BS Health Consultancy. Farmacieketen in transitie Analyse van het krachtenveld Groenekan, 1 oktober 2009

Transcriptie

1 BS Health Consultancy Farmacieketen in transitie Analyse van het krachtenveld Groenekan, 1 oktober 2009

2 Het vlindereffect Het vlindereffect speelt een belangrijke rol binnen de chaostheorie. Het draait er om dat kleine zaken binnen bepaalde gevoelige systemen grote gevolgen kunnen hebben. De naam is gebaseerd op een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugels van een vlinder in Brazilië maanden later een tornado in Texas zouden kunnen veroorzaken. Filmpje 2 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

3 Het preferentiebeleid van zorgverzekeraars is de katalysator voor een nieuwe ordening in de geneesmiddelenmarkt Omzetmutatie per werkzame stof van geneesmiddelen binnen het preferentiebeleid op jaarbasis, per 1 juni 2008 Zorgverzekeraars die het preferentiebeleid uitvoeren Omeprazol -67,9 * Simvastatine Alendroninezuur Paroxetine Amlodipine Pravastatine Enalapril Citalopram Tamsulosine -43,7-27,3-20,7-18,3-18,2-15,7-10,9-9,7 Overige Totaal -115,1-347, Omzetmutatie in miljoenen euro s Bron: Stichting Farmaceutische kengetallen; analyse BS Health Consultancy * Met uitzondering van de labels IZA-gemeenten en Cares 3 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

4 De rol van de zorgverzekeraar is sinds 2006 veranderd; van een administratie-declaratiegeoriënteerde organisatie naar diverse (nieuwe) rollen Verzekeraarsrol (polissen, premies, schadelastbeheer) Kwaliteitsbewaker (zorgverlening) Hoe deze transitie in te vullen? Regisseursrol (t.b.v. de overheid) Zorgbemiddelaars rol (richting vraagzijde) Zorginkoop- / Leveranciersrol (richting aanbodzijde) 4 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

5 Anno 2009 hebben de vier grootste zorgverzekeraars 90% van de verzekerdenmarkt in handen Marktverhoudingen Nederlandse markt voor zorgverzekeringen (2009) nichespeler of overnamekandidaat vier partijen van grote omvang Salland ONVZ- PNO De Friesland Menzis-Azivo CZ-Delta Lloyd UVIT Achmea-Agis Fortis ASR Zorg DSW & zekerheid 0,0X 0,2X 0,4X 0,6X 0,8X 1,0X = 1,5 miljoen verzekerden Relatief marktaandeel (marktleider = 1) Bron: BS Health Consultancy 5 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

6 Verhoudingen zullen voorlopig zo blijven door lage mobiliteit op de zorgverzekeringsmarkt; de laatste jaren is dit nog geen 5% (Verwachte) ontwikkeling van de mobiliteit zorgverzekerden in procenten In procenten Bron: BS Health Consultancy 6 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

7 Anno 2009 zijn er tussen zorgverzekeraars relatief weinig verschillen in prijs en klanttevredenheid Gemiddelde prijs en waardering dienstverlening per zorgverzekeraar 10,0 V1 - V11 = zorgverzekeraar 1 t/m 11 Waardering service ,0 8,0 7,0 V6 V5 V3 V7 V8 V11 V10 V9 V1 V2 V4 6, Bron: NIVEL; analyse BS Health Consultancy Gemiddelde prijs basisverzekering 2009 (incl. collectiviteitskorting) 7 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

8 Tegen deze achtergrond zullen zorgverzekeraars meer accent gaan leggen op de zorginkoop innovatieve zorginkoop Onderscheidend vermogen / rendement prijs Collectieve kortingen service Administratieve afhandeling Bereikbaarheid Klantenservice Huisartsenlijn goede zorginkoop Goede algemene prijs/kwaliteit verhouding Vernieuwing aanbod op doelgroepniveau Marktontwikkeling 8 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

