De grond van de zaak: een propere bodem. na 10 jaar werking. Activiteitenverslag BOFAS Activiteitenverslag

Transcriptie

1 De grond van de zaak: een propere bodem BOFAS na 10 jaar werking Activiteitenverslag 2014 BOFAS Activiteitenverslag

2 Kerncijfers Totaal aantal ingediende dossiers type terugbetaling Totaal aantal afgehandelde dossiers type terugbetaling Totaal aantal ingediende dossiers type sluiting Totaal aantal afgehandelde dossiers type sluiting Beschrijvende bodemonderzoeken in uitvoering Bodemsaneringsprojecten in uitvoering Bodemsaneringswerken in uitvoering 2 BOFAS Activiteitenverslag 2014

3 Inhoud BOFAS, een verhaal van samenwerking 4 In memoriam Chris Hoste 5 Woord vooraf 5 Inleidend woord van de leden van de Interregionale Bodemsaneringscommissie (IBC) 6 Inleidend woord van de voorzitter van de Raad van Bestuur 7 BOFAS, een fonds dat teruggaat tot de grond van de zaak 8 Missie en visie van BOFAS 9 De kerntaken van BOFAS in vogelvlucht 9 Efficiëntie en expertise als basis voor de dagelijkse werking van BOFAS 11 Werkingsmiddelen op jaarbasis wijzen nu al op positief saldo 13 Realisaties na 10 jaar werking: BOFAS maakt beloftes waar 14 Waar staat BOFAS vandaag? 15 Overzicht type Terugbetaling 15 Overzicht type Sluiting 18 Vlaanderen 19 Wallonië 20 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 21 Agenda voor de toekomst: einddatum van 2019 in het vizier 22 Legende 23

4 BOFAS, een verhaal van samenwerking We zijn begonnen met een wit blad. Na 10 jaar stellen we vast dat de juiste keuzes gemaakt zijn. Als werknemer van BOFAS ben ik eigenlijk wel fier op waar we nu staan, temeer daar we de projecten zullen afronden conform onze doelstellingen die zoveel jaren geleden vooropgesteld werden. Gert Moerenhout, projectleider Vlaanderen en Wallonië 4 BOFAS Activiteitenverslag 2014

5 IN MEMORIAM Chris Hoste ( ) Afscheid nemen is met zachte vingers wat voorbij is dichtdoen en verpakken in de goede gedachten ter herinnering Woord vooraf Beste lezer, Chris Hoste, algemeen directeur van BOFAS, lag mede aan de bakermat van het fonds. Meer dan 10 jaar geleden zat hij mee aan de onderhandelingstafel met de petroleumsector en de overheid om het samenwerkingsakkoord uit te werken dat aan de basis van BOFAS lag. Ondertussen heeft de vzw jaar op jaar vooruitgang geboekt, eerst in het mobiliseren van zo veel mogelijk aanvragers, daarna in de uitvoering van het saneringsprogramma. Conform de planning zullen dit jaar de dossiers die in het eerste samenwerkingsakkoord vervat waren, afgesloten worden. Meer nog, het ziet ernaar uit dat BOFAS de meeste saneringen zal afronden in 2017 met uitzondering van een aantal in-situprojecten. Het moet ons niet verwonderen dat Chris de geboekte resultaten vooral opdroeg aan zijn mensen. In zijn interview verwoordde hij het toen als volgt: Het succes van BOFAS is vooral te danken aan de efficiëntie en de kennis van onze mensen die allemaal hun steentje hebben bijgedragen om aanvragers te begeleiden en de diverse saneringsprojecten in goede banen te leiden. Zonder Chris zal BOFAS niet hetzelfde zijn. We zullen alles in het werk zetten om het project dat hij zo ter harte nam tot een goed einde te brengen. Lieven Van den Bossche Algemeen directeur a.i. van BOFAS BOFAS Activiteitenverslag

