Blauwdruk voor een mediacoöperatie. Door De Werktitel vzw

Transcriptie

1 Blauwdruk voor een mediacoöperatie Door De Werktitel vzw

2 Blauwdruk voor een mediacoöperatie 2

3 Blauwdruk voor een mediacoöperatie Door De Werktitel vzw Vormt coöperatief ondernemen de oplossing voor de uitdagingen in de mediasector? De Werktitel vzw, de uitbater van de onafhankelijke nieuwssite Apache.be, nam de proef op de som en richtte eind 2011 een mediacoöperatie op: De Werktitel cvba. De coöperatie is volgens de oprichters van De Werktitel cvba het ideale vehikel om een onafhankelijke en kritische nieuwssite uit te baten. Immers, de coöperatie ondervindt geen invloed van de overheid en kan ook de commerciële logica van winstmaximalisatie naast zich neer leggen. De redactie kan zich zo toespitsen op haar journalistieke opdracht: haar rol van vierde macht vertolken en de machtscentra doorlichten. De enige groep waaraan de coöperatie evenwel verantwoording moet afleggen, zijn de kritische lezersaandeelhouders. Maar vormt coöperatief ondernemen dé oplossing? Blauwdruk voor een mediacoöperatie 3

4 Dankwoord Dit rapport zou niet tot stand zijn gekomen zonder de hulp van de kernredactie van Apache.be en in het bijzonder de medewerking van de mede-oprichters Tom Cochez, Bram Souffreau, Georges Timmerman en Jan Vangrinsven, medewerker Sylvain Malcorps en zakelijke coach Dirk Apers. Een woord van dank richten we ook naar onze aandeelhouders en potentiële aandeelhouders. Hun feedback heeft ons veel inzicht in hun beweegredenen gegeven. Onze boekhouder Jerry Wieme en zijn collega Dimitri De Meyer (Accountancy Services, Gent) hebben ons bij de uitbouw van De Werktitel cvba geholpen. Ook bedanken we graag de Vlaamse en Europese overheid voor de financiële ondersteuning, het ESF voor hun medewerking en begeleiding en Wim Van Opstal en Lieve Jacobs voor de uitgebreide duiding tijdens de themasessies. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 4

5 Inhoudsopgave Dankwoord... 4 Inhoudsopgave... 5 Inleiding... 7 De initiatiefnemer: Apache.be... 8 De Morgen... 8 De Werktitel... 8 Abonnement en cvba... 8 Blauwdruk... 9 Het probleem Geld Onafhankelijk Participatie Rendabiliteit Begrip Het coöperatieve idee Visie, missie, waarden Activiteiten van de coöperatie Geografische afbakening Vennoten van de coöperatie Waarom een coöperatie Bouwstenen voor een business plan Projectnetwerk en aanpak Bouwstenen project Projectteam Stakeholderanalyse Strategische stakeholders Tactische stakeholders Operationele stakeholders Corporate Governance Marketing en communicatie Markt Toegevoegde waarde Concurrentie Marketing mix Human Resources Management Blauwdruk voor een mediacoöperatie 5

6 Organogram Personeelsbeleid Financieel plan Evaluatie van de coöperatieve werking Link met de ICA-definitie De ICA-definitie De relatie met de aandeelhouders Waarden Link met de ICA-principes Vrijwillig en open lidmaatschap Democratische controle door de leden Economische participatie door de leden Autonomie en onafhankelijkheid Onderwijs, vorming en informatieverstrekking Coöperatie tussen coöperaties Aandacht voor de gemeenschap Bouwstenen van deze blauwdruk Kansen Onafhankelijkheid Participatie Mediawijsheid Zelfredzaamheid Knelpunten Onafhankelijkheid Financiën Kritische massa Randvoorwaarden Overtuiging Voorbereiding Netwerk Nawoord Bijlagen Statuten De Werktitel cvba Blauwdruk voor een mediacoöperatie 6

7 Inleiding Apache.be schetst in dit document de creatie van een mediacoöperatie. In 2011 heeft De Werktitel vzw de coöperatieve vennootschap De Werktitel cvba opgericht. In dit rapport krijgt u een overzicht van de eigenheid van De Werktitel cvba. Regelmatig opperen we ook suggesties en mogelijkheden voor media-initiatieven die andere accenten willen leggen en hun project in een coöperatie willen onderbrengen. De Werktitel cvba is een onderzoeksjournalistiek project waarbij de redactionele onafhankelijkheid een belangrijke voorwaarde is. Dit vormt dan ook een constante doorheen deze blauwdruk. Maar we reiken ook tips aan voor mediacoöperaties die bijvoorbeeld enkel draaien rond journalisten of mediacoöperaties die de participatie van de lezer centraal plaatsen. In dit rapport vindt u verder uitgebreide informatie over de redenen waarom Apache.be voor een coöperatieve oplossing in de vorm van De Werktitel cvba koos. We leggen ook uit hoe we het coöperatief concept concreet hebben ingevuld. In de Bouwstenen voor het business plan vindt u uitleg bij de voorbereiding en de uitvoering van de oprichting van De Werktitel cvba. Voorts hebben we ook aandacht voor de stakeholders van Apache.be en het beleid inzake corporate governance, marketing & communicatie en human resources. De uitweidingen over het financieel plan zijn beperkt omdat dit op het ogenblik van schrijven volledig wordt herzien. De Werktitel cvba schrijft zich in de ICA-principes in. De definitie van een coöperatieve organisatie wordt dan ook uitgebreid op De Werktitel cvba toegepast. Elk van de zeven principes komt voorts ruim aan bod. De toelichting van de kansen, knelpunten en randvoorwaarden van de mediacoöperatie sluiten het rapport af. De Werktitel vzw Amerikalei 135/ Antwerpen redactie@apache.be Blauwdruk voor een mediacoöperatie 7

