De positie controleren. Meer informatie vindt u op:

Transcriptie

1 De positie controleren Meer informatie vindt u op:

2 6 Beheersverslag en Verslag van de Bedrijfsrevisor 1. Financiële context In 2015 werd het ritme aangegeven door het beleid van de centrale banken. Net als in de voorbije maanden werden de markten vooral beroerd door de weer toenemende volatiliteit. Dat is toe te schrijven aan de verstrakking van het Amerikaanse muntbeleid, de groeiende kloof met Europa, waar de rentevoeten soms negatief zijn, de vertraging op de Chinese markt en de duik van de oliekoers en de grondstoffen in het algemeen. Al deze factoren hadden een invloed op de wereldgroei, die echter toch nog op 3,10 % zou moeten komen. Op de aandelenmarkten was een jojo-effect te merken. Het jaar begon in euforie, met een record in het eerste kwartaal en een piek van + 22 % in april Maar in het tweede deel van de zomer en de laatste twee kwartalen keerde het tij fors, om het jaar af te sluiten met een prestatie van + 4 %. De markten bleven maar schommelen tussen het scenario van dalende rentevoeten en een inschikkelijk monetair beleid en het scenario van vertraagde economische groei. Het ziet er naar uit dat de reële rentevoeten laag zullen blijven. De aangekondigde verhoging van de referentierentevoeten van de Federal Reserve (Amerikaanse Centrale Bank) zou tegelijk gering en zeer geleidelijk moeten zijn. De Europese Centrale Bank zou dan weer haar inschikkelijk beleid misschien kunnen handhaven of zelfs nog versoepelen in de komende maanden. De Belgische staatsrente op 10 jaar heeft ook een zeer bewogen jaar achter de rug en ging van 0,76 % naar 0,34 % in april 2015, om in de zomer een piek van 1,33 % te halen en het jaar af te sluiten met 0,97 %. Voor het boekjaar 2016 zullen de markten zeer waarschijnlijk blijven schommelen tussen verschillende scenario s (groei, recessie, inflatie, deflatie...), wat tot volatiliteit zal blijven leiden. 2. Belangrijke gebeurtenissen in 2015 Voorbereiding op Solvency II was het laatste jaar vóór de invoegetreding van de nieuwe Solvency IIwetgeving die veel hogere eisen stelt aan de verzekeringsmaatschappijen op het vlak van eigen middelen, bestuur en verslaggeving. De Nationale Bank van België (NBB) heeft er op toegezien dat alle Belgische verzekeringsmaatschappijen er klaar voor zijn. Integrale bereidt zich er al sedert vele jaren op voor. In 2015 heeft Integrale maatregelen genomen om haar eigen middelen te kunnen optrekken: verkoop van de aandelenportefeuille voor een totaal bedrag van 150 miljoen; uitbreiding van het garantiefonds tot 60 miljoen; verlaging van de gewaarborgde rentevoet voor de CertiFlex-producten (van 1,75 % naar 1,25 %) en voor de nieuwe contracten (van 2,25 % naar 1,60 %). Dankzij deze maatregelen en volgens onze ramingen op 31 december 2015 zou de SCR-solvabiliteitsratio (Solvency Capital Requirement van het nieuw referentiekader Solvency II) aan de reglementaire drempel moeten komen. Bij de berekening van deze ratio werden de opmerkingen van de commissaris-revisor, de actuariële functie en de Nationale Bank meegenomen. De gunstige overgangsmaatregel waarin de Europese richtlijn voorziet (afschrijving op 16 jaar van de toepassing van het nieuw stelsel voor de technische voorzieningen), werd niet toegepast.... met intussen de vraag om een financieel saneringsplan op te maken... Na een aantal inspecties heeft de Nationale Bank van België in september 2015 de Raad van Bestuur van Integrale samengeroepen en verzocht om een financieel saneringsplan op te maken om: 1. haar eigen vermogen bijkomend te versterken; 2. deze versterking op de lange termijn te onderbouwen, rekening houdend met de tijdelijke aard van de voordien uitgegeven achtergestelde leningen. In deze optiek heeft de Raad van Bestuur zich in het laatste kwartaal van 2015 nog sterker toegelegd op strategische denkoefeningen....en de beslissing tot omvorming van Gemeenschappelijke Verzekeringskas naar Naamloze Vennootschap. Na gedetailleerde analyses van een aantal mogelijke oplossingen, heeft de Raad van Bestuur besloten dat een omvorming van gemeenschappelijke kas tot Naamloze Vennootschap het meest relevante en duurzaamste antwoord bood. Integrale heeft deze operatie doorgevoerd in samenwerking met haar historische financiële partners. In een eerste fase hebben de groep Nethys en Ogeo Fund OFP aanvaard om op voorwaarde van de lichting van een aantal opschortende voorwaarden deel te nemen aan een kapitaalverhoging van Integrale, door de omzetting van hun aandeel in de achtergestelde leningen en door nieuwe inbreng. In een tweede fase werden begin 2016 ook andere investeerders, met name bepaalde intekenaars op de leningen, aangesproken om deel te nemen aan de kapitaalverhoging. De verschillende stappen in deze omvorming zullen in de loop van 2016 concreet uitgevoerd worden. Volgens de planning moet de omvorming daadwerkelijk rond zijn in september Uiteraard hangt dit af van de goedkeuring door de Algemene Vergadering van Integrale. Daarnaast moeten bepaalde voorwaarden vooraf vervuld zijn, waaronder het akkoord van de Nationale Bank van België. Integrale Jaarverslag

