Rapportage haalbaarheidsonderzoek Metal Valley

Transcriptie

1 Rapportage haalbaarheidsonderzoek Metal Valley publieke versie selectie sheets Minase Consulting B.V. Tilburg Partijen actief betrokken bij de initiatie en uitvoering van deze haalbaarheidsstudie Pagina 2

2 2.1 Achtergrond Historie en context Vanaf 1989 komen onderdelen van het voormalige Lips concern in buitenlandse handen: Lips Aluminium: 1989 overname Alcoa, 2007 overname SAPA LDM: 1990 overname Boliden, 2004 overname Outukumpu Lips scheepsschroeven: 2002 overname Wartsila Schaalvergroting en mondialisering van inkoop- en afzetmarkt zijn de belangrijkste drijfveren achter deze overnames De consequentie is dat de regie over deze bedrijven in handen komt van internationale hoofdkantoren zonder binding met de regio In januari 2010 kondigt Wärtsilä een reorganisatie aan waarbij de productie van scheepsschroeven en voortstuwingsinstallaties in Drunen gestaakt wordt. Als argumentatie hiervoor worden genoemd: economische conjunctuur, groei scheepsbouw in China, kostenstructuur Wärtsilä ontwikkelt plannen voor een Technology & Service Center in Drunen Sapa ontwikkelt plannen voor een regionaal innovatiecentrum voor West-Europa Regionale stuurgroep n.a.v. ontwikkelingen bij Wartsila Initiatief en samenstelling: Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM), Gemeente Heusden, Provincie Noord-Brabant, BZW en Avans Hogeschool Doelstelling: Behoud en ontwikkeling van werkgelegenheid Versterken van de innovatiekracht Bedrijven- en kenniscluster metaal Haalbaarheidsonderzoek Haalbaarheidsonderzoek om potentie en kansen in beeld te brengen, gezamenlijke visie te ontwikkelen en plannen te schetsen Pagina Opdracht en doelstelling Opdracht Onderzoek de haalbaarheid van de doorontwikkeling, middels een open innovatiestrategie, van een bedrijven- en kenniscluster Metaal in de Brabantse regio. Startpunt is hierbij industrieterrein Groenewoud I Deliverables Gedragen visie en sterke/zwakte analyse (actie 1) Strategie voor het kenniscluster (actie 2) Go/no-go criteria voor verdere investeringen (actie 3) Organisatiestructuur en draagvlak daarvoor (actie 4) Globaal inzicht in de noodzakelijke investeringen (actie 5) Indicatie van noodzakelijke financiële middelen om tot compleet business plan te komen (actie 6) Een arbeidsmarktstrategie op hoofdlijnen (actie 7) Voorstellen hoe de band met WO instellingen vormgegeven kan worden; met een focus op TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit van Leuven (acties 7.1 en 7.2) Aansluiting bij (lopende) innovatieprogramma s (actie 8) Scope en focus van het metaal- en bedrijvencluster (actie 9) Mogelijkheden voor facility sharing binnen Metal Valley (actie 10) Inzicht in de mogelijkheden en voorstellen om de SAPA plannen voor een expertisecentrum ingepast kunnen worden in het Metal Valley open innovatie ecosysteem (actie 11) Een business development strategie en positioneringadvies (actie 12) Een plan voor formulebeheer en randvoorwaarden voor vastgoed management (actie 13) Pagina 4

