Jaarverslag over het functioneren van de certificeringsregelingen ERM

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 over het functioneren van de certificeringsregelingen ERM Vastgesteld door de Centraal College van Deskundigen Restauratiekwaliteit op 26 juni

2 Inhoud 1. Inleiding Samenvatting Ontwikkeling en beheer richtlijnen Verslag certificering 2014 per branche Ontwerp (architecten) Bouwtechnisch advies Metselwerk Molens Restauratiebouwbedrijven (hoofdaannemers) Schilderwerk Smeedwerk Steenhouwwerk Timmerwerk Voegwerk...32 Bijlage 1: Overzicht ERM-richtlijnen voor het onderhouden en restaureren van monumenten (per )

3 1. Inleiding Jaarverslag De certificerende instellingen rapporteren ieder jaar aan het Centraal College van Deskundigen (CCvD) Restauratiekwaliteit over de door hen uitgevoerde toetsing op de geldende beoordelings- en uitvoeringsrichtlijnen. Het jaarverslag stelt het CCvD in staat om het functioneren van de richtlijnen in praktijk te beoordelen en op basis daarvan zo nodig aanvullende afspraken te maken over inhoud of gebruik van de richtlijnen. In dit document wordt verslag gedaan over 2014, met name voor welke richtlijnen in 2014 audits zijn uitgevoerd en wat daarbij de bevindingen waren. Ook wordt ingegaan op het ontwikkelen van documenten voor de (rest van de) restauratieketen. Het jaarverslag 2014 is het tweede jaarverslag. De foto op pagina 14 is van Hobéon (Hanneke Bleijs). De overige foto s zijn aangeleverd door Evert- Jan Nusselder. Richtlijnen en certificatie In samenwerking met de brancheorganisaties zijn uitvoerings- en beoordelingsrichtlijnen vastgesteld (of in ontwikkeling) op grond waarvan individuele bedrijven erkend kunnen worden wat betreft het leveren van Restauratiekwaliteit (zie bijlage). Een erkenningsregeling bevat de afspraken die gemaakt zijn over de juiste manier om restauratiewerkzaamheden uit te voeren (norm) en over het aantoonbaar en het systematisch borgen van die kwaliteit (borging). In veel gevallen is de norm beschreven in een apart document (uitvoeringsrichtlijn of module). Het Centraal College van Deskundigen Restauratiekwaliteit stelt de regelingen vast en doet zo nodig uitspraken over de juiste toepassing van de regeling. Het toezicht op het hanteren van de afspraken in praktijk berust bij een onafhankelijke partij, de certificerende instelling. Vier certificerende instellingen Kiwa, Hobéon, SKH en Stichting Keurmerk Branches verzorgden in 2014 de zogeheten audits ter beoordeling van aanvragen en continuering van deze certificaten. Gecertificeerde bedrijven mogen (sinds 1 juli 2012) het keurmerk Restauratiekwaliteit voeren. Met het keurmerk en bijbehorend logo is het bedrijf ook visueel herkenbaar als bedrijf dat voldoet aan de kwaliteitseisen die aan vakkundige restauratiebedrijven worden gesteld. Het Centraal College van deskundigen Restauratiekwaliteit Het Centraal College van Deskundigen Restauratiekwaliteit is verantwoordelijk voor het juist functioneren van de erkenningsregelingen en andere documenten die onder haar beheer zijn gebracht. Het College stelt (wijzigingen van) de tekst van de documenten vast. Het Centraal College van Deskundigen Restauratiekwaliteit is breed samengesteld zodat alle partijen die bij de kwaliteit van restauraties betrokken zijn, zich in het college vertegenwoordigd kunnen voelen. Het college bestaat uit brancheorganisaties van uitvoerende bedrijven zoals leveranciers van diensten (aannemers, architecten, specialisten), opdrachtgevers (zowel publieke als private opdrachtgevers) en gemeenten in de rol van bevoegd gezag en andere betrokkenen zoals de provincies en de RCE. Een (jaarlijks wisselende) vertegenwoordiging van de certificerende instellingen neemt deel als toehoorder. Het college heeft een onafhankelijke voorzitter. Het bureau van de ERM verzorgt het secretariaat van het Centraal College van Deskundigen. 3