8 De initiatiefnemer: Apache.be De Werktitel vzw heeft in 2011 de beslissing genomen een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (cvba) op te richten. In december 2011, na het verzekeren van het startkapitaal van euro, hoorden medeoprichters Jan Vangrinsven, Tom Cochez en Bram Souffreau op het kantoor van notaris Andrée Verelst de oprichtingsakte. De Werktitel cvba was geboren. Een plechtig moment, want de start van een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van Apache.be. Apache.be is de merknaam van het journalistiek project waaraan De Werktitel vzw en De Werktitel cvba meewerken. Apache.be staat voor een nieuwswebsite waar onderzoeksjournalistiek centraal staat. De ambitie van Apache.be is haar vierde macht -functie terdege uit te voeren. De Morgen De geschiedenis van Apache.be reikt tot de ontslagronde bij De Morgen in Toen opperden ontevreden De Morgen-journalisten het idee een eigen nieuwswebsite op te starten. Drie krachtlijnen lagen aan de basis van de wil om iets nieuws te proberen. Ze wilden weg van de waan van de dag en wensten in hun berichtgeving meer nadruk te leggen op diepgravende, kwaliteitsvolle journalistiek en onderzoeksjournalistiek. Ze waren overtuigd dat de ruime mogelijkheden van het internet tot een beter journalistiek product zouden leiden. Een laatste aandachtspunt vormde de correcte omgang met de journalisten zelf zodat journalisten voldoende tijd zouden hebben om kritisch met hun onderwerp om te gaan; een heikel punt in de hedendaagse mediasector. Intussen hebben de meeste medewerkers van Apache.be geen banden met De Morgen, noch met de groep die de eerste vergaderingen bijwoonde. Enkel Tom Cochez en Georges Timmerman hebben de kwaliteitskrant op hun cv staan. De drie krachtlijnen vormen echter wel nog steeds de reden van het bestaan van Apache.be. De Werktitel Het nieuwsproject kreeg in oktober 2009 zichtbaarheid toen de weblog De Werktitel boven de doopvont werd gehouden. De boodschap aan de buitenwereld was het is ons menens met onze ambitie een nieuwe titel in de markt te zetten. Maar de naam De Werktitel gaf ook aan wat het opzet was: aftasten wat journalistiek mogelijk is, kijken naar de interesse van de lezers, experimenteren met softwaresystemen en iets tastbaars in het uitstalraam zetten voor mogelijke financiers. Dat laatste de financiers zal de daaropvolgende jaren een constante blijven: de zoektocht naar vers geld om het initiatief uit te bouwen en leefbaar te maken. En te houden. Ook toen Apache.be vorm kreeg in het voorjaar van 2010 zat de financiering nog niet snor. De Werktitel vzw ontving weliswaar giften van sympathisanten (type familie, vrienden en kennissen) en diende met succes ook een subsidiedossier bij de minister van Media in, maar dat was onvoldoende om de (dure) ambities waar te maken. Experimenten met advertenties en sponsors mislukten. De kern miste sales-ervaring en advertentieprogramma s op het internet zo werd geleerd werken enkel bij grote bezoekaantallen of zeer gerichte nichewebsites. Abonnement en cvba In 2011 kwamen de pistes abonnementen en coöperanten aan de oppervlakte. Het verdienmodel kreeg discussie na discussie steeds meer vorm en bestond uit twee luiken: Blauwdruk voor een mediacoöperatie 8

9 De coöperanten zorgen voor het nodige (start)kapitaal. Apache.be kiest voor kleine coöperanten omdat dit de onafhankelijkheid van het project garandeert. De lezer als medeeigenaar versterkt ook die onafhankelijkheidsboodschap, want het staat in schril contrast met de mediagroepen in handen van één familie, een hefboomfonds of een internationale groep. De kapitaalinbreng vormt bovendien een buffer om de moeilijke eerste jaren door te komen. De abonnementen zorgen voor de nodige terugkerende inkomsten. Uiteindelijk moet Apache.be voldoende lezers overtuigen een abonnement te nemen zodat het project breakeven kan draaien. Winst wordt terug in het project gepompt of uitgekeerd aan de aandeelhouders. Dit model vormt nog steeds de basis van Apache.be. Intussen heeft de kern er een belangrijk marketingaspect aan gekoppeld: enkel de inhoud van Apache.be zorgt voor de verkoop van abonnementen. De groei in abonnees mag niet gehaald worden uit extra s zoals het weggeven van tassen, boeken of plooifietsen. Daarmee benadrukt Apache.be de kwaliteit van de berichtgeving en stipt het een verschil met de klassieke media aan. Voorts leerden de mede-oprichters de meerwaarde van de coöperanten kennen. Zij symboliseren niet enkel het draagvlak voor het project en vormen ook niet louter een bron van kapitaal, maar vervullen ook een meer strategische taak. Via de Algemene Vergadering en andere ontmoetingsmomenten geven de coöperanten de noodzakelijke feedback op de strategische beslissingen van de mede-oprichters en reiken ze nieuwe ideeën aan. Blauwdruk De uitwerking van de blauwdruk gaf Apache.be de kans de keuze voor een coöperatief project te evalueren en het huidige project te verfijnen. De Werktitel vzw voert het onderzoek naar de blauwdruk uit, maar heel wat ervaringen van De Werktitel cvba hebben dit rapport gevoed. Na de uitwerking van de blauwdruk in de periode januari 2013-februari 2014 blijft Apache.be in dubio over de houding jegens de coöperatieve vennootschap. Eind 2013 werd een businessplan uitgeschreven waarin het coöperatief aspect wel aan bod komt, maar waarin Apache.be aangeeft ook open te staan voor de oprichting van een bvba of nv, eventueel naast de cvba. Uit gesprekken met potentiële grote investeerders blijkt de cvba voor klassiek geschoolde kapitaalinvesteerders een moeilijke piste omdat de investering moeilijk gevaloriseerd kan worden en de doorverkoop van aandelen problematisch is. Twee scenario s tekenen zich voor Apache.be af: De cvba als kapitaalinvesteerder in een nv-structuur, waarbij de breed gedragen cvba een rol als investeringsvehikel toebedeeld krijgt en haar invloed op het project grotendeels verliest. De cvba participeert immers in de nv, naast de andere investeerders. De nv van de kapitaalverschaffers participeert in de erkende cvba. De coöperatie blijft de spil van het project en de investeerders moeten zo een beperkt rendement (maximaal 6% rentevoet) en een beperkte inspraak (stemgewicht wordt tot 10% herleid) dulden. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 9