3 2.3 Initiële aanpak Algemene oriëntatie Bedrijven Groenewoud 1 + regio Technologie Markt SWOT Ontwikkelen van een gedeelde visie en ambitie als basis voor verdere planvorming Welke sterktes benutten om kansen te verzilveren? Welk profiel en scope voor Metal Valley? Globaal masterplan en business case Strategie en organisatie Facilities en gebiedsontwikkeling Onderwijs en onderzoek Business development en acquisitie Globaal inzicht in kosten en mogelijkheden voor financiering Advies hoe verder Algemene oriëntatie Metal Valley SWOT Kansen MV Synergie Strategie en organisatie Verkenning profiel en scope Metal Valley Gedeelde visie op hoofdlijnen Facilities en gebiedsontwikkeling Onderwijs en onderzoek Globaleversievan masterplan en business case Rapportage en overdracht Business development en acquisitie Pagina Groenewoud 1: Achtergrond Belang industrie voor Heusden Industrie zorgt voor substantieel (ca. 25%) deel van de werkgelegenheid in de gemeente Groenewoud telt ca 100 bedrijven en 2700 arbeidsplaatsen; Accent op industrie en groothandel; Totaal 80/73 ha. (bruto/netto) Locaal bedrijventerrein met een regionaal karakter Structuurvisie gemeente Heusden De meeste industriële bedrijven zijn geconcentreerd op bedrijventerreinen in het centrale deel van de gemeente Goede bereikbaarheid via aansluiting op A59 Groenewoud 1 telt nog braakliggende kavels milieucategorie 2 t/m 5 Door herstructurering wordt een betere benutting bereikt Pagina 6

4 3.2 Bestaande situatie voorjaar 2010 Pagina 7 Stichting Metal Valley Over Metal Valley Initiatief van LDM, Sapa en Wärtsilä in samenwerking met FME Doel: stimuleren van innovatie en R&D op het gebied van hoogwaardige non-ferro producten; ontwikkelen als een non-ferro kenniscentrum Gericht op aansluiting onderwijs / promotie, onderzoek en innovatie, duurzaamheid, efficiency Samenwerking met: Onderwijs: Avans Hogeschool, Koning Willem 1 college, d Oultremont college, De Overlaat Onderzoek: TUD, TU/e, Universiteit Tilburg, e.a. Industriële partners Pagina 8

5 Groenewoud 1: herontwikkeling Terreinen beschikbaar voor herontwikkeling: Wartsila terrein (12,5 ha.) Voorzijde terrein Lipsstraat Groenewoud-Zuidwest (12,5 ha.) Reeds gerealiseerd / in gang gezet Groenewoud-Zuidwest terrein is aangekocht door de Gemeente; herontwikkeling i.s.m. BHB De gemeente heeft 6 ha. van het Wärtsilä terrein (gieterij) aangekocht; 3 ha. daarvan zijn inmiddels verpacht aan Gieterij Drunen die de gieterij van Wärtsilä voortzet Wärtsilä heeft een plan ontwikkeld voor concentratie van het activiteiten in een nieuw te realiseren gebouw (locatie bestaande Thruster-hal ) Stedebouwkundige visie oost- en westzijde Lipsstraat 9 Pagina Metaalsector en context Afbakening Doorgaans wordt als metaalgerelateerde industrie beschouwd Basismetaal /primaire metaal Metalen componenten en producten Machines en apparaten Voertuigen Kenmerken De metaalindustrie is in belangrijke mate een toeveringsindustrie en daarmee een enabler van innovatie / productie op diverse apllicatiegebieden Divergente productstroom naar eindmarkten Het toekomstperspectief is gebaseerd op de geconsolideerde trends en ontwikkelingen van meerdere eindmarkten / applicatiegebieden Innovatie is vaak procesgeoriënteerd en klantgedreven Bron: Semta website Pagina 10

