Power [kw] Sound limit [db] P < P P > 40 75

Transcriptie

1 22 november 2004 ICOMIA TECHNISCHE LEIDRAAD GELUIDSTEST PLEZIERVAARTUIGEN Vanaf 1 januari 2006 zullen alle recreatievaartuigen met 4 takt verbrandingsmotor, die binnen de EU op de markt zijn gebracht of worden opgeleverd, moeten voldoen aan regelgeving zoals opgesteld in EU Richtlijn 2003/44/EC. De verplichting voor 2 takt motoren geldt vanaf 1 januari Deze EU Richtlijn is in de Nederlandse wet opgenomen als Wet Pleziervaartuigen. De grenzen zijn als volgt: 75 db 72 db db 67 db Power [kw] Sound limit [db] P < P P > kw Power 40 kw Bij vaartuigen met twee motoren of meer, ongeacht het type, mogen bovenstaande grenzen met 3 db(a) worden verhoogd. De volgende motoren en vaartuigen behoeven niet te voldoen aan deze geluidsemissie eisen: - Voortstuwingsmotoren, geïnstalleerd of specifiek ontworpen voor installatie in: Vaartuigen uitsluitend bedoeld voor wedstrijden en als zodanig omschreven bij de fabrikant; Experimentele vaartuigen, zolang zij niet op de Europese markt worden gebracht; Vaartuigen met bemanning en speciaal bedoeld voor vervoer van passagiers met commercieel oogmerk, in het bijzonder vaartuigen zoals omschreven in Richtlijn 82/714/EEC, ongeacht het aantal passagiers; Onderzeeërs; Hovercrafts; Draagvleugelboten. - Originele en individuele replica s van historische voortstuwingsmotoren, gebaseerd op een ontwerp van vóór 1950, niet seriematig geproduceerd en geïnstalleerd in een origineel historisch vaartuig en individuele replica s die ontworpen zijn vóór 1950 en voornamelijk met originele materialen gebouwd en als zodanig omschreven door de fabrikant. Of vaartuigen gebouwd voor eigen gebruik, onder voorwaarde dat deze niet binnen een termijn van 5 jaar op de Europese markt wordt aangeboden.

2 - Voortstuwingsmotoren, gebouwd voor eigen gebruik onder voorwaarde dat deze niet binnen een termijn van 5 jaar op de Europese markt worden aangeboden. - Pleziervaartuigen, gebouwd voor eigen gebruik onder voorwaarde dat deze niet binnen een termijn van 5 jaar op de Europese markt worden aangeboden. Sectie 1 Producteisen bij motortype Buitenboordmotoren en hekaandrijvingmotoren met geïntegree rd uitlaatsysteem Overeenstemming met de geluidemissie eisen voor buitenboordmotoren en hekaandrijvingmotoren met geïntegreerd uitlaatsysteem is de verantwoordelijkheid van de motorenfabrikant. Deze motoren zijn door hen getest met gebruikmaking van vastgestelde standaard vaartuigen en zijn dan afgeleverd aan de jachtbouwer met een CE merkteken. Dit merkteken is voor de jachtbouwer voldoende om aan te nemen dat de motoren voldoen aan geluid en uitlaatemissie-eisen. De geluidstesten van deze motoren worden niet verder behandeld in deze leidraad. Binnenboordmotoren en he kaandrijvingmotoren zonder geïntegreerd uitlaatsysteem Overeenstemming met de geluidemissie eisen voor binnenboordmotoren en hekaandrijvingmotoren zonder geïntegreerd uitlaatsysteem is de verantwoordelijkheid van de jachtbouwer. Deze technische leidraad geeft de jachtbouwer inzicht hoe overeenstemming met de geluidseisen uit de Wet Pleziervaartuigen wordt bereikt. Sectie 2 Aantonen van overeenstemming door de jachtbouwer van jachten met binnenboordmotoren of hekaandrijvingmotoren zonder geïntegreerd uitlaatsysteem De geluidstesten van vaartuigen zijn voornamelijk bedoeld voor planerende en semi- vaartuigen. Echter, de eerste stap voor de jachtbouwer is een relatief waterverplaatsende simpele berekening van de ratio vermogen/waterverplaatsing en het Froude number. Dit is bekend als de pd/f methode. Het resultaat van deze berekening geeft weer of een daadwerkelijke geluidstest wel of niet vereist is. De berekening van deze twee waarden is als volgt:

