Geografie en inwoneraantallen als verklarende factoren voor variatie in het Nederlandse dialectgebied
|
|
|
- Rudolf Dijkstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geografie en inwoneraantallen als verklarende factoren voor variatie in het Nederlandse dialectgebied Wilbert Heeringa John Nerbonne Renée van Bezooijen Marco René Spruit Rijksuniversiteit Rijksuniversiteit Radboud Universiteiten Meertens Instituut Groningen Groningen Nijmegen Amsterdam Symposium kwantitatieve benaderingen in taal- en letterkundig onderzoek en elders in de geesteswetenschappen. Een kennismaking Meertens Instituut Amsterdam Donderdag 28 juni
2 Overzicht Dialectometrie, Levenshtein-afstand Verklarende factoren in zwaartekrachtmodel Geografie Producten inwoneraantallen Geografie en producten inwoneraantallen Zwaartekrachtmodel Meervoudige regressieanalyse Conclusie 2
3 Dialectometrie Dialectometrie: de meting van het dialect. Term geïntroduceerd door Jean Séguy, directeur van de Atlas linguistique de la Gascogne. Afstand tussen twee naburige dialectplaatsen: het aantal items waarvoor de dialectplaatsen verschillend zijn, uitgedrukt in een percentage. Hans Goebl en Edgar Haimerl (Salzburg): weergave van afstanden op een kaart. vergelijkbare metingen, en geografische Cor en Geer Hoppenbrouwers: meet voor ieder dialect het aantal positief gemarkeerde features: het aantal geronde klinkers, het aantal stemhebbende medeklinkers, enz., op basis van fonetische transcripties. Voor ieder dialect 21 features, dus 21 frequenties (histogram). Maat van overeenkomst tussen twee dialecten: correlatie tussen de twee corresponderende reeksen van 21 features. 3
4 ALF Série A: cartes ( ) Picardie Wallonie (Belgique) ALF Série A: cartes ( ) Picardie Wallonie (Belgique) N MANCHE ALLEMAGNE N MANCHE ALLEMAGNE Iles anglonormandes (Angleterre) Normandie LUXEMBOURG Lorraine Iles anglonormandes (Angleterre) Normandie LUXEMBOURG Lorraine Bretagne romane Alsace (Allemagne) Bretagne romane Alsace (Allemagne) Poitou Suisse romande Poitou Suisse romande Saintonge Vallée d Aoste (Italie) Saintonge Vallée d Aoste (Italie) ATLANTIQUE Gascogne Vallées vaudoises (Italie) ATLANTIQUE Gascogne Vallées vaudoises (Italie) Provence Provence Pays basque Languedoc Pays basque Languedoc ESPAGNE Algorithme d intervallisation MEDMW 8-tuple de à points ALF , (n = 11,67 252) , (n = 252) 13, , (n = 252) 15, , (n = 252) 18, , (n = 196) 20, , (n = 196) 22, , (n = 196) 26, , (n = 195) 65, Σ = Roussillon MEDITERRANEE Distribution de fréquence (distance) MEDMW 16-tuple IRD kj (TOT) ESPAGNE Algorithme d intervallisation MINMWMAX 6-tuple de à points ALF , ,65 (n = 9) 9-48, (n = 161) 58, , (n = 127) 68, , (n = 127) 76, , (n = 149) 83, , (n = 67) 90,50 67 Σ = Roussillon MEDITERRANEE Distribution de fréquence (similarité) MINMWMAX 12-tuple IRI 999,k (TOT)
5 Levenshtein-afstand Nadeel methoden Séguy, Goebl en Haimerl: twee items zijn òf gelijk òf ongelijk, geen gradualiteit. Nadeel methode gebr. Hoppenbrouwers: methode is niet gevoelig voor volgorde van de segmenten in een woord, bijv. en worden niet onderscheiden. In 1995 gebruikte Kessler de Levenshtein-afstand voor het meten van afstanden tussen Ierse dialecten. Geeft graduele afstanden, is gevoelig voor volgorde van de segmenten in woorden. Ook toegepast op Nederlandse dialecten (Nerbonne et al. 1996, Heeringa 2004), Sardische dialecten (Bolognesi & Heeringa 2002), Noorse dialecten (Gooskens & Heeringa 2004) en Duitse dialecten (Nerbonne & Siedle 2005). 5
6 Levenshtein-afstand Voorbeeld: konijn wordt uitgesproken als in het dialect van Amsterdam, en als in het dialect van Zwollekerspel. Hoe veranderen we de ene variant in de andere? Dit kan op meerdere manieren. Het Levenshtein-algoritme kiest de operaties zodanig dat de totale kosten minimaal zijn: n E: n 1 k n E: n vervang E: door i: 1 k n i: n voeg 1 k n i: Deel de Levenshtein-afstand door de lengte van de oplijning: 3 / 6 = 0.5. Als percentage: 50%. 6
7 Levenshtein-afstand Afstand tussen twee dialecten: woordparen. gemiddelde Levenshtein-afstand voor een reeks Verfijning: gebruik graduele gewichten, namelijk de akoestische segmentafstanden. We staan alleen oplijningen toe waarin: een klinker correspondeert met een klinker een mederklinker correspondeert met een medeklinker de [j] of [w] correspondeert met een klinker de [i] of [u] correspondeert met een medeklinker de schwa correspondeert met een sonorant 7
