Zoönosen & de afweer Cécile van Els Centrum Infectieziektebestrijding Centrum Immunologie voor Infectieziekten en Vaccins Afdeling Immuun Mechanismen
|
|
|
- Bruno de Vos
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Zoönosen & de afweer Cécile van Els Centrum Infectieziektebestrijding Centrum Immunologie voor Infectieziekten en Vaccins Afdeling Immuun Mechanismen
2 Belangenverstrengeling Mogelijke relevante relaties Sponsoring en onderzoeksgeld (1) Sponsoring en onderzoeksgeld (2) Project Bedrijfsnaam Periscope Sanofi Pasteur SA GlaxoSmithKline Biologicals SA Target to B! Acerta Pharma BV Pfizer BV Janssen Vaccines & Prevention BV Honorarium, aandeelhouder of anders n.v.t. geen 2
3 T cel immunoloog Samenspraak tussen antigeen Evaluatie van de aanwezigheid en presenterende cellen en T effectiviteit van T cellen gericht tegen cellen verschillende pathogenen in perifeer bloed van personen na infectie, vaccinatie of dragerschap Neefjes J et al, 2011 Nat Rev Imm pp623 3
4 Inhoud Immuunsysteem en afweer Vroege-late immuunrespons Patroon herkenning receptoren T cel immuniteit, balans en regulatie Factoren die variatie in de afweer beïnvloeden Zoönosen Pathogeen gastheer interactie Immuun evasie en regulatie Vaccinontwikkeling Conclusies 4
5 Immuunsysteem Aangeboren, vroeg, patronen Aangepast, langzaam, specifiek, geheugen Dranoff G, Nat Rev Cancer, 2004, pp11 5
6 Patroon herkenning door de aangeboren afweer Pattern Recognition Receptoren (PRR s): TLR s (Toll like receptoren) NOD1 and 2 (Nucleotide-binding oligomerization domain-containing proteins 1 and 2) NLRP s (Nucleotide-binding oligomerization domain, Leucine rich Repeat and Pyrin domain containing proteins) CLR s: DC-SIGN, Dectins, Galectin, MR (Suikerbindende lectines) Liganden: PAMP s (pathogeen geassocieerde moleculaire patronen) DAMPs (danger geassocieerde moleculaire patronen) 6
7 Patroon herkenning en activatie DC 2018, Rogero MM, Calder PC, Nutrients, vol 432, doi: /nu Dendritische cel (DC) Veranderde genexpressie (pro-)inflammatoire respons antigeen opname en presentatie costimulatie aangeleerde immuunrespons (T cellen) 7
8 PAMP-afhankelijke aansturing Th cel respons Walsh KP et al, Trends in Imm, 2013, pp521 8
9 Activatie en respons antigeen specifieke Th cel CD4 T cells Badovic V et al Nat Imm, 2003 Neefjes J et al, 2011 Nat Rev Imm pp623 Steinman RM. Nat Med13, 2007, pp1155 Hulp aan B cel respons (affiniteit maturatie, klasse switch) Hulp aan CD8 T cel respons Cytokine prodruktie (potentiering en recrutering fagocyten en neutrofielen) Cytotoxie van APC 9
10 Variatie in de effectiviteit van de afweer Distributies van belangrijkste immuun cel populaties (Stanford cohort n = 398 gezonde volwassenen) 10
11 Genome Wide Association Studies Knight J, Trends in genetics, 2013, pp74 11
12 Genetische maar vooral niet-genetische factoren 77% van immuun variatie gedomineerd en 58% bijna geheel bepaald door nieterfelijke invloeden Met stijgende leeftijd divergeren genetisch identieke tweelingen in hun immuun respons door toename in cumulatieve nvloeden van buiten af Niet-erfelijke invloeden inter-afhankelijk Cytomegalovirus infectie heeft een grote invloed op de immuun variatie infectie geschiedenis Brodin P, Cell 2015, pp37 12
13 Leeftijd en doorgemaakte infecties Older individual Biological age CMV+ Younger individual Chronological age 13
14 Microbieel exposoom Immuun activation 14
15 Milieu-gerelateerd exposoom 24/7 epigenomics 15
16 Effectiviteit immuunrespons tegen pathogenen Immuun falen Immuun respons Immuun bescherming Immuun pathologie Immuun onderdrukking Aanpassing aan immune host 16
17 Fatale zoönotische virus infecties bij de mens Mechanismen: Ebola virus, 11,000 deaths HIV: Chronische pleiotropische immuun activatie Ebola (VP35), Lassa (NP), SARS (CoV NSP1), IAV (NS1): block IFNa respons Ebola: cytokine storm Bean AGD et al, Nat Rev Imm 2013, pp 851 WHO Response team, N Engl J Med 2016; 375:
18 Verloop zoönotische infecties Gastheer Verloop Natuurlijk reservoir Asymptomatisch Niet-lethaal Intermediair (gedomesticeerde dieren) Matig tot ernstig Spill-over gastheer (mens) Ernstig Lethaal Bean AGD et al, Nat Rev Imm 2013, pp
19 Th1/Th2 balans in zoönotische infecties Agnone A et al, 2012 Clin and Dev Immunology, ID
20 Th2 en/of Treg stimulatie Helminthen APC Helminth antigenen Allergiën Chronic infections IL-5 Th2 IL-10, TGF-β T Reg IL-4 Regulatory T cells CD4+CD25+FOXP3+ INF-γ Autoimmuun ziekten B cell IgE, IgG4 Elena Pinelli et al: -Front Immunol 2018 Jan 24;9:11. -J Immunol Res
21 Immuun modulatie en Th1/Th2 balans Voorbeelden interacties: Echinococcus multilocularis: Ernst ziekte afhankelijk van balans tussen Th1 immuniteit (beschermend) en tolerantie T. gondii: sterke CD8+ T cel respons (IFNg) maar tolerantie in pasgeborenen Leishmania: ->Th1 Brucella: in macrofagen, Vg9Vd2 innate T cellen, maken TNFa en IFBg, en zijn CD1 en glycolipid specifiek Agnone A et al, 2012 Clin and Dev Immunology, ID
22 Manipulatie autofagie Mechanismen tot chronische survival: Brucella: Blokkeren autolysosomale fusie Coxiella: Vertragen autolysosomale fusie Listeria Inhibitie initiatie autofagocyterende machinerie Toxoplasma: inductie autofagie (nutrienten) Skendros P et al, 2012 Clin and Dev Immunology, ID
23 Blootstelling aan endotoxines Bp 2017 Ege, Ann Am Thorac Soc (Supplement_5):S348-S353 Brummelman J, et al.infect Immun Jan;83(1): Zariri A, et al. Exp Rev Vaccines pp861 23
24 Protective lifestyle? 2017 Lambrecht B. Nat Immunology, pp
25 Vaccinontwikkeling i) Formulering & hulpstoffen Vroege/brede bescherming aangeboren * i) PAMPs /DAMPs Vaccinatie ii) Antige(n)en initieren, amplificeren, sturen aangeleerd Late/specifieke bescherming Bacteriele & Virale infectie ii) Antige(n)en Geheugen en Correlaten van Bescherming Snelheid/specificiteit 25
26 Strategisch Programma RIVM
27 Conclusies Aangeboren en aangeleerde afweer werken samen Herkenning PAMPs en DAMPs door cellen van het aangeboren afweer systeem speelt een belangrijke rol bij de initiatie en aansturing van de immuun respons Th cel immuniteit en de Th1/Th2/Treg balans daarin is van belang voor de effectiviteit van de immuun respons Genetische maar vooral niet-genetische factoren (exposoom) gedurende het leven bepalen de variatie in de immuun respons Infecties met zoönotische agentia verlopen vaak heftiger in intermediaire/spill-over host Er treedt immuun modulatie op, dit kan positieve en negatieve gevolgen voor de gastheer hebben (Th1/Treg belangrijk) Zowel kennis over PAMPs als antigenen is van belang voor vaccinontwikkeling 27
28 Samenwerking RIVM/IIV: Martijn van de Garde Martien Poelen Maxime Duijst Jacqueline van Gaans Nora Lambert Betsy Kuipers Elena Pinell Nynke Rots Debbie van Baarle IntraVacc: Larissa van der Maas Hugo Meiring Joost Uittenbogaard Pertussis research Periscope partners Klinische studies: Immfact OKIDOKI ILI Deelnemers (en ouders) Studieverpleegkundigen Team uitvoering Team biomaterialen en assays Pneumococcal research University Greifswald (Ger) Franziska Voß Sven Hammerschmidt University Cordoba(Es) Manuel Ortega Rodriguez Monash University, Melbourne (Aus) Jamie Rossjohn Hugh Reid Jan Petersen University Cardiff (Wales) Kristin Ladell David Price 28
29 Vragen? 29
Basisprincipes tumorimmunologie
Basisprincipes tumorimmunologie Joost Lesterhuis Afd. Medische Oncologie en Tumor Immunologie Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences Het afweersysteem beschermt tegen kanker Risico op kanker neemt
in de route kunnen activeren. Een groep van enzymen die ook deel uitmaken van deze cascade zijn de mitogen-activated protein kinases (MAP kinases).
Samenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 1 geeft een algemene introductie tot de immuunresponsen die worden opgewekt door helminthen; wormen, waarvan de meeste soorten parasitair zijn. Twee typen zijn te onderscheiden:
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het menselijke lichaam kan zich op vele manieren goed beschermen tegen binnendringende ziekteverwekkers. Hierbij speelt het immuunsysteem een zeer belangrijke rol. Het immuunsysteem
Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29019 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ariotti, Silvia Title: Function and behavior of CD8+ T cells in the skin Issue
READER. Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting
READER Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting ACHTERGRONDINFORMATIE: PATHOFYSIOLOGIE Pro- inflammatoire en anti-inflammatoire respons Sepsis is de systemische respons van de
De immunologische achtergrond van orale tolerantie. Femke Broere Assistant professor
De immunologische achtergrond van orale tolerantie Femke Broere Assistant professor Artritis (Osteo)artritis Slijtage? Immunologisch? Christopher B. Little & David J. Hunter Nature Reviews Rheumatology
Nederlandse samenvatting
171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33005 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Vos van Steenwijk, P.J. de Title: Immunology and immunotherapy of high grade cervical
Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog
Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog j.vanmontfrans@umcutrecht.nl Disclosure slide Research sponsors Stichting Vrienden van het WKZ
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40898 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Elis, A.S. Title: Identification of therapeutic targets and antisense oligonucleotide
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19067 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Meevissen, Moniek Hubertina Joanna Title: Schistosoma mansoni egg glycoproteins
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.
De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis
De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis Marieke Sanders, PhD student Lab. Immunogenetica & Kinderinfectieziekten VUmc Servaas Morré & Marceline van Furth
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42996 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Gram., A.M. Title: Mechanisms of immune evasion in Epstein-Barr virus infection
Parijs is nog ver. (Zoetemelk)
Parijs is nog ver (Zoetemelk) Summary Samenvatting samenvatting 191 samenvatting De mensheid is in voortdurende interactie met al dan niet pathogene micro-organismen en de evolutie heeft vooral geselecteerd
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40905 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ateba Ngoa, U. Title: The effect of parasitic co-infections on immune responses
Nederlandse samenvatting
6 78 Nederlandse samenvatting Colon kanker Colon (dikke darm) kanker is één van de meest voorkomende kankers en is de tweede doodsoorzaak door kanker in geïndustrialiseerde landen. Het voorstadium van
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45885 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kersten, K. Title: Pulling the strings on anti-cancer immunity Issue Date: 2017-02-07
Nieuwe inzichten in de Immunologie
Nieuwe inzichten in de Immunologie Huub F.J. Savelkoul Allergie Consortium Wageningen Celbiologie en Immunologie Wageningen Universiteit huub.savelkoul@wur.nl Functies van het immuunsysteem Het totale
Immunologische transitie van de neonaat.
Immunologische transitie van de neonaat www.huidziekten.nl D.H. Visser, 28 januari 2015 Wereldwijd sterven 3000 neonaten per dag als gevolg van een infectie Lawn JE et al. Lancet 2005 30-50% van de prematuren
Immunologische aspecten van hiv-infectie
Immunologische aspecten van hiv-infectie Hiv en aids, de multidisciplinaire aanpak ITG Antwerpen woensdag 19 april 2017 Patrick Lacor Interne geneeskunde-infectiologie Aids-referentiecentrum UZ Brussel
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Appendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Behorende bij het proefschrift: Regulation of T cell responses in atherosclerosis Hart- en vaatziekten zijn ondanks het vele onderzoek en de verschillende cholesterol en bloeddruk
Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden De rol van dendritische cellen in de afweerreactie tegen infecties Het immuunsysteem is in de loop van de evolutie
143 Lymfatische filariasis is een door muggen overgebrachte ziekte die wijdverbreid voorkomt in de tropen en subtropen. Hoewel de prevalentie niet hoog is, tonen gegevens van het Indonesisch ministerie
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting EJA van Wanrooij Hart en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de westerse wereld. De onderliggende oorzaak van infarcten en beroertes
C-type lectin signaling in dendritic cells: molecular control of antifungal inflammation Wevers, B.A.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) C-type lectin signaling in dendritic cells: molecular control of antifungal inflammation Wevers, B.A. Link to publication Citation for published version (APA): Wevers,
Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Allergie, astma, mycobacteriën en Nramp1. Astma is een een chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van de luchtwegen en door overgevoeligheid van de luchtwegen
University of Groningen. Experimental studies on dietary fibers Sahasrabudhe, Neha Mohan
University of Groningen Experimental studies on dietary fibers Sahasrabudhe, Neha Mohan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.