3 De pd/f methode Het Froude number (Fn) is als volgt berekend: v Fn = g. L ) Waarin: ( WL v: maximum bootsnelheid in meters per seconde L wl : waterlijn lengte, gemeten als aangegeven in EN ISO 8666 g : 9,8 m/s 2 De Power displacement ratio (P/D) is als volgt berekend: P / D = Waarin: P D P : Aangegeven vermogen in kw, zoals aangegeven in ISO 8665 D : Waterverplaatsing in ton, zoals aangegeven in EN ISO 8666

4 Uitgewerkte voorbeelden van deze berekeningen zijn opgenomen in bijlage 1, evenals grafieken voor gemakkelijke weergave van de berekeningen. Tevens is een pd/f calculator beschikbaar op de website van ICOMIA op Vaartuigen met een verhouding tussen vermogen/waterplaatsing groter dan 40 kw/t en/of een Froude getal groter dan 1.1 moeten worden getest op geluid. De enige methode voor geluidstesten, zoals omschreven in de Wet Pleziervaartuigen, staat in ISO De eisen voor deze test zijn omschreven in Sectie 3: Sectie 3 Geluidstesten ISO Samenvatting - Meerdere passages langs een vast opgestelde microfoon, minimaal twee metingen aan elke zijde van het vaartuig. - Snelheid 70 kilometer per uur, of maximum snelheid als dit niet haalbaar is. - Afstand tussen scheepszijde en microfoon 25 tot 27 meter. - Golfhoogte 100 mm voor planerende vaartuigen en 200 mm voor niet planerende vaartuigen. - Windsnelheid 5 m/s voor planerende vaartuigen en 7 m/s voor niet planerende vaartuigen. Deze norm is in Nederland verkrijgbaar bij het Nederlands Normalisatie Instituut te Delft of via (in het ledendeel, dossier Veiligheid / ISO Normen). Ongeveer 70 vaartuigen zijn inmiddels getest in de laatste 15 maanden volgens deze norm. De volgende opmerkingen werden genoteerd: ISO Opmerkingen - Zoek nauwgezet een geschikte locatie uit, met aandacht voor lokale windrichting. - Plaats de microfoon op een vaste ondergrond of op een klein vaartuig. Grotere motorboten blijken minder geschikt. - Grotere jachtbouwers (of samenwerkende bouwers) kunnen een permanent platform in een testgebied overwegen. - Een schema voor eenvoudige positionering van de 25 meter boei is opgenomen in bijlage 2. Sectie 4 Werkzaamheden van Notified Bodies (Keurende Instanties) Notified Bodies dienen te worden geaccrediteerd voor de richtlijn 2003/44/EC. De organisaties die per 31 oktober 2004 geaccrediteerd zijn staan op de volgende website: nd

