MASTERCLASSES PUBLIEKE GEZONDHEID

Transcriptie

1

2 MASTERCLASSES PUBLIEKE GEZONDHEID 3

3 INHOUD Vooraf 7 Frank Klaassen en Sjaak de Gouw 8 De DPG als trusted advisor Paul van der Velpen 10 Publieke gezondheid in een nieuwe tijd René Stumpel 12 Forensische geneeskunde Arnoud Verhoeff en Henriëtte Treurniet 14 Highlights in de volksgezondheid Cees Verdam en Kamla Makarawung 16 Organisatievernieuwing 4 5

4 VOORAF De komst van een aantal nieuwe Directeuren Publieke Gezondheid vormde voor GGD GHOR Nederland de aanleiding tot het organiseren van vijf Masterclasses publieke gezondheid. De Masters, en alles wat er verder nodig was, hadden we in huis. Tijdens vijf werkdiners wisselden nieuw en oud van gedachten over verschillende thema s van ons veelzijdige werkveld. De keuze voor ieder thema kwam steeds in samenspraak met de deelnemers tot stand. De Masterclasses dienden een belangrijk doel van GGD GHOR Nederland: verbinding tussen de leden én het uitwisselen van kennis en ervaring. Dit boekje is een visueel verslag van de bijeenkomsten. Een herinnering voor de deelnemers, en tegelijkertijd een actuele impressie van publieke gezondheid en veiligheid. Daarom ook voor u. Hugo Backx, directeur 6 7

5 DE DPG ALS TRUSTED ADVISOR Frank Klaassen en Sjaak de Gouw Sinds 1 januari 2012 is de functie van Directeur Publieke Gezondheid (DPG) wettelijk verankerd. Dat betekent dat gezondheid (GGD) en veiligheid (GHOR), en hun verschillende werkvelden en culturen, direct met elkaar verbonden zijn in de functie van de DPG. De DPG functioneert binnen het beleidsteam van de Veiligheidsregio als vertegenwoordiger van de witte kolom. In tijd van crisis treedt de DPG coördinerend en adviserend op en geeft hij/zij leiding aan de geneeskundige hulpverlening door de gehele witte kolom. Vertrouwen in functie en optreden, mede gebaseerd op een goed inzicht in alle relevante actoren, is cruciaal om een rol als trusted advisor te vervullen. Zowel het netwerk van de partijen op het gebied van veiligheid zoals politie en brandweer als die van de zorgkant bijvoorbeeld de regionale ziekenhuizen zijn relevant. Concrete praktijkvoorbeelden, zoals het schietincident in Alphen aan den Rijn, maken zichtbaar dat het opereren in en tussen deze domeinen buitengewoon complex is. Frank Klaassen is Directeur Publieke Gezondheid van Zuid-Limburg Sjaak de Gouw is Directeur Publieke Gezondheid van Midden- Holland 8 9

6 PUBLIEKE GEZONDHEID IN EEN NIEUWE TIJD Paul van der Velpen In deze tijd van decentralisaties is publieke gezondheid een spel tussen rijk, gemeenten en verzekeraars. Amsterdam kent tal van problemen, zoals obesitas, eenzaamheid, en problemen op het gebied van overlast en criminaliteit. Sinds enige tijd werkt de GGD Amsterdam op onderdelen programmatisch, waarbij er succesvolle samenwerking is over instellingsgrenzen heen. Voorbeelden daarvan zijn de Top 600, de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht en de Ouder- en Kindteams. Het werken aan publieke gezondheid gebeurt meer en meer in netwerken, en stelt andere eisen aan de organisatie, de medewerkers én de Directeur Publieke Gezondheid. De GGD kent een gezonde dosis pragmatisme, maar gebruikt als kompas voor het handelen de zogenaamde zijnswaarde. Die omvat de betekenis van de GGD ( hier gaan we voor ), de uniciteit ( hierin blinken we uit ), de waarden ( hier staan we voor ), en de positionering ( tussen politiek, markt en gemeenschap ). Een belangrijk motto is dan ook: blijf zicht houden op de échte betekenis en kerntaak van de GGD, zeker in tijden van turbulentie. Paul van der Velpen is Directeur Publieke Gezondheid van Amsterdam-Amstelland 10 11