10 Het probleem Er gaapt een diepe kloof tussen het menselijk wenselijke en het menselijk haalbare. En vaak vormt geld de sleutel tot het probleem. Althans, in een eerste stap. Want al snel zal blijken dat eens de zak geld op tafel ligt er ook nog andere uitdagingen opduiken: strategie, leiderschap, management, verwachtingen, motivatie, indicatoren, et cetera. En al snel zal ook blijken dat die zak geld onvoldoende is Naast het verschaffen van kapitaal biedt een coöperatieve vennootschap echter ook andere troeven en opportuniteiten. In de erkende coöperatieve vennootschap vond Apache.be de volgende antwoorden op uitdagingen, vragen en problemen: Geld o Op laagdrempelige manier kapitaal ophalen o Flexibel, altijd aanwezig en minder regels Onafhankelijk o Minder druk van de eigenaar op de redactie o Niet afhankelijk van één of enkele grote geldverschaffers o Geen inmenging van subsidiegevers Participatie o De coöperant als klankbord o De coöperant als redactionele richting aangever o De medewerker als coöperant Rendabiliteit o Geen ruimte voor winstmaximalisatie Begrip o Mediawijsheid o Ondernemen begrijpen Geld Apache.be heeft inderdaad in de eerste plaats de richting een coöperatieve vennootschap gekeken omdat de cvba een flexibele, instapklare vorm voor kapitaaluitbreiding is. De cvba is zowel voor de uitbater van de vennootschap als voor de potentiële coöperant laagdrempelig. De administratieve formaliteiten zijn beperkt en bij een erkende coöperatie hoeft voor een bedrag lager dan 2,5 miljoen euro ook geen prospectus te worden opgesteld. Aandeelhouders kunnen op elk ogenblik toetreden en ook het uittreden is eenvoudig. Dat maakt de coöperatieve vennootschap een flexibel instrument om vers kapitaal op te halen bij sympathisanten. Onafhankelijk Ieder redactioneel project legt graag de nadruk op de redactionele onafhankelijkheid. Idem dito voor Apache.be. Een coöperatie kan echter de mogelijke invloed van de eigenaar op de redactie verminderen. Immers, een coöperatie heeft niet één eigenaar, maar heeft er talrijke. Via de statuten kan het aandeelhouderschap ook beperkt worden (maximaal aantal aandelen per coöperant) of kan de invloed van een grotere aandeelhouder ingeperkt worden (één stem per aandeelhouder of weging van de stemmen bij één stem per aandeel). Maar de onafhankelijkheid kan naast mogelijke redactionele invloed ook op een andere manier geïnterpreteerd worden: onafhankelijk van een grote financier. Journalistieke projecten vrezen de Blauwdruk voor een mediacoöperatie 10

11 impact van de afhankelijkheid van één of een aantal grote financiers of commerciële partners/adverteerders. Valt een geldverschaffer weg, dan kan de weerslag op de werking van de organisatie enorm zijn. Bij een coöperatie is de afhankelijkheid minder groot aangezien er vele kleine geldverschaffers zijn. Als er eentje uittreedt, dan kan die gemakkelijk vervangen worden (en dat moet zelfs niet). Een derde reden waarom Apache.be een oplossing zag in een coöperatieve vennootschap, zit vervat in het streven naar een onafhankelijkheid van subsidies. Immers, subsidies kunnen niet enkel wegvallen, maar ze vormen ook een extra risico op redactionele beïnvloeding. De overheid bepaalt door het uitschrijven van de subsidie waarover de mediaorganisatie zich zal buigen en waarover het zal berichten. De subsidie en vooral als het gaat om grote bedragen bepaalt op die manier de scope van de organisatie. Via de coöperatieve vennootschap kan een mediaorganisatie zich losweken van die directe subsidiestromen en de bijhorende opgelegde redactionele richtingen. Participatie De coöperatieve vennootschap smeedt een band tussen de lezer en de organisatie. Die band kan uitgroeien tot een uitgebreid participatief project. Bij Apache.be is de participatie veeleer beperkt. De coöperanten nemen louter deel aan de Algemene Vergadering. In de toekomst zullen wellicht vaker participatiemomenten worden ingebouwd. De lezer-coöperant treedt in deze op als een soort klankbord, bewaker van de strategie en de externe kijk op de financiën. Redactionele participatie is in het geval van Apache.be uit den boze omdat dit moeilijk spoort met onafhankelijke onderzoeksjournalistiek. Maar in andere mediaprojecten kan een uitgebreide participatievorm wel uitgewerkt worden. Zo kan het aandeelhouderschap een redactionele inbreng (zelf media leveren) inhouden of een mogelijkheid tot inspraak in de redactionele lijn bevatten (meepraten over de te behandelen onderwerpen). Hoe dichter de onderwerpen zich bij de lezer bevinden (bv: een wijkkrant, een niche-uitgave), hoe uitgebreider overigens de kansen voor lezersparticipatie. Een speciale vorm van participatie kan het-aandeelhouderschap-als-voorwaarde-om-mee-tewerken zijn. Dit geldt niet bij Apache.be, maar lijkt in het oog van het ICA-principe Economische participatie door leden niet onlogisch. Dit zorgt meteen ook voor een werknemersvriendelijk klimaat bij de organisatie. De coöperatieve vennootschap zal op dat ogenblik de belangen van de medewerkers vooropstellen, waardoor uitbuiting, foute verloning of te felle besparingsmaatregelen door de medewerker-coöperanten kunnen worden tegengehouden. Rendabiliteit Kwaliteitsvolle media maken, kost geld. Bovendien zijn de winstratio s niet enorm en verkeert de sector momenteel in een dramatische identiteitscrisis. Die vaststellingen maken dat investeerders niet staan te springen om mediaprojecten op basis van klassiek economische indicatoren te ondersteunen. Vooral kwaliteitsgerichte projecten lijden hieronder. Een erkende coöperatieve vennootschap beperkt echter via wettelijke weg de winstverwachtingen. De vennootschapsvorm houdt qua perceptie ook zoveel meer in dan winstuitkeringen. Een coöperatie wordt geassocieerd met duurzaamheid, participatie, zelfredzaamheid en kansen geven; punten die zelden in een puur economische context een hoofdrol spelen. Begrip Doordat coöperanten dicht bij de werking van een mediaorganisatie betrokken worden, kan een coöperatieve vennootschap ook leiden tot een groter begrip van ondernemen en van media Blauwdruk voor een mediacoöperatie 11

12 maken. Dit zal zelden de hoofdreden zijn waarom een mediaorganisatie kiest voor een coöperatief concept, maar beide zijn wel belangrijke opportuniteiten die samen met de coöperatie komen. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 12