9 Maar ook, omdat zorginkoop een kritische succesfactor is; circa 94% van de bedrijfskosten beslaan zorgkosten (schadelast) Globale opbouw winst- en verliesrekening zorgverzekeraars in Nederland (2007) Premies & bijdragen Omvang in miljoenen Procentueel* 100 Technisch resultaat Omvang in miljoenen -34 Procentueel* 0 - Zorgkosten Bedrijfskosten Omvang in miljoenen Procentueel* Omvang in miljoenen Procentueel* 94 Beheerskosten en overig Omvang in miljoenen Procentueel* * Ten opzichte van bedrijfskosten Bron: Vektis; analyse BS Health Consultancy 9 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

10 Circa 20% van de verzekerden (met name ouderen en chronisch zieken) genereren 85% van deze zorgkosten Aandeel zorguitgaven van verzekerdenpopulatie Procentueel aandeel in de totale zorguitgaven % van de verzekerden 20% van de verzekerden 100% van de verzekerden e 10% 2e 10% 3e 10% 4e 10% 5e 10% 6e 10% 7e 10% 8e 10% 9e 10% 10e 10% =Totaal Klassen van 10% van het totaal aantal verzekerden Bron: Vektis; analyse BS Health Consultancy 10 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

11 Deze groep van 20% bestaat vooral uit ouderen en chronisch zieken Snelst stijgende ziekte/aandoeningen tot 2025 en kosten op jaarbasis Toename ziekte/aandoening % Prostaatkanker 60% Longkanker Dikkedarm- en endeldarmkanker 40% Dementie Hartfalen Gezichtsstoornissen Diabetes Beroerte COPD Osteoporose 20% 0% Coronaire hartziekten Artrose = omvang kosten aandoening: 3000,- Aantal mensen met ziekte/aandoening Bron: RIVM; Ministerie van VWS; Analyse BS Health Consultancy 11 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

12 Gevolg: transitie zorginkoopafdeling: van oriëntatie op verstrekking /product naar doelgroepgericht en ketenregie Huidige structuur zorginkoop Toekomstige structuur zorginkoop ±1 fte zorginkoper op verzekerden Per inkoper wordt 60 miljoen ingekocht! Ratio aantal zorginkopers per verzekerde Zorginkoop Zorginkoop Inkoop Ziekenhuiszorg Inkoop Farmacie Inkoop Huisartsenzorg Inkoop hulpmiddelen Inkoop Diabeteszorg Inkoop COPD zorg Inkoop Reuma zorg. Meer ketenzorg Meer cure én care integraal Meer gebruik van zorgstandaarden Business case georiënteerde handelswijze Onderlinge en in-company samenwerking o.b.v. doelgroepenbeleid: klantketens 12 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

13 Zorgverzekeraars zoeken naar nieuwe rollen om zorgaanbieders en verzekerden te sturen Rollenmatrix van zorgverzekeraars Actief? naar zorginkoopmarkt Inkoper Administrateur Regisseur Zorgadviseur Passief Passief naar de verzekeringsmarkt Actief Bron: Nyenrode Business Universiteit; analyse BS Health Consultancy 13 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

14 Zorgverzekeraars worden wel actiever richting verzekerden Voorbeelden van keuzeondersteuning door zorgverzekeraars Mate van keuzeondersteuning door zorgverzekeraar Passief Actief Vergelijkingswebsite Zorgbemiddeling Kwijtschelden verplicht eigen risico Gericht contracteren Bron : CZ; Univé; Achmea; Menzis; analyse BS Health Consultancy 14 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

15 en ook steeds actiever richting zorgaanbieders Voorbeelden van sturingsgebieden van zorgverzekeraars t.a.v. geleverde zorg Medische kwaliteit Medische kwaliteit Medische kwaliteit Prijs Service / klantgerichtheid Prijs Service / klantgerichtheid Prijs Service / klantgerichtheid Bron : Tracey & Wiersema; analyse BS Health Consultancy 15 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

16 Vertrekpunt voor de zorginkoopstrategie is de verdeling van zorgkosten naar verstrekkingen Procentuele schadelast zorgverzekeraar naar verstrekking (2008) 2% 1% 2% 0% 12% 7% 4% 2% 53% Ziekenhuiszorg en specialisten Farmaceutische hulp GGZ Huisartsenhulp Hulpmiddelen Tandheelkundige hulp Paramedische hulp Ziekenvervoer Kraamhulp en verloskundige hulp Overig 17% Bron: Vektis; analyse BS Health Consultancy 16 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

