Projectoproep. Handleiding kandidatuur. 1. Historisch overzicht van het project. Brussel, Gezond Stadsgewest

Transcriptie

1 Projectoproep Brussel, Gezond Stadsgewest Handleiding kandidatuur 1. Historisch overzicht van het project Tijdens de conferentie Promotie van de volksgezondheid in Brussel Vragen en inzet, op 28 februari en op 1 maart 1995, werd het gezondheidscharter voorgesteld alsook de kandidatuur van Brussel bij de Wereldgezondheidsorganisatie, het WGO - Gezonde Stedennetwerk. Na de conferentie dienen de institutionele partners op vraag van participanten uit verschillende sectoren en verenigingen de kandidatuur in van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bij het Gezonde Stedennetwerk. De ordonnantie van 27 april 1995 voorziet in de oprichting van een gezondheidsobservatorium om in het kader van de duurzame ontwikkeling een aantal gezondheidsindicatoren op te stellen die voor elke partner toepasbaar zijn; Op 28 maart 1996 richt de Franse Gemeenschapscommissie (COCOF) zich tot alle Brusselse regeringsleden bevoegd voor gezondheid om de kandidatuur van Brussel in te dienen. De beslissing van de politieke en institutionele partners blijft uit; In de regeringsverklaring van 15 juli 1999 van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, aangenomen door de drie gemeenschapsassemblees (VGC, GGC en COCOF) worden de Brusselse instellingen aanbevolen binnen het Gezonde Stedennetwerk van de WGO een grensoverschrijdend beleid te voeren; De nieuwe regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onderschrijft de analyse en filosofie van de beweging voor Gezonde Steden en lanceert een aantal initiatieven om het programma te promoten; De Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) wil in samenwerking met het Gewest tijdens de legislatuur een geïntegreerd gezondheidsbeleid uitwerken. De GGC bevestigt haar steun bij de noodzakelijke stappen om het Brussels Gewest lid te maken van het WGO- Gezonde Stedennetwerk; Op 27 april 2000 beslissen de regeringen van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de drie Gemeenschapscommissies de kandidatuur vorm te geven: -inrichting van een wetenschappelijk comité waarin alle betrokken partners zetelen; -op 3 juli 2000 wordt per brief de officiële kandidatuur bij de WGO ingediend; Op 22 februari 2001 bevestigen de regeringen van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de drie Gemeenschapscommissies de kandidatuur van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bij het WGO-netwerk; -stemming over het budget -stemming over de aanwervingprocedure van de coördinator. Op 14 juni 2001 wordt een vereniging zonder winstoogmerk opgericht door de leden van de regeringen van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de drie 1

2 Gemeenschapscommissies. Deze vzw staat in voor de uitvoering van het programma; Op 13 juli 2001 keuren de regeringen van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de drie Gemeenschapscommissies de kandidatuur van het lidmaatschap tot het Gezonde Stedennetwerk goed; Op 1 december 2001 wordt de coördinatrice van het programma aangesteld; Op 22 februari 2002 verstuurt de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de officiële toetredingsaanvraag naar de WGO. Op 15 oktober 2002, krijgt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het Gezonde Stadkwaliteitslabel van de WGO toegekend. 2.De Gezonde Steden volgens de WGO 11 criteria van de Gezonde Steden zoals bepaald door de WGO De 11 criteria en de 32 indicatoren betreffende de levenskwaliteit in de gezonde steden bepaald door de WGO vormen de richtlijnen voor een duurzame ontwikkeling, aangepast aan de realiteit van de verschillende steden. Zij bepalen tevens de verschillende actieterreinen in de stad. 11 WGO-criteria 1. Een gezonde omgeving, zonder risico s, en van hoge kwaliteit; 2. Een stabiel en duurzaam ecosysteem ; 3. Een hechte en solidaire gemeenschap die de bevolking niet uitbuit; 4. Een hoge graad van participatie en controle door de bevolking inzake leven, gezondheid en welzijn; 5. De mogelijkheid om in de basisbehoeften te voorzien; 6. Toegang tot een brede waaier van ervaringen en hulpbronnen, met de mogelijkheid de contacten en communicatie uit te breiden; 7. Een lokaal gediversifieerde economie, vitaal en vernieuwend; 8. De band met het verleden promoten m.a.w. met het cultureel en biologisch patrimonium van de inwoners, alsook met andere groepen en individuen; 9. Een stedelijke structuur die een link vormt tussen het verleden en het heden; 10. Een maximum aantal voor iedereen toegankelijke openbare gezondheidsdiensten 11. Voorrang aan de gezondheid 32 indicatoren, voorgesteld aan de steden die deel uitmaken van het Gezonde Stedennetwerk. Gezondheidsindicatoren A1 Sterftecijfer : diverse oorzaken A2 Sterfteoorzaak A3 Laag geboortegewicht Indicatoren gezondheidsdiensten B1 Programma voor gezondheidsopvoeding B2 Percentage volledig gevaccineerde kinderen B3 Aantal inwoners per eerstelijns zorgverstrekker (dokters, verpleegsters, anderen) B4 Aantal inwoners per verpleegkundige B5 Bevolkingspercentage met ziekteverzekering B6 Algemeen geneeskundige dienstverlening voor anderstaligen 2