5 De meeste Notified Bodies hebben hun accreditatie momenteel in aanvraag. Bovengenoemde website wordt up to date gehouden. De Notified Bodies die in Nederland zijn aangewezen hebben inmiddels hun accreditatie verkregen. De pd/f methode Jachtbouwers of hun vertegenwoordigers (gevestigd in Europa) kunnen de volgende modules gebruiken om aan te tonen dat vaartuigen middels de pd/f methode overeenstemmen: Ofwel de interne productiecontrole (module A), of de interne productiecontrole met testen (module Aa), of typekeuring (module G), of volledige kwaliteitskeuring (module H) mag worden gebruikt. Verwacht wordt dat de meeste jachtbouwers module A zullen gebruiken, zonder Notified Body. De pd/f getallen moet worden opgenomen in het technisch dossier van het vaartuig. ISO methode Voor vaartuigen die via de ISO (geluidstesten) aantonen dat zij overeenstemmen, staat de richtlijn toe dat op de volgende modules worden toegepast door de jachtbouwers of hun vertegenwoordigers, gevestigd in de EU: Ofwel de interne productiecontrole met testen (module Aa), of typekeuring (module G), of volledige kwaliteitskeuring (module H) mogen worden toegepast. Waarschijnlijk zullen veel jachtbouwers kiezen voor module Aa. De werkzaamheden voor de Notified Body om aan te tonen dat overeenstemming bestaat met de geluidsemissie is omschreven in bijlage VI.B van de richtlijn: Voor pleziervaartuigen met een binnenboordmotor of een hekaandrijving zonder geïntegreerd uitlaatsysteem (en voor waterscooters): op één, of verschillende pleziervaartuigen representatief voor de productie van de jachtbouwer, zal de geluidemissietest als omschreven in bijlage I.C moeten worden uitgevoerd door de jachtbouwer, of namens hem onder de verantwoordelijkheid van een Notified Body benoemd door de jachtbouwer. Dit is nader uitgelegd in de bijbehorende EU gids: Deze geluidemissiemetingen moeten worden uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van een Notified Body. Deze geluidemissiemetingen mogen worden uitgevoerd door de jachtbouwer, mits in aanwezigheid van of gecontroleerd door een Notified Body. Anderzijds mogen de testen worden uitgevoerd door een derde partij, in opdracht van de jachtbouwer, mits in aanwezigheid van of gecontroleerd door een Notified Body, of uitgevoerd door een Notified Body zelf. Sectie 5 Ontwikkeling van bootfamilies Bouwers van snelle vaartuigen met binnenboordmotor bieden veel keuze in uitvoering van het vaartuig en motorisering maar hebben vrijwel geen voorraad. Mogelijkerwijs zal een specifieke vaartuig- motorcombinatie maar zelden worden gebouwd, maar toch een geluidscertificaat nodig hebben. Met zoveel vaartuig- motorcombinaties betekent dit een behoorlijke kostenpost naast mogelijke problemen met leverdata, gelet op de strenge eisen met betrekking tot de weersomstandigheden tijdens de test. De richtlijn 2003/44/EC in de bijlage VI.B schrijft hierover het volgende:

6 Geluidsemissie : Voor pleziervaartuigen met een binnenboordmotor of een hekmotor zonder geïntegreerd uitlaatsysteem en voor waterscooters: Op één, of verschillende pleziervaartuigen representatief voor de productie van de jachtbouwer, zal de geluidemissie-test als omschreven in bijlage I.C moeten worden uitgevoerd door de jachtbouwer, of namens hem onder de verantwoordelijkheid van een Notified Body benoemd door de jachtbouwer. Hierbij is aangegeven in de extra gids van de Europese Commissie bij de richtlijn 94/25/EC dat, in relatie tot module Aa testen, de jachtbouwer en de Notified Body overeenstemming zullen moeten bereiken over het type, aantal en scope van de testen die noodzakelijk zijn. Omdat module A aangeeft dat niet alle vaartuigen zullen worden getest, indien de bouwer vaartuigen aan kan geven die representatief zijn voor de hele productielijn, beveelt ICOMIA het volgende aan: jachtbouwers kunnen overwegen Master Boats aan te wijzen met welke andere vaartuigen kunnen worden vergeleken. Deze Master Boats zullen dan de pass-by test (ISO 14509) moeten ondergaan en hieraan moeten voldoen. De eigenschappen van de gebouwde bootfamilies moeten in een vroeg stadium worden besproken met een Notified Body, maar de koepel van Notified Bodies hebben de volgende richtlijnen vastgesteld: Een bootfamilie bouwen - Vaartuigen gegroepeerd in families moeten overeenstemmen met de eisen van de Reference Boat Standard (ISO DIS ). - De Master Boats moeten worden getest volgens de ISO pass-by geluidstest en hieraan voldoen. Daarnaast moet een eenvoudige on-board geluidstest worden gedaan met testapparatuur van klasse 2 of beter. - Bootfamilies zullen alleen met on-board geluidstesten worden getest bij maximaal 70 km per uur of de maximale snelheid als deze lager is dan 70 km per uur. - Een vergelijking met de on-board geluidstest tussen de Master Boat en de bootfamilie kan dan worden gemaakt. - De rompgegevens, on-board geluidstestmethodes en andere toleranties om te voldoen aan de bootfamilie-eisen zijn opgenomen in bijlage 3. Section 6 Toekomstige ontwikkelingen Een aantal ontwikkelingen zullen naar verwachting deze testen iets eenvoudiger maken. Echter geen van de ontwikkelingen zullen voor eind 2005 daadwerkelijk beschikbaar zijn. Een aantal ontwikkelingen zijn opgenomen in bijlage 4.