6 4.2 Metaal in Noord-Brabant Met 30% van de industriële werkgelegenheid is de metaal- en machinebouw van groot belang voor de Brabantse economie De Brabantse metaal en machinebouw is goed voor ca arbeidsplaatsen en een omzet van 16 miljard euro bij ruim 3660 bedrijven Ten gevolge van co-development relaties, IP bij toeleveranciers en ketenafhankelijkheden zijn toeleverende metaalbedrijven in aanzienlijke mate van invloed op de prestaties van grote OEM-bedrijven uit de regio (bron: EIM, 2008). Een world-class toeleveringsindustrie is van belang voor de prestaties van de totale Brabantse industrie De sector kent een sterke geografische spreiding met concentraties in Zuidoost-Brabant (high tech systems) West en Midden Brabant (maintenance) 5-Sterrenregio (agro-food systems en basismetaal) De gemeente Heusden huisvest relatief veel (grote) metaalgerelateerde bedrijven (rank 4 Brabantse gemeenten) (voor onderbouwing: zie de volgende pagina s) 11 Pagina 11 Metaal Noord-Brabant (in aantallen) SBI Omschrijving Aantal bedrijven Aantal werknemers 24 Basismetaal 98 ( 3 %) ( 5%) 25 Producten van metaal (60 %) (40 %) 28 Machines en apparaten 983 (27 %) (41 %) Transportmiddelen 370 (10 %) (14 %) Totaal % 3% 14% 5% 27% 40% Bron: Vestigingsregister / LISA, peiljaar 2009 aantal bedrijven 60% % aantal werknemers Pagina 12

7 Metaal en werkgelegenheid Veel kleine bedrijven 86% van de metaalbedrijven in Noord-Brabant telt minder dan 20 werknemers Deze bedrijven (0-20 wn) zijn samen goed voor banen in de metaal (21% van de metaal-gerelateerde werkgelegenheid) 70% Per deelcategorie (prov. N-Br) De werkgelegenheid in de basismetaal, machine- en apparatenbouw en transportmiddelen industrie komt voor een groot deel voor rekening van grote bedrijven (resp. 51%, 61%, 59%) In de productie van metalen onderdelen is 43% van de werknemers werkzaam bij een middelgroot bedrijf (20-99 werknemers) 60% 50% 40% 30% 20% 10% Bron: Vestigingsregister / LISA, peiljaar % basismetaal metalen producten machines transportmiddelen en apparaten Pagina 13 Belang metaal Noord-Brabant en Nederlandse economie In NL kwart miljoen werknemers in metaal & machinebouw Gemiddeld ca. 60% directe export Noord-Brabant is goed voor ca. 25% van de Nederlandse productie en werkgelegenheid Pagina 14

8 Regionale spreiding (1) Bron: Vestigingsregister / LISA, peiljaar 2009 Pagina 15 Regionale spreiding (2) Bron: Vestigingsregister / LISA, peiljaar 2009 Pagina 16

9 Metaal in Noordoost-Brabant Noordoost-Brabant zorgt voor 28% van de werkgelegenheid in de Brabantse metaal De primaire metaal is bovengemiddeld vertegenwoordigd in Noordoost-Brabant (37% van de werkgelegenheid in de primaire metaal wordt gerealiseerd in de regio) Ook in de productie van metalen producten en onderdelen, machines en voertuigen realiseert de regio substantiële werkgelegenheid Bron: Vestigingsregister / LISA, peiljaar 2009 Pagina 17 Metaal in de gemeente Heusden Cijfers en kenmerken 65 metaalbedrijven zijn gevestigd binnen de gemeente Heusden Deze bedrijven zijn goed voor ca arbeidsplaatsen Fors aandeel basismetaal / primaire verwerking Postitie Heusden in metaalsector Noord Brabant Rank 20 naar totaal aantal bedrijven Rank 8 naar totaal aantal werknemers Rank 4 naar aantal bedrijven 100+ werknemers Bron: Vestigingsregister / LISA, peiljaar 2009 Pagina 18

10 4.3 Trends en ontwikkelingen (*) (*) Van economies of scope is sprake wanneer ondernemingen voordelen verwezenlijken door dezelfde componenten, technologie en competenties ingezet worden voor de productie van meerdere producten en/of diensten (Panzar and Willig,1981) Pagina Marktontwikkelingen (1) Algemeen Economisch herstel zet langzaam door Economische groei in Eurozone blijft vooralsnog achter bij VS en Azie Toekomstverwachting solar (Bron: GCS, 2008) EU Key Enabling Technologies Advanced Materials en Advanced Manufacturing Technologies bieden kansen voor groei in meerdere applicatiegebieden Autonome groei in applicatiemarkten Metalen spelen een rol in een groot aantal applicatiemarkten.(zie pag. 24) Applicatiemarkten met aantoonbare groeiverwachtingen zijn onder andere: - Duurzame energie (solar, wind, biobrandstoffen, waterkracht e.a.) - Medical systems - Biomedische producten Scenario s windenergie (Bron: BMU / AGEE, 2009) Pagina 20