6 Inleidend woord van de leden van de Interregionale Bodemsaneringscommissie (IBC) Beste lezer, Op 3 maart 2014 is het dag op dag 10 jaar geleden dat de Interregionale Bodemsaneringscommissie (IBC) de vzw BOFAS erkende als uitvoerend fonds van het Samenwerkingsakkoord van 13 december De IBC ligt hiermee aan de basis van de werkzaamheden van BOFAS en heeft alzo haar aandeel in het tot stand komen van een uniek mechanisme waarbij aan saneringsplichtige bedrijven en eigenaars van vervuilde terreinen naar aanleiding van de uitbating van een benzinestation zowel operationele als financiële hulp wordt geboden bij het saneren. Dit alles is tevens een voorbeeld van samenwerking tussen de gewesten en de federale overheid. De recurrente taken van de IBC bestaan er onder meer in om het jaarlijkse saneringsprogramma van BOFAS goed te keuren, eventueel advies te verlenen en de concrete uitvoering van de taken van BOFAS op te volgen. De voorbije 10 jaar heeft de IBC altijd kunnen rekenen op een constructieve en doelgerichte samenwerking met BOFAS. In het bijzonder op verzoek van de IBC ontwikkelde BOFAS een technische prioriteitenindex op basis waarvan op een objectieve manier de prioriteit van de te saneren locaties kan worden bepaald. Deze index, die rekening houdt met de gezondheidsrisico s, de milieunoodzaak en socio-economische overwegingen, heeft de voorbije 10 jaar zijn nut getoond bij het uitvoeren van het jaarlijkse saneringsprogramma. Tot slot durft de IBC ook vooruit te kijken. Tegen 2019 dient BOFAS zijn activiteiten volledig af te bouwen en vangt alzo langzaam zijn eindfase aan. De IBC hoopt hierbij voortblijvend op het professionalisme en de inzet waarmee het BOFAS-team zich dagelijks inzet om dit project tot een goed einde te brengen. Het welslagen van dit project is mede de verdienste van de heer Chris Hoste zaliger, algemeen directeur, onder wiens impuls BOFAS een efficiënt draaiende organisatie met zin voor samenwerking is geworden. Voor het Vlaams Gewest: Eddy Van Dyck en Filip De Naeyer OVAM Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Aurélie Dulière en Jean-Pierre Janssens BIM Voor het Waals Gewest: Dominique Fondaire en Christophe Charlemagne DGRNE Voor de Federale Overheid: Frank De Greve FOD Economie/AD Energie Verder heeft de IBC BOFAS aangespoord om het jaarlijkse tempo van de saneringen op te drijven, zodat de einddatum (van de erkenning) van 2019 zonder probleem kan worden gehaald. Als gevolg hiervan heeft BOFAS sinds 2010 jaarlijks 220 beschrijvende bodemonderzoeken, 180 bodemsaneringsprojecten en 160 civieltechnische werken gelanceerd. Door enkele organisatorische aanpassingen is BOFAS erin geslaagd deze doelstellingen te behalen, waardoor het aantal op te starten dossiers in de komende jaren zal verminderen. Dit zijn maar enkele concrete voorbeelden waarbij de IBC als toezichts- en controleorgaan een cruciale rol probeert te spelen om de goede en efficiënte werking van BOFAS te waarborgen. 6 BOFAS Activiteitenverslag 2014

7 Inleidend woord van de voorzitter van de Raad van Bestuur Beste lezer, BOFAS, het fonds voor de sanering van tankstations in België, bestaat ondertussen al 10 jaar. Een ideaal moment om een tussentijdse evaluatie op te maken van de werking en de geboekte resultaten van het fonds. Vandaag kunnen we terecht stellen dat BOFAS met glans geslaagd is in het uitvoeren van zijn vooropgestelde missie. voor de historische vervuiling van tankstations door de petroleumsector in nauwe samenwerking met de diverse politieke en administratieve overheden. Op het niveau van de IBC (Interregionale Bodemsaneringscommissie), de Raad van Bestuur, de klanten, de uitvoerders van de werken en de Regionale Administratie wordt ook tot op vandaag nauw samengewerkt om de nodige resultaten te boeken. Er zijn verschillende componenten die bijgedragen hebben tot dit succes en ik wil dan ook graag van de gelegenheid gebruikmaken om deze te onderstrepen in dit activiteitenverslag. Elke voorzitter kan niet anders dan trots zijn op een team zoals aanwezig is bij BOFAS dat dagelijks instaat voor het correct en efficiënt opvolgen van de ingediende dossiers tot aanvraag voor bodemsanering. Sommigen onder hen zijn begonnen samen met BOFAS en hebben hun expertise meegebracht; anderen zijn hun professionele loopbaan gestart bij BOFAS en hebben intussen een expertise opgebouwd die moeilijk te evenaren is in België. Of ik mijn blik nu werp op de directie of op de mensen op het veld, allen hebben blijk gegeven van professionalisme om dit project op een succesvolle manier uit te rollen. Een bijzonder woord moet hierbij vermeld worden over Chris Hoste, algemeen directeur van BOFAS. Als er één moment van spijt is binnen het BOFAS-tijdperk dat vermeld moet worden, is dit het overlijden van Chris. Alle verwezenlijkingen in de uitvoering van de opdracht van BOFAS zouden er niet gekomen zijn zonder zijn inzet, bekwaamheid en menselijke aanpak. Zonder hem zouden de voorbije jaren anders verlopen zijn en zouden onze verwachtingen voor de toekomst ook niet zo positief zijn. Ik ben trots op de wijze van samenwerken tussen de verschillende actoren die betrokken zijn in de beleidsaspecten van BOFAS. Al sinds het ontstaan van BOFAS was er de gemeenschappelijke wil tussen sectororganisaties, administraties en overheden om tot een consensus te komen in de werking van BOFAS. Er werd gezocht naar een fundamentele oplossing Ik ben trots op de financiële constructie die werd opgezet om BOFAS te financieren waarbij zowel de consument alsook de petroleumsector bijdragen en op die manier nooit moest worden gezocht naar externe financiering. Bovendien zorgde BOFAS ervoor dat de inzet van deze middelen volstonden voor de werking van het fonds. Meer nog, er is nu al zekerheid dat er een positief saldo zal zijn na de afronding van de laatste saneringen in Hierbij dan ook een kritische noot: BOFAS heeft in 2012 dit positieve bericht meegedeeld aan de overheden, met het signaal dat de bijdrage betaald door consument en sector dan ook verminderd kon worden. Helaas moeten we vaststellen dat deze bijstelling van de bijdrage tot nu nog niet gebeurd is. Ik ben ten slotte ook trots op het initiatief tot aanpak van de bodemsanering van benzinestations zelf, omdat het werkelijk een positieve bijdrage levert aan ons milieu. Dankzij BOFAS werd immers een structurele oplossing ontwikkeld om historische bodemverontreiniging van tankstations aan te pakken. In totaliteit werden tot einde februari saneringen afgerond. Ik ben ervan overtuigd dat BOFAS de komende jaren eenzelfde koers zal varen en nauwgezet zal samenwerken met de diverse partijen om zo dit project op een succesvolle wijze af te ronden in Jo Vandeweghe Voorzitter Raad van Bestuur BOFAS Activiteitenverslag