3 B7 Aantal jaarlijks door het stadsbestuur onderzochte gezondheidsproblemen (aantal vergaderingen, onderwerpen, resultaten) Milieu-indicatoren C1 Luchtvervuiling C2 Waterkwaliteit C3 Percentage waterverontreinigende stoffen verwijderd uit het totale rioolwatervolume C4 Kwaliteitsindex ophaal van huishoudelijk afval C5 Kwaliteitsindex verwerking van huishoudelijk afval C6 Groene ruimten in de stad (oppervlaktepercentage) C7 Voor het publiek toegankelijke groene ruimten C8 Verwaarloosde industriële sites C9 Sport en vrije tijd C10 Wandelstraten C11 Fietspaden in de stad C12 Openbaar vervoer C13 Bereik van het netwerk van openbaar vervoer (vergeleken met het totale aantal kilometers straat in de stad) C14 Leefruimte (gemiddeld aantal leefplaatsen per inwoner = aantal plaatsen met een welomschreven bestemming e.g. keuken, eetplaats, slaapkamer enz.. badkamer, wasplaats, gang enz. worden niet als leefplaats beschouwd) Sociaal-economische indicatoren D1 Bevolkingspercentage ondermaats gehuisvest D2 Geschat aantal thuislozen D3 Werkloosheidscijfer D4 Percentage inwoners met een inkomen, lager dan het gemiddelde D5 Percentage kinderdagverblijven voor kinderen jonger dan 2,5 jaar D6 Percentage levendgeborenen van moeders < 20; 20-34; 35+ D7 Abortuscijfer in verhouding tot het aantal levendgeborenen D8 Percentage tewerkgestelde personen met een handicap 3.Het begrip Gezonde Stad in het Brussels Gewest De resolutie van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de gemeenschappen De overheid onderschrijft - de krachtlijnen zoals uitgestippeld door de WGO beperking van de ongelijkheden inzake gezondheidszorg bevordering van de intersectorale samenwerking met het oog op een beperking van de milieurisico s bevordering van de participatie van de gebruikers promotionele aanpak van de gezondheid - de verplichtingen aansluiten bij de strategieën keuze van een prioritaire doelstelling Het project moet de reële en duurzame steun van de betrokken beleidsvoerders hebben. De strategieën gaan uit van gezondheid voor iedereen in de XXIe eeuw : beperking van de sociale ongelijkheden acties inzake sociale ontwikkeling 3