11 Marktontwikkelingen (2) Stabilisatie en krimp Andere, meer volwassen markten vertonen lagere groeiverachtingen EU-automotive sector verwacht na fase van economisch herstel een stabilisering in de komende jaren. Scheepsbouw (zie toekomstverwachting Wärtsilä) zal aantrekken en stabiliseren rond het niveau van Kansen in stabiliserende markten Ook in stabiliserende of krimpmarkten is het mogelijk om omzetgroei te realisreen Bijvoorbeeld doordat aandeel (gegoten / gewalst) aluminium in motorvoertuigen toeneemt Groei door kansen voor advanced materials en smart alloys Trend aluminium in auto s (Bron: ATC, 2009) Toekomstverwachting scheepsbouw (Bron: Wärtsilä) Pagina 21 Onderzoek onderwijs kennisoverdracht Onderwijs algemeen In tegenstelling tot veel andere (deel) sectoren heeft de metaalindustrie geen dedicated opleidingen op WO / HBO / (V)MBO niveau Metallurgie is aan veel onderwijsinstellingen verdwenen als basiscompetentie en als enabling technology in delen ondergebracht bij toegepaste onderdelen Relevante WO / HBO opleidingen zijn: werktuigbouw, chemie, natuurkunde, maritieme techniek. e.a. Het MBO biedt diverse specifieke technische (deel-) opleidingen en cursussen gericht op metaalbewerking, engineering, constructietechniek, werkvoorbereiding, kwaliteitsanalyse, onderhoudstechniek Het VMBO sector techniek biedt een beroepsgericht programma op het gebied van metaaltechniek (metaalbewerking) Kennisoverdracht Branche-organisaties (FME, Metaalunie), expertisecentra (Aluminiumcentrum) en toegepast onderzoek (TNO) Pagina 22

12 Onderwijs in de regio WO TU/e: geen specifieke opleiding op metaal(technologie); relevante onderdelen komen terug in de opleidingsprogramma s van werktuigbouw, natuurkunde en scheikundige technologie HBO Avans: Fontys:geen specifieke opleiding op metaal(technologie); relevante onderdelen komen terug in de studies werktuigbouwkunde, chemische technologie, mechatronica Fontys: geen specifieke opleiding op metaal(technologie); relevante onderdelen komen terug in de studies werktuigbouwkunde, technische natuurkunde, mechatronica, automotive en diverse docentopleidingen (natuurkunde, motorvoertuigentechniek) MBO Koning Willem 1 college ( s-hertogenbosch): diverse vakopleidingen, waaronder: metaalbewerking (BBL), metaal conservering (BBL) verspaning (BBL) en diverse monteurs/installateursopleidingen ROC Tilburg (Tilburg, Waalwijk): diverse vakopleidingen, waaronder: metaalbewerking, fijnmechanische techniek, mechatronica / machinebouw, maintenance / industrieel onderhoud VMBO SG De Overlaat (Waalwijk): sector techniek (afdeling MEVI) afstudeerrichting metaaltechniek Middelbaar onderwijs d Oultremont college: technasium (tijdelijk gehuisvest op Groenewoud 1) en samenwerking TU/e en Fontys in Beta-convenant Pagina 23 Metaalgerelateerde onderzoeks- en kenniscentra ONDERZOEK / ONDERWIJS Regio / Nederland Avans Fontys Hogeschool Utrecht CVNT TU/e TU Delft Groningen MSC België KU Leuven Universiteit van Gent VU Brussel Europa Fraunhofer Applied Materials Research Freiberg Universität - Institute of Physical Metallurgy Max Planck Institute Department of Metallurgy Department of Metal Working Department of Physical Metallurgy Department of Materials Technology Jönköpings University / Component Technology Stanislaw Staszic University of Mining and Metallurgy Université des Sciences et Technologies de Lille Zurich Institute of Metallurgy University of Oxford: Department of Materials KENNISCENTRA Regio / Nederland TNO AVNeG VNMI Aluminiumcentrum M2i Materials Innovation Institute (voorheen NIMR) België VITO Cirris / Techniline WTCB Europa / Internationaal EAA / IAI / The Aluminium Association / INALCO Eurometaux European Materials Research Society (EMRS), European Aluminium Technology Platform (EATP), European Steel Technology Platform (ESTEP) IOM3 / Light Metals Division Industrial Metal Casting International Wrought Copper Council (IWCC) Copper Development Association (CDA) Copper Benelux e.a. Pagina 24