8 BOFAS, een fonds dat teruggaat tot de grond van de zaak Sinds we in de saneringsfase beland zijn, hebben we onze jaarlijkse doelstelling bijgesteld om in totaal 160 saneringsdossiers op te starten op jaarbasis. De intensiteit van de projecten is ondertussen ook verschoven van de Vlaamse naar de Waalse regio. Dat het team van projectleiders bijzonder flexibel is, bewijst het feit dat onze Vlaamse projectleiders zijn ingesprongen om Waalse dossiers op te volgen. Wij werken allen samen aan de ambitieuze doelstelling om tegen 2019 rond te zijn met alle saneringen. Pierre Bourguignon, projectleider Brussel en Wallonië 8 BOFAS Activiteitenverslag 2014

9 Het is mooi om te zien hoe sinds de start van BOFAS diverse leegstaande verpauperde stations nu een nieuwe bestemming hebben gekregen en vrijgekomen zijn voor andere initiatieven. Gert Moerenhout, projectleider Vlaanderen en Wallonië Missie en visie van BOFAS BOFAS streeft naar een propere bodem voor alle tankstations in België. naar het opvolgen van de diverse dossiers die werden ingediend tijdens de aanmeldingsfase. BOFAS staat dagelijks in voor de directe communicatie met de aanvragers over hun dossiers. De missie van BOFAS is de historische bodemverontreiniging door tankstations in België op een structurele manier aan te pakken. Om dit te realiseren, bieden we operationele en/of financiële steun voor de bodemsanering van deze terreinen. De kerntaken van BOFAS in vogelvlucht Er bestaan vier situaties waarin op BOFAS een beroep kon worden gedaan: Bij sluiting van het tankstation Bij voortzetting van het tankstation Bij sluiting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel Bij voortzetting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel Bij dossiers van het type Sluiting van het tankstation worden aanvragers continu op de hoogte gehouden van de diverse stappen die in hun dossier genomen werden. Bij de start van de werken wordt door BOFAS steeds een vergadering opgezet die de diverse partijen bij elkaar brengt. Bij dossiers van het type Voortzetting van het tankstation kan vrijblijvend een beroep worden gedaan op BOFAS als adviserend orgaan. Daarnaast evalueert de vzw het beschrijvend bodemonderzoek en bodemsaneringsproject dat werd ingediend door de aanvrager. Voor diegenen die dit tot op heden nog niet hebben ingediend, correspondeert BOFAS ook op regelmatige tijdstippen om hen aan te manen de nodige stappen te ondernemen, zodat ook deze dossiers afgerond kunnen worden tegen De taken die BOFAS op zich neemt, zijn voor elk van deze types dossiers verschillend. BOFAS COMMUNICEERT Tijdens de aanmeldingsfase was een van de kerntaken van BOFAS het tijdig verstrekken van correcte informatie over het BOFAS-fonds aan alle potentiële aanvragers. Sinds enkele jaren is de kerntaak van BOFAS verschoven BOFAS SANEERT Bij dossiers van het type Sluiting van het tankstation staat BOFAS in voor de uitvoering van het saneringsprogramma. Bij vergelijking van de planning en de effectieve uitvoering van dit programma heeft BOFAS een mooie voorsprong op de oorspronkelijk vooropgestelde planning. Bij dit type dossier wordt een mandaat verleend aan BOFAS om de sanering uit te voeren in naam en voor rekening van BOFAS Activiteitenverslag