8 Uithuizen Grouw Gemiddelde Levenshtein-afstand tussen 26 Hooghalen dialecten en het standaard Fries. De data werden in 2001 verzameld door Obdam Renèe van Bezooijen. Voor elk dialect werd de vertaling van 100 zelfstandige naamwoorden getranscribeerd. s Gravenhage Deelen Borculo De Lutte s Heerenhoek Gemert Meijel De Panne Ouwegem Kampenhout Maastricht Kerkrade 8
9 Zwaartekrachtmodel Zwaartekrachtmodel van Isaac Newton: F = G m 1 m 2 r 2 F is de aantrekkingskracht m 1 en m 2 zijn de gewichten van beide objecten r is de afstand tussen beide objecten G is de kracht tussen twee objecten van elk 1 kg op 1 m afstand van elkaar 9
10 Plaatje op De zwaartekracht houdt de planeten in hun baan rond de zon, en de maan in zijn baan rond de aarde. 10
11 Zwaartekrachtmodel Trudgill 1974, 1983 (ook Hinskens 1992, 1993) gebruikten het model als index voor taalkundige invloed tussen plaatsen: F = G p 1 p 2 r 2 Geografie: hoe dichter plaatsen bij elkaar liggen, hoe meer contact. Kans dat een inwoner gaat naar een punt op een denkbeeldige cirkel rond zijn of haar woonplaats: 1/r 2. Inwoneraantallen: iedere inwoner uit de ene plaats kan in contact komen met iedere inwoner in de andere plaats: p 1 p 2 G is de taalkundige verwantschap tussen beide plaatsen. 11
12 Zwaartekrachtmodel In navolging van Nerbonne & Heeringa 2006 gebruiken we het model als index van sociaal contact. G vervalt, taalkundige verwantschap is de inverse van taalkundige afstand, dat laatste willen we juist verklaren met het model. Hypothesen: De taalkundige afstand D is recht evenredig met de kwadratische afstand: D r 2. De taalkundige afstand D is omgekeerd evenredig met de producten van de inwoneraantallen: D 1 p 1 p 2. De taalkundige afstand D is omgekeerd evenredig met de mate van sociaal contact tussen twee plaatsen: D 1 F 12
13 Uithuizen Grouw Hooghalen Obdam s Gravenhage Deelen Borculo De Lutte s Heerenhoek Gemert Meijel De Panne Ouwegem Kampenhout Maastricht Kerkrade Links: gemiddelde Levenshtein-afstanden, rechts: hemelsbrede geografische afstanden. Correlatie r=
14 Taalkundige afstanden vs. geografie Er is een sterke corrrelatie (samenhang) tussen geografie en taalkundige afstand: r=
15 Taalkundige afstanden vs. geografie In de zwaartekrachtformule is geografie kwadratisch: r 2. De grafiek suggereert eerder dat geografie een logaritmisch verloop heeft. Vier transformaties: transformatie correlatie verklaarde geografie geografie variantie geografie kwadratisch % geen % wortel % logaritmisch % De logaritmische afstanden correleren significant beter dan de kwadratische afstanden. 15
16 We meten de producten van de inwoneraantallen. Bijvoorbeeld Amsterdam-Deelen: = inwoner-paren. 16
17 Uithuizen Grouw Hooghalen Obdam s Gravenhage Deelen Borculo De Lutte s Heerenhoek Gemert Meijel De Panne Ouwegem Kampenhout Maastricht Kerkrade Links: gemiddelde Levenshtein-afstanden, rechts: producten van inwoneraantallen. Correlatie r=
18 Taalkundige afstanden vs. producten inwoneraantallen Correlatie r= De rode stippen representeren afstanden tussen de vier grote steden. Producten inwoneraantallen zijn gegeven in miljoenen. 18
19 Taalkundige afstanden vs. producten inwoneraantallen De afstanden tussen en t.o.v. de grote steden zijn weggelaten. De stip helemaal rechts is het product van de inwoneraantallen van Kerkrade en Etten-Leur. Correlatie: r=0.12. Dus: vooral attractie tussen en t.o.v. de grote steden, en differentiatie tussen en t.o.v. de middelgrote steden. 19
20 Zwaartekrachtmodel Zwaartekrachtmodel: producten van de inwoneraantallen worden gedeeld door de gekwadrateerde geografische afstanden. Alternatief: producten van de inwoneraantallen delen door de logaritmische geografische afstanden. transformatie correlatie correlatie zwaartegeografie geografie inw. prod. krachtmodel kwadratisch logaritmisch Zwaartekrachtmodel is hier niet het juiste model. 20
21 Meervoudige regressieanalyse Regressieanalyse: statistische techniek die het verband tussen variabelen zo nauwkeurig mogelijk in een formule uitdrukt. Idee: taalkundige afstanden kunnen voorspeld worden op basis van geografische afstanden en de producten van de inwoneraantallen. transformatie correlatie correlatie meerv. geografie geografie inw. prod. regr. model kwadratisch geen wortel logaritmisch In geen van de vier gevallen geeft het meervoudige regressiemodel een significante verbetering. 21
22 Meervoudige regressieanalyse Geografie verklaart 33% (lineair) of 39% (logaritmisch) van de variatie in de 27 Nederlandse variëteiten. Producten van de inwoneraantallen verklaren 6% van de variantie. Producten van inwoneraantallen hebben geen toegevoegde waarde t.o.v. geografie als verklaring voor dialectvariatie. Alternatieven voor meting sociaal contact: verkeersstromen, frequentie OVverbindingen. Andere factoren: historische en politieke verschillen. Kempken 2005 gebruikte Levenshtein voor meting variatie in de spelling van middeleeuwse documenten. Verklarende factoren? Onderzoek ook belangrijk voor tekstanalytisch onderzoek van bijv. documenten. middeleeuwse 22
