N I E U W S B R I E F F E B R U A R I

Transcriptie

1 N I E U W S B R I E F F E B R U A R I Geachte leden, Aan ons Heemhuis wordt gewerkt. (Foto: Rob Berkvens ) Het is dan zo ver. Het dak ligt er af. Diverse pannen waren lek, sommige balken aangetast door de tand des tijds en door de houtworm. Kortom, weg ermee en vervangen wat nodig is. Het werk zal ongeveer veertien dagen duren en dat zal overdag gepaard gaan met het nodige kabaal en stof. Toch willen we het heemhuis open houden, zodat we onze activiteiten door kunnen laten gaan. Vergaderen zal wat moeilijker zijn, maar dan praten we maar wat luider. Verder zou ik aanraden om voordat u gaat zitten even de stofdoek over de tafels en stoelen te halen. Vrijwilligers gevraagd Na het repareren van het dak gaan we de zoldervloer ook isoleren en geluiddicht maken. Daar gaan we een kleine fotostudio inrichten voor de oudheidkamer en er komen enkele kasten te staan en de grote scanner voor de edities van het Weekblad voor Deurne die wij te beschikking hebben gekregen. Dat wordt een gigantische klus. Wij vragen dringend vrijwilligers om de werkgroep Beeld en Geluid daarmee te helpen. 1

2 Als we toch bezig zijn, kondig ik nu al aan dat de volgende klussen de afwerking van de kelder, die al vanaf 2014 onder handen wordt genomen, en het moderniseren van het toilet zijn. Wanneer er zich voldoende vrijwilligers melden, kan deze zomer ook de beugelbaan opgeknapt en misschien wel overdekt worden Aanmelden kan bij ons bestuurslid Theo van Daele via tel Algemene Ledenvergadering Graag zie ik u op onze Algemene Ledenvergadering op 22 februari in het Trefpunt. Onderstaand treft u de agenda aan. We nemen ondermeer afscheid van Gerard van Houdt als bestuurslid. Het bestuur streeft er naar de financiële jaarstukken tijdig gereed te hebben om die op dinsdag 16 februari van tot uur in het Heemhuis ter inzage te kunnen leggen. Onze penningmeester Jan Adriaans zal dan aanwezig zijn om desgewenst e.e.a. toe te lichten. Voorzitter Rob Berkvens A G E N D A voor de Algemene Ledenvergadering op maandag 22 februari 2016; aanvang uur. 1. Opening en welkomstwoord voorzitter 2. Vaststellen agenda 3. Goedkeuring notulen van ledenvergadering 23 februari 2015 (in te zien op en te printen via onze website 4. Presentatie van het jaarverslag 2015 van het bestuur 5. Financieel jaarverslag 2015 en begroting Verslag van kascommissie Verkiezing nieuwe kascommissie Bestuursmededelingen 9. Bestuurssamenstelling en rooster van aftreden - Gerard van Houdt is aftredend en niet herkiesbaar - Rob Berkvens is aftredend en herkiesbaar voor een jaar 10. Rondvraag 11. Sluiting 12. Pauze 13. Presentatie Hans van de Broek Verder in deze Nieuwsbrief: - Wim Kivits komt 14 februari vertellen - Schenkingen - Verslag lezing Bijsterveld - Vrijwilligersrooster 2