17 in combinatie met (toenemende) risicodragendheid Nacalculatie vijf deelbudgetten zorgverzekeraars binnen de risicoverevening over 2009 in miljarden euro s Nacalculatie Vaste ziekenhuiskosten 100% 3,3 3,7 Variabele ziekenhuiskosten 40% Kosten van B-DBC s 15% Overige prestaties incl. extramurale farmacie 0% 11,5 9,3 Kosten van de GGZ 100% 3,8 Bron: Vektis; Min VWS; analyse BS Health Consultancy 17 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

18 Hoe zou u in onderstaande matrix de verstrekking huisartsenzorg en farmaceutische hulp uit de basisverzekering (ZVW), vanuit zorgverzekeraarsperspectief positioneren? Verstrekkingen ZVW 1. 1 Farmaceutische hulp 2. 2 Huisartsen Hoog Aandeel totale zorgkosten Laag Laag Toeleverrisico Hoog 18 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

19 Ten aanzien van de strategische producten is de primaire zorginkoopstrategie met name gericht op het nastreven van partnerships Inkoopportfoliomatrix van Kraljic toegepast naar verstrekkingen Hefboomproducten Doel: Maximaal gebruik maken van competitiviteit in de markt Beleid: Concurrentie benutten Hoog Sterk beïnvloedbaar Redelijk beïnvloedbaar Ziekenhuiszorg B-segment GGZ Matig beïnvloedbaar Lastig beïnvloedbaar Ziekenhuiszorg A-segment Farmacie specialité Strategische producten Doel: Creëren van planmatige samenwerking en wederzijdse betrokkenheid Beleid: Partnership Aandeel totale zorgkosten Farmacie generiek Monczorg Paramedisch Huisartsen Routineproducten Doel: Prijsconcurrentie Beleid: Met minder leveranciers meer doen Laag Laag Hulpmiddelen Zittend vervoer Geboortezorg Toeleverrisico Ambulancevervoer Hoog Knelpuntproducten Doel: Veilig stellen toelevering Beleid: Creëren voorkeurspositie bij leverancier 19 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

20 De relaties tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders worden in de praktijk intensiever Partnershipgroeimodel (Rozemeijer) Hoog Integreren Intensiteit van de relatie Involveren Partnering Rationaliseren Laag Erkennen Hoog Aantal leveranciers Gering Erkennen: aanwijzen van zorgaanbieders voor verzekerden; Rationaliseren: op basis van grondige analyses komen tot een sterk gereduceerd aantal best-in-class zorgaanbieders; Partnering: uitfilteren van de besten en stroomlijnen en verbeteren van de relatie met deze best-in-class zorgaanbieders; Involveren: vroegtijdig betrekken van zorgaanbieders bij de (gezamenlijke) ontwikkeling van nieuwe producten, dienstverlening en zorgprogramma s; Integreren: het samengaan van de organisaties van de zorgaanbieder en zorgverzekeraar 20 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

21 Ontwikkelingen leiden tot andere relaties binnen de farmacieketen Inkoopfunctie via apotheker en groothandel Farmaceutische industrie Groothandel Apotheek Patiënt Bijvoorbeeld Vast bedrag per patiënt IDEA-model Achmea/Agis Zorgverzekeraar Huisarts Groothandel, apothekers buiten spel (nieuwe model) Groothandel Apotheek Patiënt Farmaceutische industrie Bijvoorbeeld Aanbesteding (pref. beleid) Direct contract Bron: IMS; analyse BS Health Consultancy Zorgverzekeraar Huisarts 21 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

22 Herdefiniëring van het businessmodel is om meerdere redenen noodzakelijk: balans in productenportfolio farmaceuten staat onder druk Farmaceutische ondernemingen die patenten verliezen in $ mrd en als % farma-omzet tussen 2008 en Waarde aflopende patenten in $ mrd ,0 36% 14,2 37% 11,0 39% Pfizer GSK Sanofi- Aventis 10,1 34% Astra Zeneca 7,6 7,3 32% Merck & Co 6,4 29% 36% Novartis Eli Lilly 6,0 31% Bristol M.B. 4,1 16% Johnson & J. als % farma-omzet 3,2 2,7 17% 9% Wyeth Roche Bron: Financieel Dagblad; analyse BS Health Consultancy 22 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