4 aanleunen bij het principe van de duurzame ontwikkeling De nota van het technisch comité toegevoegd aan de regeringsbeslissing Het hoofddoel van het project Brussel, Gezond Stadsgewest is: bij te dragen tot de verbetering van de gezondheid van de inwoners door de participatie van de bevolking naar waarde te schatten en te stimuleren. Echte participatie betreft de actie en het beheer van het project. Participatie bestaat erin dat de inwoners hun verantwoordelijkheid opnemen en ageren in functie van hun eigen keuze. Participatie gaat er vanuit dat iedereen, individueel en collectief, de capaciteiten heeft de samenleving te veranderen met het oog op ieders welzijn. De sociale omgeving, de attitudes en het sociale netwerk zijn van kolossaal belang voor de gezondheid. Om de nieuwe werkmethode op vlak van de openbare gezondheid in stedelijk milieu te testen, werd het testgebied beperkt tot een deel van zes gemeenten: Jette, oud-laken, de havenwijk van Molenbeek, Sint-Joost-ten-Noode, laag-schaarbeek en een deel van Evere. Deze gebieden (verdeeld in 2 perimeters) vormen een afspiegeling van de diverse situaties in het Brussels Gewest (zie kaarten in bijlage). 4.De projecten voor het experiment Brussel Gezond Stadsgewest neemt de openbare ruimte als toepassingsgebied en als eerste gezonde steden experiment. Deze gemeenschappelijke leefruimte wordt door verschillende groepen gebruikt voor diverse activiteiten. Privé-ruimten of ruimten met één welbepaalde functie komen niet in aanmerking. De ruimte moet vrij toegankelijk zijn voor de buurtbewoners. Het project moet uitgaan van bestaande middelen en van regionale en nationale hulpbronnen en moet de actieve participatie van de inwoners-gebruikers bevorderen. Elke perimeter bevat drie gemeenten. Voor elke gemeente wordt 1 openbare ruimte geselecteerd, in totaal zes projecten. Selectiecriteria voor de verkiesbaarheid van de projecten: 1. Plaats: De openbare ruimte moet zich in één van beide perimeters bevinden. Het betreft een openbare plaats die door verschillende sociale groepen wordt gedeeld en waarbij minstens drie verschillende aspecten inzake beheer, gebruik en functie van de ruimte worden belicht. 2. Inhoud: De thema s moeten rechtstreeks of onrechtstreeks verband houden met gezondheid (kwaliteit van het leven) en duurzame stadsontwikkeling (endogene ontwikkeling). Om de gezondheid en het welzijn van de bevolking te verbeteren moet de tussenkomst in de openbare gezondheid kaderen binnen de duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling houdt in dat structuren en systemen leiden tot een verbetering van de levenskwaliteit van alle inwoners van het grondgebied. De sociale en de stedelijke ontwikkeling houden rekening met de economische, politieke, sociale, culturele en ecologische context waarin de mensen leven. 4

5 Deze ontwikkeling is solidair en rechtvaardig, endogeen en gemeenschappelijk, democratisch, ethisch en duurzaam en houdt rekening met alle dimensies van de persoon en zijn omgeving en met de inspanningen die geleverd worden om het welzijn te bevorderen. De werkmethode gaat uit van: de inspraak van de individuen bij beslissingen die hen aangaan; een holistische visie op ontwikkeling; empowerment van het individu en van de groep; overleg en intersectoraal partnership. 3. Methode De gebruikers moeten betrokken worden bij het gehele proces. Het project moet opgesteld worden door de gebruikers van de openbare ruimte en door de privé- en overheidspartners die bij de openbare leefruimte betrokken zijn. De uitwerking van het project omvat: a. de oprichting van een interdisciplinaire groep met een groot aantal partners die een democratische en reguliere werking heeft. De leden stellen een intern reglement op. b. een gezamenlijke diagnose van de mogelijkheden en de problemen c. gezondheids- en welzijnsindicatoren worden bij de aanvang van het project geselecteerd en in de loop van het project geëvalueerd. d. een actieprogramma met prioritaire doelstellingen e. een taakverdeling onder de verschillende partners f. een schriftelijke overeenkomst betreffende de acties met elke partner g. een overeenkomst met de gemeente h. een overzicht van de verschillende acties i. een begroting j. een evaluatie 4. Tijdsduur Het programma vindt 4 keer per jaar plaats. Tijdens een jaarlijkse evaluatie kan het project indien nodig worden bijgestuurd. 5. Kennisverwerving en kennisuitwisseling Er worden opleidingsessies georganiseerd voor de partners van het project. Deze werkgroepen zijn verplicht en verzekeren de noodzakelijke en gelijkwaardige kennisverwerving voor het beheer en een beter begrip van het project door alle partners. Het project maakt deel uit van een gemeenschappelijk programma met andere Europese steden.. Dankzij de uitwisseling wordt een zekere knowhow verworven omtrent gelijkaardige projecten in andere Europese steden. Ook met andere Belgische steden die de WGO-richtlijnen voor gezonde steden in hun stad toepassen worden ervaringen uitgewisseld. Alle Brusselse gemeenten krijgen informatie over de opvolging van het experiment. 5

