Samenvatting door S woorden 25 januari keer beoordeeld. War of the Worlds

Transcriptie

1 Samenvatting door S woorden 25 januari keer beoordeeld Vak Methode Kunst De bespiegeling War of the Worlds Op 6 November 1919 zorgt Hanso Schotanus in Den Haag voor een wereldprimeur met het uitzenden van het eerste publieke radioprogramma(radio Soiree Musicale). Orson Welles en zijn gezelschap verzorgen in 1938 een serie hoorspelen gebaseerd op werk uit de wereldliteratuur onder de naam The Mercury Theatre on the Air. War of the Worlds is oorspronkelijk een sciencefictionroman. Welles bewerkt dit tot een radioprogramma, waarbij het voortdurend onderbroken wordt. Het wordt heel overtuigend gebracht waardoor veel luisteraars geloven dat de invasie van marsmannetjes echt is en raken in paniek. Welles wordt gewaarschuwd door justitie. Citizen Kane Campbell s soup company biedt aan de hoorspelen te sponsoren. De naam van de show wordt veranderd in Campbell s Playhouse. De commercie verbindt zich met de massamedia. Welles en zijn gezelschap maken ook de film Citizen Kane, uitgeroepen tot de beste film van de twintigste eeuw. Fictie en werkelijkheid lopen door elkaar heen. De hoofdpersoon is een bestaande man, een krantentycoon. De film begint met zijn dood, waarna zijn levensverhaal wordt verteld. Geen logisch tijdverloop, verschillende perspectieven, soort documentaire. Kane komt overeen met William Hearst, hij biedt een vergoeding aan. Later laat hij de film boycotten door slechte recensies. Golden Age of Hollywood In 1927 kwam de film met geluid, die de Golden Age of Hollywood inleidde. Eindigt wanneer in de jaren 50 iedereen een tv heeft. Tijdens de GA is de Amerikaanse filmproductie in handen van een beperkt aantal grote filmmaatschappijen. Bioscoopketens en filmdistributie zijn ook in handen van deze studio s. Buitenlandse en onafhankelijke films krijgen zo weinig kans(studio system). De studio s bepalen ook wat er wel en niet op film mag, dit is vastgelegd in de production code. Geen seks, geen misdaad die loont, geen bespotting van religie. De Golden Age is ook het tijdperk van klassieke filmsterren. Ze hebben een contract bij de studio. Hun artiestennamen worden verzonnen. Alles draait om winst. Zo ontstaan genres met een vaste herkenbare verhaallijn. Western: goed en kwaad zijn duidelijk gescheiden, mannelijke held wint. Melodrama: een vrouw die liefde zoekt, die altijd word gevonden. Experimenten zijn uitzondering(citizen Kane). Batman Pagina 1 van 8