4 De samenstelling van het College van Deskundigen was gedurende het verslagjaar 2014 als volgt: Naam Dhr. R. van Hees Dhr. W. de Koning Dhr. M. van Roosmalen Dhr. R.A. Slotema Dhr. G. Ottevanger Dhr. R. Spaan Vacature Dhr. J. Roest Dhr. D. van Dinther Dhr. K. Burgy Dhr. M. van Milt Dhr. M. van Hunen Dhr. A. van der Drift Mw. M. Maring Vertegenwoordigde partij Voorzitter Secretaris ERM-bureau RVD Rijks Vastgoed Bedrijf FGM (Federatie Grote Monumentengemeenten) Provincie Zuid-Holland Boei Particuliere opdrachtgevers VAWR (Vereniging Architecten Werkzaam in de Restauratie) Vakgroep Restauratie Vakgroep Restauratie Gespecialiseerde aannemers RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Vertegenwoordiger van de certificerende instellingen - Kiwa Vertegenwoordiger van de certificerende instellingen - Hobéon De grijs gemarkeerde regels betreffen personen die in de loop van het verslagjaar zijn vervangen. In het verslagjaar heeft dhr. D. van Dinther CCvD verlaten en is hij vervangen door dhr. K. Burgy. Mw. M. Maring is vervangen door dhr. A. van der Drift. 4

5 2. Samenvatting 2014 Aantal regelingen toegenomen Ook in 2014 is voortgebouwd op de bestaande regelingen. Daarnaast is verder gewerkt aan de totstandkoming van nieuwe uitvoeringsrichtlijnen in de monumentenzorg. Per 31 december 2014 zijn er 7 uitvoeringsrichtlijnen geactualiseerd volgens het nieuwe ERM-model. In Bijlage 1 is een overzicht van de stand van zaken (peildatum 31 december 2014) opgenomen. Certificerende instellingen In 2014 verzorgden vier certificerende instellingen de audits ter beoordeling van aanvragen voor certificering en ter continuering van deze certificaten: - Hobéon Certificering - Kiwa - SKH - Stichting Keurmerk Branches Met IKOB-BBK (inmiddels SKG-IKOB geheten) worden begin 2015 afspraken gemaakt. Crisis in de bouw; toename en afname van het aantal deelnemers De bouwbranche ondervond ook begin 2014 nog de gevolgen van de economische crisis. De certificerende instellingen constateren verschillende effecten. Het aantal (grote) projecten neemt bijvoorbeeld af, ook door teruglopende subsidies. Gecertificeerde bedrijven blijken ook vaker actief te zijn in nieuwbouw. Door de crisis in de bouw concurreren soms ook bedrijven die zich voorheen alleen met nieuwbouw bezig hielden mee naar opdrachten voor de monumentenrestauratie. De crisis in de bouw heeft in 2014 niet geleid tot een afname van het totaal aantal gecertificeerden. Enkele certificaten zijn ingetrokken wegens sluiting van vestigingen of vanwege fusie, maar ook is een aantal nieuwe bedrijven gecertificeerd. Inmiddels is de economische crisis geluwd; de tijdelijke regeling voor verminderde audit-inspanningen is daarom eind 2014 ingetrokken. Aantal gecertificeerde bedrijven per branche in 2014 Door de toename van het aantal regelingen is ook het aantal gecertificeerde bedrijven toegenomen. Het aantal gecertificeerde bedrijven blijkt in 2014 min of meer stabiel. Document 1 Per begin 2014 Per einde 2014 BRL 1000 GEAR- Ontwerp (architecten) Module 2001 EMA - Bouwtechnisch advies 5 5 BRL 3000 ERB Restauratiebedrijven (hoofdaannemers) BRL 3500 Molens (molenmakers) 3 4 URL 4001 Timmerwerk 11 9 URL 4002 Glas-in-loodpanelen 0 0 URL 4003 Historisch Metselwerk 0 1 URL 4006 Voegwerk 7 7 URL 4007 Steenhouwwerk 4 4 URL 4009 Historisch Schilderwerk URL 4012 Smeedwerk Totaal Resultaten van de audits Het jaarverslag 2014 is de tweede in zijn soort. De opgenomen cijfermatige gegevens hebben betrekking op 2014 en 2013, plus soms enkele extra jaren (ERB, GEAR). In zijn algemeenheid moet gesteld worden dat deze gegevens nu nog te beperkt zijn om trendanalyse te kunnen doen. Het verslag moet dan ook in dit licht worden bezien. 1 Aangegeven zijn de BRL/URL s die eind 2014 van kracht waren. De aangegeven nummers van de uitvoeringsrichtlijnen zijn de huidige; in 2014 golden mogelijk nog andere benamingen. 2 Deze 20 bedrijven waren per eind 2014 gecertificeerd volgens een regeling die niet viel onder ERM. 5