3 Integrale zal verder geleid worden in dezelfde geest als bij haar oprichting in 1925, met een beslissingscentrum in België en met een versterking van de werkgelegenheid. Na dit omvormingsproces zal Integrale haar fundamentele waarden behouden: transparantie, deelname van de leden-ondernemingen en aangeslotenen aan het bedrijfsbeleid, een kwaliteitsvolle dienstverlening, strikte beheersing van de algemene kosten en een concurrentieel rendement. 3. Voorstelling en goedkeuring van de jaarrekeningen op 31 december Waardering van de activa De portefeuille beleggingsactiva bedraagt 2.921,30 miljoen, met een totale latente meerwaarde van 127,42 miljoen netto. Waarderingsregels De Raad van Bestuur, en het Audit- en Risicobeheerscomité in het bijzonder, waken erover dat de waarderingsregels altijd correct, adequaat, betrouwbaar zijn en nageleefd worden, rekening houdend met de evolutie van de gang van zaken en de financiële markten. Obligatieportefeuille Op 31 december 2015 bedraagt de meerwaarde op de obligatieportefeuille 103,3 miljoen. EMTN-portefeuille, geïndexeerd op EuroStoxx50 Talrijke van onze EMTN-producten die op EuroStoxx50 geïndexeerd zijn, werden vroegtijdig terugbetaald. We hebben van de volatiliteit van de markten geprofiteerd om in dit type producten te herbeleggen met looptijden van drie jaar die elk kwartaal opbrengen. Op 31 december 2015 bedroeg het niveau van EuroStoxx ,98, terwijl de kapitaalbarrières van de verschillende verworven producten maximaal punten bedroegen. Niettemin werden latente minderwaarden van 9,87 miljoen gegenereerd. De voorziening die in 2011 voor deze producten werd aangelegd, werd in 2015, zoals gepland, teruggenomen ten belope van 4,22 miljoen. Bedrijfsobligaties Integrale schreef in op een aantal privéleningen die uitgegeven werden door Europese en Belgische bedrijven op basis van de criteria en investeringslimieten die vastgelegd werden door de Raad van Bestuur. Door de verbetering van de kredietspreads en de rentedaling kunnen we een latente meerwaarde van bijna 15,93 miljoen voorleggen op dit type obligaties. Aandelenportefeuille Volgend op de beslissing om ons terug te trekken uit de aandelenmarkt, werden alle Degroof Index en Behaviorial Value deelbewijzen verkocht in De verkoop van de deelbewijzen van de twee Beveks Degroof Index en van de Bevek Degroof Behaviorial Value bracht een totaal nettoresultaat op van 2,06 miljoen. Bovendien werd de voorziening voor financiële risico s die deze Beveks dekt, in 2015 volledig teruggenomen voor een bedrag van 8,3 miljoen. Vastgoedportefeuille In 2015 heeft Integrale haar zoektocht naar kwaliteitsvolle vastgoedinvesteringen die een aantrekkelijk rendement opleveren, verder gezet. Dit heeft geleid tot de oprichting en aankoop van nieuwe vastgoedfilialen, die uitgebreider aan bod komen in een specifiek onderdeel van dit verslag. Gebruik van financiële instrumenten Integrale heeft een beroep gedaan op afgeleide instrumenten, meestal met het oog op dekking. Uitzonderlijk en volgens de beleggingsregels werden twee equity swap-operaties uitgevoerd voor een nominaal bedrag van 25 miljoen. Het gaat om de ruiltransactie van financiële stromen die tot doel heeft om het rendement van Integrale te verbeteren. Integrale verbindt er zich toe om een jaarlijkse vaste kasstroom te betalen en in ruil verbindt de tegenpartij zich, op basis de overeengekomen voorwaarden, om een hogere stroom te betalen. In beide gevallen zijn de vastgelegde voorwaarden afhankelijk van EuroStoxx Waardering van de passiva Technische voorzieningen De levensverzekeringsvoorzieningen bedragen 2.682,0 miljoen, een stijging van 9,12 % tegenover eind Reservefonds Het reservefonds bedraagt 140,1 miljoen, of 18,4 miljoen meer dan in De rubriek van het eigen vermogen omvat het garantiefonds van 60 miljoen. Dit fonds is bedoeld om de componenten van de solvabiliteitsmarge van de gemeenschappelijke kas aan te vullen, om te voldoen aan de vereisten van Solvency II Beschikbare solvabiliteitsmarge en dekkingsgraad (Solvency I) De bestanddelen van de solvabiliteitsmarge komen op een bedrag van 253,1 miljoen. Ze bestaan uit het reservefonds, het garantiefonds, het fonds voor toekomstige dotaties, de geboekte herwaarderingsmeerwaarden en het wettelijk toegestane deel van de achtergestelde leningen, na aftrek van de immateriële activa. Dit bedrag vertegenwoordigt 233,2 % van de op te bouwen marge, berekend volgens de geldende reglementaire vereisten. De solvabiliteitsmarge, aangepast met de latente meer- en minderwaarden, bedraagt 350,6 % Omzet De omzet stijgt licht in vergelijking met vorig jaar, door de premiegroei in onze Integrale-portefeuille, exclusief de CertiFlex-producten: 172,5 