13 Het coöperatieve idee Visie, missie, waarden De visie, missie en waarden werden na een strategische denkoefening van een paar dagen uitgewerkt en een half jaar later verder verfijnd. De visie werd in het voorjaar van 2014 herschreven om het toekomstperspectief van Apache.be duidelijker aan te geven. Ze gelden voor Apache.be en dus ook voor zowel De Werktitel cvba als voor De Werktitel vzw. In de visie geeft Apache.be weer wat de ambitie is. De visie legt de nadruk op de rol van de media als vierde macht. Apache.be wil opnieuw de burger correct informeren. Apache.be speelt in op een samenleving in transitie waarin debat, context en inzicht een noodzaak vormen. In deze snel veranderende omgeving zorgt Apache.be voor kritische reflectie en reikt het relevante informatie aan. De duurzame langetermijnwerking louter gedragen door de lezer beantwoordt de behoefte aan onafhankelijke diepgaande berichtgeving, onderzoeksjournalistiek en duiding. Apache.be vervult zo de rol van de ongebonden vierde macht in een democratische maatschappij. In de missie werkt Apache.be uit wat er nodig is om de visie waar te maken. Daarin stippen we diverse punten aan die we belangrijk vinden: kwaliteit, journalistiek, technologische en journalistieke innovatie, onafhankelijkheid en het coöperatief idee via het mede-eigenaarschap en de participatie van lezers en journalisten. De omschrijving Ook financieel richt zich uitdrukkelijk op de financiële eigenheid van een coöperatie. De vierde macht in ere herstellen. Apache.be vormt de referentie voor diepgaande berichtgeving, onderzoeksjournalistiek en duiding. De organisatie innoveert op technologisch vlak en werkt onafhankelijk. Apache.be staat ten dienste van en wordt gedragen door de lezers en de journalisten. Naast een visie en een missie heeft Apache.be ook vier kernwaarden uitgekozen. De waarden hangen sterk samen met de journalistieke deontologie en ethiek en de beweegredenen van coöperatief ondernemen. Verantwoord Integer Onafhankelijk Zelfredzaam Vanaf 2014 zal Apache.be de baseline Journalistiek tot de vierde macht gebruiken. Activiteiten van de coöperatie Het naast elkaar bestaan van een vereniging zonder winstoogmerk (De Werktitel vzw) en een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (De Werktitel cvba) zorgt soms voor verwarring. Nochtans is de taakverdeling vooral boekhoudkundig en voor diverse overheidsdiensten belangrijk. Eenvoudig gesteld bestaat de opsplitsing als volgt: alles wat gerelateerd is tot een subsidie (inkomsten en uitgaven) behoort tot het takenpakket van de vzw. Al de rest en de overhead die met een gesubsidieerd project gepaard gaat maar niet door de subsidie wordt gedekt komt bij de cvba terecht. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 13

14 Op de Algemene Vergadering van de coöperatie geeft de kern overigens een stand van zaken van de situatie bij de vzw, aangezien beide zo met elkaar verweven zijn. Apache.be is een journalistieke nieuwssite. Het journalistiek product is (voorlopig) enkel te vinden op Een deel van de website is enkel met een abonnement toegankelijk. De werking bestaat uit een redactionele afdeling, een webdevelopersteam en een niet-redactionele poot. De redactie bestaat uit een coördinator en journalisten, zowel in vast dienstverband als freelancers. Zij werken redactionele onderwerpen uit en schrijven webposts (voornamelijk tekst, maar dit kan ook bestaan uit infografieken, video, foto s, audio, etc). De coördinator zorgt dat de stukken publicatieklaar raken en publiceert de posts op het correcte ogenblik. Freelance webdevelopers houden de website draaiende en implementeren nieuwe ideeën. De niet-redactionele poot zorgt voor het vermarkten van de journalistieke onderwerpen, gekoppeld aan het werven van abonnees en aandeelhouders. Daarnaast verzorgt het ook de administratie, zoekt het naar alternatieve financieringsbronnen en helpt het abonnees met problemen. Hoewel de vzw en de cvba nauw met elkaar verbonden zijn, lijdt Apache.be hieronder geen nadeel. Ook niet juridisch. Een heikel punt in een cvba-omgeving zoals de inzet van vrijwilligers is voor vzwopdrachten volgens de juridische dienst van SD Worx perfect mogelijk als de taak duidelijk aan de vzw werd toebedeeld (via subsidie-afspraken, duidelijke overeenkomst en omdat de artikels niet in het abonnementengedeelte staan). Geografische afbakening Apache.be is actief in Vlaanderen. De website was tweetalig, maar Apache.be en français werd eind 2013 stopgezet. Vanaf 2014 bouwt Apache.be het Franstalig luik niet meer verder uit. De redactie nam de beslissing met spijt in het hart, maar moest toegeven dat het runnen van een tweetalige nieuwssite intensief is en amper synergiën telt. De cultuurverschillen tussen Franstalig en Nederlandstalig België vormen een verrijking, maar zorgen er ook voor dat door de beperkte overlap de redactionele kosten bijna verdubbelen. Op dit ogenblik zijn er geen structurele internationale samenwerkingsverbanden, maar Apache.be wil graag de banden met gelijkgestemde web-initiatieven in het buitenland (Mediapart in Frankrijk, De Correspondent in Nederland en Exaro News in het Verenigd Koninkrijk) aanhalen en dat zowel op redactioneel (uitwisseling en samenwerking rond redactionele onderwerpen) als op nietredactioneel vlak (uitwisseling van kennis en best practices). Voor 2014 is wel een ad hoc-redactioneel project met De Correspondent opgezet. Vennoten van de coöperatie De vennoten van de coöperatie bestaan uit volgende doelgroepen: Lezers Medewerkers Sympathisanten, kennissen, vrienden Blauwdruk voor een mediacoöperatie 14

15 De vennoten ontvangen zowel een hard dividend (rendement op de investering) als een soft dividend (voordelen waaronder korting op het abonnement, voorpublicaties, voordelige toegang tot debatten en lezingen en eventueel kortingen bij partnerorganisaties). Waarom een coöperatie In het hoofdstuk Het probleem komen de redenen van het waarom al aan bod. Apache.be had nood aan een flexibele vorm van kapitaalverschaffing waarbij de vennootschapsvorm vooral kapitaal kon ophalen bij sympathisanten en lezers en dit op diverse tijdstippen. De structuur van de coöperatie (veel kleine aandeelhouders) beperkt de mogelijke invloed van de coöperanten op de redactie. Dankzij een coöperatie hoeft Apache.be geen beroep te doen op één grote financier of grote mediabedrijven en kan het dus onafhankelijk blijven opereren. De oprichters van Apache.be vinden de betrokkenheid van de lezers/medewerkers belangrijk. Apache.be is er immers vóór de lezers. Het mede-eigenaarschap via de coöperatie is een mooie vertaling van deze waarde in een concrete structuur. Voor de oprichters van Apache.be is zelfredzaamheid belangrijker dan winstmaximalisatie. De vrees bestaat dat het binnenhalen van een grote financier winstmaximalisatie voorop zou kunnen stellen. Via de coöperatie én de erkenning van de coöperatie door de Nationale Raad voor de Coöperatie wordt dit verhinderd. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 15