3 Wim Kivits komt een tweede keer vertellen Zondag 10 januari bezocht Wim Kivits van KDO Deurne ons Heemhuis vanwege de tentoonstelling 75 Jaar KDO en meer! Die middag kon men hem vragen stellen over de vereniging waarvan hij al meer dan 63 jaar actief lid is. Door die vragen kwamen de mooiste verhalen los en ook het publiek haalde dierbare herinneringen op. De middag was behalve informatief ook heel gezellig. Al met al was het bezoek van Wim Kivits zo n groot succes dat hij nog wel een keer wil komen vertellen. Wim zal er weer zijn op zondag 14 februari vanaf uur. Schenkingen januari 2016 Onze Heemkundekring mocht afgelopen maand weer een aantal schenkingen ontvangen. Wij zijn daarvoor de gulle gevers enorm dankbaar. Emmie Berkers: boek Het gouden Jantje - Toon Kortooms Luuk Keunen: de digitale versie van een typoscript (19 blz.) over de kortstondige onderduikperiode in februari 1943 van een zestal studenten in het kasteeltje op de Baarschot, getiteld Onderduiker op de Baarschot. Het verhaal is onder die titel te lezen in Docudatadeurne. Pieter Koolen: boek Hij preekte, hij leerde altoos... - Jan Peter Schouten, lid van onze vereniging. Bert Beulens: dossier over Laurens Lutters-Huberdina Kuijten, de bouwers van het heemhuis Bert Beulens: twee dossiers over Aaltje Noordewier-Reddingius Bert Beulens: bundel opstellen bij gelegenheid van het afscheid van rector Theo Hoogbergen van het Peellandcollege, samengesteld door de leraren sectie Nederlands (zie Docudatadeurne: In piam memoriam Theodori Montium Altarum). Liesbeth van Veghel: een 54 bladzijden tellend gedrukt bestek voor de bouw van het post- en telefoonkantoor aan de Markt in Bert Beulens: Elke dag feest, een bundel van door Theo Hoogbergen tussen 1979 en 1983 geschreven columns in het onderwijstijdschrift School, met voorin een persoonlijke opdracht van Hoogbergen. Theo Hoogbergen schonk het boekje in 1983 aan een aantal onderwijscollega's bij zijn afscheid van het Peellandcollege. In het boekje zit ook een gelegenheids-ex libris, door zijn broers en zussen gemaakt ter gelegenheid van zijn afscheid. De begeleidende brief en het ex libris zijn opgenomen in Docudatadeurne onder Elke dag feest. Hans van Hoek: Kerk in verdrukking, boek van dr. J.W.M. Peijnenburg met daarin o.a. gravure door Spilman van de Vlierdense kapel. Wij houden ons aanbevolen voor boeken van auteurs uit Deurne of boeken en documenten die een relatie met Deurne hebben. U helpt ons daarmee de geschiedenis van en over Deurne compleet te maken. 3

4 Oproep Wij ontdekten dat in onze hkk-bibliotheek twee boeken ontbreken zonder dat ze formeel zijn uitgeleend. Het gaat om: In en uit de turf getrokken van André Vervuurt en om Lijst der straatnamen behorende bij het raadsbesluit onder nr Wil degene die een van deze boeken geleend heeft z.s.m. het boek weer inleveren. In de periode van de late middeleeuwen tot de nieuwe tijd Bijsterveld nuanceert in zijn lezing beeld losbandigheid pastoors Prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld (Foto: Nelly van Rijt) Met die pastoors viel het wel mee in de 15e en 16 e eeuw. Het waren gewoon andere tijden met andere normen en waarden. Er heerste een andere cultuur dan in de huidige tijd. Elkaar te vriend houden en baantjes toespelen was van levensbelang; voor je inkomsten, positie en carrière. Nu zouden we daarvoor woorden als steekpenningen, omkoping en bevoordelen van de eigen kring in de mond nemen. En wat die losbandigheid betreft van pastoors die het met vrouwen hielden, och dat was heel geaccepteerd en gemeengoed in die tijd. De celibaatplicht was dan wel in het derde Lateraans Concilie van 1179 vastgelegd, maar zou pas door het Concilie van Trente in het midden van de 16 e eeuw echt geëffectueerd worden. Dat concilie trok ook op het terrein van geloofsopvattingen, dogma s, opleiding en taakuitoefening van de geestelijken, godsdienstonderwijs aan het volk, etc. de teugels strakker aan. Tot die tijd werd de relatie van een pastoor met een vrouw, meestal een langdurige relatie waaruit kinderen geboren werden, volledig geaccepteerd door de gemeenschap. Al liep de pastoor wel het risico een boete te moeten betalen aan de kerkelijke overheid Maar anderzijds leverde dat dus ook inkomsten op De lezing van Bijsterveld bevestigde maar weer eens: kennisnemen van een andere cultuur, uit het eigen verleden of van elders, is altijd een uitdaging om met andere ogen te kijken. Niet met vooringenomenheid of met maatstaven waaraan je gewend bent. 4