13 Onderzoek onderwijs kennisoverdracht (2) Groeiende achterstand op kennis en faciliteiten Het belang van de (Brabantse) metaalindustrie staat in schril contrast met de aandacht voor metallurgie en metaaltechnologie in onderzoek en onderwijs Nederland heeft in de afgelopen decennia ingeteerd op expertise, faciliteiten en netwerken die in de vorige eeuw tot stand zijn gebracht (deels binnen private ondernemingen) In de ons omringende landen en ver buiten de EU wordt substantieel meer geïnvesteerd in onderzoek en onderwijs op het gebied van metallurgie en metaalbewerking. Voor onderzoek en specialistische faciliteiten moet bedrijven vaak een beroep doen op instellingen in het buitenland.de geconsulteerde bedrijven ervaren dit als een bedreiging voor de lange termijn. Ontwikkelingen Vanuit de AVNeG en VNMI (branche-organisaties voor de gieterij en metaalindustrie) worden initiatieven ontwikkeld om onderwijs en onderzoek op het gebied van metallurgie en metaalbewerking weer op de (politieke) agenda te plaatsen. Lopende innovatie- en valorisatie programma s (m2i, crossroads, WCM, Eumat, Manufuture, e.a.) bieden mogelijkheden voor samenwerking Pagina 25 SWOT metaalcluster Groenewoud 1 26 Pagina 26

14 Confrontatie: sterktes benutten en kansen pakken De Brabantse metaalsector staat voor een groot aantal uitdagingen om zijn positie in de toekomst te behouden en op onderdelen verder uit te bouwen. De hoofdboodschap is: economies of scope in plaats van economies of scale Het cluster dient zich verder te versterken richting open innovatie.. Open innovatie is de beste garantie voor het continueren ook op de lange termijn van de bestaande activiteiten van Wartsila, SAPA en Outokumpu LDM De samenwerking in het kader van Stichting Metal Valley biedt kansen voor intensivering en verbreding. Metal Valley kan zich ontwikkelen tot een bovenregionaal kennis- en bedrijvencluster met Groenewoud 1 als fysieke kern waar bijzondere competenties en faciliteiten samenkomen Door kennis en faciliteiten te bundelen en toegankelijk te maken voor derden ontstaat een goede propositie voor nieuwe bedrijvigheid (uitbreiding activiteiten, nieuwe vestigingen, start ups) Gezamenlijke thema s (o.a. duurzaamheid, metallurgie, prototying) bieden mogelijkheid tot samenwerking op het gebied van onderzoek en innovatie en om samen sturing te geven aan de onderwijsagenda op het gebied van metallurgie, metaalbewerking en engineering Gezamenlijke participatie in bestaande regionale en landelijke programma s biedt mogelijkheden voor de verdere verankering van de gezamenlijke innovatie-agenda Pagina Visie gedragen door bedrijven en stakeholders Kennis als bron van innovatie: In de kenniseconomie is kennis de belangrijkste bron van economische groei. Het cluster Metal Valley ontwikkelt zich tot een kenniscentrum op het gebied van metaal en engineering Clustering rond bronnen van kennis: Clustering en campusvorming hebben alles te maken met de ontwikkeling en exploitatie van een innovatie- ecosysteem dat dient als een dynamische voedingsbodem voor kennis- en technologieontwikkeling, nieuwe bedrijvigheid en netwerkvorming. Dit komt niet alleen ten goede aan individuele Metal Valley bedrijven, maar appelleert ook aan collectieve en regionale belangen Noodzakelijke variëteit De deelnemers in het Metal Valley ecosysteem zullen bij voorkeur variëren voor wat betreft positie in de keten, technologische competenties en faciliteiten, marktoriëntatie, omvang en stadium van volwassenheid (zowel volwassen bedrijven als start-ups) Gezamenlijke identiteit De bewoners en strategische partners van het Groenewoud-1 bedrijventerrein moeten een duidelijke relatie hebben met de identiteit van het cluster en de potentie hebben om bij te dragen aan de verdere versterking van dit profiel.. 28 Pagina 28