16 Bouwstenen voor een business plan Projectnetwerk en aanpak Bij de voorbereiding van De Werktitel cvba bestond de kern uit een aantal journalisten zonder ervaring in bedrijfsmanagement, leiderschap of financieel beleid. Met vallen en opstaan heeft de kern zich totaal nieuwe kennisgebieden eigen gemaakt. Maar dit is een trage, weinig efficiënte en intensieve werkmethode die we u niet aanraden. Bouwstenen project Elke organisatie heeft een aantal gebieden die key zijn voor een succesvolle uitbating. Ze vormen ook de bouwstenen van de uitwering van een coöperatief project. Bij een mediacoöperatie is het redactioneel onderdeel vanzelfsprekend een sleutelelement. Het project bestaat uit volgende bouwstenen: Redactioneel: de redactie moet zich één voelen met de doelstellingen van de coöperatie. De journalisten zullen immers de belangrijkste ambassadeurs van het coöperatief project worden. Elke medewerker moet daarom zich het project eigen maken, de eigen rol in het geheel begrijpen en de implicaties voor de redactie/redactionele lijn verstaan en goedkeuren. Regelmatige inspraak (tweerichtingsverkeer) is daarom belangrijk. De redactie bepaalt immers het product van de organisatie. Bij een participatief project moet de redactie ook open staan voor deze participatie. Marketing en communicatie: aandeelhouders werven en participatie aanmoedigen lukt enkel als de coöperatie de potentiële aandeelhouders hiervoor warm maakt. Dit is een oefening die nooit ophoudt en steeds nieuwe impulsen vergt. De communicatie moet altijd transparant, in een duidelijke taal en eerlijk gebeuren. Schep zeker geen verwachtingen die niet ingelost kunnen of zullen worden. Bij het opstellen van strategische- en actieplannen hoort daarom steeds een hoofdstuk communicatie waarin eigen aan coöperatief ondernemen niet enkel de boodschap verspreiden aan bod komt, maar ook de betrokkenheid van de stakeholders centraal staat. Technisch: onderschat de impact van het technische luik en de praktische uitwerking ervan voor het project niet. Bij Apache.be lag de focus op de website, maar in andere mediaprojecten kan dit betrekking hebben op print & distributie, op online participatiemogelijkheden, op audiovisuele benodigdheden, op opleidingstools, et cetera. Hoe vroeger het technisch luik in het project aangesneden wordt, hoe meer het project zich kan aanpassen en inbedden in trends, verwachtingen en vereisten eigen aan de technologie. Financieel: dit onderdeel is vanzelfsprekend uitermate belangrijk en loopt eigenlijk als een rode draad doorheen elke bouwsteen. Elke bouwsteen moet leren een budget op te stellen en uit te werken. Het financiële aspect mag echter het project niet afremmen of het enthousiasme uit de groep zuigen. Hoe verder in de concretisering van het project, hoe groter de aandacht voor de financiën, maar begin met dromen en ambitieuze doelen. Echter, op het einde van de rit moet de rekening evenwel kloppen. Projectteam Het projectteam bestaat uit een aantal personen: De projectleider Eventueel een coach De verantwoordelijken van elke bouwsteen, waaronder de zakelijk leider en de hoofdredacteur Blauwdruk voor een mediacoöperatie 16

17 De experten Eén projectleider die het geheel in de hand heeft, projectmedewerkers op hun verplichtingen wijst en eventueel knopen doorhakt, heeft de voorkeur op een groep waar de gedeelde verantwoordelijkheid en de unanimiteitseis uiteindelijk tot stilstand kan leiden. De keuze van de projectleider is een sleutelbeslissing waarbij de vereiste talenten vooraf goed moeten worden opgelijst en afgetoetst en waarbij elke verantwoordelijke van de bouwsteen zich in de projectleider moet terugvinden. Starten met het opstellen van een verlanglijst inzake talenten en capaciteiten kan de zoekrichting aanwijzen. In een ideale wereld heeft de projectleider trouwens wat kennis van elke bouwsteen. Bij Apache.be wordt het kernteam bijgestaan door een zakelijke coach. Onze coach is een mediaondernemer die al vele wateren heeft doorzwommen en enkele succesvolle projecten heeft geleid. De coach is voor onervaren ondernemers van onschatbare waarde. Hij/zij neemt geen beslissingen en neemt ook geen taken op zich, maar speelt klankbord en grijpt met kritische vragen op het beslissingsproces in. Hij/zij verplicht met de werkwijze het team om elke beslissing degelijk te argumenteren en de professionele aanpak door te drijven. Het projectteam bestaat voorts uit de verantwoordelijken van elke bouwsteen (of personen die deze verantwoordelijkheid in de toekomst willen opnemen). De zakelijk leider en de hoofdredacteur zijn sleutelpionnen in het team. Zij kunnen dus niet door een andere persoon vervangen worden. Vormen ze geen deel van het team, dan geeft dit het signaal naar de buitenwereld toe en naar de eigen medewerkers toe als zou de mediacoöperatie niet gedragen worden door de eigen leidinggevenden. De experten maken geen deel uit van het team, maar zijn belangrijke toetsstenen en onontbeerlijke kanalen van kennis. Apache.be had bij de voorbereiding van De Werktitel cvba en de uitwerking van het project veel hulp aan de boekhouder (voor de financiële kant van de zaak), de advocaat (voor de juridische finaliteit) en een aantal ervaren webdevelopers. De media zijn een snel evoluerende sector. Daarom is het ook goed dat het projectteam de metaactualiteit opvolgt en regelmatig deelneemt aan en netwerkt op de vele conferenties, keynote sessies en onderzoek namiddagen over de toekomst van journalistiek en duurzaam ondernemen in binnen en buitenland. Stakeholderanalyse Apache.be heeft diverse stakeholders. De strategische stakeholders spelen een hoofdrol in het bepalen van de strategie van de organisatie. Tactische stakeholders hebben invloed op de uitwerking van de strategische beslissingen. De dagelijkse werking wordt door de operationele stakeholders verzorgd. In onderstaand overzicht werd minder rekening gehouden met de eigenheden van de mediacoöperatie uitgebouwd door Apache.be. Het stakeholderoverzicht geeft een aanknopingspunt, maar zal aan de hand van strategische keuzes verder moeten worden ingevuld. Bij elke stakeholder worden de samenwerkingsmogelijkheden bekeken, de vennootpolitiek afgetoetst en de winwinsituatie omschreven. Een voorbeeld: een mediacoöperatie waar vooral journalisten aandeelhouders zijn, zal anders aankijken tegenover de lezer als stakeholder dan bij een mediacoöperatie waarbij de lezer aandeelhouder moet zijn vóór hij/zij een artikel kan lezen. Strategische stakeholders Blauwdruk voor een mediacoöperatie 17