6 3. Ontwikkeling en beheer richtlijnen De ERM is opgericht om de kwaliteit van het restaureren van monumenten op een breed gedragen kwaliteitsniveau te brengen en te houden. De activiteiten zijn gericht op overheden in de rol van bevoegd gezag, op opdrachtgevers en op opdrachtnemers (architecten, aannemers). Dit verslag beperkt zich tot de richtlijnen voor opdrachtnemers. Sectorbrede set richtlijnen Om de kwaliteit van restauraties en onderhoud aan monumenten te borgen zijn (en worden) richtlijnen voor de uitvoering van diverse werkzaamheden opgesteld. De ambitie is om te komen tot een sectorbrede set van richtlijnen. De volgende brancheverenigingen zijn (peildatum 31 december 2014) aangesloten bij Stichting ERM: - Vakgroep Restauratie (restauratiebouwbedrijven) (VR) - Vereniging van Architecten Werkzaam in de Restauratie (VAWR) - Vereniging Timmerwerk Restauratie (VTR) - Vereniging Restauratie Steenhouwers (VRS) - Nederlands Gilde van Kunst-, Sier- en Restauratiesmeden (NGK) - Nederlandse Vereniging van Leidekkers (NVvL) - Stichting Restauratie Schildersbedrijven Nederland (SRSN) - Gevelgilde - De Zinkmeesters - Vereniging Adviesbureaus Monumenten (VAM) - Ondernemersvereniging van Glazeniers (OVG) - Het Neerlandsch Stucgilde - Nederlandse Vereniging van Molenmakers (NVvM) - Vakfederatie Riet - Aannemersvereniging Metselwerken (AVM) Naast branches die zich in de eerste plaats bezighouden met het onderhouden en restaureren van gebouwen betreft het ook: - Nederlandse Vereniging Plaagdiermanagement Bedrijven (NVPB) - Vakgroep van Erfgoedhoveniers (VvEH) - Vereniging van Orgelbouwers in Nederland (VON) De documenten moeten onderling zijn afgestemd (structuur, begrippen, uitgangspunten) zodat zij niet alleen voor de betreffende branche, maar ook voor andere branches, voor opdrachtgevers en overheden (subsidies, vergunningen, toezicht) optimaal hanteerbaar zijn. De stand van zaken in de ontwikkeling van de richtlijnen is vermeld in Bijlage 1. Ontwikkeling en beheer beoordelingsrichtlijnen In 2014 zijn tot stand gekomen: - URL 4001 Restauratie Timmerwerk - URL 4002 Restauratie Glaspanelen in Lood - URL 4003 Restauratie Historisch Metselwerk - URL 4004 Restauratie Riet - URL 4006 Restauratie Voegwerk - URL 4007 Restauratie Steenhouwwerk - URL 4010 Restauratie Historisch Leidak Daarnaast is BRL ERB 3000 Erkend Restauratie Bouwbedrijf beperkt geactualiseerd. Ontwikkeling en beheer van Uitvoeringsrichtlijnen en Modules In 2014 is gewerkt aan diverse uitvoeringsrichtlijnen, voor schilderwerk (4009), houtaantasting (5001), betonrestauratie (2003 en 4005) en molenadvies (2002). Deze komen in de loop van 2015 beschikbaar. De term module komt in 2015 te vervallen en wordt vervangen door uitvoeringsrichtlijn. 6