23 Niet lopen patenten af, ook is sprake van een minder gevulde pijplijn met nieuwe geneesmiddelen, waarvan het verzilveren moeilijker wordt Aantal nieuw moleculaire entiteiten voor het eerst geïntroduceerd wereldwijd ( ) Bron: Europese Commissie; analyse BS Health Consultancy 23 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

24 Aan de ziekenhuiszijde neemt het aantal zelfstandige behandelcentra (ZBC s) sterk toe. Vooral de planbare, electieve ziekenhuiszorg Ontwikkeling aantal afgegeven vergunningen/ toelatingen ZBC-locaties* Percentage ZBC s* per specialisme (B-segment) Oogheelkunde 23 Heelkunde 23 Dermatologie 23 Plastische chirurgie 22 Orthopedie KNO Inwendige geneeskunde Gynaecologie Overig * Per 1 januari 2006 worden ZBC s Instelling voor medisch-specialistische zorg (IMSZ) genoemd Bron: NZa; RIVM; analyse BS Health Consultancy Procent 24 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

25 De contractprijzen van ZBC s zijn aanzienlijk lager, echter de omzet van ZBC s is nog klein in verhouding met de andere aanbieders Prijsniveau contractprijzen per type aanbieder 2006 in B-segment Verdeling totale kosten ziekenhuiszorg 2006 Prijsniveau ,9 99,2 77,8 1% 7% Algemene ziekenhuizen Academische ziekenhuizen ZBC s Categorale en overige instellingen 60 17% 75% Academische ziekenhuizen Algemene ziekenhuizen ZBC s Bron: NZa; CVZ; analyse BS Health Consultancy 25 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

26 Naast de opzet van ZBC s sluiten ziekenhuizen onderlinge samenwerkingsverbanden en inkoopcombinaties om kosten te reduceren en countervailing power te ontwikkelen A-12 hospitals Regionale Inkoop Noord Holland (RIN) Federale Vereniging van topklinische ziekenhuizen Elkerliek Ziekenhuis cooperate with Clinic Partner, a German buying agent for hospitals 26 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

27 Op zorginhoud specialiseren ziekenhuizen zich in toenemende mate en kiezen een eigen profiel Specialisatie ziektebeelden Centre of Excellence Het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis heeft als doelstelling de ziekte kanker te bestrijden dmv patiëntenzorg, research en onderwijs Een groep investeerders onder leiding van Zernike Group steekt 200 mln in een nieuw ziekenhuis in Boxmeer voor kankerbehandeling Havenziekenhuis Algemeen ziekenhuis met een specialisatie in Tropenziekten Specialisatie op techniek Rugkliniek Iprenburg is een gespecialiseerde rugkliniek, met als speciaal aandachtsgebied de endoscopische herniachirurgie de zogenaamde P.T.E.D.-techniek Sint Maartenskliniek Ziekenhuis dat volledig gespecialiseerd is in houding en beweging. Het Oogziekenhuis Rotterdam Zelfstandige oogziekenhuis en fungeert als topzorginstituut voor oogheelkundige zorg. Specialisatie op sector Vitalys Bedrijvenkliniek Onafhankelijk centrum, ontstaan vanuit de Alysis Zorggroep en werken hoofdzakelijk in opdracht van werkgevers, bedrijfsartsen en casemanagers Helende Hellingen Orbis medisch en zorgconcern heeft onder de naam Helende Hellingen een (luxe) herstel- en vitaliteitsarrangement Bron: websites; analyse BS Health Consultancy 27 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