10 We zien als administratie onze dagelijkse opvolging van aanvragers verschuiven naar de behandeling van terugbetalingsdossiers, omdat aanvragers van sluitingen in deze fase van het project al een nauwe relatie hebben opgebouwd met hun projectleider en ze onmiddellijk met hem contact opnemen. Onze jobinhoud verandert naarmate we verder gevorderd zijn in het saneringsprogramma, wat het werk gevarieerd en interessant maakt. Katie Fasseel, administratief medewerker van BOFAS de aanvrager. Dat houdt in dat BOFAS zorgt voor zowel de financiële alsook de operationele tussenkomst bij de bodemsanering van het tankstation. BOFAS heeft zich aan de hand van samenwerkingsakkoorden geëngageerd om alle saneringen af te ronden tegen Dankzij de efficiënte werking van het fonds worden de laatste saneringsdossiers al opgestart in BOFAS verwacht zelfs dat het grootste deel van de werken zullen kunnen afgerond worden tegen 2017 met uitzondering van een aantal in-situprojecten. BOFAS BETAALT TERUG Bij dossiers van het type Voortzetting van het tankstation, Voortzetting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel en Sluiting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel (samen ook dossiers van het type Terugbetaling genoemd) staat BOFAS in voor de administratieve opvolging, adviesverlening in onderzoeken en saneringsvoorstellen, de controle en de terugbetaling van het dossier. Bij dossiers van het type Sluiting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel komt BOFAS gedeeltelijk tot volledig tussen in de terugbetaling van de kosten van de sanering. BOFAS streeft voor de financiële tussenkomst van dit type naar een terugbetaling binnen een termijn van zes maanden. BOFAS INT BOFAS is ook verantwoordelijk voor het innen van zijn inkomsten op kwartaalbasis in samenwerking met de Algemene Directie Energie van de Federale Overheidsdienst Economie. BOFAS krijgt een bijdrage op elke liter benzine en diesel die op de Belgische markt wordt verbruikt, waarbij de helft door de accijnsplichtige onderneming en de helft door de automobilist wordt betaald. Dat bedrag wordt aan BOFAS doorgestort op kwartaalbasis. BOFAS kan nu al bevestigen dat deze middelen meer dan zullen volstaan om de dagelijkse werking te garanderen en de doelstellingen op korte en lange termijn te realiseren. Bij dossiers van het type Voortzetting van het tankstation en Voortzetting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel komt BOFAS tussen in de terugbetaling van de sanering met een maximale limiet van EUR. BOFAS engageert zich om alle geldige aanvragen binnen respectievelijk drie en zes maanden na ontvangst terug te betalen. 10 BOFAS Activiteitenverslag 2014

11 Efficiëntie en expertise als basis voor de dagelijkse werking van BOFAS BOFAS is vandaag uitgegroeid tot een efficiënte organisatie met een specifieke focus op de uitvoering van het saneringsprogramma. Daarnaast treedt BOFAS ook op als adviserend orgaan in elk dossier en staat de vzw in voor de administratieve goedkeuring en afhandeling van de terugbetalingen. De centralisatie van expertise in een sectorfonds heeft ervoor gezorgd dat BOFAS een kenniscentrum is geworden op het vlak van bodemsaneringen van tankstations. Dit kenniscentrum is het centrale aanspreekpunt van de verschillende partijen waarmee BOFAS samenwerkt. Diverse middelen en afspraken bestendigen de langetermijnrelatie met de diverse partijen waarmee BOFAS samenwerkt om elk dossier van een aanvrager op een zo efficiënt mogelijke manier af te ronden: Raamcontracten op basis van kwaliteit hebben hun vruchten afgeworpen: Voor de toekenning van projecten aan aannemers/studiebureaus werkt BOFAS met een consistent evaluatiesysteem over alle gewesten heen dat aannemers en studiebureaus evalueert en quoteert per project, zodat diegene die het best scoort op kwaliteit het daaropvolgende jaar verhoudingsgewijs meer projecten krijgt toegekend dan voorheen. De verdeelsleutel van toekomstige projecten hangt dus af van de geleverde kwaliteit. Dankzij deze kwaliteitsbeoordeling is de opvolging van de saneringsprojecten in een stroomversnelling geraakt. De komende jaren zal BOFAS op dezelfde manier samenwerken met zijn partners. Gezamenlijke doelstellingen als groep werken flexibiliteit in de hand: Sinds 2009 werd de jaarlijkse doelstelling bijgesteld om in totaal 160 saneringsdossiers op te starten op jaarbasis. Om deze ambitieuze doelstelling te halen, wordt nauw samengewerkt als team door informatie over complexe dossiers uit te wisselen en flexibel in te springen waar nodig. Transparant rapportagesysteem legt de basis voor informatie-uitwisseling: BOFAS beschikt over een degelijk rapportagesysteem waarbij bijna zo goed als alles digitaal beschikbaar is. Elk dossier wordt van bij de indiening ook digitaal gescand, zodat alles centraal beschikbaar is. Zo kan BOFAS snel en ad rem beleidsondersteunende vragen en vragen van de media of van de Raad van Bestuur beantwoorden. Vertrouwensrelatie met de overheid creëert vereenvoudiging: Er werd de voorbije jaren een sterke vertrouwensrelatie opgebouwd met de gewestelijke overheden bevoegd in dit project. In overleg met de desbetreffende gewestelijke bevoegdheid wordt altijd gezocht naar een goede manier van samenwerken om een vlotte goedkeuring en afhandeling van dossiers te faciliteren. BOFAS Activiteitenverslag