23 Ten slotte We danken: Centraal Bureau voor de Statistiek (inwoneraantallen Nederland) Belgische gemeenten (inwoneraantallen België) Peter Kleiweg (visualisatie-programmatuur) Meer over dialectometrie in Groningen en Amsterdam kan gevonden worden via: RuG/L 04 software for dialectometrics and cartography is ontwikkeld door Peter Kleiweg. Dit pakket kan geladen worden via: kleiweg/l04 23
Geografie en inwoneraantallen als verklarende factoren voor variatie in het Nederlandse dialectgebied *
TNTL 123 (2007) 70-82 Wilbert Heeringa, John Nerbonne, Renée van Bezooijen en Marco René Spruit Geografie en inwoneraantallen als verklarende factoren voor variatie in het Nederlandse dialectgebied * Abstract
Geografie en inwoneraantallen als verklarende factoren voor variatie in het Nederlandse dialectgebied 1
WILBERT HEERINGA, JOHN NERBONNE, RENÉE VAN BEZOOIJEN, MARCO RENÉ SPRUIT Geografie en inwoneraantallen als verklarende factoren voor variatie in het Nederlandse dialectgebied 1 Abstract It is a fundamental
Kwantitatieve benaderingen in de taal- en letterkunde. uitgegeven vanwege de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden.
Kwantitatieve benaderingen in de taal- en letterkunde uitgegeven vanwege de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden :2 jaargang 123 \ \ --- -----------1 Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en
De analyse van uitspraakverschillen in Nederlandse en Friese taalvariëteiten
De analyse van uitspraakverschillen in Nederlandse en Friese taalvariëteiten Wilbert Heeringa, John Nerbonne, Peter Kleiweg 1. Inleiding Schibbolets verraden de geografische herkomst van dialectsprekers.
Measuring Dialect Pronunciation Differences using Levenshtein Distance Heeringa, Wilbert Jan
Measuring Dialect Pronunciation Differences using Levenshtein Distance Heeringa, Wilbert Jan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Een andere indeling van de Limburgse dialecten
Een andere indeling van de Limburgse dialecten Wilbert Heeringa Meertens Instituut 1. Inleiding De kaart op de kaft van dit jaarboek geeft op fraaie wijze de indeling van de Limburgse dialecten weer. De
De analyse van uitspraakverschillen in Nederlandse en Friese taalvariëteiten
De analyse van uitspraakverschillen in Nederlandse en Friese taalvariëteiten Wilbert Heeringa, John Nerbonne, Peter Kleiweg. Inleiding Schibbolets verraden de geografische herkomst van dialectsprekers.
Geografische invloed op taalvariatie
Geografische invloed op taalvariatie J. Wouda juni 2006 1 Inleiding Rijksuniversiteit Groningen Informatiekunde Een dialectologisch axioma is, dat geografische informatie tot op zekere hoogte ligt besloten
Hoeveel vertrouwen heb ik in mijn onderzoek en conclusie? Les 1
Hoeveel vertrouwen heb ik in mijn onderzoek en conclusie? Les 1 1 Onderwerpen van de lessenserie: De Normale Verdeling Nul- en Alternatieve-hypothese ( - en -fout) Steekproeven Statistisch toetsen Grafisch
Titel: De titel moet kort zijn en toch aangeven waar het onderzoek over gaat. Een subtitel kan uitkomst bieden. Een bijpassend plaatje is leuk.
Het maken van een verslag voor natuurkunde Deze tekst vind je op www.agtijmensen.nl: Een voorbeeld van een verslag Daar vind je ook een po of pws verslag dat wat uitgebreider is. Gebruik volledige zinnen
11. Multipele Regressie en Correlatie
11. Multipele Regressie en Correlatie Meervoudig regressie model Nu gaan we kijken naar een relatie tussen een responsvariabele en meerdere verklarende variabelen. Een bivariate regressielijn ziet er in
Je kunt al: -de centrummaten en spreidingsmaten gebruiken -een spreidingsdiagram gebruiken als grafische weergave van twee variabelen
Lesbrief: Correlatie en Regressie Leerlingmateriaal Je leert nu: -een correlatiecoëfficient gebruiken als maat voor het statistische verband tussen beide variabelen -een regressielijn te tekenen die een
vwo: Het maken van een natuurkunde-verslag vs 21062011
Het maken van een verslag voor natuurkunde, vwo versie Deze tekst vind je op www.agtijmensen.nl: Een voorbeeld van een verslag Daar vind je ook een po of pws verslag dat wat uitgebreider is. Gebruik volledige
aard zijn. De techniek kan ook gebruikt worden bij het onderzoeken van de taalkundige variatie tussen sociale klassen, sexe, en andere dimensies.
