze deelnemer, viel zij toch weer terug in dezelfde situatie. Mogelijke oplossingen De deelnemers geven aan dat ze voorrang zouden willen krijgen als ze zich inschrijven voor sociale huurwoningen. Op dit moment zijn de wachtlijsten namelijk zo lang dat het pas enkele jaren duurt voordat ze kans krijgen op een woning. Aangezien jongeren vaak al snel na hun 18 e verjaardag moeten verhuizen, hebben ze op dit moment niks aan sociale huurwoningen. Een mooi voorbeeld van een handige oplossing is het project Kamers met Kansen dat ROC Nijmegen samen met Standvast Wonen en de gemeente heeft opgezet. Het Kamers met Kansen-huis is een pand waarin studenten van ROC Nijmegen tussen de 18 en 23 jaar die door een instabiele thuissituatie niet in staat zijn hun mbo-opleiding af te ronden voor anderhalf jaar met begeleiding kunnen wonen. Elke week volgen deze jongeren een coachgesprek die hen helpt om hun doelen te halen. Dit is een mooi project, maar het geldt alleen voor studenten van het ROC. De jongeren stellen voor om dit project uit te breiden naar andere opleidingen. Reactie gemeente De politici gaven aan dat de gemeente voor de komende periode werk wil maken van het bouwen van voldoende kamers voor starters en studenten, en van sociale huurwoningen. Het is echter lastig om voor de laagste prijsklasse genoeg huizen vrij te maken. Er is een beperkt woonaanbod en moet veel geld voor worden vrijgemaakt. Maar het is belangrijk om het woonaanbod eerlijk te verdelen. Een urgentieverklaring voor de jongeren zou een mooie oplossing kunnen zijn. Echter, zou een urgentieverklaring niks uitmaken als dit betekent dat de jongeren terecht komen bij particulieren die niet pluis zijn. Het is dus belangrijk om hier aandacht aan te besteden. Tot slot vinden de politici het Kamers met Kansen project met ROC een mooi voorbeeld van een goede oplossing. Misschien kunnen ze kijken of ze dit ook met andere opleidingen kunnen opzetten. T E info@njr.nl I 3

4 Hoe kunnen we het verblijf in een instelling zo kort mogelijk houden of zelfs voorkomen? Dit is een vraag die erg speelt bij de gemeente. Ze wilden graag het perspectief van de jongeren horen over het voorkomen van uithuisplaatsing. Jongeren kwamen met veel en mooie ideeën, maar gaven ook aan dat het wonen in een groep soms juist de beste optie is. Ambulante zorg Veel jongeren gaven aan dat een goede ambulante zorg essentieel is voor het voorkomen van een verblijf in een instelling. De ambulante zorg was voor de aanwezige jongeren vaak niet intensief genoeg. Hulpverleners kwamen bijvoorbeeld slechts om de week langs en/of gingen alleen in gesprek met de ouder(s). Sommige jongeren gaven aan dat ambulante zorg ook te laat kwam. Een jongere vertelde bijvoorbeeld dat zij pas ambulante zorg kreeg vlak voordat ze naar Entrea verhuisde. Een aantal jongeren gaven aan dat het belangrijk is dat de ambulante zorg het systeem aanpakt, in plaats van enkele gezinsleden apart te spreken. Een jongere gaf bijvoorbeeld aan dat de ambulante hulp alleen met haar en haar moeder sprak, terwijl het probleem bij het hele gezin lag. Een andere jongere gaf ook aan dat er alleen met haar ouders werd gesproken en niet met haar. De hulpverleners kregen hierdoor slechts een kant van het verhaal te horen. Het is echter ook belangrijk om goed naar de jongeren te luisteren en per gezin te beslissen wie er met de hulpverleners in gesprek moet gaan. Een andere jongere gaf namelijk aan dat hij het juist fijn vond dat zijn broertje en zusje niet betrokken werden, omdat het probleem vooral lag bij de relatie tussen kind en vader. De jongeren vonden het allemaal erg belangrijk dat ouders betrokken zijn bij de hulpverlening, juist als de kinderen nog jong zijn. Een jongere gaf bijvoorbeeld aan dat haar ouders niet snapten waarom zij graag uit huis wilde. Als haar ouders eerder betrokken zouden zijn geweest bij de hulpverlening, dan zouden ze misschien beter hebben ingezien wat er fout was gegaan in hun gezinssituatie. Alle jongeren vonden het essentieel dat hulpverleners goed blijven luisteren naar het kind. De jongeren hadden namelijk vaak het gevoel dat er meer naar de ouders wordt geluisterd dan naar het kind. Als het kind aangeeft dat er een probleem is thuis, dan is het belangrijk om te luisteren, ook als ouders aangeven dat er geen probleem is. Er moet mét het kind wordt gesproken, niet óver het kind. Voogd en vertrouwenspersoon Van de jongeren die een voogd hebben gehad, heeft niet iedereen heeft goede ervaringen. Zo vertelde een jongere dat hij in zijn leven drie voogden heeft gehad, waarvan hij slechts