miljoen tegen 171,3 miljoen in Dit komt neer op een stijging van + 0,7 %. De producten die Ethias commercialiseert, waarvan CertiFlex het grootste deel uitmaakt, kenden een terugval met bijna 50 %. In 2015 werd 61 miljoen geboekt, tegen nog 120 miljoen in Deze sterke daling heeft te maken met de anticipatie van de daling van de gewaarborgde rentevoet en van de nieuwe belasting op de individuele levensverzekeringspremies. Rekening houdend met de forse krimp in de CertiFlex-producten, verminderde het totale incasso voor België met bijna 20 %: 233,8 miljoen in 2015, tegenover 291,5 miljoen in Daarnaast verdienen de volgende interessante elementen aandacht: De terugkerende premies blijven stijgen: van 85,2 naar 87,1 miljoen (+ 2,2 %). De eenmalige premies dalen licht: - 0,84 % (van 86,1 naar 85,4 miljoen). 30 Beheersverslag en Verslag van de Bedrijfsrevisor

4 Het incasso in de groepsverzekering bleef gelijk op 142,2 miljoen, dankzij de aangroei bij de zelfstandigen en in mindere mate van de sectoren en financieringsfondsen, die de daling in de groepsverzekeringen voor werknemers en bruggepensioneerden compenseren. Het incasso in de individuele levensverzekeringen (buiten de producten die onze partner Ethias commercialiseert) nam lichtjes toe, namelijk met 4 %, en komt zo op 30,3 miljoen. De vooruitgang van de individuele producten 785, 786 en renteproducten compenseert de vermindering van de reserveoverdrachten (KB69) Financiële resultaten De financiële producten brachten 183,98 miljoen op, tegenover 170,80 miljoen in De gerealiseerde meerwaarden op de roerende activa bedragen 76,75 miljoen, tegenover 68,07 miljoen in De toepassing van de waarderingsregels heeft in 2015 correcties voor 12,28 miljoen ( 2,95 miljoen in 2014) veroorzaakt, terwijl de terugnemingen van aangelegde voorzieningen op beleggingen 0,29 miljoen ( 0,99 miljoen in 2014) bedroegen. De operaties op effecten met vaste opbrengst en effecten met variabele opbrengst hebben geleid tot een minderwaarde van 3,78 miljoen ( 1,03 miljoen in 2014). De waardeverminderingen omvatten voornamelijk de waardering van een renteswap en ook een waardevermindering op de deelneming in de vennootschap Ariane Building. De toepassing van de waarderingsregels tijdens dit boekjaar heeft niet geleid tot de notering van waardeverminderingen op de obligatieportefeuille. Naast deze waardeverminderingen verwijzen we opnieuw naar een voorziening voor financiële marktrisico s die 8,80 miljoen bedraagt en die de EMTN betreft. De Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering voorstellen om dit jaar een globaal rendement van 3,25 % toe te kennen. Dit betekent een aanvullend rendement van 1 % voor de contracten met een gewaarborgde rentevoet van 2,25 % en een aanvullend rendement van 1,65 % voor de contracten met een gewaarborgde rentevoet van 1,60 %. Het saldo, hetzij 18,4 miljoen, zal in het reservefonds gestort worden. Op die manier zal Integrale een gemiddeld gewogen nettorendement van 3,34 % verzekeren voor de klassieke portefeuille. Voor de CertiFlex-producten zal het totale nettorendement 2,25 % bedragen. De algemene onkostenratio wordt voortdurend opgevolgd. Voor dit boekjaar bedraagt de verhouding tussen de beheerskosten en de activa onder beheer 0,45 %, in lijn met onze doelstelling om de algemene onkosten te beheersen. Het behoud van deze lage algemene onkostenratio is erg belangrijk in een periode van historisch lage rentevoeten. Het balanstotaal bedraagt op 31 december miljoen, tegenover miljoen bij de afsluiting van het vorige boekjaar. Bekwaamheid en onafhankelijkheid van het Audit- en Risicobeheerscomité Rekening houdend met hun ervaring beschikken de leden van het Audit- en Risicobeheerscomité over kennis van zaken op het gebied van financiën, boekhouding, audit en risicobeheer, maar ook van levensverzekeringen. Alle leden zijn al jarenlang bestuurders van de Gemeenschappelijke Verzekeringskas Belangrijke gebeurtenissen na de afsluiting van het boekjaar Na het afsluiten van het boekjaar deed zich geen belangrijke gebeurtenis meer voor, die een opmerkelijke invloed zou kunnen gehad hebben op de rekeningen die op 31 december 2015 afgesloten werden. Tot op de dag van de afsluiting van de rekeningen heeft de Raad van Bestuur de evolutie van de markten op de voet gevolgd en met deze situatie rekening gehouden. De Raad heeft in het bijzonder gewaakt over de toepassing van de waarderingsregels en dit in het kader van de huidige marktsituatie Goedkeuring van de rekeningen De Raad van Bestuur legt de rekeningen voor aan de Algemene Vergadering: Het balanstotaal bedraagt Het reservefonds bedraagt De technische voorzieningen belopen , het reservefonds inbegrepen. Het nettorendement voor de producten exclusief CertiFlex bedraagt minimum 3,25 %, na toekenning van een winstverdeling voor een bedrag van Het nettorendement voor de CertiFlex-producten bedraagt 2,25 %, na toekenning van een