Samenvatting Dit proefschrift onderzoekt synchrone en diachrone aspecten van de Engelse fonetiek en fonologie door middel van de eerste systematische toepassing van een uitgebreide set van kwantitatieve
De analyse van uitspraakverschillen in Nederlandse en Friese taalvariëteiten
De analyse van uitspraakverschillen in Nederlandse en Friese taalvariëteiten Wilbert Heeringa, John Nerbonne, Peter Kleiweg. Inleiding Schibbolets verraden de geografische herkomst van dialectsprekers.
De analyse van taalvariatie in het Nederlandse dialectgebied: methoden en resultaten op basis van lexicon en uitspraak
De analyse van taalvariatie in het Nederlandse dialectgebied: methoden en resultaten op basis van lexicon en uitspraak Wilbert Heeringa en John Nerbonne 1 Abstract Dialectometry, literally measurement
Hoofdstuk 19. Voorspellende analyse bij marktonderzoek
Hoofdstuk 19 Voorspellende analyse bij marktonderzoek Voorspellen begrijpen Voorspelling: een uitspraak over wat er naar verwachting in de toekomst zal gebeuren op basis van ervaringen uit het verleden
1 Basisbegrippen, W / O voor waar/onwaar
Naam - Toetsende Statistiek Rijksuniversiteit Groningen Lente Docent: John Nerbonne Tentamen di. 22 juni om 14 uur tentamenhal Belangrijke instructies 1. Schrijf uw naam & studentnummer hierboven, schrijf
Spelen gemeentekenmerken een rol bij participatie?
Spelen gemeentekenmerken een rol bij participatie? Andy Vekeman, Jan Colpaert, Michel Meulders en Alain Praet (alain.praet@kuleuven.be) KU Leuven (Campus Brussel) In het verleden: streven naar een ruim
Tellen met Taal. Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten. Marco René Spruit
Tellen met Taal Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten Marco René Spruit Taalkundige afstand Iedereen weet dat de afstand tussen Amsterdam en Utrecht kleiner is dan de afstand tussen
Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid
Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Dr.ir. P.W. Heijnen Faculteit Techniek, Bestuur en Management Technische Universiteit Delft 22 april 2010 1 1 Introductie De
Voorbereiding PTA1-V5 wiskunde A
Voorbereiding PTA1-V5 wiskunde A ma. 1 mrt. Les 1 Allerlei vergelijkingen oplossen (1) wo. 3 mrt. Les Valt uit: ga zelf iets oefenen! vr. 5 mrt. Les 3 Normale verdeling ma. 8 mrt. Les 4 Allerlei vergelijkingen
9. Lineaire Regressie en Correlatie
9. Lineaire Regressie en Correlatie Lineaire verbanden In dit hoofdstuk worden methoden gepresenteerd waarmee je kwantitatieve respons variabelen (afhankelijk) en verklarende variabelen (onafhankelijk)
Examen Statistische Modellen en Data-analyse. Derde Bachelor Wiskunde. 14 januari 2008
Examen Statistische Modellen en Data-analyse Derde Bachelor Wiskunde 14 januari 2008 Vraag 1 1. Stel dat ɛ N 3 (0, σ 2 I 3 ) en dat Y 0 N(0, σ 2 0) onafhankelijk is van ɛ = (ɛ 1, ɛ 2, ɛ 3 ). Definieer
Examen VWO. wiskunde C (pilot) tijdvak 1 woensdag 22 mei uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen VWO 2013 tijdvak 1 woensdag 22 mei 13.30-16.30 uur wiskunde C (pilot) Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 22 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen.
Taalvariatie in het Nederlandse dialectgebied: een analyse op basis van lexicon en uitspraak. Wilbert Heeringa en John Nerbonne.
Taalvariatie in het Nederlandse dialectgebied: een analyse op basis van lexicon en uitspraak Wilbert Heeringa en John Nerbonne Abstract Dialectometry, literally measurement of dialect, provides several
Data analyse Inleiding statistiek
Data analyse Inleiding statistiek Terugblik - Inductieve statistiek Afleiden van eigenschappen van een populatie op basis van een beperkt aantal metingen (steekproef) Kennis gemaakt met kans & kansverdelingen
Statistiek basisbegrippen
MARKETING / 07B HBO Marketing / Marketing management Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 M Statistiek: wetenschap die gericht is op waarnemen, bestuderen en analyseren
Effectief Rapporteren
Effectief Rapporteren van rapporteren naar inzicht Michel Dekker michel.dekker@novasilva.com Bron: http://www.orrplumbing.com/plumbing-problems/plumbing-a-bathroom/ Bron:http://www.telegraph.co.uk/news/picturegalleries/howaboutthat/2689914/The-upside-down-house.html?image=6
De analyse van taalvariatie in het Nederlandse dialectgebied: methoden en resultaten op basis van lexicon en uitspraak
De analyse van taalvariatie in het Nederlandse dialectgebied: methoden en resultaten op basis van lexicon en uitspraak Wilbert Heeringa en John Nerbonne 1 Abstract Dialectometry, literally measurement
Hoofdstuk 8: Multipele regressie Vragen
Hoofdstuk 8: Multipele regressie Vragen 1. Wat is het verschil tussen de pearson correlatie en de multipele correlatie R? 2. Voor twee modellen berekenen we de adjusted R2 : Model 1 heeft een adjusted
Waarom kunnen we boerenkool ook groenkool, boerenmoes of winterkool noemen, maar kennen we slechts één woord voor een tomaat?