5 Prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld, hoogleraar Cultuur in Brabant aan Tilburg University, verzorgde op 21 januari voor een kleine zestig belangstellenden in het Cultuurcentrum voor de derde keer een lezing voor onze Heemkundekring. Voor deze lezing greep hij terug op het resultaat van het onderzoek, waarop hij 23 jaar geleden promoveerde aan de VU. Dat onderzoek werd ingegeven door de algemeen heersende opvatting dat de wortels van de Reformatie liggen in de misstanden in de RK Kerk in de 15 e en 16 e eeuw. De katholieke gezagsdragers werd een lage moraal, deels te wijten aan een slechte opleiding, aangerekend. Het onderzoek van Bijsterveld geeft een genuanceerder beeld. Tenminste wat de pastoors in die periode in de dekenaten Hilvarenbeek, Cuijck en Woensel in het toenmalige bisdom Luik betreft. Maar volgens Bijsterveld kunnen zijn bevindingen eveneens van toepassing zijn op andere gebieden. Goed gedocumenteerd onderzoeksgebied Het gebied van de dekenaten komt ongeveer overeen met de huidige provincie Noord- Brabant en kende in die tijd vijf grote steden: Bergen op Zoom, Breda, Den Bosch (toen grootste stad van Nederland), Eindhoven en Helmond. Het was tevens het eerste gewest in Europa waar steden zeggenschap hebben gehad in een hertogdom. Via belastingregisters kon Bijsterveld over de periode 1400 tot 1570 alle pastoors van de 190 parochies in het gebied in beeld brengen; ongeveer De pastoor onderscheidde zich uiterlijk alleen met zijn tonsuur van andere mannen. Tweederde van de pastoors was niet aanwezig in de eigen parochie, maar verpachtte de zielzorg aan een huurling; vaak priesters van minder allooi, zoals kosters die ook geestelijke waren. De huurling moest het merendeel van zijn inkomsten afdragen aan de pastoor, die hiermee zijn maatschappelijke positie tenminste in stand hield dan wel verbeterde door bijvoorbeeld bekostiging van verdere studie aan een universiteit; zoals in Leuven, de universiteit die in 1425 werd opgericht. Belangrijke voorwaarden voor het bereiken van een goede positie binnen de clerus waren opleiding, afkomst, netwerk en geld. In de 15 e eeuw had eenderde van de pastoors een universitaire opleiding gevolgd en in de 16 e eeuw ongeveer de helft. Velen van hen studeerden rechten. Tweederde van de notarissen was priester. Veel vergaren, maar ook veel uitdelen Een aantal priesters schopte het tot hoge posities. Zoals Willem van Enckevoirt ( ); geboren in Mierlo-Hout als zoon van de schepen van Mierlo. Hij was vanaf 1498 tot zijn dood pastoor in Deurne (maar was er nooit) en van zeven andere parochies. In totaal bekleedde hij in zijn leven ongeveer honderd kerkelijke ambten. Hij vertrok in 1489 naar Rome om er te studeren en verwierf in 1495 een positie als schrijver aan het pauselijk hof. In die tijd bereidde hij de komst van de grote Nederlandse geleerde Adriaan Floriszoon Boeyens uit de kring van Karel V, de latere paus Adrianus VI, naar Rome voor en werd daarvoor beloond met de bisschopszetel van Tortosa. Bijsterveld: Dat was de normale gang van zaken: veel vergaren, maar ook veel uitdelen. Dat is in die tijd de morele plicht van een geslaagd man. 5

6 In de carrière van Van Enckevoirt komt dat nog vaker tot uiting. Dichterbij parochianen dan bij overheid Volgens het onderzoek van Bijsterveld was 40 tot 50% van de pastoors of hun vervangers afkomstig uit een straal van 10 km rond hun parochie. Dat betekende dat ze bekend waren in en met het gebied, en dat ze vooral dichterbij hun parochianen stonden dan bij hun kerkelijke overheid. Er bestond volgens Bijsterveld een grote solidariteit tussen pastoor en parochianen. Daarom ook waren parochianen bereid relaties van pastoors door de vingers te zien en bovendien: ongehuwd zijn deugde eigenlijk niet. Bijsterveld: Waren heksen niet vooral ongehuwde vrouwen en weduwen? Rigoureuze koerswijziging Met het Concilie van Trente van werd een rigoureuze koerswijziging ingezet. Ook wat betreft opleiding. Bestond die voorheen uit de opleiding aan de parochieschool waar kinderen leerden lezen, schrijven en rekenen en vervolgens uit de Latijnse school met Latijn, grammatica, woorden en uitleggen. En studeerde men na de benoeming tot pastoor eventueel verder. Na het Concilie van Trente ging een gedegen opleiding voortaan vóóraf aan het celibatair priesterschap. De uitkomst van het concilie was een complete hervormingsagenda. Die moest leiden tot een ander soort priesterschap en een scheidslijn trekken tussen pastoors en bevolking. Voor verslag: Nelly van Rijt (Op onze website staat een uitgebreider verslag met illustraties) Vrijwilligersrooster Op de open zondagen zijn van tot uur uw gastvrouw of heer: 14 februari : Thom v.d. Straaten Jan Vlemmix Hans Guffens 28 februari : Henk van Straaten Anton Vissers Nelly Smets 13 maart : Karin Akkers Piet Jegerings Gerard Goossens 27 maart : Jan Adriaans Sjaan v.d. Weijst Thijs Flipsen Toegift Neem eens een kijkje op de vernieuwde site geschikt voor mobieltjes en tablets, van Miranda van de Mortel. Kaartjes maken het dwalen door Brabant nog gemakkelijker. Redactie: Nelly van Rijt 6