7 FORENSISCHE GENEESKUNDE René Stumpel Forensische geneeskunde is een vakgebied op het snijvlak van gezondheidszorg en recht. De forensisch geneeskundigen in Nederland vormen een relatief kleine groep professionals met zeer gespecialiseerde kennis, die ten dienste staat van het adviseren van politie en justitie. Het leveren van een bijdrage aan waarheidsvinding staat vaak voorop. De politie is opdrachtgever voor met name arrestantenzorg en letselrapportages, gemeenten voor de lijkschouw. De meeste GGD en bieden alle drie aan, de zogenaamde ongedeelde forensische geneeskunde. Naast de GGD en zijn er in ons land particuliere aanbieders van forensische geneeskunde, zoals de Forensisch Artsen Rotterdam Rijnmond (FARR) in Rotterdam, en de Forensisch Medische Maatschappij Utrecht (FMMU). Het vak forensische geneeskunde is in beweging. Academisering krijgt vorm middels twee recent ingestelde leerstoelen. Actuele vraagstukken hebben betrekking op de aanbesteding van de arrestantenzorg, de verbinding tussen arrestantenzorg en lijkschouw, en het al dan niet publieke karakter van de forensische geneeskunde. Ook de verbetering en financiering van de opleiding, en het blijvend interesseren van artsen voor het vakgebied, vragen aandacht. Een advies van de commissie Hoes gaat op verschillende aspecten nader in. René Stumpel is Directeur Publieke Gezondheid van Gooi en Vechtstreek 12 13

8 HIGHLIGHTS IN DE VOLKSGEZONDHEID Arnoud Verhoeff en Henriëtte Treurniet Het begrip public health, in het Nederlands vertaald met volksgezondheid of publieke gezondheid, stamt uit de 19e eeuw. In die tijd ontstond het inzicht dat veel gezondheidsproblemen zijn terug te voeren op ongunstige invloeden van de omgeving, en het beste op te lossen zijn met collectieve maatregelen. Denk daarbij aan schoon drinkwater en riolering. In ons land werd de publieke gezondheid zichtbaar door de oprichting van het Geneeskundig Staatstoezicht door Thorbecke (1865). De eerste gemeentelijke geneeskundige en gezondheidsdiensten (Amsterdam, Den Haag en Rotterdam) werden rond de eeuwwisseling opgericht. Wat actuele highlights in de volksgezondheid zijn, is altijd gebaseerd geweest op gezondheidsmonitoring en - modellering, nog steeds één van de kerntaken van de GGD. De resultaten daarvan voeden het gemeentelijke gezondheidsbeleid, maar dragen ook bij aan een landelijk beeld van de volksgezondheid, zoals dat vierjaarlijks wordt samengesteld in de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen (VTV) van het RIVM. Daardoor weten we bijvoorbeeld dat de overgewicht, roken, drinken en weinig lichaamsbeweging in belangrijke mate bijdragen aan de ziektelast in ons land. Arnoud Verhoeff is hoogleraar Grote Stad en Gezondheidszorg aan de Universiteit van Amsterdam en manager bij de GGD Amsterdam Henriëtte Treurniet is adjunct-directeur van GGD GHOR Nederland 14 15

9 ORGANISATIE-VERNIEUWING Cees Verdam en Kamla Makarawung De wereld om ons heen verandert sneller dan wij tot op heden verwachtten. De GGD en zoeken allemaal naar nieuwe vormen van organiseren om met deze veranderende wereld om te kunnen gaan. De GGD Flevoland is drie jaar geleden gestart met een vernieuwingsproces: De GGD op reis. Met inbreng van velen, zowel intern als extern, is gekozen voor een nieuwe koers, meer naar buiten gericht, met een grotere zichtbaarheid in de wijken. Er zijn concrete initiatieven genomen om elkaar beter te vinden en kennis uit te wisselen. Voorbeelden daarvan zijn de GGD- Academy, medewerkersbijeenkomsten en expert-tafels. Zo is de GGD omgevormd tot een netwerkorganisatie, waarin ook het sociaal ondernemerschap een belangrijke rol speelt. De Flevolandse aanpak laat een voorbeeld zien van een organisatieverandering, de filosofie erachter, en de hindernissen die onderweg genomen moeten worden. Cees Verdam is Directeur Publieke Gezondheid van Flevoland Kamla Makarawung is directiesecretaris van de GGD Flevoland 16 17

10 Een uitgave van GGD GHOR Nederland Utrecht, juli 2017 GGD GHOR Nederland Beeld: Henriëtte Treurniet Tekst: Ellen Vermeulen Oplage: 170 exemplaren 18