winstverdeling voor een bedrag van Controlefuncties 4.1. Interne controle Zoals de omzendbrief CBFA_2009_26 voorschrijft, heeft het Directiecomité verslag uitgebracht aan de Raad van Bestuur, de Erkende Actuaris en de Nationale Bank van België over de evaluatie van het interne controlesysteem dat bij Integrale werd ingevoerd. De Raad van Bestuur en het Directiecomité zijn van mening dat de interne controle afgestemd is op de aard en de omvang van de activiteiten Actuariële functie De actuariële functie voor het boekjaar 2015 werd toevertrouwd aan de heer Gérard Vandenbosch van het bedrijf ADDACTIS. Zijn jaarlijkse erelonen werden vastgelegd op , btw inbegrepen. Voor de drie volgende boekjaren wordt de opdracht toevertrouwd aan de heren Jan De Roeck en Steven Boes van het bureau WillisTowersWatson Risicobeheer De belangrijkste risico s waaraan Integrale blootgesteld is, zijn: 1. de financiële risico s, 2. de verzekeringsrisico s, 3. de operationele en externe risico s, 4. de bestuursrisico s, 5. de naambekendheid-, reputatie- en communicatierisico s. Deze risico s worden opgevolgd door de Chief Risk Officer, het Directiecomité, het Comité voor Risicobeheer en het Audit- en Risicobeheerscomité dat verslag uitbrengt aan de Raad van Bestuur. 1. De financiële risico s De financiële risico s kunnen onderverdeeld worden in: a Marktrisico Het marktrisico is het risico op verliezen Integrale Jaarverslag

5 die te wijten zijn aan de evolutie van de economische of financiële indicatoren zoals de rentevoeten, de beursindexen De belangrijkste uitdaging is het lage rendement dat het niet mogelijk maakt om de hogere gewaarborgde rentevoeten van onze verbintenissen te dekken. Dit risico wordt dagelijks opgevolgd door de Financiële Directie en het Beleggingscomité. Het wordt getoetst aan een intern beleggingsreglement. Dit beleggingsbeleid werd geanalyseerd door het Financieel Comité en goedgekeurd door de Raad van Bestuur. Daarnaast wordt de toewijzing van onze activa regelmatig opgevolgd door het Audit- en Risicobeheerscomité en de Chief Risk Officer. b Vastgoedrisico Het vastgoedrisico is het risico op verliezen die te wijten zijn aan een belangrijke waardevermindering of aan opeenvolgende dalingen van de inkomsten door huurleegstand. Dit risico wordt regelmatig opgevolgd door de Financiële Directie en het Beleggingscomité. c Tegenwaarderisico Het kredietrisico (of tegenpartijrisico) is het risico van wanbetaling verbonden aan de kwaliteit van de tegenpartijen die hun schulden niet meer willen of kunnen betalen en waardoor de solvabiliteit van de verzekeraar aangetast wordt. Dit risico is aanwezig in verscheidene activiteiten zoals bij beleggingen, depositohouders, de herverzekeraars en in relaties met derden. Deze activiteiten worden geregeld door procedures en interne reglementen die het tegenwaarderisico beperken. Dit risico wordt regelmatig opgevolgd door het Beleggingscomité en het Comité voor Risicobeheer. d Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico om een actief niet tegen de juiste prijs te kunnen verkopen. Dit komt neer op een effectieve onmogelijkheid om een titel te verkopen of op een waardevermindering, een zogenaamde illiquiditeit. Dit liquiditeitsrisico wordt dus opgenomen bij de verzekeringsrisico s (afkoop/overdracht) en het renterisico. e Herbeleggingsrisico Dit risico om niet te kunnen herbeleggen tegen voldoende hoge rentevoeten in een structurele situatie van lage rentevoeten op de financiële markten. 2. De verzekeringsrisico s De verzekeringsrisico s kunnen onderverdeeld worden in: 2.1 Onderschrijvingsrisico leven a Mortaliteitsrisico Het mortaliteitsrisico is het risico op een hogere mortaliteit dan deze voorzien in de gebruikte tafels om de tarieven voor de overlijdensdekkingen te berekenen. Het mortaliteitsrisico maakt deel uit van de pure onderschrijvingsrisico s (bij levensverzekeringen). Bovenop een vastgestelde inhouding in functie van de impact op het risico, beschermt Integrale zich tegen dit risico door middel van herverzekeringscontracten. b Lang levenrisico Het lang levenrisico is het risico op een lagere mortaliteit dan deze voorzien in de gebruikte tafels om de tarieven van de dekkingen bij leven te berekenen. Het lang levenrisico maakt deel uit van de pure onderschrijvingsrisico s (bij levensverzekeringen). Integrale krijgt voornamelijk te maken met het lang levenrisico in haar renteniersportefeuille die klein is in vergelijking met de totale technische voorzieningen. Uit voorzichtigheid bouwt Integrale sedert verscheidene jaren een technische voorziening op die vooral dient om dit risico te dekken. Bovendien zijn de tafels die gebruikt worden voor de tarifering van de rentes aangepast, wat dit risico op verliezen gevoelig verkleint. c Uitgavenrisico (= algemene onkostenrisico) De beheersing van de uitgaven maakt deel uit van de strategische doelstellingen van Integrale. Het Audit- en Risicobeheerscomité