18 o Oprichters o Bestaande aandeelhouders o Journalisten Tactische stakeholders o Experten o Overheid o Andere media-initiatieven o Partners Operationele stakeholders o Leveranciers o Lezers/abonnees o Adverteerders o Medewerkers Strategische stakeholders Oprichters o Samenwerking: de oprichters zijn sleutelpersonen en worden betrokken bij elk aspect van de organisatie. o Vennoot: ze zijn belangrijke vennoten en zijn vertegenwoordigd in de Raad van Bestuur. Via speciale aandelen kunnen ze extra verantwoordelijkheden krijgen. o Win-win: de oprichters brengen expertise en enthousiasme binnen de coöperatie. Zij zorgen ervoor dat de coöperatie vorm krijgt. Via hun rol binnen de coöperatie kunnen ze hun eigen project sturen en begeleiden in de richting die ze graag wensen. Bestaande aandeelhouders o Samenwerking: de aandeelhouders worden op regelmatige tijdstippen geïnformeerd over de gang van zaken en het doen en laten van de coöperatie. Zij hebben zelf ook een stem in de strategische beslissingen van de cvba. Afhankelijk van de participatiegraad kan dit veel onderwerpen omvatten of statutair beperkt worden tot een aantal onderwerpen. o Vennoot: aandeelhouders zijn vennoten. De statuten bepalen hoe ze in de Raad van Bestuur vertegenwoordigd worden. o Win-win: de coöperatie ontvangt kapitaal van de aandeelhouders. Via hun deelname in de Raad van Bestuur, Algemene Vergadering of andere participatiemomenten delen ze hun ervaring en verwachtingen met de coöperatie. In ruil ontvangen ze eventueel een dividend en weten ze dat ze aan een duurzaam project meewerken. Journalisten o Samenwerking: in een mediacoöperatie zijn de journalisten (in vast verband en freelance) een belangrijke stakeholder. Zij bepalen het uiteindelijke product en spelen een hoofdrol in de concretisering van de strategie. Niet enkel via de hoofdredacteur en de redactiecoördinator moet hun stem gehoord worden. Het kan geen kwaad de journalisten regelmatig (ad hoc of gestructureerd) zelf bij strategische discussies te betrekken. o Vennoot: de coöperatie kan ervoor kiezen enkel met journalistieke medewerkers samen te werken die vennoot zijn. Dit is slechts een optie, maar vergt wel een duidelijke communicatie als deze piste gevolgd wordt. Een vertegenwoordiging van de journalisten binnen de Raad van Bestuur eventueel enkel met een adviesfunctie is een must. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 18

19 o Win-win: journalisten zijn onontbeerlijk voor een succesvolle mediacoöperatie. Zij zorgen dat de mediacoöperatie inhoud heeft en dus kan blijven bestaan. Tegelijkertijd krijgen journalisten via de mediacoöperatie de kans om hun job uit te oefenen en geeft de coöperatie hen een platform. Tactische stakeholders Experten o Samenwerking: experten uit het academisch speelveld, uit de mediasector en uit belangenverenigingen (VVJ, et cetera) spelen een belangrijke rol als klankbord voor de mediacoöperatie. De samenwerking verloopt echter zelden gestructureerd en volgens een vast tijdschema. De experten vormen meer een pool waarop het management van de mediacoöperatie bij vragen, onduidelijkheden of discussies over nieuwe tactische wegen een beroep kan doen. De samenwerking kan wel gestructureerd worden. o Vennoot: experten kunnen uit sympathie vennoot worden, maar een must is het zeker niet. Ze kunnen wel opgenomen worden in de Raad van Bestuur of in een aparte Stuurgroep. o Win-win: voor de mediacoöperatie zijn de voordelen van de samenwerking met experten duidelijk, maar dat is niet altijd het geval voor (onbezoldigde) experten. Dit vormt daarom een extra aandachtspunt in de samenwerking met experten. Overheid o Samenwerking: de samenwerking met de overheid verloopt op diverse niveaus: administratief, door het subsidiebeleid en via lobbywerk. Elk vergt een andere aanpak. Tactisch en strategisch zijn vooral het subsidiebeleid en het lobbywerk belangrijk. o Vennoot: om de onafhankelijkheid van de mediacoöperatie niet te ondergraven, is de overheid als vennoot zelden een goed idee. De overheid kan als de samenwerking zeer hecht is wel in een Stuurgroep of een ander soort klankbord opgenomen worden. o Win-win: een goede relatie met de overheid is belangrijk voor een mediacoöperatie. Net als in elke sector, kan de overheid voor de activiteiten van een mediacoöperatie een faciliterende rol spelen. De kritische ingesteldheid van de mediacoöperatie via bijvoorbeeld lobbywerk zorgt ervoor dat de overheid een beter en een aan de noden van de gemeenschap aangepast beleid kan voeren. Andere media-initiatieven o Samenwerking: de relatie met andere media-initiatieven kan constructief (samenwerking, overname primeurs, media-aandacht verzorgen, gezamenlijke standpunten innemen) zijn, maar het is eveneens een relatie dat op concurrentiële leest is geschoeid. o Vennoot: andere media-initiatieven zijn geen aandeelhouder en horen ook niet in de Raad van Bestuur of de Stuurgroep van de organisatie. o Win-win: een goede verstandhouding met de andere spelers in de mediasector is belangrijk omwille van de voordelen die voortvloeien uit samenwerkingsverbanden, de overname van primeurs, het verzorgen van media-aandacht of het innemen van gezamenlijke lobbystandpunten. Die voordelen zijn er voor alle betrokken partijen. Partners Blauwdruk voor een mediacoöperatie 19