15 5.2 Ambitie Metal Valley: biedt een gezonde voedingsbodem voor samenwerking tussen de betrokken bedrijven onderling en met kennisinstellingen mede als gevolg van de haalbaarheidsstudie is het inzicht en de behoefte gegroeid dat de samenwerking binnen Metal Valley geïntensiveerd en verbreed dient te worden in overleg met de betrokken bedrijven is de volgende ambitie geformuleerd Ambitie realisatie van een bovenregionaal kennis- en bedrijvencluster met Groenewoud 1 als fysieke kern waar bijzondere competenties en faciliteiten samenkomen en samenwerking op het gebied van innovatie en onderzoek leidt tot nieuwe business en werkgelegenheid 29 Pagina 29 Metal Valley ontwikkelt zich tot een value park (*) Ambitie heeft kenmerken van value park Focus op innovatie en waarde creatie Substantiële activiteiten op het gebied van toegepaste research, development & engineering Samenwerking met basis-r&d op afstand Samenwerking is gericht op: Waarde toevoegende activiteiten Ondersteunende activiteiten Primaire processen Voorbeelden: Value Park Terneuzen (maintenance procesindustrie) DOW value park Schkopau Technopolis Innovation Park (Delft) (*) Value park is een verzamelnaam voor een bepaald type bedrijventerrein (zie bovenste afbeelding). Dit type onderscheidt zicht qua signatuur en samenstelling en is gericht op innovatie en waardecreatie. Een goede identiteit, naamgeving en branding van het concept is van belang om de gezamenlijke belangen herkenbaar naar buiten te brengen..een dergelijke identiteit moet in fase 2 (zie advies verderop in deze rapportage) van het ontwikkelproces gerealiseerd worden. Pagina 30