en het Comité voor Risicobeheer analyseren de evolutie van de algemene kosten in hun driemaandelijkse verslaggeving. Elke overschrijding van het budget of van het cijfer van vorig jaar wordt verantwoord door het Directiecomité. d Afkoop- en overdrachtrisico Het afkoop- of overdrachtrisico is het risico op verlies door een groot aantal afkopen en/of overdrachten. Het afkooprisico is vrij klein voor groepsverzekeringen. Het kan echter groter zijn voor individuele verzekeringen. Dat geldt meer in het bijzonder sedert de commercialisering van het CertiFlex-product, hoewel deze contracten gekenmerkt worden door een vrij hoge penaliteit in geval van voortijdige afkoop. Het overdrachtrisico kan in theorie groter zijn. De daling van de technische rentevoeten en de regels waaraan overdrachten moeten voldoen, beperken dit risico echter drastisch en dus ook de potentiële impact van dit risico. Dit risico moet verder opgevolgd worden, samen met een investering van een voldoende deel van onze financiële beleggingen in liquide middelen. e Risico op catastrofe Integrale beschermt zich tegen dit risico door middel van herverzekeringscontracten. Al deze financiële en verzekeringsrisico s worden eveneens behandeld door ons risicobeheermodel en door ons balanssimulatieprogramma dat mogelijk maakt om eenvoudig analyses te maken van de gevoeligheid aan deze risico s. Crisisscenario s die deze risico s simuleren, worden regelmatig aan het Directiecomité en aan het Audit- en Risicobeheerscomité voorgelegd. Tot slot staan deze risico s in onze scorecard (zie hieronder) en worden dus regelmatig beoordeeld. 2.2 Herverzekeringsrisico Het herverzekeringsrisico komt overeen met de opeenvolgende verliezen ten gevolge van de ontoereikendheid van de herverzekering en de door Integrale onderschreven producten. Momenteel zijn de herverzekeringsprogramma s van toepassing op de overlijdensverzekeringen. De programma s worden elk jaar opnieuw beoordeeld om te voldoen aan de productienoden, rekening houdend met de herverzekeringsmarkt en de evolutie van de eigen middelen. Integrale herverzekert 100 % van de risico s van de activiteiten overlijden bij QBE Re Europe, waarvan de solvabiliteit regelmatig opgevolgd wordt (A+ volgens Standard & Poor s en Fitch Ratings). 3. Operationele en externe risico s Het gaat hier over het risico op verlies 32 Beheersverslag en Verslag van de Bedrijfsrevisor

6 voortkomend uit ontoereikende procedures of het falen van personen, systemen of de samenloop van externe gebeurtenissen. Deze risico s staan in onze scorecard en worden geregeld beoordeeld in overeenstemming met de doelstellingen van Integrale. Voor elk risico worden de controles regelmatig geanalyseerd en getest. Voor alle bovengenoemde risico s bestaan beschrijvende fiches en een actieplan. Integrale beschikt eveneens over een continuïteitsplan. Het risico op onderbreking van onze activiteiten dat voortkomt uit de onbereikbaarheid van onze hoofdzetel of een falen van ons informatiesysteem maakt deel uit van een business continuity plan (BCP). In dit continuïteitsplan staan alle maatregelen die genomen moeten worden indien deze risico s zich voordoen. Dit BCP werd voorgelegd aan het Directiecomité en aan de leden van de cel voor crisisbeheer. Het BCP werd ook voorgesteld aan het personeel. De Chief Risk Officer heeft een scorecard opgesteld van de risico s die verbonden zijn aan het vak. Deze risico s werden gerangschikt op basis van hun frequentie en invloed en ze werden gecategoriseerd via een proces van auto-evaluatie, gevolgd door een begeleide evaluatie. Er werd een actielijst opgesteld en deze acties werden uitgevoerd. Het scorecardproces is een voortdurend proces. Het Comité voor Risicobeheer volgt de operationele risico s op (het conformiteitsrisico inbegrepen) en analyseert en stelt richtlijnen voor, voor overeenkomstige begeleidende beheersmaatregelen. Deze voorstellen worden aan het Directiecomité voorgelegd ter goedkeuring. 4. Bestuursrisico s Het gaat om risico s die voortkomen uit een verschil tussen de strategie die de Raad van Bestuur heeft bepaald en de implementatie ervan of ontoereikende beslissingen die de hoogste beslissingsorganen nemen en die onder meer betrekking hebben op de beleggingen, de tarifering of de bedrijfsontwikkeling. 