7 Conclusie Het algemeen advies voor jachtbouwers luidt: - Stap 1- bereken het pd/f nummer om vast te stellen of het vaartuig geluidstesten zal moeten uitvoeren (zie sectie 2). Zo nee, meld dan de berekende pd ratio en F-nummer in het technisch dossier. Zo ja, vervolg met stap 2; - Stap 2- neem contact op met een Notified Body en bespreek de eisen en eventuele aanpassingen, inclusief het vaststellen van een bootfamilie; - Stap 3- voer de geluidstesten uit, zeker als u verschillende vaartuigmotorcombinaties heeft. Dit laatste betekent een on-board geluidstest, zoals omschreven in bijlage 3; EN - Neem contact op met HISWA Vereniging. Mogelijk worden meerdere testprogramma s uitgevoerd en is een combinatie mogelijk. - Wacht niet tot het te laat is; de eisen zijn zonder uitstel van kracht op 1 januari ***

8 Bijlage 1 Uitgewerkte voorbeelden van p/d ratio en Froude Numbers 1. Een motorkruiser Lengte waterlijn Lwl 7,8 meter Waterverplaatsing D 4 ton Motorvermogen P 35pk = 26 kw Snelheid V 8 knopen = 4,1 meter per seconde Het Froude Number wordt als volgt berekend: Fn = 4,1 = 0,47 (9,8 x 7,8) De Power Displacement Ratio wordt als volgt berekend: P/D = 26 = 6,5 4 Omdat het Froude Number lager is dan 1,1 en de Power Displacement Ratio minder dan 40 is overeenstemming met de geluidsemissie-eisen aangetoond. 2. Een zeiljacht Lengte waterlijn Lwl 11,13 meter Waterverplaatsing D 12,56 ton Motorvermogen P 56pk = 42 kw Snelheid V 9 knopen = 4,6 meter per seconde Het Froude Number wordt als volgt berekend: Fn = 4,6 = 0,44 (9,8 x 11,13) De Power Displacement Ratio wordt als volgt berekend: P/D = 42 = 3,34 12,56 Omdat het Froude Number lager is dan 1,1 en de Power Displacement Ratio minder dan 40 is overeenstemming met de geluidsemissie-eisen aangetoond. 3. Een halfglijdende motorkruiser Lengte waterlijn Lwl 10,44 meter Waterverplaatsing D 9 ton Motorvermogen P 430pk = 320 kw Snelheid V 22 knopen = 11,32 meter per seconde Het Froude Number wordt als volgt berekend: Fn = 11,32 = 1,1* (9,8 x 10,44)

9 De Power Displacement Ratio wordt als volgt berekend: P/D = 320 = 35,5 9 Omdat het Froude Number gelijk is aan 1,1 en de Power Displacement Ratio minder dan 40 is overeenstemming met de geluidsemissie-eisen aangetoond. *Omdat het Froude Number exact 1,1 bedraagt, zullen de gegevens (snelheid en lengte waterlijn) zeer nauwkeurig moeten worden vastgesteld. 4. Een speedboat met inboard motor Lengte waterlijn Lwl 4,9 meter Waterverplaatsing D 0,9 ton Motorvermogen P 150pk = 112 kw Snelheid V 30 knopen = 15 meter per seconde Het Froude Number wordt als volgt berekend: Fn = 15 = 2,16 (9,8 x 4,9) De Power Displacement Ratio wordt als volgt berekend: P/D = 112 = 124,4 0,9 Omdat dit vaartuig bij in ieder geval één van de twee berekeningen boven de limieten uitkomt, zal een pass-by test moeten worden uitgevoerd als omschreven in ISO