16 5.3 Scope en residentsprofiel Focus: Het kennis- en bedrijvencluster Metal Valley ontwikkelt zich tot een bovenregionaal expertisecentrum op het gebied van maakmetaal en engineering Een belangrijk accent ligt hierbij op het gebied van non-ferro metaal Het cluster biedt unieke kennis en faciliteiten op het gebied van metallurgie, metaalbewerking en materiaalonderzoek Bedrijven en kennisinstellingen werken samen in onderzoek (en ondeo.a. op het gebied van. Deze samenwerking is ingebed in de bestaande innovatie/valorisatieprogramma s (M2i, WCM, Crossroads, e.a.) Het aanbod van expertise, specialistische apparatuur/faciliteiten, toegepast onderzoek, betrokkenheid op afstand bij basic-research is een stimulans en facilitator voor het aantrekken van additionele bedrijven en business development Residentsprofiel: Bereidheid om te participeren in open innovatie Bedrijven, onderwijs en onderzoek Partijen met diverse en aanvullende activiteiten/competenties (spreiding over keten) en passend bij de gezamenlijke identiteit en focus van het cluster (metaal en engineering) Producenten van OEM-producten (machinebouw, automotive, transport, bouw, ) waarin in belangrijke mate metalen onderdelen / subassemblies verwerkt zijn Toeleveranciers en afnemers van de huidige bedrijven (vanuit een optiek van verticale integratie) High-end bedrijven gespecialiseerd in recycling en hergebruik van grondstoffen Gespecialiseerde engineering bedrijven Innovatieve maakbedrijven (met aanvullende competenties) 31 Pagina Bouwstenen van Metal Valley Een Applied Research in Metals & Engineering programma Thema s: metallurgie, metals processing, smart materials/alloys, virtual prototyping & validation, functional testing, design for serviceability, wear and tear on metal, ) Samenwerking met kennisinstellingen in regionale en landelijke programma s (M2i, WCM, ) Facility sharing Bestaande faciliteiten worden toegankelijk voor derden (residents, partners, onderwijs en onderzoek) Gezamenlijke aanschaf en exploitatie an additionele apparatuur voor onderzoek en testen T.z.t. mogelijk te concentreren in een gezamenlijk test en validatiecentrum (+ front office) Open innovatie en business development Permanente expositie op het gebied van smart metals (inclusief het SAPA innovatiecentrum) Evenementenprogramma (Metal Valley Seminars) gericht op kennisuitwisseling Inzet van innovatie-instrumenten (vouchers, innovatie-awards, matchmaking, ) i.s.m. FME, Syntens e.a. Incubator / bedrijvenverzamelgebouw Plek en voorzieningen voor starters; doorgroeimogelijkheden elders op het terrein Toegang tot kennis en faciliteiten van andere residents; toegang tot coaching Gezamenlijk vergader-, conferentie- en horecafaciliteiten Op korte termijn niet noodzakelijk maar op termijn functioneel als centrale ontmoetingsplek voor residents, projectpartners en gasten; tevens geschikt als locatie voor evenementen in het kader van open innovatie Gedeelde en onderscheidende identiteit Aansprekende branding van het concept Professionele governance structuur Bestuur met vertegenwoordiging vanuit triple helix; operationeel management + objectieve spelregels en contracten 32 Pagina 32