20 o o o Samenwerking: ieder redactioneel project heeft een aantal journalistieke samenwerkingsverbanden lopen. Soms punctueel maar even goed over een langere termijn. Die samenwerkingsvormen komen ook voor op marketingvlak. Vennoot: hechte samenwerkingsvormen kunnen in aandeelhouderschap en zelfs in een zitje in de Raad van Bestuur of de Stuurgroep vertaald worden. Maar dit is geen must. Win-win: goede afspraken maken goede vrienden. Dat geldt ook voor partnerships. Een contract van de samenwerking met uitleg over de verwachtingen en de afspraken is daarom geen overbodige luxe. Beide partijen moeten het gevoel hebben dat ze iets aan de samenwerking hebben, anders zal de samenwerking geen lang leven beschoren zijn. Operationele stakeholders Lezers / abonnees o Samenwerking: een mediacoöperatie kan niet zonder lezers (en voor Apache.be: abonnees). De lezers vormen uiteindelijk de enige reden van bestaan van elk medium; en dat geldt dus ook voor een mediacoöperatie. Bovendien vormen lezers het potentieel aan aandeelhouders. Vandaar het belang om met de lezers een conversatie op te starten. Media zijn en zeker mediacoöperaties geen eenrichtingsverkeer. De organisaties moeten steeds luisteren naar wat de lezers wensen, hierop een antwoord formuleren en uitleggen waarom de organisatie bepaalde keuzes maakt. o Vennoot: lezers vormen in een doorsnee structuur van een mediacoöperatie de grootste groep aandeelhouders (tenzij de coöperatie ervoor kiest om enkel met journalisten-coöperanten te werken). Lezers-vennoten tonen voorts een grotere trouw aan een titel en sommigen zijn ook bereid om het project vorm te geven. Belangrijk is echter om afhankelijk van het opzet van de mediacoöperatie duidelijk de grenzen aan te geven inzake beïnvloeding van de redactie. o Win-win: een goede mediacoöperatie beantwoordt aan de noden van de lezers. De lezers op hun beurt zorgen voor de bestaanszekerheid van de mediacoöperatie. Adverteerders o Samenwerking: sommige media-initiatieven steunen (deels) op advertenties. Net als de lezers/abonnees vormen adverteerders een belangrijke stakeholdersgroep waar naar geluisterd moet worden. o Vennoot: adverteerders zijn geen vennoot. o Win-win: adverteerders zorgen voor inkomsten. Bovendien kan een samenwerking ook in twee richtingen verlopen waardoor lezers niet enkel geïnformeerd worden door de adverteerder, maar ook nog een extra krijgt. Leveranciers o Samenwerking: met de meeste leveranciers is er een louter operationele samenwerking. Soms kan dit evenwel uitgroeien tot een partnership op marketingof redactioneel vlak (zie tactische stakeholders). o Vennoot: leveranciers kunnen door het open karakter van een mediacoöperatie aandeelhouder worden, maar dit is geen must. Tenzij het management een speciaal aandeelhoudersproject naar leveranciers uitwerkt, naar analogie met bijvoorbeeld journalisten (zij zijn uiteindelijk ook leveranciers ). o Win-win: leveranciers ontvangen een vergoeding en zij zorgen er in ruil voor dat de mediacoöperatie haar werking feilloos en kwalitatief kan uitvoeren. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 20

21 Medewerkers o Samenwerking: de vaste medewerkers van een mediacoöperatie zorgen ervoor dat de organisatie draait. Zij verdienen dus inspraak in de strategische en tactische discussies over hun domein. o Vennoot: de medewerkers kunnen, net als journalisten, opgenomen worden in het aandeelhoudersproject. Als dit het geval is, kan een vaste vertegenwoordiging in de Raad van Bestuur overwogen worden. o Win-win: tevreden werknemers zorgen voor een succesvol en duurzaam bedrijf. Corporate Governance Bij de oprichting van De Werktitel cvba koos Apache.be voor een structuur waarbij de oprichters een ruimere verantwoordelijkheid dragen dan de toekomstige lezers-aandeelhouders. Met een systeem van A- en B-aandelen wordt de inspraak van de B-aandeelhouders beperkt. Belangrijkste inperking: de B-aandeelhouders kunnen de statuten niet eenzijdig wijzigen. De A-aandeelhouders hebben ook een vetomacht inzake de kandidaten voor de Raad van Bestuur voorgeschoven door de B- aandeelhouders. De medeoprichters namen deze startbeslissing omdat ze op die manier willen verhinderen dat de lezers hun project een andere richting geven. Uit beperkt onderzoek bij de aandeelhouders van Apache.be blijkt intussen dat de aandeelhouders van Apache.be hier geen graten in zien en voor dit standpunt begrip hebben. De aandeelhouders willen vooral op regelmatige basis geïnformeerd worden en hun mening over strategische beslissingen geven. De verantwoordelijkheden van de Algemene Vergadering zijn beperkt tot het wettelijk minimum, zoals de goedkeuring van de jaarrekeningen en het benoemen van de leden van de Raad van Bestuur. De andere verantwoordelijkheden bevinden zich bij de Raad van Bestuur. Eigen aan een start-up bestaat de Raad van Bestuur momenteel grotendeels uit de medewerkers annex medeoprichters die elke dag Apache.be vorm geven. Maar zo n rigide structuur met een hoofdrol voor de medeoprichters hoeft niet noodzakelijk een voorwaarde te zijn voor een succesvolle mediacoöperatie. Zo n aanpak past hoogst waarschijnlijk zelfs niet als de coöperatie veel belang hecht aan participatie door lezers op redactioneel of strategisch vlak. In zo n situatie lijkt een gelijke behandeling van alle lezers-aandeelhouders meer opportuun. Zo voelt iedereen zich op dezelfde manier bij het project betrokken. De invloed van de lezers-aandeelhouders op de structuur en de toekomst van het project wordt dan wel groter. Bij de opmaak van de statuten en de uitwerking van de verantwoordelijkheden van de Algemene Vergadering, de Raad van Bestuur en het managementteam is deze afweging belangrijk. Houd daarbij rekening met worst case scenario s, want de statuten worden meestal opgediept als de aandeelhouders of bestuursleden het niet eens kunnen worden. Marketing en communicatie De marketingstrategie van Apache.be bestaat uit drie krachtlijnen: de naambekendheid verhogen, abonnees werven en het aantal aandeelhouders verhogen. Centraal in de marketingstrategie van Apache.be staat de sterke inhoudelijke journalistiek. Het eigen nieuws en de eigen onderzoeksjournalistiek moeten in se het product Apache.be verkopen. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 21

22 Daarnaast speelt de marketingstrategie ook in op het communitygevoel rond Apache.be dankzij de mediacoöperatie: het mede-eigenaarschap, de lezersparticipatie, de afwezigheid van winstmaximalisatie en het herstellen van de vierde macht. Markt De doelgroep van Apache.be wordt omschreven als de geïnteresseerde meerwaardezoeker op zoek naar duiding en inzicht. Tijdens een segmenteringsoefening kleefde de kern van Apache.be volgende belangrijke eigenschappen op de doelgroep: Is nieuwsgierig en volgt de actualiteit op Gaat op zoek naar achtergrond, analyse en context zodat hij/zij zich zelf een mening kan vormen Wenst te betalen voor kwaliteitsvol nieuws Staat open voor achtergronden die niet aan de actualiteit vasthangen Uit een beperkt onderzoek bij de huidige Apache.be-bezoekers blijkt dit goed overeen te komen met de werkelijkheid. Daaruit bleek ook dat Apache.be een overwegend mannelijk publiek bereikt. De Apache.be-bezoekers zijn voorts hooggeschoold, hebben meestal een job of zijn student en bevinden zich in de middenklasse. Het overwicht aan mannen in het lezerspubliek is overigens een aandachtspunt, net als de afwezigheid van nieuwe Belgen onder de lezers. Toegevoegde waarde De unique selling proposition van Apache.be bestaat uit: Diepgravende onderzoeksjournalistiek die onderwerpen aansnijdt die anderen niet durven of kunnen publiceren Geen advertenties op de website Lezers die mede-eigenaar van Apache.be kunnen worden Concurrentie De concurrentie is uitgebreid en internationaal, maar toch heeft Apache.be het gevoel een niche gevonden te hebben: kwaliteitsvolle (onderzoeks)journalistiek over Vlaamse onderwerpen waarbij de uitgebreide mogelijkheden van het internet op het onderzoek worden toegepast. De concurrentie waarmee Apache.be rekening houdt, zijn de publicaties waar onderzoeksjournalistiek ook aan bod komt, waaronder de kwaliteitskranten De Standaard, De Morgen en De Tijd, de nieuwsmagazines Knack en Humo en de Vlaamse televisieprogramma s Terzake, Koppen, Telefacts, Panorama en Reyers Laat. Marketing mix Het product bestaat uit de nieuwssite Apache.be te vinden op waarop regelmatig (onderzoeks)journalistieke stukken worden geplaatst. De website is ook perfect leesbaar op tablet en mobiele telefoon. De prijs is democratisch. Het prijsmodel is eenvoudig. Een maandabonnement kost 3,5 euro; een kwartaalabonnement 10 euro en een jaarabonnement 39 euro. De kostprijs van de steunabonnementen bedragen per jaar 100 euro en per kwartaal 30 euro. Daarnaast zijn er nog voordelige mogelijkheden voor de aankoop van grote aantallen abonnementen. Op termijn zal de Blauwdruk voor een mediacoöperatie 22