10 Grafieken voor Froude number en Power /Displacement ratio Grafiek voor Froude Number Froude Number Gebied onder de curve = Fn minder dan 1.1 s n e l h e i d i n k n o p e n Lengte waterlijn in meters Grafiek voor Power Displacement Ratio Power Displacement Ratio Gebied onder de curve = P/D Ratio minder dan 40 M o t o r v e r m o g e n i n p k Waterverplaatsing in ton *Motorvermogen is weergegeven in pk. Voor kilowatt weergave: pk x 0,75 Om overeenstemming aan te tonen moet aan beide berekeningen worden voldaan en de motor(en) moeten volgens de instructies van de motorenfabrikant zijn ingebouwd.

11 Bijlage 2 Microphones Sea level 3.5 m Rope 25 m Buoy diam. ab. 0,5 m 2,5 m Weight 5-10 kg Secondary anchor Seabed Primary anchor

12 Criteria om bootfamilies te ontwikkelen Bijlage 3 1. Vaststellen van de Master Boat Het vaststellen van de Master Boat moet in overleg met het Notified Body worden uitgevoerd. De Master Boat zal een pass-by test als in ISO moeten ondergaan, waarbij de gemeten waarden gelijk of lager zijn dan: - Enkelschroef vaartuig 72 db (A) - Meerschroef vaartuig 75 db (A) Dit is om de tolerantie vast te stellen tussen de pass-by test en de metingen aan boord. 2. Vaartuig gegevens van een bootfamilie Hoofdgegevens Eenheid Master Boat Familie Boot Tolerantie t.o.v. Master Boat 1 Lengte waterlijn L WL zoals m ± 10 % omschreven in ISO Breedte op de waterlijn B WL m ± 10 % zoals omschreven in ISO Rompvorm (V-bodem, multiknik, Hetzelfde platbodem, rondspant) 4 Testgewicht, mp zoals kg ± 25 % omschreven in ISO Testsnelheid km/h ± 10 % 6 Plaats van de uitlaat (spiegel, bakboordzijde, stuurboordzijde) Hetzelfde 7 Uitlaat boven of onder de waterlijn (stilliggend en tijdens testsnelheid) Hetzelfde 8 Spiegelvorm (van achter Hetzelfde bezien) 9 Spiegelvorm (van boven Hetzelfde bezien) 10 Zwemplatform ja of nee Hetzelfde 11 Zwem platform constructie (gesloten of open) Hetzelfde 12 Geluid aan boord. Vul Master Boat s Maximaal Toegestane Geluid en Familie Boten gemeten geluid aan boord in. db(a) Gelijk of minder dan Master Boat s Maximaal Toegestane geluid Tolerantie voldoende? Ja/nee 3. Uitvoering en condities van de geluidmetingen aan boord. De snelheid bedraagt 70 km per uur of maximum snelheid als deze lager is. Apparatuur equipment specificatie: de geluidsmeting apparatuur, inclusief het windscherm, zoals aanbevolen door de fabrikant moet voldoen aan de eisen van klasse 2 overeenkomstig met IEC Een geluid calibratie moet voldoen aan de eisen van IEC De werking van de meetapparatuur moet worden gecontroleerd volgens de instructies van de fabrikant. Controle is verplicht aan het begin en einde van elke serie metingen, maar minimaal bij het begin en einde van elke dag waarop