5. Andere risico s Deze risico s omvatten voornamelijk het risico van naambekendheid en reputatie en de gevolgen van een ontoereikende, niet transparante of halfslachtige communicatie. Deze risico s zijn moeilijk te becijferen maar krijgen bijzondere aandacht van de Raad van Bestuur en het Directiecomité. Bovendien kan het reputatierisico als matig beschouwd worden omwille van de volgende redenen: er worden geen echt complexe producten aangeboden, het specifieke karakter van onze activiteit waarbij producten worden ontwikkeld bij een bedrijfscliënteel dat zelf deelneemt aan het bestuur van Integrale, de kwaliteit van het distributiekanaal van onze individuele CertiFlex-producten (Ethias), de aanwezigheid van onafhankelijke bestuurders die deelnemen aan de gespecialiseerde comités, de sterkere controle op het fit & proper -karakter van de bestuurders, de versteviging van de sterke bedrijfscultuur door een gezond human resourcesbeleid dat voor een trouw personeel zorgt. Het reputatierisico mag echter niet onderschat worden, gezien de nieuwe wetgeving die alsmaar dwingender en complexer wordt (Solvency II, witwassen van geld, Mifid, wijzigingen in de wet op de aanvullende pensioenen, Sigedis ). Het financieel saneringsplan dat de Nationale Bank van België in september 2015 vroeg en het project voor de omvorming tot Naamloze Vennootschap geven meer aanleiding tot persartikels over Integrale, zoals in de voorbije maanden drie keer het geval was. Bovendien noopt de uitgifte van de beursgenoteerde achtergestelde lening, in december 2014, tot naleving van nieuwe bepalingen inzake voorkennis. Om zich te wapenen tegen het reputatierisico besliste Integrale in 2015 om nieuwe maatregelen te nemen: invoering van een communicatieplan met onder meer een specifieke website. Het was de bedoeling om het hoofd te bieden aan een situatie die gekenmerkt wordt door tal van oproepen van ongeruste leden-ondernemingen of aangeslotenen. Gezien het aantal oproepen en de reacties op de hierboven vermelde publicaties in de pers zeer beperkt bleven, moest het communicatieplan niet in werking gesteld worden. Deze gebeurtenissen maakten Integrale sterker in het beheer van crisiscommunicatie en toonden aan at dit risico onder controle is. Solvency II De gemeenschappelijke kas koestert de ambitie om een dekkingsgraad Geschikt eigen vermogen/scr van meer dan 100 % te halen, zelfs in het geval van crisis. Om klaar te zijn voor de vereisten van Solvency II liet Integrale zich in 2015 begeleiden door verschillende experten. Niet alleen werden de denkoefeningen rond de financiële en organisatorische gevolgen van de vereisten van de Pijlers I en II van Solvency II verder gezet, maar daarnaast werd ook een werkgroep in het leven geroepen die instaat voor de opmaak van de toekomstige prudentiële verslagen (Pijler III van Solvency II). Daarvoor organiseerde Integrale een offerteaanvraag. Na afloop besliste ze om zich te laten bijstaan door het consultancybedrijf KPMG voor de indiening van de Quantitative Reporting Templates (QRT s) aan de Nationale Bank van België. In de eerste maanden van 2015 werden voor de Raad van Beheer infosessies georganiseerd over de inhoud van deze verslaggeving. Deze behandelden zowel de verhalende als de kwantitatieve gedeelten. De Raad heeft immers de verplichting om deze verslaggeving te analyseren en kritisch te beoordelen (onder meer om te vergelijken met de resultaten van het ORSA-proces - auto-evaluatie van de solvabiliteitsrisico s), alvorens zijn goedkeuring te geven en de inhoud over te maken aan de Nationale Bank van België. De Raad van Bestuur en het Directiecomité hopen dat deze toekomstige verslaggeving (boekhoudkundig, financieel, technisch en prudentieel) efficiënt zal bijdragen tot nog meer vertrouwen in de gemeenschappelijke kas. Deze blijft zich immers inspannen, zowel voor duidelijke, relevante en voor iedereen begrijpelijke communicatie als voor de uitstippeling van een strategie op lange termijn die berust op de drie waarden: ethiek, expertise, uitmuntendheid. Integrale is en blijft netto-investeerder Integrale is voornamelijk actief in de tweede pensioenpijler. Aangezien een aangeslotene zijn kapitaal slechts kan afkopen wanneer hij met pensioen gaat, kan Integrale de uitgavenstroom goed voorspellen. Volgens voorzichtige hypotheses blijft de inkomstenstroom (ontvangen premies Integrale Jaarverslag

7 verhoogd met financiële inkomsten en terugbetalingen van beleggingen die op vervaldag komen) hoger dan de uitgavenstroom (te betalen kapitalen, renten en werkingskosten) gedurende de komende tien jaren. Bijgevolg is Integrale niet verplicht om in een geval van crisis activa van de hand te doen en beschikt ze over voldoende liquide middelen om het hoofd te bieden aan massale afkopen en overdrachten. Hierdoor kunnen we ons ALM-beheer (beheer activa/passiva) optimaliseren door activa te selecteren die zo goed mogelijk bij onze langetermijnverbintenissen passen. Deze optimalisatie kadert in het ORSA-proces en, meer in het algemeen, in een gezond risicobeheer. 5. Personeel Het personeelsbestand van Integrale evolueert volgens het aanwervingsplan, dat aan meerdere doelstellingen moet beantwoorden: tegemoetkomen aan een voortdurend stijgende werklast, de verdere invoering van Solvency II/ORSA en het waarborgen van de continuïteit in het licht van de leeftijdspiramide, zonder afbreuk te doen aan de dienstverlening en een gezonde kostenbeheersing. Tijdens het boekjaar 2015 telde Integrale gemiddeld 90,7 medewerkers in voltijdse equivalenten. 