28 Ook gedwongen door de ontwikkeling richting prestatie-beloning (payfor-performance / P4P), omdat prestaties transparanter worden Menzis Topzorg Op 1 oktober 2008 is Menzis gestart met TopZorg voor de operatieve behandeling van vijf aandoeningen (borstkanker, staar, spataderen, liesbreuk en meniscus). De ziekenhuizen en ZBC s zijn beoordeeld op criteria ten aanzien van medische kwaliteit, snelheid van diagnostiek en behandeling en informatievoorziening. De ziekenhuizen met het TopZorg-predikaat zijn voorkeurziekenhuis en genieten prijsvoordelen. Sterftepercentage na beroerte in 2006 (hemorragisch CVA) Patiënten 65 jaar en ouder Bron: Menzis; IGZ; analyse BS Health Consultancy 93 ziekenhuizen 28 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

29 Anderzijds proberen ziekenhuizen meer de regierol te pakken, onder andere in de lokale farmacie Poliklinische apotheken Ontwikkeling aantal poliklinische apotheken Poliklinische apotheken zijn zelfstandige apotheken die gevestigd zijn in het ziekenhuis en extramurale farmaceutische zorg leveren. Verder biedt de poliklinische apotheek (voorlichting bij) specialistische farmaceutisch zorg bij kanker, nieraandoeningen en diabetes. Verschillende ziekenhuizen kiezen er voor om haar eigen ketenpartners op te zoeken en daarin te investeren. Dit zijn met name gezondheidscentra en in mindere mate zelfstandige openbare apothekers Cijfers aanwezig Verwachting NVZ en NVZA Bron: NVZ; NVZA; DGV; Interviews; analyse BS Health Consultancy 29 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

30 Het krachtenveld van de (apotheekhoudende) huisartsenzorg verandert; meer nieuwkomers en groterte invloed zorgverzekeraar, patiënt 5-krachtenmodel Porter (apotheekhoudende) huisartsenzorg 2009 Redelijk Toekomst Groot Nieuwkomers Internetapotheken Poliklinische apotheken Zorggroepen 2009 Redelijk Toekomst Klein 2009 Klein Toekomst Redelijk 2009 Redelijk Toekomst Groot Leveranciers Farmaceutische industrie en groothandel zijn zoekende naar hun toegevoegde waarde Onderlinge rivaliteit (AH) Huisartsen staan meer open voor nieuwe inschrijvingen; Toename dienstverlening met o.a. 1 ½ lijnzorg Afnemers Meer invloed zorgverzekeraars op voorschrijfgedrag en verwijsgedrag. Toename mondige en kritische patiënten 2009 Klein Toekomst Klein Substituten Verwijzing door bedrijfsartsen nog beperkt Bron: analyse BS Health Consultancy 30 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

31 Voorgenomen beleid en ontwikkelingen brengen u in een sterke positie (Beleids)ontwikkeling Unique Selling Point (USP) Keten-DBC Initiator van de keten Zorggroepen Hoofdaannemer / regievoerder Zorgservice Apotheek & Zorg onder 1 dak Substitutie 1 e 2 e lijn Aantrekkelijke partner zorgverz. Functionele bekostiging Patiëntrelatie 31 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

32 De toegenomen dynamiek biedt u de mogelijkheid als apotheekhoudende huisarts verschillende rollen te kiezen Rollenmatrix apotheekhoudende huisartsen Actief naar zorginkoopmarkt Preferred provider / partner Behandelaar en verstrekker geneesmiddelen? Hoofdaannemer zorgketen- programma s Zorgadviseur & coach goed medicatiegebruik Voorbeelden t.a.v. zorgketenprogramma s: Diabetes COPD Passief Passief naar de zorgverleningsmarkt Actief 32 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

33 De apotheekhoudende huisarts is de winnaar van morgen!? Waarbij de inzet van een zorginnovatievoucher u kan helpen om deze positie in te nemen, door deze aan te vragen voor bijvoorbeeld: Uitwerking van plannen om samen met andere aanbieders een zorggroep op te zetten, of Voor het laten uitzoeken van hoe de COPD-zorg anders georganiseerd kan worden. Etc. Voucher 33 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy

34 Voor meer informatie BS Health Consultancy Drs. Paul van den Broek MBA Prinsesselaan BV Haarlem The Netherlands Mobiel: + 31 (0) paulvandenbroek@bshealth.nl Fax: + 31 (0) Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen 1 oktober 2009 BS Health Consultancy