Vrouw zijn maakt het verschil
Vrouw zijn maakt het verschil Wat is er anders in de vrouwlijke en mannelijke immuniteit? Prof dr Maikel Peppelenbosch - Goede herinneringen aan Utrecht: gestudeerd en gepromoveerd - Vrolijke herinneringen
Flavivirus serologie. Jean-Luc Murk, arts-microbioloog
Flavivirus serologie Jean-Luc Murk, arts-microbioloog Flaviviridae POWV TBEV Mogelijk grootste Familie onder de virussen ZIKV SLEV WNV MVEV Virus taxonomy 9 th ed 2012 Flaviviridae Zika virus Kunjin virus
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het menselijk lichaam heeft het maagdarmstelsel de belangrijke taak om het voedsel te verteren en voedingsstoffen tot zich te nemen. Om deze functie uit te voeren bestaat het
Voeding en personalized prevention
Voeding en personalized prevention Dr. Simone G.J. van Breda Afdeling Toxicogenomics, Universiteit Maastricht 17 mei 2018. Inhoud Personalized nutrition Het meten van gezondheid in relatie tot voeding
Op weg naar immuun interventie in MS. Nederlandse samenvatting
Op weg naar immuun interventie in MS Nederlandse samenvatting Multiple sclerosis en de rol van αb-crystalline Multiple sclerosis is een chronische ontstekingsziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS),
Immuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nederlandse samenvatting voor leken
Nederlandse samenvatting voor leken Effecten van siaalzuur op immuniteit Het immuunsysteem bestaat uit een complex netwerk van cellen die als doel hebben het lichaam te verdedigen tegen aanvallen van binnendringende
DC-SIGN + cellen een rol spelen in de opruiming van dode thymocyten uit de cortex van de humane thymus (Hoofdstuk 2). De co-expressie van het
: Hematopoietische antigeen presenterende cellen in de cortex van de humane thymus: Aanwijzingen voor een rol in selectie en verwijdering van apoptotische thymocyten. Het immune systeem van (gewervelde)
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hende, Muriel van den Title: Human papillomavirus clade A9 specific cellular immunity
1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?
//0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local
Centrum Immunologie van Infectieziekten en Vaccins
Centrum Immunologie van Infectieziekten en Vaccins Het centrum Immunologie van Infectieziekten en Vaccins (IIV) is het kenniscentrum op het gebied van immunologie en vaccinologie. IIV adviseert de overheid
Contributions of CD27 and relatives to the specific immune response Hendriks, J.A.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Contributions of CD27 and relatives to the specific immune response Hendriks, J.A. Link to publication Citation for published version (APA): Hendriks, J. A. (2004).