Waarom kunnen we boerenkool ook groenkool, boerenmoes of winterkool noemen, maar kennen we slechts één woord voor een tomaat? De invloed van conceptkenmerken op lexicale dialectvariatie in het Woordenboek
Hoofdstuk 10: Regressie
Hoofdstuk 10: Regressie Inleiding In dit deel zal uitgelegd worden hoe we statistische berekeningen kunnen maken als sprake is van één kwantitatieve responsvariabele en één kwantitatieve verklarende variabele.
Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid
Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Dr.ir. P.W. Heijnen Faculteit Techniek, Bestuur en Management Technische Universiteit Delft 6 mei 2010 1 1 Introductie De Energiekamer
b) Het spreidingsdiagram ziet er als volgt uit (de getrokken lijn is de later uit te rekenen lineaire regressie-lijn): hoogte
Classroom Exercises GEO2-4208 Opgave 7.1 a) Regressie-analyse dicteert hier geen stricte regels voor. Wanneer we echter naar causaliteit kijken (wat wordt door wat bepaald), dan is het duidelijk dat hoogte
Leerstofplanning. 3 vmbo-k
Leerstofplanning 3 vmbo-k Inhoud 3 vmbo-k deel 1 1 Kijken in ruimtefiguren Bij kaart: schaal, hemelsbreed en werkelijke afstand(vuistregels), hoogtelijnen op kaart, verticale doorsnede bij hoogtekaart,
Over verantwoord gebruik van grafieken 1
Over verantwoord gebruik van grafieken Jelke Bethlehem Universiteit Leiden Instituut voor Politieke Wetenschap Over verantwoord gebruik van grafieken NPSO 26 september 2017 Grafieken Waarom grafieken?
Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie
Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie Inleveren: Uiterlijk 15 februari voor 16.00 in mijn postvakje Afspraken Overleg is toegestaan, maar iedereen levert zijn eigen werk in. Overschrijven
Eindexamen havo wiskunde B pilot II
Het gewicht van een paard Voor mensen die paarden verzorgen figuur 1, is het belangrijk om te weten hoe zwaar hun paard is. Het gewicht van een paard kan worden geschat met behulp van twee afmetingen:
Bij herhaalde metingen ANOVA komt het effect van het experiment naar voren bij de variantie binnen participanten. Bij de gewone ANOVA is dit de SS R
14. Herhaalde metingen Introductie Bij herhaalde metingen worden er bij verschillende condities in een experiment dezelfde proefpersonen gebruikt of waarbij dezelfde proefpersonen op verschillende momenten
De relatie tussen de groente- en fruitconsumptie en sociaal economische status bij zwangere vrouwen. Nanda Gost en Manon Ritico Referaat, 7 juni 2013
De relatie tussen de groente- en fruitconsumptie en sociaal economische status bij zwangere vrouwen Nanda Gost en Manon Ritico Referaat, 7 juni 2013 ONDERZOEKSDOEL Wat is de associatie tussen de groente-
HET GEOGRAFISCH VERKLAREN VAN DIALECTAFSTANDEN MET EEN GIS
HET GEOGRAFISCH VERKLAREN VAN DIALECTAFSTANDEN MET EEN GIS Scriptie Ilse van Gemert Alfa-Informatica Rijksuniversiteit Groningen Augustus 2002 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Theorie en methoden...
Eindexamen wiskunde A 1-2 vwo I
Marathonloopsters De Olympische hardloopwedstrijd met de grootste lengte is de marathon: ruim 4 kilometer, om precies te zijn 4 195 meter. De marathon wordt zowel door mannen als door vrouwen gelopen.
SPSS Introductiecursus. Sanne Hoeks Mattie Lenzen
SPSS Introductiecursus Sanne Hoeks Mattie Lenzen Statistiek, waarom? Doel van het onderzoek om nieuwe feiten van de werkelijkheid vast te stellen door middel van systematisch onderzoek en empirische verzamelen
3de bach TEW KBM. Theorie. uickprinter Koningstraat Antwerpen ,00
3de bach TEW KBM Theorie Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen 168 6,00 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be BOEK 1: ENKELVOUDIGE EN MEERVOUDIGE REGRESSIE
In het internationale eenhedenstelsel, ook wel SI, staan er negen basisgrootheden met bijbehorende grondeenheden. Dit is BINAS tabel 3A.