7 Restauratiefilosofie In 2013 is de restauratiefilosofie ontwikkeld. Het betreft de keuzes die een opdrachtgever moet (laten) maken voor de start van de werkzaamheden. Hiertoe is het begrippenkader aangescherpt en zijn de uitgangspunten voor de uitvoering benoemd. Dit is gedaan in de vorm van de restauratieladder. Figuur : Hiërarchie van restauratiecategorieën (restauratieladder) 1. Conserveren / onderhoud 2. Repareren 3. Vernieuwen a. Kopiëren b. Imiteren c. Verbeteren Deze uitgangspunten worden verwerkt in alle beoordelings- en uitvoeringsrichtlijnen. Afstemming met STABU; restauratiebestek Restauratiearchitecten, -adviseurs en -aannemers werken samen aan de ontwikkeling van een modelbestek voor werkzaamheden aan bestaande onderdelen van monumenten, op initiatief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in het kader van het programma Restauratiekwaliteit. Voor de ontwikkeling wordt samengewerkt met Stichting STABU en Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM). Belangrijkste doelen voor dit initiatief zijn de verbetering van de kwaliteit van de restauratiebestekken, het vereenvoudigen van het bestekschrijven voor bestaand werk en het vergroten van de leesbaarheid en uitwisselbaarheid met calculatiesoftware van bestekken voor de aannemers. Architecten, aannemers en andere betrokkenen vinden dan dezelfde werkzaamheden telkens op dezelfde locatie in de STABU-systematiek. Hierdoor is vooraf duidelijker welke werkzaamheden op welk kwaliteitsniveau worden gevraagd en worden misverstanden bij prijsvorming voorkomen, wat zorgt voor meer gelijkwaardige inschrijvingen. Ook tijdens de uitvoering liggen met een goed bestek afspraken eenduidiger vast. Voor nieuwbouw zijn de mogelijkheden voor bestekomschrijvingen veel uitgebreider beschikbaar; voor werkzaamheden aan monumenten (onderhoud, restauratie, renovatie) ontbreekt dit nog. De ontwikkeling van een modelbestek voor werkzaamheden aan monumenten zal hierin verandering brengen. In 2013 is overleg gestart met Stichting STABU om tot meer aandacht voor restauraties in de STABUsystematiek te komen. Dit heeft geleid tot afstemming van werkzaamheden, die begin 2014 schriftelijk is vastgelegd en begin 2015 zal zijn geëffectueerd. In 2014 is, na hiermee in 2013 al gestart te zijn, een vervolg gemaakt met het uitwerken van de STABU-indeling in de uitvoeringsrichtlijnen. Conformiteit met de Verordening Bouwproducten Op 1 juli 2013 is de Europese Bouwproducten Verordening van kracht geworden voor (bijna) alle bouwproducten. In 2014 zijn alle nieuwe ERM-documenten getoetst op de vraag of zij voldoen aan deze verordening. Waar aanpassingen nodig waren, zijn deze verwerkt. Vereenvoudigen herkenbaarheid In 2012 is het logo Restauratiekwaliteit ingevoerd om zo de herkenbaarheid van gecertificeerde bedrijven te vergroten. Sinds 2013 worden codes gehanteerd voor richtlijnen om het verwijzen ernaar te vergemakkelijken. Richtlijnen die in 2014 zijn ontwikkeld of herzien, zijn ook voorzien van een dergelijke code. 7