2 De televisie ontwikkelt zich snel tot het meest invloedrijke massamedium. Tv is anders dan de bioscoop, de loopt sneller weg en praat wat. Daarom ontwikkelt televisie een eigen taal met snelle afwisseling in korte blokken en cliffhangers(soap). Pycho Regisseur Alfred Hitchcock heeft een succesvol televisieprogramma met korte thrillers. Zijn inleidingen maken nieuwsgierig en de eindes zijn onopgelost. Na de reclame geeft Alfred nog een moralistische toelichting. Alfred gaat naar Hollywood als Europa s succesvolste regisseur. In Hollywood heeft de producent het laatste woord en dat bevalt Alfred niet. Hij begint zich eigen productiemaatschappij. Hij is een van de eerste filmauteurs, hij drukt als kunstenaar zijn eigen stempel op films. De film Psycho voldoet niet aan de production code, uitkledende vrouwen bijvoorbeeld. De vrouw wordt in het midden van de film vermoordt, dit spot met de code omdat elke logische verhaallijn ontbreekt. Rebel without a cause Mensen hebben de crisis van de jaren 30 doorstaan en de tweede wereldoorlog overleefd. Mensen zijn tevreden met een huis, een baan, een televisie, een net tuintje. Jongeren hebben dus volgens ouders geen recht om ontevreden te zijn. Toch gaan jongeren zich verzetten tegen de middenklasse waar ze uit komen om hun eigen identiteit te ontwikkelen. Mooi onderwerp voor films. De middle class wordt als oppervlakkig weggezet. In deze nieuwe films wordt ook method acting toegepast een speelstijl die is afgeleid van Stanislavski. Je speelt niet, maar je bent het personage. Dit past niet bij het oude star systeem waarbij de Hollywood acteurs een sterrenstatus hadden en zich buiten de set voorbeeldig moesten gedragen. Elvis Presley Voor de nieuwe generatie ontbreekt nog de juiste muziek. Elvis is een typische rebel without a cause. Ze nemen ballads op die gemengd worden met rhytm-and-blues. Hij wordt gezien als een witte jongen die als een zwarte jongen klinkt. Rhytm-and-blues is ritmisch en er wordt volop op gedanst. Het is zwarte muziek en wordt genegeerd door het witte publiek. Elvis doorbreekt barrière en er ontstaat rock- n-roll muziek, een mengvorm. Rock- n-roll wordt de muziek voor de blanke jeugd, Presley kan niet met de druk omgaan en kiest voor meer traditionele songs en een breder publiek. In plaats daarvan komt Chuck Berry. De heupbewegingen waren legendarisch en voor veel mensen schokkend. Chuck Berry vat de essentie van deze muziekvorm samen in zijn muziek en zijn tekst van het lied Rock n roll music. Later ook gecoverd door andere bands. West Side Story In het begin zenden Amerikaanse televisiestations vooral amusement shows uit. The Ford 50th Anniversary Show is een twee uur durende liveshow die zestig miljoen kijkers trekt. Het programma zendt veel medleys uit musicals uit. Het wordt uitgezonden vanuit het grote Center Theatre op Broadway. De filmindustrie heeft nadeel aan het massamedium, Broadway heeft juist zijn topjaren. Musicals worden populair door de televisie. De meest Pagina 2 van 8

3 vernieuwende musical is West Side Story (1957). Krantenberichten over raciale vechtpartijen zijn de aanleiding tot de moderne versie van Romeo en Julia. Zo n musical is ongekend. De dans, gemaakt door Robbins, wijkt af. Het verbeeldt wat de gangs op straat doen, hangen, treiteren en vechten enz. De makers komen erachter dat dans en muziek niet perse geschreven tekst nodig hebben. Na WSS kiest Broadway steeds vaker voor onderwerpen die ertoe doen. The Sound of Music is gebaseerd op de Tweede Wereldoorlog. This is tomorrow In 1956 maakt de Britse kunstenaar Hamilton een collage met de titel die klikt als een reclameslogan: Just what is it that makes today s homes so different, so appealing. De luxe wordt weerspiegeld in een stofzuiger met extra lange slang, een lamp met een Ford embleem, blikvlees, een bandrecorder. De collage is de poster voor een tentoonstelling en gaat de geschiedenis is als het boegbeeld van een nieuwe kunststroming, popart. Pop, als afkorting van popular, slaat op de keuze van onderwerpen uit de populaire massamedia. Hamilton vindt dat de media op iedereen grote invloeden uitoefent en dat een kunstenaar deze invloed niet zomaar kan negeren. Dada en het futurisme zijn voorlopers. Het is positieve Dada. De kunstenaar is als het ware een gebruiker van massamedia en kan hier ook weer aan bijdragen. Jeugdcultuur Voor zijn collage verzamelt Hamilton materiaal uit een stapel Amerikaanse tijdschriften. Een logische keuze, want in het naoorlogse Europa staat Amerika voor alles wat modern en appealing is. De verheerlijking van Amerika is in val alles te zien, van koelkasten tot kleding. The American Dream wordt vooral omarmd door de jeugd. De rock- n-roll komt overwaaien maar leidt tot veel protest. Er worden films verboden die met het thema te maken hebben. Loewy De ontwerpen van de nieuwe verpakking van het sigarettenmerk Lucky Strike is Loewy. Goede vormgeving is bepalend voor commercieel succes. (puntenslijpers, Coca Cola, Shell) Hij ontwerpt ook auto s voor de jongeren die zich met deze auto kunnen onderscheiden van de oudere generatie, heel gestroomlijnd. De stroomlijn wordt niet bepaald dor kennis van aerodynamica maar door de behoefte producten er snel en modern uit te laten zien, en dit laat hij terugkomen in al zijn ontwerpen, van koelkasten tot stofzuigers. The Factory De popart oefent aan het begin nog niet veel invloed uit op de beeldende kunst. Een schilderij of beeld is nog heel erg eigen gemaakt door de schilder. Dit maakt kunst minder toegankelijk voor breder publiek. Popart overbrugt die kloof door de massamedia als onderwerp te kiezen. Zo krijgt de kunst weer aandacht van het publiek. The Factory is het atelier van Andy Warhol, waar hij kunst produceert door gebruik te maken van afbeeldingen uit de massa media(elvis Presley). Hij maakt zeefrukken, zodat hij het portret eeuwig kan herhalen in verschillende kleuren. Voor Warhol maakt het niet uit of hij Elvis of soep afbeeldt. Warhol draait de heersende rollen om en wordt van consument een producent van massabeelden. Hij voorspelt dat de massamedia al snel geen eenrichtingsverkeer zal zijn, Pagina 3 van 8