Grootheden en eenheden Kwalitatieve en kwantitatieve waarnemingen Een kwalitatieve waarneming is wanneer je meet zonder bijvoorbeeld een meetlat. Je ziet dat een paard hoger is dan een muis. Een kwantitatieve
HAVO 4 wiskunde A. Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen. checklist SE1 wiskunde A.pdf
HAVO 4 wiskunde A Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen. checklist SE1 wiskunde A.pdf 1. rekenregels en verhoudingen Ik kan breuken vermenigvuldigen en delen. Ik ken
Hoofdstuk 2: Verbanden
Hoofdstuk 2: Verbanden Inleiding In het gebruik van statistiek komen we vaak relaties tussen variabelen tegen. De focus van dit hoofdstuk ligt op het leren hoe deze relaties op grafische en numerieke wijze
A. Week 1: Introductie in de statistiek.
A. Week 1: Introductie in de statistiek. Populatie en steekproef. In dit vak leren we de basis van de statistiek. In de statistiek probeert men erachter te komen hoe we de populatie het beste kunnen observeren.
Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek. Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015
Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015 Centrale tendentie Centrale tendentie wordt meestal afgemeten aan twee maten: Mediaan: de middelste waarneming, 50%
Regionale verscheidenheid in bevolkingsconcentraties
Deel 1: Gemiddelde leeftijd en leeftijdsopbouw Mathieu Vliegen en Niek van Leeuwen De se bevolkingskernen vertonen niet alleen een ongelijkmatig ruimtelijk spreidingspatroon, maar ook regionale verschillen
Factor = het getal waarmee je de oude hoeveelheid moet vermenigvuldigen om een nieuwe hoeveelheid te krijgen.
Samenvatting door een scholier 1569 woorden 23 juni 2017 5,8 6 keer beoordeeld Vak Methode Wiskunde Moderne wiskunde Wiskunde H1 t/m H5 Hoofdstuk 1 Factor = het getal waarmee je de oude hoeveelheid moet
Examen HAVO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Eamen HAV 0 tijdvak woensdag 0 juni 3.30-6.30 uur wiskunde B (pilot) Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage.. Dit eamen bestaat uit 0 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 8 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Aardappelomzet in milj kg.
PERIODE STATISTIEK, COMBINATORIEK, Lineaire en Exponentiele functies. Voor al deze opdrachten geldt dat het werken met EXCEL van harte wordt aanbevolen. OPDRACHT 1 Aardappelen Uit onderzoek van de LandbouwUniversiteit
College 2 Enkelvoudige Lineaire Regressie
College Enkelvoudige Lineaire Regressie - Leary: Hoofdstuk 7 tot p. 170 (Advanced Correlational Strategies) - MM&C: Hoofdstuk 10 (Inference for Regression) - Aanvullende tekst 3 Jolien Pas ECO 011-01 Correlatie:
DEEL II DOEN! - Praktische opdracht statistiek WA- 4HAVO
DEEL II DOEN! - Praktische opdracht statistiek WA- 4HAVO Leerlingmateriaal 1. Doel van de praktische opdracht Het doel van deze praktische opdracht is om de theorie uit je boek te verbinden met de data
3p 1 Onderzoek of de relatieve toename van het aandeel van armen en handen groter is dan de relatieve toename van het aandeel van benen en voeten.
Lichaamsoppervlak De buitenkant van je lichaam is je lichaamsoppervlak. Gegevens over iemands lichaamsoppervlak worden bijvoorbeeld gebruikt voor risicoanalyse bij bestrijdingsmiddelen. De schadelijke
datavisualisatie Stappen 14-12-12 verzamelen en opschonen analyseren van data interpeteren hoorcollege 4 visualisatie representeren
Stappen datavisualisatie hoorcollege 4 visualisatie HVA CMD V2 12 december 2012 verzamelen en opschonen analyseren van data interpeteren representeren in context plaatsen 1 "Ultimately, the key to a successful
G0N11a Statistiek en data-analyse: project Eerste zittijd Modeloplossing
G0N11a Statistiek en data-analyse: project Eerste zittijd 2007-2008 Modeloplossing Opmerking vooraf: Deze modeloplossing is een heel volledig antwoord op de gestelde vragen. Om de maximumscore op een vraag
2 Data en datasets verwerken
Domein Statistiek en kansrekening havo A 2 Data en datasets verwerken 1 Data presenteren 1.4 Oefenen In opdracht van: Commissie Toekomst Wiskunde Onderwijs 1.4 Oefenen Opgave 9 Bekijk de genoemde dataset
College 6. Samenhang tussen variabelen. Inleiding M&T Hemmo Smit
College 6 Samenhang tussen variabelen Inleiding M&T 2012 2013 Hemmo Smit Overzicht van deze cursus 1. Grondprincipes van de wetenschap 2. Observeren en meten 3. Interne consistentie; Beschrijvend onderzoek
Tentamen Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: Tijd: , BBL 420 Dit is geen open boek tentamen.
Tentamen Inleiding Intelligente Data Analyse Datum: 19-12-2002 Tijd: 9.00-12.00, BBL 420 Dit is geen open boek tentamen. Algemene aanwijzingen 1. U mag ten hoogste één A4 met aantekeningen raadplegen.