8 8

9 4. Verslag certificering 2014 per branche 4.1 Ontwerp (architecten) De Gezamenlijke Erkenningsregeling van Architecten werkzaam in de Restauratie (GEAR 2005) is ontwikkeld voor de werkzaamheden van de architecten bij het ontwerpproces voor aanpassingen bij monumenten. Voor het behalen van een erkenning moet een restauratie-architect voldoen aan de eisen van de BRL 1000 GEAR. Certificering wordt uitgevoerd door Hobéon Certificering. De erkende architecten zijn lid van de Vereniging van Architecten Werkzaam in de Restauratie (VAWR). Het auditteam is multidisciplinair en de auditsystematiek kan deels getypeerd worden als peerreview. Na de initiële toets volgt in het tweede en derde jaar een controletoets. In jaar vier vindt een herhalingstoets plaats en vervolgens weer twee controletoetsen, etc. Onder voorwaarden kan sprake zijn van een verlengde cyclus met tweejaarlijkse in plaats van jaarlijkse controles. Gezien de aard van het werk van restaurerende architecten worden bij de GEAR-rapportages de te verbeteren punten niet gewaardeerd in een hiërarchie van aandachtspunten, verbeterpunten en tekortkomingen, zoals dat wel gebeurt bij meer op materiële productkwaliteit gerichte kwaliteitsregelingen. Wel worden de te verbeteren punten benoemd. Ontwerp (architecten): statistieken certificering Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar Aantal niet uitgevoerde audits i.v.m. crisis Aantal opgeschorte certificaten Aantal ingetrokken certificaten Aantal beëindigde certificaten Ontvangen klachten van derden Sancties/vervolgacties In het verslagjaar 2014 zijn 11 audits uitgevoerd. Van de geauditeerde bedrijven waren 8 bureaus reeds erkend. Vijf van deze 8 bureaus maken gebruik van een verlengde cyclus. Er kwamen drie certificaathouders bij en twee certificaathouders vielen af. Eén certificaat is ingetrokken wegens faillissement; één certificaat is ingetrokken omdat de audit i.o.v. de crisis niet kon doorgaan, terwijl de crisismaatregel van de ERM reeds was verlopen. Van de 15 resterende bedrijven die al vóór 1 januari 2014 waren gecertificeerd, zijn 7 bedrijven niet bezocht omdat ze gebruikmaakten van de verlengde cyclus met tweejaarlijkse in plaats van jaarlijkse controles. Bevindingen en trends Visie en Beleid Alle bureaus hebben hun werkwijze, erfgoedfilosofie en management in een voor hen praktische en werkbare beleidsvorm vastliggen en/of geformuleerd. De drie in 2014 erkende bureaus hebben voorafgaand aan de initiële toets een kwaliteitshandboek gemaakt. De samenhang met een (eventueel aanwezig) kwaliteitszorgsysteem is nog niet overal aanwezig. Vanaf de herhalingstoetsen wordt hierop strenger ge-audit. Het resultaat daarvan voor 2104 is dat de eerder erkende bureaus in ieder geval hun beleid, visie, en (meestal) SWOT-analyse hebben vastgelegd, en dat het beleid wordt geëvalueerd in een management review of directiebeoordeling. Doelstellingen zijn meestal gevallen in de management review opgenomen. Vanaf de tweede cyclus wordt bureaus ook gevraagd om projectevaluaties en interne audits te houden. In 2014 is met name verbetering geconstateerd wat betreft projectevaluaties. Door de invoering van de management reviews wordt er bij het grote deel van de bureaus periodiek gemeten en bijgesteld. Hierbij is echter nog verbetering mogelijk. 3 In de gegevens van 2013 en 2012 was een fout geslopen. Deze is gecorrigeerd bij het maken van het jaarverslag voor