4 iedereen krijgt zijn 15 minuten bekendheid. Blow-up Opblazen van stripplaatjes deze stijl gaat in tegen de traditie dat in de beeldende kunst een kunstenaar zijn eigen beeldtaal, stijl, handschrift ontwikkelt en zijn eigen emoties toont. Lichtenstein gebruikt de anonieme tekenstijl van strips en vergroot deze. Deze geleende stijl past niet bij het beeld van de kunstenaar op zoek naar zijn eigen beeldtaal om uitdrukking te geven aan zijn individuele zienswijze of emotie. De kunstenaar telt niet meer als individu. Het kopiëren van afbeeldingen levert onderwerpen op die voor iedereen herkenbaar zijn, vaak gestolen van the American Dream. Bierblikjes Vervreemding van het alledaagse speelt een grote rol in het werk van Johns. De achterliggende gedachte is om iets heel normaals tot kunst te verheven(urinoir), maar hij maakt er wel net iets anders van. Willem de Kooning ergert zich aan deze gemakkelijke kunst en maakt een opmerking. Waardoor Jasper Johns die omzet in een kunstwerk. Twee blikjes bier, maar wel met de geeigende kunstenaars materialen, brons en verf en op een sokkel. Beat De rock- n-roll is een tijdje niet meer populair maar komt weer terug in 1963 met The Beatles en the Rolling Stones(Engeland). De Britse muziek is simpel met onschuldige teksten. In de beginjaren verandert de muziek snel en er ontstaat een gevarieerde en moeilijk te definiëren stijl. Popmuziek wordt mede bepaald door uiterlijke kenmerken. Vooral het lange haar. De opkomst wordt versterkt door de uitvinding van een radio waarmee je overal kon luisteren. My Generation Er ontstaan subculturen. Er ontstaan rellen tussen fans van verschillende bands. De strijd tegen de oudere generatie is nog erger. The Who maakt van slopen een act. Ze slaan hun instrumenten tot puin. Hun kleding is een statement tegen de orde. Ze zijn vergelijkbaar met popart. De materialen, motieven en modellen worden op een andere manier gebruikt. Voor meisjes komt er de minirok. Sgt. Pepper The Beatles gooien hun nette image af, willen serieus genomen worden, maken echte kunst en vragen een popartkunstenaar een hoes voor hen te maken. Ze worden onderdeel van Sgt. Peppers Lonely Heart Club Band. Ze poseren [a la de nachtwacht] tussen poppen van madame Tussauds. De hoes wordt ontworpen door Blake. Alle songteksten staan afgedrukt. Het nummer Sgt. Pepper laat ook echt een ander geluid horen. Net als de hoes is het een collage, waarin allerlei invloeden zijn te horen, waaronder ook straatgeluiden. Bob Dylan Pagina 4 van 8