6. Filialen en deelnemingen 6.1. Integrale Luxembourg n.v. Het incasso van Integrale Luxembourg n.v., opgebouwd uit premies en overdrachten, bedraagt 46,98 miljoen tegenover 12,14 miljoen vorig boekjaar, een stijging van 287 %. De Raad benadrukt de rol van dit Luxemburgs filiaal als uitvalsbasis voor onze leden in het Groothertogdom en andere landen van de Europese Unie, waaronder Nederland. Integrale Luxembourg onderscheidt zich niet alleen door haar producten voor expats, maar ook als toegangspoort tot de rest van Europa Integrale Insurance Services (IIServices) n.v. Integrale Insurance Services werd opgericht in maart 2008 in samenwerking met Ogeo Fund. IIServices stelt zowel aan Belgische als aan buitenlandse verzekeringsmaatschappijen, evenals aan pensioeninstellingen uit de publieke en private sector, een brede waaier van diensten voor. Het gaat onder meer om prestaties zoals interne audit, actuariële diensten en ALM-studies, aangestelde actuaris, boekhoudkundige diensten, financiële reporting en compliance. In 2015 voerde de MGEN een kapitaalverhoging uit voor een bedrag van ,00. Ter herinnering, dit filiaal heeft de ISAE 3402, type 2-certificering gekregen. Dit bevestigt de kennis en de kwaliteit van de aangeboden dienstverlening. De toenemende complexiteit van het beheer van pensioeninstellingen die voortvloeit uit de nieuwe wettelijke vereisten en reglementeringen heeft IIServices talrijke gelegenheden geboden om haar kennis inzake beheer van pensioenverbintenissen te laten renderen. De omzet voor 2015 bedraagt tegenover in 2014 en in In de omzet merken we een alsmaar grotere vraag naar diensten van interne audit en IAS-19-berekeningen. Deze twee diensten zouden zich in de toekomst verder moeten ontwikkelen. Het balanstotaal bedraagt op 31 december 2015, tegenover in Het verlies van het boekjaar 2015 bedraagt (vóór belastingen) en is te wijten aan de boeking van waardeverminderingen op titels Integrale Immo Management n.v. Integrale Immo Management n.v. heeft tot maatschappelijk doel het beheer van de vastgoedportefeuille van Integrale en de aankoop van vastgoed voor verhuring en vastgoedleasingverrichtingen. Het boekjaar 2015 van dit bedrijf werd afgesloten met een verlies van , tegenover een winst van voor het boekjaar Ariane Building n.v. Eind 2015 bedroeg de bezettingsgraad van het gebouw in bezit van deze vennootschap 57,33 %. De omzet over het jaar 2015 bedraagt 1,38 miljoen tegenover 1,61 miljoen in 2014 en 2,1 miljoen voor het boekjaar Dit filiaal boekt in 2015 een verlies van tegenover in Haar balanstotaal op 31 december 2015 bedraagt 24,8 miljoen tegenover 25,0 miljoen in Net als de vorige jaren heeft de Raad van Bestuur van het filiaal de vennootschap gewaardeerd door toepassing van de Discounted cash-flow -methode. Volgende parameters werden gehanteerd om de beschikbare cashflows te bepalen: Verloop van de huurgelden tot de volgende vervaldag, Nieuwe verhuur voor een economische prijs van 70/m2; deze prijs werd bepaald rekening houdend met de huurvrije periodes die op 24 maanden worden geraamd voor een huurovereenkomst van 9 jaar. Het gaat om de werkelijk geïnde economische huurprijs, De bezettingsgraad op lange termijn is 86 %, rekening houdend met de geplande investeringen van in twee jaar. Voor de huurprijzen werd een indexpercentage van 1,50 % bepaald, Een actualisatiepercentage van de cashflows van 4,52 % werd in aanmerking genomen. Verwachte evolutie van de bezettingsgraad: 31/12/2015: 56 %, 31/12/2016: 66 %, 31/12/2017: 76 %, 31/12/2018: 86 %. De gemiddelde huurprijs op jaarbasis bedraagt 74/m². De waardebepaling volgens de bovengenoemde methode besluit dat er geen aanleiding is om een uitzonderlijke afschrijving op het gebouw te doen. Op de deelneming Ariane Building n.v. werd in de boeken van Integrale geen waardevermindering toegepast Vastgoedfilialen opgericht of aangekocht in 2015 TETRIS OFFICE. The Loop Building One N.V., vastgoedvennootschap waarvan Integrale 99,99 % van de aandelen verwierf voor een bedrag van ,04. De rest van de aandelen is in handen van Integrale Immo Management. Deze vennootschap bezit een gebouw in Gent en is voor Beheersverslag en Verslag van de Bedrijfsrevisor

8 jaar verhuurd aan Deloitte Services and Investments en Laga. INTORP N.V., vennootschap die in juni 2015 werd opgericht en waarvan 70 % van de aandelen in handen is van Integrale, voor een bedrag van ,00. De rest van de aandelen is in het bezit van OR- PEA. Deze vennootschap is eigenaar van een gebouw en heeft deelnemingen in de vennootschappen IMMO PA33 2 N.V., Vordenstein Vastgoed N.V. en Manujacq S.C.I. IMMO PA33 2 N.V., waarvan 0,23 % van de aandelen werd verworven door Integrale en de rest door Intorp N.V., heeft een gebouw dat als rusthuis gebruikt wordt. Het bedrag van de deelneming van Integrale bedraagt ,63. VORDENSTEIN VASTGOED N.V., waarvan 0,05 % van de aandelen gekocht werd door Integrale en de rest door Intorp N.V., bezit een gebouw