Inleiding Programmeren 2
Inleiding Programmeren 2 Gertjan van Noord November 26, 2018 Stof week 3 nogmaals Zelle hoofdstuk 8 en recursie Brookshear hoofdstuk 5: Algoritmes Datastructuren: tuples Een geheel andere manier om te
Quantitative perspectives on syntactic variation in Dutch dialects Spruit, M.R.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Quantitative perspectives on syntactic variation in Dutch dialects Spruit, M.R. Link to publication Citation for published version (APA): Spruit, M. R. (2008). Quantitative
Uitwerkingen Mei 2012. Eindexamen VWO Wiskunde C. Nederlands Mathematisch Instituut Voor Onderwijs en Onderzoek
Uitwerkingen Mei 2012 Eindexamen VWO Wiskunde C Nederlands Mathematisch Instituut Voor Onderwijs en Onderzoek I Tjing Opgave 1. Het aantal hoofdstukken in de I Tjing correspondeert met het totale aantal
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 1
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1494 woorden 8 april 2014 7,8 97 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde Grootheden en eenheden Kwalitatieve
Inleiding Programmeren 2
Inleiding Programmeren 2 Gertjan van Noord November 28, 2016 Stof week 3 nogmaals Zelle hoofdstuk 8 en recursie Brookshear hoofdstuk 5: Algoritmes Datastructuren: tuples Een geheel andere manier om te
Zowel correlatie als regressie meten statistische samenhang Correlatie: geen oorzakelijk verband verondersteld: X Y
1 Regressie analyse Zowel correlatie als regressie meten statistische samenhang Correlatie: geen oorzakelijk verband verondersteld: X Y Regressie: wel een oorzakelijk verband verondersteld: X Y Voorbeeld
College 7. Regressie-analyse en Variantie verklaren. Inleiding M&T Hemmo Smit
College 7 Regressie-analyse en Variantie verklaren Inleiding M&T 2012 2013 Hemmo Smit Neem mee naar tentamen Geslepen potlood + gum Collegekaart (alternatief: rijbewijs, ID-kaart, paspoort) (Grafische)
Practicumverslag ingeleverd op
Verslag door Anke 914 woorden 12 juni 2017 8 28 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Nova racticum uitgevoerd op 21-09- 16 Practicumverslag ingeleverd op 01-11- 16 1. Inleiding Om een veer uit te kunnen laten
Inleiding Informatiekunde I
College 6, 5 december 2006 Overzicht van de colleges 31 oktober Inleiding cursus 7 november Rondleiding Letterenbibliotheek 14 november Databases 21 november Communicatie in digitale media 28 november
EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring I.M. Zwetsloot
EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring I.M. Zwetsloot EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring Inez M. Zwetsloot Samenvatting EWMA Regelkaarten in Statistische Procesmonitoring
beoordelingskader zorgvraagzwaarte
1 beoordelingskader zorgvraagzwaarte In dit document geven we een beoordelingskader voor de beoordeling van de zorgvraagzwaarte-indicator. Dit beoordelingskader is gebaseerd op de resultaten van de besprekingen
Hoofdstuk 12 : Regressie en correlatie. Marnix Van Daele. Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent.
Hoofdstuk 12 : Regressie en correlatie Marnix Van Daele MarnixVanDaele@UGentbe Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent Regressie en correlatie p 1/26 Regressielijn Vraag : vind het
Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren
Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren Verslag door Evelien 582 woorden 2 februari 2017 6,5 71 keer beoordeeld Vak Natuurkunde De uitrekking van veren Literatuuronderzoek Massa heeft als eenheid kg,
ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen. Overzicht bestaande content. Deliverable 3.6. Hans Cuypers. ONBETWIST Deliverable 3.
Overzicht bestaande content Deliverable 3.6 Hans Cuypers Inleiding Binnen het ONBETWIST project worden toetsen en items voor verschillende deelgebieden van de wiskunde gemaakt. In voorgaande projecten,
Stageverslag bachelorstage
Stageverslag bachelorstage Draagt kennis van linguïstische verschillen bij aan receptieve meertaligheid? Een pilot met Nederlanders die Fries leren verstaan Door Fenna Bergsma Groningen, 3 maart 2013 II
Aanpassingen takenboek! Statistische toetsen. Deze persoon in een verdeling. Iedereen in een verdeling
Kwantitatieve Data Analyse (KDA) Onderzoekspracticum Sessie 2 11 Aanpassingen takenboek! Check studienet om eventuele verbeteringen te downloaden! Huidige versie takenboek: 09 Gjalt-Jorn Peters gjp@ou.nl
4.1 Cijfermateriaal. In dit getal komen zes nullen voor. Om deze reden geldt: 1.000.000 = 10 6
Voorbeeld 1: 1 miljoen = 1.000.000 4.1 Cijfermateriaal In dit getal komen zes nullen voor. Om deze reden geldt: 1.000.000 = 10 6 Voorbeeld 2: 1 miljard = 1.000.000.000 In dit getal komen negen nullen voor.
Paragraaf 11.0 : Voorkennis
Hoofdstuk 11 Verbanden en functies (H5 Wis B) Pagina 1 van 15 Paragraaf 11.0 : Voorkennis Les 1 : Stelsels, formules en afgeleide Los op. 3x + 5y = 7 a. { 2x + y = 0 2x + 5y = 38 b. { x = y + 5 a. 3x +
Aantrekkelijkheid van de Nederlandse binnensteden. Patty Roosen
Aantrekkelijkheid van de Nederlandse binnensteden Patty Roosen Verkenning van de effecten van beleving op de aantrekkelijkheid van de binnensteden en de bijbehorende financiële prestaties van winkelvastgoed
Over het voorspellen van het maximum van zonnecycli op basis van cyclusminimum parameters: Voorzichtigheid geboden!