12 Zelfs met vermindering van de financiële bijdrage, gedeeltelijk betaald aan de pomp en gedeeltelijk door de sector, beschikken we over voldoende financiële middelen om het project af te werken en dit ongeacht de graad van vervuiling van de site en de orde van grootte van de terugbetalingsdossiers. Om nog beter te kunnen anticiperen op het kostenplaatje van de terugbetalingsdossiers, hebben we de aanvragers gevraagd om hun schatting kenbaar te maken. Lieven Van den Bossche, algemeen directeur a.i. bij BOFAS 12 BOFAS Activiteitenverslag 2014

13 Werkingsmiddelen op jaarbasis wijzen nu al op positief saldo Om zijn doelstellingen te realiseren, beschikt BOFAS jaarlijks over ongeveer 35 miljoen EUR aan inkomsten. Tot op 31 december 2013 heeft BOFAS 147,4 miljoen EUR gespendeerd aan sluitingsdossiers en 49,7 miljoen EUR aan terugbetalingen. BOFAS schat de totale uitgaven in op 281 miljoen EUR en verwacht een positief saldo eind Dat positieve saldo is deels te verklaren door de efficiënte werking van BOFAS. De centralisatie van de opgebouwde kennis in één organisatie heeft niet alleen een tijdbesparend maar ook een kostenbesparend effect gehad. De IBC heeft dan ook een goedkeurend advies gegeven aan de overheid op de aanvraag van BOFAS om de bijdrage te verminderen met 75%. Tot op heden werd deze vermindering nog niet doorgevoerd. De inning van de bijdragen gebeurt per kwartaal, op basis van het verbruik van benzine en diesel. Voor de automobilist betekent dit dat hij voor één liter benzine 0,0030 EUR meer betaalt en voor één liter diesel 0,0020 EUR. Een automobilist die gemiddeld km per jaar rijdt, draagt ongeveer 3 EUR per jaar bij aan BOFAS. Dat is een zeer bescheiden bijdrage volgens het principe de vervuiler betaalt. Wat de uitgaven betreft, gaan op jaarbasis ongeveer 10% naar de eigen werkingskosten van BOFAS (hoofdzakelijk personeelskosten) en 90% naar het saneringsprogramma. De verdeelsleutel voor de besteding van de middelen van het saneringsprogramma is tot 2013 opgesplitst volgens een 75/25-verhouding. Ongeveer 75% van de middelen gaat naar het uitvoeren van saneringen, terwijl ongeveer 25% gaat naar de terugbetalingen. BOFAS verwacht dat na 2014 het aandeel voor de terugbetalingen beduidend zal verhogen en het aandeel voor de saneringen zal dalen. Van de ingediende dossiers voor terugbetaling heeft 68% betrekking op het type Voortzetting van het tankstation, 19% op het type Voortzetting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel en 13% op het type Sluiting van het tankstation volgens de overgangsmaatregel. De controle over de financiële werking van BOFAS gebeurt door een commissaris, lid van het Instituut der Bedrijfsrevisoren. Deze voert een trimestrieel nazicht uit van de rekeningen, controleert de interne procedures en controlesystemen en attesteert de jaarrekening. BOFAS Activiteitenverslag

14 Realisaties na 10 jaar werking: BOFAS maakt beloftes waar Het team van projectleiders heeft gezamenlijke doelstellingen over de regio s en gewesten heen. Er wordt nauw samengewerkt en informatie wordt uitgewisseld, zodat dossiers op een consistente manier kunnen worden behandeld. Het bijeenbrengen van de verschillende partijen door BOFAS en het faciliteren van de communicatie rond eenzelfde dossier is cruciaal voor een goede afhandeling. Sylvie Posel, projectleider Wallonië 14 BOFAS Activiteitenverslag 2014