10 Hobéon ziet bij bureaus die ISO 9001-erkend zijn een voorsprong op het gebied van kwaliteitszorg, die profijtelijk is voor het bureau. Door extra aandacht tijdens audits in 2014 wordt op dit punt door de bureaus beter gescoord. Primair proces, producten en diensten Bij de grote en middelgrote bureaus is het primaire proces ingericht volgens de standaardtaakbeschrijving DNR-STB Bij enkele kleinere bedrijven is een maatwerkversie van DNR ingericht. Wanneer er wordt afgeweken, gebeurt dit in lijn met de visie en beleid van het bureau en zijn keuzen gemaakt op basis van relevante kennis. Consolidatie en optimalisering van de restauratieketen De bureaus gaan consciëntieus om met ketenregie en borging. Ook vindt zwakteanalyse van de keten plaats, zij het niet altijd op schrift gesteld. Mede door de crisis en de daar uit voortkomende concurrentie en prijsdrukking van niet-restauratie specifieke partijen, komt het voor dat de kwaliteit in een enkel geval niet optimaal is, als de architect geen (doorslaggevende) rol kan spelen bij de selectie van de onderaannemers. In dit verslagjaar bleek hiervan overigens minder sprake dan voorgaande jaren. Er zijn geen voorbeelden van betekenis aangetroffen van falende proces- en productbewaking. Secundaire processen Deling van kennis gebeurt op verschillende manieren, bijvoorbeeld door een lopend project aan te grijpen om een specifiek kennisveld uit te diepen. Ook aan kennisontwikkeling wordt in voldoende mate gedaan. De overlegstructuur is gemiddeld adequaat. Het informatiebeheer en de voorzieningen (repro, hardware- en softwarebeheer en secretariaat) zijn bij alle bureaus op het vereiste niveau. De bureaus hebben zonder uitzondering professionele voorzieningen. Ondanks de (nasleep van de) economische crisis is in 2014 geïnvesteerd in computersoftware en -hardware. De financiën zijn bij alle bureaus op orde. Organisatie Organisatorisch zijn de bureaus op orde. Bij het aspect opleidingsplan constateert Hobéon nog steeds de invloed van de crisis. Er werd in 2014 echter weer meer geïnvesteerd in scholing, waarbij wel vaker op het gebied van automatisering dan restauratiekennis. Wat betreft taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden is de invloed van de crisis eveneens nog steeds merkbaar. Er wordt er meer dan voorheen gestuurd op een team dat bestaat uit multi-inzetbare medewerkers, om flexibel te kunnen inspelen op de marktsituatie. Kwaliteitszorg, meting, consolidatie en optimalisering Alle in 2014 getoetste bureaus beschikten over een managementreview (MR) en opereerden daarnaar. Vooral enkele grotere en/of de bureaus waarbij de kwaliteitszorg al op een hoger niveau is registreren klachten in een aparte administratie. Bij de overige bureaus is die aparte administratie er niet. Input van klachtenanalyses in de MR is dan niet altijd het geval. Wel kan men zich verantwoorden over hoe de klacht is verwerkt. Gemiddeld zijn klanten tevreden. Resultaat De beoordeelde bedrijven voldoen aan de criteria. Bij alle bureaus staat de monumentenzorgkwaliteit op goed peil. Wat betreft publicatie en voorkomen in vakbladen: dit verschilt per bedrijf. Bepaalde bureaus zijn wat dit betreft actiever dan andere. 10

11 Tot slot De economische crisis heeft ook in 2014 BRL 1000 GEAR-erkende bureaus gedwongen extra scherp te sturen op financiële resultaten. Ook de rol van de architect verandert; hij is minder vaak vanaf begin tot eind betrokken bij een restauratieproject. Opdrachten worden kleiner, betreffen maar een deel van het geheel en/of hebben een kortere doorlooptijd. Deze situatie noopt bureaus tot inkrimping, aanscherping, extra inzet, flexibiliteit en verbreding. Hobéon constateert echter dat bureaus zich ondanks deze voor de monumentenzorgkwaliteit ongunstige situatie zeer inspannen om het beste resultaat te bereiken voor het monument. In een tijd waarin de overheid zich terugtrekt uit de praktische monumentenzorg en restauratiepraktijk zijn de GEAR-architecten door hun visie en vakkennis van cruciaal belang bij het behoud van cultureel erfgoed. 11

12 12

13 4.2 Bouwtechnisch advies In 2013 is de oude Erkenningsregeling Monumenten Adviesbureaus (EMA) in beheer genomen bij de ERM. In dat jaar werd een begeleidingscommissie samengesteld die in een korte aanpassingsronde de regeling heeft uitgebreid. De nieuwe EMA is inhoudelijk verbeterd ten opzichte van de oude regeling en is afgestemd op de overige regelingen die bij de ERM in beheer zijn. Sinds 1 januari 2014 is de BRL EMA Erkend Monumenten Adviesbureau (BRL ERM 3000) en de bijbehorende Module Bouwtechnisch Monumenten Advies (Module 2001) van kracht. Bureaus die in 2014 een nieuwe cyclus ingingen zijn meteen getoetst aan de nieuwe BRL en Module Alle bureaus hebben een jaar de tijd (tot januari 2015, of de eerste toets in 2015) om aan voor de sector geheel nieuwe eisen te voldoen. Certificering wordt verzorgd door Hobéon Certificering. De standaard cyclus is een driejarige, met in het eerste jaar een (grote) initiële toets, en in jaar twee en drie een (kleine) controletoets. In jaar vier begint de tweede toetscyclus opnieuw met een (grote) herhalingstoets en vervolgens weer twee controletoetsen. 13