17 Conclusies en bereikte resultaten Met 30% van de industriële werkgelegenheid (3600 bedrijven, arbeidsplaatsen) is de metaal- en machinebouw van groot belang voor de Brabantse economie. Toeleverende metaalbedrijven beïnvloeden bovendien in aanzienlijke mate de prestaties van grote OEM-bedrijven uit de provincie (t.g.v. onderlinge afhankelijkheid) De sector kent een sterke geografische spreiding met concentraties in Zuidoost-Brabant (high tech systems), West en Midden Brabant (maintenance) en 5-Sterrenregio (agro-food systems en basismetaal). De gemeente Heusden huisvest relatief veel (grote) metaalgerelateerde bedrijven (rank 4 Brabantse gemeenten) De regionale en nationale kennisinfrastructuur is versnipperd en kent geen toonaangevend kennisinstituut / innovatieprogramma op metallurgisch gebied. Nederland heeft in de afgelopen decennia geteerd op expertise opgebouwd in het verleden en is achterop geraakt bij de ons omringende landen De bedrijven voortgekomen uit het voormalige Lips concern onderscheiden zich ten opzichte van andere bedrijven / locaties door een sterke focus op non-ferro metaal en engineering Ondanks overnames in het verleden en recente reorganisaties in opdracht van buitenlandse hoofdkantoren investeren Wärtsilä, LDM en Sapa in onderzoek, expertise, faciliteiten en business development. Engineering en toegevoegde waarde activiteiten moeten resulteren in economische groei en nieuwe werkgelegenheid Het is van belang om het bereikte energieniveau van de afgelopen maanden rond een gezamenlijke econo-mische agenda vast te houden en snelheid te maken met de gebiedsontwikkeling, communicatie van de plannen (aanbod bekend maken) en acquisitie van nieuwe bedrijven 33 Pagina 33 Conclusies en bereikte resultaten (2) Realisatie van open innovatie op en rond het Groenewoud 1 bedrijventerrein is de beste garantie voor het continueren ook op de lange termijn van de gevestigde en nieuw te vestigen ondernemingen Met de Metal Valley bedrijven is een collectieve visie en ambitie ontwikkeld die op hoofdlijnen richting geeft aan de ontwikkeling van een open innovatie cultuur en infrastructuur. De Metal Valley bedrijven hebben concrete plannen om ook in de komende jaren te investeren in de verdere uitbouw van deze ambitie. Onderdelen hiervan zijn: Uitbouw van onderzoek op gezamenlijke kennis- en businessthema s (metallurgie, virtual prototyping, testing & validation, e.a.) Facility sharing op het terrein van R&D, testing & validation, ondersteunende processen, horeca en vergaderfaciliteiten Versterking van aansluiting met onderwijs (diverse niveaus) Realisatie een innovatiecentrum (Sapa) en technology & service center (Wärtsilä) Het is van groot belang om deze investeringsbereidheid te matchen met substantiële steun vanuit het onderwijs en de overheid om de collectieve belangen verder vorm te geven Support door de overheid als economische partner is wenselijk en helpt om versnelling aan te brengen in de realisatie van de beoogde open innovatie infrastructuur. Door gerichte support en samenwerking met O&O instellingen is het bovendien mogelijk om het ambitieniveau verder te verhogen waardoor het cluster meer aantrekkelijk wordt voor investeerders en start-ups. Als eigenaar van diverse grondposities op Groenewoud 1 kan de gemeente directe invloed uitoefenen op de toekomstige samenstelling van de bewonerspopulatie. Om het gewenste open innovatie systeem te kunnen realiseren is een gerichte acquisitie en gronduitgifte passend bij het ontwikkelde residentsprofiel noodzakelijk. De financiële consequenties hiervan dienen meegenomen te worden in de realisatie- en exploitatiebegroting van het kennispark 34 Pagina 34

18 Bronnen Websites / organisaties: AVNeG VNMI Aluminiumcentrum M2i Materials Innovation Institute (voorheen NIMR) VOM VITO Cirris / Techniline WTCB INALCO European Aluminium Association (EAA) International Aluminium Institute The Aluminium Association Canada Aluminium Technology Center Aluminum Metal Matrix Composites Consortium Industry Canada s Metals & Minerals Processing Branch European Materials Research Society (EMRS) European Aluminium Technology Platform (EATP) European Steel Technology Platform (ESTEP) IOM3 / Light Metals Division Industrial Metal Casting International Wrought Copper Council (IWCC) Copper Development Association (CDA) Copper Benelux Rapporten en overige bronnen Agenda van Brabant, een verkenning op hoofdlijnen, januari 2010, SER Brabant Vestigingsregister/ LISA, Peiljaar 2009, SBI 2008 Provincie Noord-Brabant, Werkgelegenheidsmonitor 2004 Sociaal Economisch Plan 2007/2011 Gemeente Heusden Afhankelijkheid in de metaal, EIM, 2008 Richtingen in gebiedsontwikkeling, BOM / TUE, 2007 Inspiratieboek Parkmanagement, KvK / BOM, 2009 Techniek in Zuidoost-Brabant, Platform Betatechniek, 2009 Lange termijn technologie investeringsroadmap, Point One Trends in technologie, Sirris/Agoria Businessplan SAPA Innovation Center Drunen, 2010 De campus als innovatie ecosysteem, Minase, 2009 Campusbeleid Noord Brabant, Dialogic / UrbanXchange/TripleE, 2010 Campusvorming: Studie naar de meerwaarde van campussen en de rol van de overheid, Technopolis, 2009 Position Paper Kennisintensieve Clusters, ICES/KLICT, 2003 Ontwikkeling en management van open innovatie kennisparken: beschrijving van de IDO campus assessment toolkit, Minase / The Virtual Manager, 2010 Diverse interne documenten van Wärtsilä, LDM en Sapa 35 Pagina 35