Over het voorspellen van het maximum van zonnecycli op basis van cyclusminimum parameters: Voorzichtigheid geboden! Jan Janssens 15 Juni 28 Abstract In veel discussies op internet forums en blogs wordt
Correctievoorschrift examen VMBO-GL en TL 2003
Correctievoorschrift examen VMBO-GL en TL 003 tijdvak WISKUNDE CSE GL EN TL WISKUNDE VBO-MAVO D BEOORDELINGSMODEL KLOKKEN maximumscore 3 De gehele hoek van de cirkel is 360( ) De hoek tussen de wijzers
Kansrekening en Statistiek
Kansrekening en Statistiek College 16 Donderdag 4 November 1 / 25 2 Statistiek Indeling: Schatten Correlatie 2 / 25 Schatten 3 / 25 Schatters: maximum likelihood schatters Def. Zij Ω de verzameling van
4 Domein STATISTIEK - versie 1.2
USolv-IT - Boomstructuur DOMEIN STATISTIEK - versie 1.2 - c Copyrighted 42 4 Domein STATISTIEK - versie 1.2 (Op initiatief van USolv-IT werd deze boomstructuur mede in overleg met het Universitair Centrum
Hoofdstuk 12: Eenweg ANOVA
Hoofdstuk 12: Eenweg ANOVA 12.1 Eenweg analyse van variantie Eenweg en tweeweg ANOVA Wanneer we verschillende populaties of behandelingen met elkaar vergelijken, dan zal er binnen de data altijd sprake
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek voor T (2S070) op vrijdag 8 oktober 1999, uur De u
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek voor T (2S070) op vrijdag 8 oktober 1999, 14.00-17.00 uur De uitwerkingen van de opgaven dienen duidelijk geformuleerd
STATISTIEK. Een korte samenvatting over: Termen Tabellen Diagrammen
STATISTIEK Een korte samenvatting over: Termen Tabellen Diagrammen Modus De waarneming die het meeste voorkomt. voorbeeld 1: De waarnemingen zijn 2, 3, 4, 5, 5, 5, 6, 6, 7 en 8. De waarneming 5 komt het
Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.
Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van
Examen Analyse 2 : Theorie (zonder Maple). (7 januari 2014)
Examen Analyse 2 : Theorie (zonder Maple). (7 januari 204). Maclaurin reeksen. Geef met bewijs de Maclaurin reeksontwikkeling van de logaritmische functie ln( + x). Geef ook het convergentie-interval van
Buitenlandse vrachtwagens op de Nederlandse wegen
Publicatiedatum CBS-website: 24 juli 2007 Buitenlandse vrachtwagens op de Nederlandse wegen Wegsstromen in relatie tot Nederlands grondgebied voor 2005 Pascal Ramaekers, Mathijs Jacobs en Marcel Seip Centraal
Significante cijfers en meetonzekerheid
Inhoud Significante cijfers en meetonzekerheid... 2 Significante cijfers... 2 Wetenschappelijke notatie... 3 Meetonzekerheid... 3 Significante cijfers en meetonzekerheid... 4 Opgaven... 5 Opgave 1... 5
HAVO 4 wiskunde A. Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen....
HAVO 4 wiskunde A Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen.... 1. rekenregels en verhoudingen Ik kan breuken vermenigvuldigen en delen. Ik ken de rekenregel breuk Ik kan
WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0
WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de
Hoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico
Hoofdstuk 10: Kapitaalmarkten en de prijs van risico In dit hoofdstuk wordt een theorie ontwikkeld die de relatie tussen het gemiddelde rendement en de variabiliteit van rendementen uitlegt en daarbij
College 2 Enkelvoudige Lineaire Regressie
College Enkelvoudige Lineaire Regreie - Leary: Hoofdtuk 8 t/m p. 65 - MM&C: Hoofdtuk 0 - Aanvullende tekt 3 (alinea ) Jolien Pa ECO 0-03 Correlatie: Hoe en Waarom? Een correlatie bechrijft niet HOE en
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 1
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 935 woorden 5 november 2014 7,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde Kwantitatieve waarneming: waarnemen zonder
Proefopstelling Tekening van je opstelling en beschrijving van de uitvoering van de proef.
Practicum 1: Meetonzekerheid in slingertijd Practicum uitgevoerd door: R.H.M. Willems Hoe nauwkeurig is een meting? Onderzoeksvragen Hoe groot is de slingertijd van een 70 cm lange slinger? Waardoor wordt
11 e editie. Inhoudsopgaven VWO 5
11 e editie Inhoudsopgaven VWO 5 Inhoudsopgave 5 vwo A 1 Formules herleiden 1-1 Lineaire formules 1-2 Gebroken formules 1-3 Wortelformules 1-4 Machtsformules 1-5 Gemengde opdrachten 2 Statistiek (op computer)