15 We zijn erin geslaagd om goede relaties uit te bouwen met de autoriteiten, studiebureaus, aannemers en natuurlijk de aanvragers. Het sterke fundament van BOFAS is dat alle dossiers over de gewesten heen worden behandeld op een consistente manier. Ervaringen in elke etappe van een saneringsprocedure worden uitgewisseld over de regionale teams heen. Eigenlijk is de projectleider de centrale actor in het gehele proces, zodat de communicatie tussen de verschillende partners optimaal en efficiënt verloopt en resulteert in een goede samenwerking. Pierre Bourguignon, projectleider Brussel en Wallonië Waar staat BOFAS vandaag? Bij de dossiers van het type Sluiting staat BOFAS vandaag voor op schema dankzij een vlotte samenwerking tussen overheden, aannemers, deskundigen en de aanvrager. Dat is essentieel om de doelstellingen te behalen en op een vlotte manier de saneringen tot een goed einde te brengen. Wat de dossiers van het type Terugbetaling betreft, is BOFAS niet aan zet maar volgt het de dossiers op in de volgorde waarin ze ingediend werden door de aanvrager. Overzicht type Terugbetaling Het is moeilijk in te schatten hoeveel terugbetalingsdossiers uiteindelijk zullen leiden tot een terugbetaling door BOFAS, en wanneer precies, aangezien de aanvrager zelf het initiatief neemt om zijn dossier in te dienen en instaat voor de opvolging van de geplande werken. Daarvoor dient hij zelf een milieudeskundige onder de arm te nemen. BOFAS constateert dat tot op vandaag minder dossiers werden ingediend dan oorspronkelijk ingepland op basis van het aantal aanvragen. BOFAS heeft al diverse initiatieven genomen en herinneringen gestuurd naar de aanvragers om te vermijden dat ze mogelijks uit de boot vallen bij niet-tijdige indiening van hun dossier. Ook aan de kant van de overheid werden aanvragers geactiveerd om hun dossiers in te dienen. Voor dit type dossier kan altijd vrijblijvend advies ingewonnen worden bij BOFAS over het proces, de uit te voeren werken of de specifieke keuze van saneringstechniek aanbevolen door de aangestelde milieudeskundige. BOFAS ontving veel vragen van aanvragers die een beroep hebben gedaan op BOFAS als adviserend orgaan. Er werd eveneens advies gegeven over 552 bodemonderzoeken en bodemsaneringsprojecten. In totaal werden dossiers ingediend en ontvankelijk verklaard, waarvan 915 dossiers een eindverklaring ontvingen van de overheid, waarna de saneringslast van de aanvrager volledig vervalt. BOFAS Activiteitenverslag

16 Dat BOFAS een transparante en efficiënte organisatie is, is mede te danken aan ons online systeem waar onze mensen steeds toegang toe hebben. Wanneer een aanvrager belt over de status van zijn dossier, kunnen we onmiddellijk feedback geven over de specifieke fase waarin zijn dossier zich bevindt. Ook vragen uit de hoek van de overheid kunnen we snel behandelen. Dat biedt een enorme meerwaarde voor de diverse partijen waarmee BOFAS samenwerkt. Peter Froidmont, IT-verantwoordelijke bij BOFAS Onderstaande tabel geeft het totale aantal ontvankelijke dossiers weer voor terugbetalingen per type in aantallen, per gewest en provincie: Sluiting overgangsmaatregel Voortzetting Voortzetting overgangsmaatregel Totaal Brussels Hoofdstedelijk Gewest Brussel Vlaanderen Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Wallonië Waals-Brabant Henegouwen Luik Luxemburg Namen Totaal BOFAS Activiteitenverslag 2014

17 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de afgehandelde dossiers per gewest en provincie: Sluiting overgangsmaatregel Voortzetting Voortzetting overgangsmaatregel Totaal Brussels Hoofdstedelijk Gewest Brussel Vlaanderen Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Wallonië Waals-Brabant Henegouwen Luik Luxemburg Namen Totaal BOFAS Activiteitenverslag