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47911 holds various files of this Leiden University dissertation uthor: Jolink, H. Title: Human T-cell responses to spergillus fumigatus: In healthy individuals
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx The Role of Regulatory T cells in Kidney Transplantation Promotie: 17 december 2009 Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Promotor: Prof. dr. W. Weimar Co-promotor:
Immuuncompetentie. VDI-1 Huub Savelkoul. Immuuncompetentie
Immuuncompetentie VDI-1 Huub Savelkoul Immuuncompetentie Definitie Ontwikkeling sterk gereguleerd en actief immuunsysteem op jonge leeftijd Effectieve reactie op infectieuze antigene stimuli en tolerantie
Citation for published version (APA): de Wit, J. (2012). B and T cell crosstalk in anti-bacterial immune responses Amsterdam
UvA-DARE (Digital Academic Repository) B and T cell crosstalk in anti-bacterial immune responses de Wit, J. Link to publication Citation for published version (APA): de Wit, J. (2012). B and T cell crosstalk
Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Het menselijke Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) is wereldwijd oorzaak nummer 1 van virale luchtweginfecties bij kinderen. In de geïndustrialiseerde wereld
Nederlandse samenvatting, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications
, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications Nederlandse samenvatting Respiratoir syncytieel virus (RSV, beter bekend als het RS-virus) is bij zuigelingen de meest voorkomende oorzaak van ernstige
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Inleiding. Chapter 11. Achtergrond en doel van het onderzoek
Chapter 11 Inleiding Achtergrond en doel van het onderzoek Kanker is na hart en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 70.000 mensen kanker vastgesteld
Aangeboren afweerreacties bij (myco) bacteriële meningitis
Aangeboren afweerreacties bij (myco) bacteriële meningitis Innate immune responses in (myco) bacterial meningitis G.Th.J. van Well Samenvatting Op 18 juni 2012 promoveerde dr. G.Th.J. van Well, kinderarts-infectioloog/immunoloog
Chapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Vulvaire intra-epitheliale neoplasie (VIN) is een relatief weinig voorkomende afwijking aan de schaamlippen met vaak een langdurig beloop en recidiverend karakter. VIN is een voorstadium
Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom Willemijn Theelen
Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom 15-06-2017 Willemijn Theelen w.theelen@nki.nl Risicofactoren Longcarcinoom Roken in 90% de oorzaak Passief roken : 1,2-1,3 x verhoogd
Molecular mechanisms of dengue virus infection Flipse, Jacobus
Molecular mechanisms of dengue virus infection Flipse, Jacobus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 199 De huidige consensus over gezonde voeding is dat voldoende dagelijkse inname van voedingsvezel kan beschermen tegen het ontwikkelen van verschillende Westerse ziekten. De precieze
NEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben
Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling
Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik M J van den Bent Neuroloog Kanker: een ziekte van het DNA? Eiwitten dragen de functies van cellen DNA zorgt
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: O Flynn, Joseph Title: Properdin-dependent activation and control of immune-homeostasis
Tentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004
Thema 2.1: Infectie- en Immuunziekten Tentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004 Tentamencoördinator mw. Dr. I. Bakker Tentameninformatie Het tentamen bestaat uit 68 vragen, waarvan 53 gesloten en
Voeding en opbouw en functie hersenen
Voeding en opbouw en functie hersenen Opbouwhersenenmet koolhydratenen vetten(omega-3 vetzuren) Functioneren hersenen met ijzer, jodium, zink Cognitieve ontwikkeling door voldoende vitamines A, B, C en
CHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Al sinds mensenheugenis is het mensen opgevallen dat infectieziekten bij de ene persoon veel ernstiger verlopen dan bij de andere. Terwijl
Samenvatting voor niet-ingewijden
Het immuun systeem Het immuun systeem is erg complex en vele celtypes dragen bij aan de bescherming tegen virussen en bacteriën. Voor het begrip van dit proefschrift zijn vooral de T cellen van belang.
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target
Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target Trefwoorden - allergeenspecifieke T-cellen - voedselallergie - regulatoire T-cellen - tolerantie-inductie Samenvatting Op 6 april
iet-technischesamenvatting
iet-technischesamenvatting 1 Algemenegegevens 1.1 Titel van het project Verbetering van dendritische cel functies in anti-kanker therapieen 1.2 Looptijd van het project 1-9-2015-1-9-2020 1.3 Trefwoorden
PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB
PJP profylaxe bij prednison Amelieke Cremers, AIOS MMB 30-10-2018 Q 1. Indicatie 2. Wanneer starten PJP Prednison Profylaxe PJP Wat is het Waar komt het vandaan Welke problemen Hoe toon je het aan Lymfocyten
Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Schistosomen en het immuunsysteem van de gastheer De parasieten van de schistosoma familie zoals Schistosoma mansoni en Schistosoma haematobium veroorzaken de ziekte schistosomiasis, ook wel
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Suwannalai, Parawee Title: ACPA response in evolution of rheumatoid arthritis
Astma: Gedereguleerde immuunrespons. Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands. Neutrophil. Basophil. Monocyte Eosinophil
Astma: Gedereguleerde immuunrespons Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands Neutrophil Basophil Monocyte Eosinophil ACTIVATION OF INNATE IMMUNE RESPONSES IN THE TISSUE The
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Samenvatting Niertransplantatie Patiënten met eindstadium nierfalen zijn voor hun overleving afhankelijk van nierfunctievervangende therapie zoals nierdialyse of het ondergaan
Samenvatting. Chapter12
Samenvatting Chapter12 Coinfectie met Mycobacterium Tuberculose tijdens HIV-infectie is een groot probleem in de derde wereld, daar dit leidt tot een grotere sterfte. (hoofdstuk I) In de studies beschreven
Immune activation and lineage fate decisions: Inducing a shift of program Libregts, Sten
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Immune activation and lineage fate decisions: Inducing a shift of program Libregts, Sten Link to publication Citation for published version (APA): Libregts, S. F.
Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36504 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Esch, Edith van Title: Clinical implications of immune cell infiltration in vulvar
UvA-DARE (Digital Academic Repository) How Notch and Wnt make T-cells tick Helbig, C. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) How Notch and Wnt make T-cells tick Helbig, C. Link to publication Citation for published version (APA): Helbig, C. (2013). How Notch and Wnt make T-cells tick. General
Virussen zonder grenzen
Virussen zonder grenzen Prof. Eric Snijder Afdeling Medische Microbiologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Inferno, een kolfje naar mijn hand 2 1 2012... MERS Nature, October 4, 2012 3 Ebola 4 2 Ebola...
Zuigeling met koorts. Rianne Wijbenga Kinderarts Antonius Ziekenhuis Sneek
Zuigeling met koorts Rianne Wijbenga Kinderarts Antonius Ziekenhuis Sneek Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling - Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties - Sponsoring of
Biestmanagement, zo kan het ook. Inge Nijhoving MSD Animal Health - NL
Biestmanagement, zo kan het ook Inge Nijhoving MSD Animal Health - NL Biest Zorgt voor specifieke (IgG) en aspecifieke afweer (witte bloedcellen) Eigen veestapel bedrijfsspecifieke ziektekiemen Bevat op
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 129 Samenvatting en discussie Immuniteit wordt over het algemeen gedefinieerd als de aangeboren of verworven bescherming tegen een infectie. Deze functie wordt uitgeoefend door
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35155 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hussaarts, Leonie Title: Immune modulation by schistosomes : mechanisms of T helper
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de
Chapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
02.03.2013. Huisartsensymposium anno 2013. HAS AZ Monica 1
Huisartsensymposium anno 2013 1 Vaccinaties en zwangerschap 2 Aanpak van frequent voorkomende pre- en postnatale problemen 3 Coördinator dr. Ilse Vleminckx Vaccinaties en zwangerschap Dr. Els Van de Poel,
Tumor cell survival and immune escape mechanisms in classical Hodgkin lymphoma Liang, Zheng
Tumor cell survival and immune escape mechanisms in classical Hodgkin lymphoma Liang, Zheng IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Chapter 9. Nederlandse samenvatting voor de leek
Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek 164 Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker wordt jaarlijks wereldwijd bij ongeveer 470.000 vrouwen geconstateerd,
Chapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen
Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Respiratoir syncytieel virus Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een veroorzaker van luchtweginfectiesvan de mens. Het komt bij de mens met name in het winterseizoen voor.
Nederlandse samenvatting. Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus
Nederlandse samenvatting Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus Baarmoederhalskanker is de op een na meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Elk jaar krijgen wereldwijd ongeveer 500.000
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/49549 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dijkgraaf, E.M. Title: Immune-based therapies in ovarian cancer Issue Date: 2017-06-13
Modulating T cell homeostasis via TNF and TNFR superfamily members : characterization and function of effector & regulatory T cells van Olffen, R.W.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Modulating T cell homeostasis via TNF and TNFR superfamily members : characterization and function of effector & regulatory T cells van Olffen, R.W. Link to publication
Immunotherapie met CAR-T-cellen. Sébastien Anguille, MD, PhD
Immunotherapie met -cellen Sébastien Anguille, MD, PhD Gezond beenmerg Inleiding GEZOND BEENMERG B-lymfocyte lymfoplasmocyte plasmacel Multiple myeloom Inleiding GEZOND BEENMERG MULTIPLE MYELOOM B-lymfocyte
Helminth infections induce immunomodulation: consequences and mechanisms
Helminth infections induce immunomodulation: consequences and mechanisms Thesis by: Elly van Riet Promotores: Prof. dr. M. Yazdanbakhsh Prof. dr. A.G.M. Tielens Copromotor: Dr. F.C. Hartgers Leiden University
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37233 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tummers, Bart Title: Human papillomavirus targets crossroads in immune signaling