5 De song van Dylan wordt het lijflied van de burgerrechtenbeweging. Dylan is een Amerikaanse protestzanger. Zijn teksten zijn vaak depressief en cryptisch. Hij wil niet een soort heilige zijn en geeft zijn idioolrol op. Hij probeert zijn akoestische gitaar in te ruilen tegen elektronische begeleiding maar daar verliest hij fans mee. Hij doorbreekt de alleenheerschappij van de Britse pop. Hair Mede door Dylan klinkt er in de popmuziek steeds vaker protest. Er is sprake van verlangen en vertrouwen dat het in de toekomst allemaal beter wordt. De hippiecultuur komt opzetten. Love and Peace is een musical gemaakt door Rado en Ragni. Zij zetten zich met deze rockmusical af tegen de commerciële Broadwayproducties. In de musical wordt het protest tegen de oorlog die Amerika voert tegen Vietnam doorgeschemerd. In de filmversie zit meer verhaal. Woodstock Het Woodstockfestival gaat de geschiedenis in als het belangrijkste wapenfeit van de hippiebeweging. Woodstock was al bekend door de grote kunstenaarsgemeenschap(dylan). Confrontatie Joni Mitchell zingt erover, het illustreert de idealen van de hippies. Kenmerkend voor de mentaliteit van hippies is de vlucht uit de wereld op zoek naar een eigen paradijs. In Parijs gaat het er heel wat grimmiger aan toe. Daar protesteren jongeren ook, dit studentenprotest slaat om in rellen en stakingen. Onder de straatstenen ligt het strand. Actie en confrontatie spelen ook in het werk van kunstenaars een rol. Als reactie op het plaatsen van de Berlijnse Muur plaatst de Bulgaarse kunstenaar Christo een muur van olievaten in een straat in Parijs. Hij dwingt de Fransen een standpunt in te nemen over het IJzeren Gordijn waar hij als Bulgaar persoonlijk de nadelen van ondervindt. Wurggreep Toneelschrijver Fernando Arrabal vlucht van Parijs naar Spanje want daar regeert dictator Franco. Als kunstenaar kan hij daar niet werken. Het gewelddadig beperken van het vrijheidsrecht staat in zijn werk centraal. Op weg naar de voorstelling van Arrabal in een regie van Lodewijk de Boer wordt het publiek gegrepen en van elkaar gescheiden. Het publiek moet voelen hoe het is om in een wurggreep te worden genomen. (En zelfs de bloemen werden geboeid) Aktie Tomaat Jonge theatermakers en muziekmakers komen in opstand tegen het vastgeroeste bestel (vier grote theatergezelschappen die de dienst uitmaken). Twee studenten van de Amsterdamse toneelschool gooien in 1969 na afloop van De Storm (Shakespeare) met rotte tomaten. Maanden van discussie volgen. Het verwijt aan de toneelwereld is dat ze ondemocratisch en elitair zijn. Bij de grote gezelschappen is geen ruimte voor inbreng van de Pagina 5 van 8

6 acteurs zelf. De voorstellingen zijn ouderwets en niet actueel. Nederlandse schrijvers worden nauwelijks gespeeld. Enorme impact op de theaterwereld. De Gijsbreght van Aemstel is mede daardoor van het repertoire gehaald. Traditie was ieder jaar op 1 januari een voorstelling in de stadsschouwburg in Amsterdam. De notenkrakersactie opent ook een aanval op het Amsterdamse Concertgebouworkest. Vlakke vloertheater In 1962 wordt de Brakke Grond ingebouwd. De ruimte blijft leeg, er kan gespeeld worden op de vloer of op een variabel podium aangepast aan de voorstelling. Het publiek zit dicht op het speelvlak. Dit wordt nu het vlakke vloertheater genoemd. De naam ook voor een spelopvatting. Bij het vlakke vloertheater kan het publiek niet wegdromen. Allerlei vormen van experimenteel theater volgen. Locatietheater Vernieuwend toneel krijgt meer ruimte. Door subsidie ook meer kleinere gezelschappen. Als eerste gezelschap kiest BEWTH voor het spelen op locatie. Ze laten zich inspireren door de ruimte, de architectuur. Voor het Werktheater staat het bereiken en activeren van een breed publiek centraal. Op locatie spelen ze stukken die ontstaan zijn na improvisatie en discussie. Het doel is de actualiteit zichtbaar te maken en langere misstanden te lijf te gaan. De Meerpaal De Meerpaal is in Dronten gebouwd vanuit het idee dat de muren en drempels geslecht moeten worden om kunst uit haar elitair isolement te halen. Dit multifunctioneel cultureel centrum is bedacht en ontworpen door Frank van Klingeren. Burgers raakten meer bij elkaar betrokken. De inwoners zijn trots op hun cultureel ontmoetingscentrum en steken als vrijwilligers veel tijd in de Meerpaal. Musicaldans In de musicals op Broadway maakt de populaire podiumdans een snelle ontwikkeling door. De danseressen vormen een chorus line en doen als groep identieke pasjes die tijd van de revue. Balanchine zorgt ervoor dat de dans belangrijker wordt in de toneelwereld. Hij introduceert het klassieke en moderne ballet op het musicalpodium. Zijn dansen kenmerken zich door snelle bewegingen (heup en bekkenbewegingen). Van de dansers wordt nu vakmanschap verwacht, ze redden het niet meer op routine en moeten choreografieën leren, wat tot dan toe niet gebruikelijk is bij de musical. Belanchine speelt ook een rol bij de vernieuwing van het klassieke ballet. Hij kiest voor volkomen abstracte dans waarbij alle opsmuk is verdwenen en de tutu s worden vervangen door trainingspakken. Robbins gaat nog verder. In zijn musicals is er geen onderscheid meer tussen dansers en spelers. Hij is dus ook choreograaf, producent en regisseur. Fosse voegt aan de danstaal van Balanchine en Robbins jazzachtige dans toe. Pagina 6 van 8