18 Overzicht type Sluiting BOFAS startte al in 2005 met het saneren van de meest vervuilde sites dossiers die ingediend waren ten gevolge van het eerste Samenwerkingsakkoord (SWA1). Vandaag zit BOFAS voor op schema en werden al beschrijvende bodemonderzoeken, bodemsaneringsprojecten en bodemsaneringswerken opgestart. Er werden al aanvragen volledig afgesloten, inclusief eindevaluatie van de overheid. Dat BOFAS dergelijke mooie resultaten kan voorleggen, heeft te maken met het feit dat de vzw kan optreden als een onafhankelijke derde partij. BOFAS speelt vaak de rol van bemiddelaar tussen aanvrager, aannemer en overheid, waardoor de vzw zeer mooie resultaten kan voorleggen in snelheid en het aantal opleveringen van projecten. Voor de volgorde van de uitvoering van saneringen werd met de volgende objectieve criteria rekening gehouden: Dossiers werden ingediend onder SWA1 of SWA2: Er liggen twee samenwerkingsakkoorden (SWA1 en SWA2) aan de basis van BOFAS, opdat zo veel mogelijk aanvragers in aanmerking zouden komen voor een tussenkomst van BOFAS. Aangezien de bodemwetgeving in Vlaanderen al van kracht was in 1996, was er meer bewustzijn over de problematiek van bodemverontreiniging bij aanvragers in Vlaanderen. Dat resulteerde ten tijde van SWA1 in verhoudingsgewijs meer dossiers uit Vlaanderen dan uit de andere gewesten. Er werden 693 dossiers uit Vlaanderen, 312 dossiers uit Wallonië en 43 dossiers uit het Brussels Gewest ingediend en ontvankelijk verklaard. Die dossiers werden als eerste meegenomen in het uit te voeren saneringsprogramma. Aangezien de bodemwetgeving in Wallonië pas later in voege trad en de bewustwording ook aan Waalse zijde toenam, en om zo veel mogelijk dossiers te kunnen behandelen, werd beslist om een tweede Samenwerkingsakkoord goed te keuren. Dat zogenaamde SWA2 werd van kracht in 2007 en bevatte proportioneel gezien dan ook meer dossiers uit Wallonië. Er werden onder dit nieuwe akkoord 516 dossiers uit Vlaanderen, 349 dossiers uit Wallonië en 51 dossiers uit het Brussels Gewest ingediend en ontvankelijk verklaard. Werken in verstedelijkte omgeving vragen om alternatieve saneringstechnieken die meer tijd in beslag nemen: Dit is vooral van toepassing op Brussel, waar BOFAS voornamelijk saneringswerken dient uit te voeren in een verstedelijkte omgeving. Als gevolg daarvan dient vaak te worden geopteerd voor in-situ als saneringstechniek, waarbij aan de hand van filters en leidingen het water en/of de grond wordt gezuiverd via een pompsysteem. Dat proces kan meerdere jaren in beslag nemen. Alle dossiers worden geëvalueerd volgens de PIP (prioriteitsindex), een neutraal systeem van prioriteiten: Deze prioriteitsindex beoordeelt de dossiers van alle gewesten op eenzelfde objectieve manier aan de hand van een score bestaande uit 15 cijfers. Criteria die in rekening gebracht worden, zijn onder andere: de aanwezigheid van grondwater, het al dan niet bestaan van een drijflaag en het volume verontreinigde grond. Er wordt veel gewicht toegekend aan de aanwezigheid van grondwater, omdat benzine/olie zich met het grondwater over een groot gebied kan verspreiden en dus een direct potentiaal gevaar vormt voor mens en milieu. Uit studies van BOFAS blijkt dat grondwater veel dieper zit in Wallonië, waardoor deze dossiers vaak een lage prioriteitsindex hebben. De volgorde van behandeling van dossiers gebeurt dus niet aan de hand van de ligging, de regio of het gewest, maar aan de hand van de urgentie van elk dossier bepaald door de PIP. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich momenteel bevinden: Beschrijvende bodemonderzoeken Bodemsaneringsprojecten Bodemsaneringswerken Afgeronde dossiers Totaal Brussels Hoofdstedelijk Gewest Vlaanderen Wallonië Totaal BOFAS Activiteitenverslag 2014

19 Vlaanderen In Vlaanderen worden dit jaar al de laatste saneringen opgestart en zal de klemtoon de komende jaren liggen op het afronden van de projecten. De rol van BOFAS bestaat er vooral in om de projecten op te volgen. Enkele complexe dossiers waarin in-situsanering dient te worden toegepast, zullen nog een aantal jaren in beslag nemen alvorens ze kunnen worden afgerond. Er werden in Vlaanderen in totaal beschrijvende bodemonderzoeken, 798 bodemsaneringsprojecten en 727 bodemsaneringswerken opgestart. Daarvan werden al 933 aanvragen volledig afgesloten, inclusief eindevaluatie van de overheid. Tussen de OVAM en BOFAS werd op 27 juni 2007 een samenwerkingsprotocol afgesloten. Dit protocol met bijbehorende kwaliteitsgarantie heeft er de voorbije jaren mede voor gezorgd dat dossiers kwaliteitsvol en zo efficient mogelijk kunnen worden aangepakt. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich momenteel bevinden per provincie: Beschrijvende bodemonderzoeken Bodemsaneringsprojecten Bodemsaneringswerken Afgeronde dossiers Totaal Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Totaal BOFAS Activiteitenverslag

20 Wallonië Gezien de urgentie van de dossiers en de volgordebepaling volgens SWA1 en SWA2 ligt de focus vandaag op Wallonië. Er werden in Wallonië in totaal 627 beschrijvende bodemonderzoeken, 420 bodemsaneringsprojecten en 321 bodemsaneringswerken opgestart. Daarvan werden al 264 aanvragen volledig afgesloten, inclusief eindevaluatie van de overheid. De vlotte start en opvolging van dossiers is een gevolg van de nauwe samenwerking met de gewestelijke overheden, de aanvrager en de partners. Ook binnen BOFAS wordt de nodige flexibiliteit aan de dag gelegd. De Nederlandstalige projectleiders ondersteunen nu ook Waalse dossiers, zodat de ambitieuze doelstelling om alle saneringen af te ronden tegen 2019 ook voor deze regio zal worden gehaald. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich momenteel bevinden per provincie: Beschrijvende bodemonderzoeken Bodemsaneringsprojecten Bodemsaneringswerken Afgeronde dossiers Totaal Waals-Brabant Henegouwen Luik Luxemburg Namen Totaal BOFAS Activiteitenverslag 2014