13 gemeten wordt. De geluid calibratie die gebruikt wordt bij het vaststellen van het geluidsniveau moet minimaal elk jaar een laboratoriumcontrole ondergaan. Het microfoon-windscherm moet in goede staat verkeren en geen mechanische beschadigingen vertonen. 4. Metingen aan boord Het totale geluidsniveau (A op de geluidsmeter) moet worden gemeten met de zeven microfoonposities, zoals weergegeven in het figuur in paragraaf 5. De microfoon moet zijn bevestigd aan het eind van een statief die handmatig in elke positie kan worden gebracht, zoals weergegeven in de figuur in paragraaf 5. Elke meting moet worden uitgevoerd over een gemiddelde periode van tien seconden. Te allen tijde moet het microfoonwindscherm droog zijn. Het gemiddelde van deze zeven geluidsmetingen is het berekende gemiddelde van de gemeten waarden op elke van de zeven microfoonposities. Master Boat s. Het geluidsniveau, zoals gemeten bij de pass-by test moet worden afgetrokken van het maximaal toegestane geluidsniveau uit paragraaf 1a of 1b, zoals hierboven weergegeven. De uitkomst moet worden opgeteld bij de gemeten geluidswaarden aan boord. Dit totaal is het Master Boat Maximaal Toegestane geluid. Familieboten. De geluidsmetingen aan boord van familieboten moeten gelijk of minder zijn dan het Master Boat Maximaal Toegestane geluid. Het gemiddelde geluidsniveau van de familieboten is het geluidsniveau aan boord zoals moet worden ingevuld bij item 9 van de tabel zoals weergegeven bij paragraaf 1. Voorbeeld: Bij een enkelschroef Master Boat is het volgende geluid gemeten: * De ISO test: 69dB(A) * Metingen aan boord: 80dB(A) Berekening van het maximaal toegestane geluid * Toegestaan geluid (a) 72dB(A) * Gemeten geluid ISO (b) 69dB(A) * Verschil (a) min (b) = (c) 3dB(A) * Maximaal toegestane geluid: Gemeten geluid aan boord (80dB(A)) + verschil (c) 3dB(A) = 83dB(A). Dit moet worden ingevuld bij item 9 zoals weergegeven bij paragraaf 2. Bij de familieboten is het aan boord gemeten geluid als volgt verkregen: * Aan boord gemeten geluid op familieboten was 82dB(A), wat lager is dan het Master Boat Maximaal Toegestane geluid van 83dB(A). De 82dB(A) moet worden ingevuld bij item 9 zoals weergegeven bij paragraaf 2.

14 5. Geluidsmetingen aan boord Positie van de microfoon. Metingen moeten worden uitgevoerd op zeven posities zoals hieronder aangegeven: 1.2 m m 3 NB. Microfoons moeten worden gepositioneerd tussen 1 meter en 1,5 meter van de romp. Zij moeten tussen 1 meter en 1,5 meter van het wateroppervlak worden Square Transom C/L m Swim Platform

15 Ontwikkelingen op korte termijn Bijlage 4 Momenteel is de ISO werkgroep voor geluid bezig om de volgende amendementen in de ISO toe te voegen: Deel 1. Hierin wordt de voorgeschreven pass-by test nader uitgewerkt, met hopelijk minder stringente meteorologische omstandigheden. Deel 2. Hierin wordt het Reference Boat Methode ingevoegd. Hierbij wordt aangenomen dat een vaartuig voldoet aan de eisen als het vaartuig nagenoeg overeenkomt met een ander vaartuig dat de pass-by test uit deel 1 met succes heeft uitgevoerd en deze informatie beschikbaar wordt gesteld in een openbare database. Sound Boat Project. Dit project, gedeeltelijk gefinancierd door de EU, zoekt alternatieve methoden voor de geluidmetingen. Het project levert veel expertise op en vormt de grondslag voor aanpassingen bij huidige voorschriften. Een methode wordt ontwikkeld om geluidemissie vooraf in te kunnen schatten op basis van enkele hoofdgegevens van vaartuigen, dit moet leiden tot ISO Echter, deze nieuwe norm moet de gehele procedure binnen ISO nog doorlopen, en vaststelling van wordt niet eerder dan eind 2005 verwacht. Nieuws en ontwikkelingen zullen via (ledendeel, dossiers, Veiligheid, ISO normen of Wet Pleziervaartuigen) worden gepubliceerd. ***