7 Dansrage Gezelschapsdans is belangrijk voor de subculturen. Het verzet in rock- n-roll wordt geuit in de manier van dansen. Veel heupbewegingen, sensueel. Elvis Presley wordt Elvis de Pelvis(bekken). Nieuwe dansrage is de twist. Niet meer in paren, weinig lichaamscontact, sensueel. Vanaf 1965 wordt soul populair. Afro-Amerikaans en is ontstaan uit kerkzang plus rhytm-and-blues. Motown produceert het. De artiesten zijn netjes en de zang is ingestudeerd, de tekst is onschuldig. James Brown verzet zich tegen de braafheid. Zijn muziek met een repeterende bas krijgt de benaming funk(smerig). Disco Disco is met kopstemmen, meer beats. De rage begint bij homo s, kunstenaars en andere vrije geesten. Uiterlijk vertoon speelt een belangrijke rol. Waterloo De wederopstanding van de pop begint in jaar eerder wint ABBA met Waterloo het songfestival. Queen maakt symfonische rock. Stadionconcerten zijn hun specialiteit. Reggae Pop is niet langer alleen voor de jongeren. De reggae is wel exclusief, roots in Jamaica, immigrantenmuziek. De ritmische bas domineert met een voortdurend herhaald melodisch motief. Het klinkt hakkelend omdat de gitaar de tweede helft van iedere tel benadrukt. Bob Marley laat de reggae doorbreken. Hij streeft naar een revolutie waarbij woorden als spiritualiteit en gelijke rechten centraal staan. De overtuiging waarmee hij het rastageloof uitdraagt, maakt hem tot een held voor een subcultuur. Punk Een subcultuur die zich overal tegen verzet. Maar met een veel negatievere insteek. De maatschappij heeft je niets te bieden, je moet het allemaal zelf doen. Gescheurde kleren, veiligheidspelden. Schrijven een lied ter ere van het jubileum van de koningin, maar het is erg beledigend en grof. Punk is het tegenovergestelde van Disco. Postpunk Westwood maakt kleding voor de punks. Ze maakt de kleding zo dat het gewoon in de winkel verkocht kan worden. Vermenging van SM met punk. De Sex Pistols aangekleed door Viviene Westwood zijn het uithangbord van de Punk. Westwoord is nu een van de grootste modehuizen. De eerste punkbandjes bevrijden de Britse popmuziek uit de greep van de commerciële grote platenlabels. Er is weer ruimte voor jonge talenten. De negatieve ondertoon zet zich door in de New Wave. Nu veel minder agressief en meer gericht op de eigen uitzichtloosheid. Curtis is een new wave zanger. Erg negatieve en depressieve muziek. Clark neemt de dansen van de punk tot uitganspunt. Pagina 7 van 8

8 Pagina 8 van 8