met één voogd een goede ervaring heeft gehad. Deze voogd was erg leuk en ging met iedereen in het gezin in gesprek. De voogd deed bijvoorbeeld erg zijn/haar best om spullen terug te krijgen van de vader van de jongere. De andere twee voogden daarentegen deden zo min mogelijk werk om de jongere te helpen en waren moeilijk bereikbaar. Het is dus belangrijk om ook op elke school goede vertrouwenspersonen te hebben waar jongeren naartoe kunnen gaan als ze thuis problemen hebben. Groep is soms beste optie In 2015 werd er, in verband met de veranderingen in de jeugdzorg, een debat gehouden met 60 jongeren met ervaring in de jeugdzorg. Hen werd onder andere gevraagd wanneer zij het gevoel hadden geholpen te worden. De meerderheid gaf hierbij aan dat ze pas echt geholpen werden toen ze uit huis werden geplaatst. Ook tijdens het debat van 7 november gaven een aantal jongeren aan dat uithuisplaatsing soms juist de beste optie is, en dat het niet altijd goed is om bij het gezin te blijven wonen. Het kan inderdaad moeilijk en traumatisch zijn voor jongeren om uit huis geplaatst te worden, maar als de jongere in een T E info@njr.nl I 4

5 onveilige thuissituatie woont en zelf aangeeft weg te willen, dan zou er eerder ingegrepen moeten worden. Een jongere gaf bijvoorbeeld aan dat zij al vanaf haar 1 e jaar een voogd heeft. Jeugdzorg heeft lange tijd geprobeerd om haar bij haar ouders thuis te houden, terwijl zelfs de rechtbank had aangegeven dat ze in een onveilige situatie leefde. Toch werd er nooit de beslissing genomen om haar uit huis te plaatsen. Zij gaf al jaren aan uit huis te willen, en heeft dit zelfs aangegeven bij een maatschappelijke hulpverlener, maar hier werd nooit naar geluisterd. Pas toen zij, jaren later, aangaf zichzelf iets aan te doen als ze niet uit huis mocht, werd er naar haar geluisterd. Een andere jongere gaf aan dat ze pas op haar 16 e uit huis mocht, terwijl ze al vanaf haar 13 e aangaf uit huis te willen. De school geloofde haar niet toen ze vertelde dat er problemen waren, omdat haar vader zich erg sociaal wenselijk gedroeg. Pas nadat zij, jaren later, zelf haar gedrag drastisch ging veranderen werd ze uit huis geplaatst. Tot slot benadrukten de jongeren dat veel kinderen vaak te onzeker zijn om tegen hun ouders in te gaan en aan te geven uit huis te willen, ondanks dat dit misschien wel de beste optie zou zijn. Kinderen zijn vaak loyaal naar hun ouders, ook als ze slecht behandeld worden. Ook daarom is het belangrijk dat ambulante zorg intensiever is. Gemeente De politici vonden het erg indrukwekkend om de persoonlijke verhalen van de jongeren te horen. Zij concludeerden het volgende: Er moet veel vroeger in veel eerder tijdsbestek veel tijd en ondersteuning geboden worden aan het gezin. Noodoproepen van jongeren moeten serieus worden genomen, juist ook als ze nog jong zijn. Als het kind aangeeft dat hij/zij niet thuis wil blijven wonen, dan moet daarnaar geluisterd worden. Het is belangrijk dat organisaties, consultatiebureaus, scholen, en begeleiders het kind centraal zetten, en goed naar de kinderen luisteren. Instanties en hulpverleners moeten goed in gesprek blijven met ouders. Conclusie Voor zowel de jongeren als de politici was het een interessant en leerzaam gesprek. De jongeren voelden zich gehoord en de raadsleden hebben nieuwe inzichten gekregen. Opnieuw is het gebleken dat het belangrijk is om jongeren te blijven betrekken bij het zoeken naar oplossingen op problemen die zich nu afspelen in de jeugdzorg. Jongeren zijn namelijk de ervaringsdeskundigen die goed kunnen aangeven waar de behoeften liggen van kinderen en jongeren uit de jeugdzorg. Bovendien komen jongeren vaak met mooie creatieve ideeën om de huidige problematieken op te lossen. De jongeren benadrukten dat de overgang naar 18+ een moeilijke periode is omdat ze in het diepe worden gegooid. Door te investeren in de vertrektrainingen en met praktische oplossingen te komen voor het vinden van een kamer, kan de gemeente een belangrijke rol spelen in het vergemakkelijken van de overgang naar zelfstandig wonen. Daarnaast is het essentieel dat er goed naar de jongeren wordt geluisterd als zij aangeven dat er thuis problemen zijn. Het kind hoort namelijk centraal te staan. De jongeren hebben aangegeven graag op de hoogte te worden gehouden van de vervolgstappen die de gemeente gaat zetten met betrekking tot de besproken onderwerpen. Natuurlijk is NJR bereid om, bijvoorbeeld over een half jaar, opnieuw een dialoog te organiseren om het gesprek tussen de jongeren en de raadsleden voort te zetten. T E info@njr.nl I 5