23 prijs echter moeten stijgen om een rendabel model uit te kunnen werken (een prijs van 70 euro per jaar wordt overwogen). Alle prijzen zijn inclusief 21% btw. Eén aandeel kost momenteel 250 euro, maar dit blijkt té veel geld te zijn voor onze lezers. In maart 2014 werd het aandeel naar 50 euro teruggeschroefd. Plaats: de abonnementen en aandelen worden op dit ogenblik vooral online op de eigen website aangeboden. Apache.be werkt wel aan een tweede distributiekanaal: via een stand op diverse publieke manifestaties. Qua promotie zijn de mogelijkheden beperkt omdat Apache.be niet over een groot marketingbudget beschikt. Toch vinden er marketingacties plaats: online (mailing, nieuwsbrieven, sociale media, mobile) en offline (vermeldingen in media, partners, ruiladvertenties, debatten en roadshows). Deze acties hebben als doel: Meer bezoekers naar de website te halen (relevantie Apache.be verhogen) De bezoekers een abonnement te verkopen (de recurrente inkomsten Apache.be verhogen) De trouwe Apache.be-aanhangers tot aandeelhouder te overtuigen (kapitaal De Werktitel cvba vergroten) Human Resources Management Organogram Een belangrijke eigenschap van een journalistieke organisatie is de onafhankelijkheid van de redactie. Die wordt weerspiegelt in onderstaand organogram. Het redactionele en niet-redactionele luik zijn gescheiden. Algemene Vergadering cvba/vzw Raad van Bestuur cvba/vzw Kernredactie Hoofdredacteur Administratief verantwoordelijke Coördinator Marketeer Dev-team Vrijwilligers administratie Vaste journalisten Freelancers Columnisten Partners Vrijwilligers Personeelsbeleid Apache.be heeft sinds januari 2013 medewerkers in vast dienstverband (de hoofdredacteur en de coördinator van de Franstalige poot van Apache.be). De andere medewerkers werken als freelancer. Blauwdruk voor een mediacoöperatie 23

24 Af en toe biedt een sympathisant ook iets vrijwillig aan, maar 99% van de werkzaamheden bij Apache.be worden vergoed. De vrijwilligers ontvangen via De Werktitel vzw een vrijwilligersvergoeding als hun werk past in een subsidie. Past het artikel niet in een subsidie, dan wordt geen vrijwilligersvergoeding betaald. Hoewel Apache.be door twee vennootschappen wordt overkoepeld, bestaat er slechts één personeelsbeleid. Alle lonen worden bepaald door het voor de personeelsleden meest voordelige paritair comité, zijnde PC Voor freelancers wordt gewerkt met een beperkt aantal tarieven, waardoor er geen willekeur optreedt. Een belangrijk aandachtspunt bij journalistieke freelancers is jammer genoeg de beperkte kennis van de zelfstandige journalisten over hun wettelijke verplichtingen. Redactioneel werk voor websites had geen btw-vrijstelling (zoals wel het geval is voor magazines of kranten) sinds februari 2014 is de vrijstelling uitgebreid naar webwerk -, maar heel wat freelancers opereren zonder btw-nummer wat tot problemen kan leiden. Daarnaast is ook de onduidelijkheid inzake de auteursrechtenwetgeving nog steeds heikel punt. Het personeelsbeleid van Apache.be is nog niet volledig uitgeschreven. Het vormt echter wel een aandachtspunt. Zo zullen processen worden uitgeschreven, zal er aandacht besteed worden aan evaluaties en productiviteitsmetingen, zullen er nauwkeuriger functiebeschrijvingen komen en zullen medewerkers mogelijkheden krijgen om hun competenties verder aan te scherpen. Financieel plan Op het ogenblik van schrijven wordt het financieel plan van Apache.be herbekeken. Details wat betreft rentabiliteit, bruto marge, cash flow of de financierings- en kapitaalbehoefte kunnen dus niet in detail gegeven worden. Een ontwerp-businessplan geeft wel volgende krachtlijnen mee: Noodzaak aan 1,5 miljoen euro kapitaal (ruim gemeten; weinig comfortabele minimumgrens is circa euro) om de komende drie jaar te overbruggen. Na drie jaar bij betalende abonnees aan 70 euro per jaarabonnement het break-even punt bereiken. In jaar 3 enkele maanden break-even; in jaar 4 op jaarbasis break-even. De kosten bestaan uit: o Zeven voltijdse medewerkers voor de redactie o Het budget van circa één voltijdse voor freelance vergoedingen o Drie voltijdse medewerkers aan niet-redactionele zijde (zakelijk leider annex administratie, marketeer en webdeveloper) o Een marketingbudget (vooral in de eerste twee jaar) o Totaal: circa euro per jaar De inkomsten bestaan uit: o Abonnementsgelden (B2C en B2B) o De verkoop van afgeleide journalistieke producten zoals e-books en online dossiers en de organisatie van lezingen o De omzet stijgt geleidelijk en overtreft in het vierde jaar euro op jaarbasis De financiering gebeurt door middel van: o Crodwfunding bij het grote publiek via de cvba (voor euro) o Aantrekken grotere financiers die eventueel hun kapitaal in een nv kunnen onderbrengen (het overige bedrag: 1,3 miljoen euro) Blauwdruk voor een mediacoöperatie 24