6 6. Termijn De projectenoproep start op 1 februari 2003 en eindigt op 31 maart De selectie van de projecten gebeurt in de loop van de maand april De geselecteerde projecten zullen in mei worden bekendgemaakt. 7. Verloop Het project verloopt in twee fasen: De kandidaten vullen het bijgevoegde document in en stellen hun project in grote lijnen voor. De geselecteerde projecten worden ondersteund door de leden van het technisch comité om het definitieve werkprogramma voor de vier jaar te verwezenlijken. De projecten in het kader van de duurzame ontwikkeling kunnen op termijn eventueel een gemeenschappelijk budget beheren om hun acties te financieren. Brussel, Gezond Stadsgewest als informatiecentrum De inbreng van Brussel, Gezond Stadsgewest in de lokale projecten: volledige en eenvoudige informatie verstrekken over de bestaande hulpmiddelen in het Brussels Gewest inzake de verschillende materies met betrekking tot de lokale projecten; hulp bij het opstellen van de diagnose met name het ter beschikking stellen van de door de stuurgroepleden ingezamelde informatie ; vorming rond de verschillende aspecten van het project (ruimtelijke ordening, gezondheid-, huishoudafval-, en vervoersbeleid, leefmilieu, cultuur en sport, ); hulp bij het opstellen van de indicatoren die de pijlers vormen van het project; permanente evaluatie van het project; uitwisseling van ervaringen met andere projecten op regionaal, nationaal en internationaal niveau; lokale en Europese financiering ; communicatie omtrent het project ; logistieke hulp (coördinator). De dienstverlening van de leden van het technisch comité Observatorium voor Gezondheid en Welzijn/ L'observatoire de la Santé et du Social : verspreiden van gegevens inzake demografie, welzijn en gezondheid betreffende de gemeenten of wijken van de 2 perimeters opstellen van kwalitatieve en/of kwalitatieve (outcome) indicatoren en/of indicatoren relevant voor het project in samenspraak met de deelnemers hulp bij de evaluatie van de projecten via de analyse van de verzamelde gegevens in functie van de indicatoren ter beschikking stellen van documenten en instrumenten van de databank De Vlaamse Gemeenschapscommissie : beleidsdomein gezondheid link met andere bevoegdheden aanwenden van het netwerk als hulpbron en als link met de Vlaamse Gemeenschap 6

7 Question Santé Communicatie (methodologische ondersteuning, redactie, ter beschikking stellen van het adressenbestand van journalisten, contacten met de media, Société de Développement pour la Région de Bruxelles-Capitale : kaarten, plannen link met de economische sector en de stadsrenovatie Centre Local de Promotion de la santé de Bruxelles : vorming en methodologie aanwenden van het netwerk en als link met de Franse Gemeenschap Centre de Documentation et de Coordination Sociale/Centrum voor Maatschappelijke Documentatie et Coördinatie : ter beschikking stellen van informatie en documentatie logistieke steun Lokaal GezondheidsOverleg Link met de VGC, de andere departementen en hun hulpbronnen Hulp bij het uitkiezen van Nederlandstalig materiaal, spelvormen, vorming,. Link met het Nederlandstalig werkveld Vorming en methodologie Territoriaal pact voor de wergelegenheid link met de verschillende partners verspreiden van informatie intersectorale visie Gewestelijk Secretariaat voor Stedelijke Ontwikkeling-GSSO vzw/ Secrétariat régional pour le Développement urbain-srdu asbl: link voor informatie in verband met het geheel van de programma s voor stadsherwaardering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in verband met de stadsontwikkeling in het geheel ondersteuning bij het opzetten van projecten Association pour l accompagnement social en logement social link naar de sociale huisvesting methodologie Brussels instituut voor milieubeheer indicatoren voor de kwaliteit van het milieu hulp bij de keuze van de indicatoren interface tussen gezondheid en milieuproblemen interface met NEHAP(National Environment and Health Action- Plan-Nationaal actieplan voor milieu en gezondheid) methodologische ondersteuning voor het aanleggen van en het beheer van groene ruimten vorming door ecoconsulenten gewestelijke dienst tegen de pollutie in huis (CRIPI/ Woning en Gezondheid) Commission Communautaire Française methodologische ondersteuning van projecten wetenschappelijk onderzoek publicatie 7

8 Formulier voor de kandidaatstelling De aanvraag moet worden gericht aan : Brussel, Gezond Stadsgewest Handelskaai Brussel Tel: / Fax: gezonde.stad@misc.irisnet.be 8