dat als rusthuis gebruikt wordt. Het bedrag van de deelneming van Integrale bedraagt 2.329,47. MANUJACQ, burgerlijke vastgoedvennootschap naar Monegaskisch recht, waarvan 2 % van de aandelen verworven werd door Integrale en de rest door Intorp N.V. Ze heeft een gebouw dat als rusthuis gebruikt wordt. Het bedrag van de deelneming van Integrale bedraagt ,74. Andere ondernemingen waarmee een deelnemingsband bestaat, opgericht of aangekocht in ANATIS N.V., industrieel bedrijf waarvan Integrale in mei ,3 % van de aandelen kocht voor een bedrag van ,00. In juni 2015 werd een kapitaalverhoging doorgevoerd voor een bedrag van ,00, wat de globale deelneming van Integrale op 20,2 % bracht. INCLUSIO C.V.A., vastgoedvennootschap met uitgesproken sociale ambities, waarvan Integrale, in mei 2015, 15,15 % van de aandelen verwierf voor een bedrag van ,00. NOVADIP BIOSCIENCES N.V., farmaceutisch bedrijf waarvan Integrale, in juli 2015, 10,84 % verwierf voor een bedrag van ,00. EPIMEDE N.V., investeringsvennootschap die in juli 2015 werd opgericht en waarvan 25,49 % van de aandelen in handen is van Integrale. Het kapitaal werd gedeeltelijk volstort voor een bedrag van , Vooruitzichten en strategische keuzes voor wordt een scharnierjaar voor Integrale. De belangrijkste strategische keuze betreft de omvorming van Integrale van Gemeenschappelijke Verzekeringskas tot Naamloze Vennootschap, om haar eigen middelen te verhogen in het kader van de nieuwe geldende wetgeving. Deze omvorming zal noch de opvattingen noch de basiswaarden van Integrale veranderen. Ze zal het mogelijk maken om kansen te grijpen op het vlak van ontwikkeling en om de uitdagingen die ons wachten in goede banen te leiden. Eerste uitdaging: de lage rentevoeten. Een grote uitdaging voor Integrale blijft nog altijd om, dankzij haar knowhow en een aangepaste allocatiestructuur voor de activa, een hoog rendement te blijven behalen ook al liggen de rentevoeten historisch laag. Als de rentevoeten laag blijven, valt te verwachten dat de verzekeringssector de gewaarborgde rentevoeten tegen 2016 / begin 2017 naar beneden zal bijstellen. Hoewel de huidige context van lage rentevoeten helemaal niet gunstig is voor de ontwikkeling in de sector van de levensverzekering en 2016 waarschijnlijk moeilijk wordt, zijn er nog altijd mogelijkheden: ontwikkeling in het buitenland, tak 23, kleine en middelgrote ondernemingen, zelfstandigen, nieuwe producten Tweede uitdaging: de nieuwe wetgeving op de aanvullende pensioenen. Bij de neerwaartse herziening van het rentetarief dat de werkgevers of organisatoren moeten garanderen op de bijdragen, heeft de wetgever nieuwe bepalingen toegevoegd, namelijk het tijdstip waarop de aangeslotene het recht heeft om zijn aanvullende pensioenprestaties op te nemen. De invoering van en de communicatie over deze wetgeving zullen belangrijke prioriteiten zijn voor Integrale in 2016, om de aangeslotenen en leden-ondernemingen goed voor te lichten. Derde uitdaging: de kwaliteit van de dienstverlening handhaven. Ondanks de moeilijke omgeving, zowel economisch als reglementair, verbindt Integrale er zich toe om haar leden en aangeslotenen een kwaliteitsvolle dienstverlening te blijven aanbieden. Integrale zal daarop toezien door haar teams verder uit te breiden, zowel in aantal als in competenties, door tijd te blijven uittrekken voor de nodige besprekingen, door haar niveau van communicatie en transparantie te behouden en tot slot, door de schikkingen te treffen die het best beantwoorden aan de behoeften van haar leden. In 2016 zal Integrale verder: toezien op het goed beheer van haar risico s en op de implementatie van het ORSA-proces in het kader van de nieuwe Solvency II-wetgeving; groepsverzekeringen en individuele levensverzekeringsproducten ontwikkelen voor bedrijven, sectoren, pensioenfondsen en particulieren; haar partnerschapsbeleid uitvoeren. Alle stappen die Integrale zet op het gebied van onderzoek en ontwikkeling zullen deze strategische keuzes ondersteunen. 8. Tegengestelde belangen van de bestuurders Tijdens het boekjaar was geen enkele bestuurder rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken bij een belangenconflict van vermogensrechtelijke aard ten opzichte van een beslissing of een verrichting van de Raad van Bestuur. 9. Dank Wij danken de leden-ondernemingen en aangeslotenen oprecht voor hun trouw aan onze gemeenschappelijke kas. Onze dank gaat in het bijzonder naar de medewerkers van Integrale voor hun inzet en motivatie. Zonder hen hadden we de uitstekende resultaten van 2015 en van de voorbije jaren nooit kunnen neerzetten. Samen hebben we het Integrale eens te meer mogelijk gemaakt om trouw te blijven aan haar waarden en om de toekomst sereen tegemoet te zien, in de overtuiging dat de gepaste maatregelen genomen werden om de uitdagingen die ons wachten aan te gaan, in het beste belang van onze aangeslotenen. De Raad van Bestuur Integrale Jaarverslag