21 Brussels Hoofdstedelijk Gewest Over het algemeen zijn saneringsdossiers in deze regio complexer, omdat de werken dienen te worden uitgevoerd in een stadsomgeving en er vaak moet worden overgegaan tot in-situ. Dossiers waarin in-situ de enige mogelijke aanpak is, duren gemiddeld twee jaar langer om af te ronden. Er werden in het Brussels Gewest in totaal 74 beschrijvende bodemonderzoeken, 73 bodemsaneringsprojecten en 48 bodemsaneringswerken opgestart. Daarvan werden al 19 aanvragen volledig afgesloten, inclusief de eindevaluatie van de overheid. In overleg met de BIM (Leefmilieu Brussel) ontwikkelde BOFAS een algemene en vereenvoudigde aanpak waarin de meest toepasbare saneringstechnieken voor tankstations in kaart worden gebracht. Dat vereenvoudigde proces wordt toegepast op 90% van alle saneringsdossiers en faciliteert de communicatie tussen overheden, aanvragers en BOFAS. Dankzij deze vereenvoudigde procedure en een nauwe samenwerking met de overheid zit BOFAS ook op kruissnelheid in deze regio. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken en licht toe in welke fase de dossiers zich momenteel bevinden: Beschrijvende bodemonderzoeken Bodemsaneringsprojecten Bodemsaneringswerken Afgeronde dossiers Totaal Brussel Totaal BOFAS Activiteitenverslag

22 Agenda voor de toekomst: einddatum van 2019 in het vizier BOFAS zal alles in het werk stellen om de vastgelegde einddatum van 2019 voor de uitvoering van het volledige project te halen. De vzw engageert zich om de laatste saneringsdossiers op te starten in Voor de daaropvolgende jaren zal BOFAS zijn saneringsprogramma degressief bijstellen, waarbij vanaf 2017 de focus meer zal liggen op in-situprojecten en de verdere opvolging en afhandeling van terugbetalingsdossiers. 22 BOFAS Activiteitenverslag 2014

23 De troeven van een sectorfonds zoals BOFAS hebben zich over de jaren duidelijk gemanifesteerd. Een aanvrager of eigenaar van een verontreinigd terrein wordt slechts eenmalig geconfronteerd met de zeer complexe problematiek van bodemsanering. Zonder ervaring of kennis is het zeer lastig om een sanering tot een goed einde te brengen. Een sectorfonds zoals BOFAS fungeert als een kenniscentrum dat expertise en kennis centraliseert. Na 10 jaar kunnen we zonder twijfel stellen dat deze gecentraliseerde aanpak een kosten- en tijdbesparend effect heeft gehad. De aanpak via een sectorfonds is zeer bruikbaar voor alle andere industrieën en sectoren met eenzelfde problematiek van vele afzonderlijke verontreinigde terreinen. Kris Eggermont, technisch directeur van BOFAS Legende Beschrijvend Bodemonderzoek (BBO): Het beschrijvend bodemonderzoek doet géén uitspraak over het volledige kadastrale perceel. Het neemt alleen de verontreiniging onder de loep die het oriënterend bodemonderzoek aan het licht bracht. Het beschrijvend bodemonderzoek stelt de ernst van de bodemverontreiniging vast. bodemsaneringsproject conform verklaarde. Tijdens de uitvoering van de bodemsaneringswerken moet rekening worden gehouden met de voorwaarden opgenomen in het conformiteitsattest. De bodemsaneringswerken moeten worden uitgevoerd onder leiding van een bodemsaneringsdeskundige. Bodemsaneringsproject (BSP): In het bodemsaneringsproject wordt vastgelegd hoe de bodemsanering zal worden uitgevoerd. Hierbij wordt rekening gehouden met de best beschikbare technische oplossingen die met succes in de praktijk zijn toegepast en waarvan de kostprijs niet onredelijk is in verhouding tot het te bereiken resultaat (volgens het BATNEECprincipe, wat staat voor Best Available Technique Not Entailing Excessive Cost). Bodemsaneringswerken (BSW): De bodemsaneringswerken kunnen worden uitgevoerd nadat de overheid het bodemsaneringsproject of het beperkt In-situsanering: In-situsanering bestaat erin om filters en leidingen te plaatsen op de site om het water en/of de grond verder te zuiveren via een pompsysteem. SWA1: Het eerste Samenwerkingsakkoord werd gepubliceerd op 26 maart Hierin werden de specifieke spelregels over de werking van BOFAS vastgelegd. SWA2: Het tweede Samenwerkingsakkoord werd gepubliceerd op 20 september 2007 en stipuleerde een verbreding van de voorwaarden en een verlenging van de indieningsperiode tot en met 20 maart BOFAS Activiteitenverslag

24 Verantwoordelijke uitgever: Lieven Van den Bossche, algemeen directeur a.i. van BOFAS Copywriting, design & lay-out: Porter Novelli BOFAS vzw J. Bordetlaan 166, bus Brussel