14 Bouwtechnisch advies: statistieken certificering op basis van BRL ERM 2000 en Module 2001 (oorspronkelijk EMA 100, 200, 300) Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar 5 5 Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar 1 0 Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar 6 4 Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar 4 4 Aantal niet uitgevoerde audits i.v.m. crisis 1 0 Aantal opgeschorte certificaten 0 0 Aantal ingetrokken certificaten (faillissement) 1 0 Aantal beëindigde certificaten 0 0 Ontvangen klachten van derden 0 0 Sancties/vervolgacties 0 0 Vier bedrijven zijn momenteel gecertificeerd volgens de eerdere EMA. In het verslagjaar 2014 kwam er één nieuwe certificaathouder bij (gecertificeerd op basis van BRL ERM 3000 en Module 2001), één certificaat is beëindigd wegens faillissement. Per eind 2014 waren dus vijf bouwtechnisch adviesbedrijven gecertificeerd. Twee voorgenomen audits gingen niet door; eenmaal vanwege genoemd faillissement en een eenmaal omdat een bedrijf gebruikmaakte van de crisismaatregel. Bevindingen en trends Bij de audits is tien maal een aandachtspunt (AP) gesignaleerd, eenmaal een verbeterpunt (VP) en geen tekortkomingen TK). Deze staan in onderstaand overzicht weergegeven. Toets punt AP/VP/TK BRL 3.6 Referenties AP 1x 4.2 Doelstellingen (SMART) AP 1x 4.4 Eisen aan het kwaliteitszorgsysteem AP 1x 4.8 Overleggen van klanttevredenheidsverklaringen AP 1x 4.9 (oude EMA 201) Projectevaluaties AP 1x 4.6 Interne audits AP 1x 5.10 Personeelsdossiers AP 1x 5.11 Scholingsplan AP 3x Module Verantwoording van het werk. Cultuur- en monumentwaarden VP 1x Het verbeterpunt betrof een bedrijf waarbij de technische kwaliteit van de producten van het bureau geheel aan de eis voldeed, maar de verantwoording van het werk/het onderkennen van de monumentwaarden deels voldeed. Dit punt wordt ondervangen door het inzetten van juiste ketengenoten (in dit geval bouwhistorici). Bij de aandachtspunten betrof dit steeds de beoordeling van punten uit de BRL. Tijdens de audits werden relatief veel aandachtspunten geformuleerd op gebieden die niet direct betrekking hebben op de kerntaak van een bouwtechnisch monumentenadviesbureau, zoals personeelszaken, kwaliteitszorg en in mindere mate een scholingsplan. Eénmaal geconstateerde aandachtpunten waren het niet regelmatig voeren van functioneringsgesprekken, het onvoldoende voeren van interne audits en projectevaluaties, het ontbreken van een SMART-geformuleerde doelstellingen en van omzetcijfers en het niet kunnen overleggen van (schriftelijke) klanttevredenheidsverklaringen. Eén bedrijf voldeed (nog) niet aan de gestelde eisen wat betreft het kwaliteitszorgsysteem. Deze zijn onder de nieuwe BRL strenger dan voorheen. Het bedrijf krijgt tot 2015 om alsnog aan de eisen te voldoen. 14

15 Bij drie bedrijven werden aandachtspunten geformuleerd betreffende het scholingsplan. Voor veel bureaus is het maken van een meerjarig scholingsplan zoals dat gevraagd wordt in de EMA lastig, zo stelt Hobéon. Het auditteam ziet een verband tussen de economisch moeizame periode in 2014 en het nemen van tijd voor bijvoorbeeld het maken van een scholingsplan. Een andere reden is ook dat bureaus van mening zijn dat er weinig aanbod is op het gebied van kortere cursussen. Een betere communicatie vanuit de opleidingen zou wellicht helpen. Alle bureaus zetten in 2014 voldoende kwaliteitsmiddelen in om de kwaliteit van het geleverde werk te meten en te verbeteren. Tot slot In 2014 bleef de restauratiekwaliteit ongewijzigd op peil. In 2015 komen er naar verwachting twee certificaathouders bij. Hobéon constateert dat bij EMA-bureaus de crisis in 2014 nog doorebde. Eén bureau ging failliet en een ander bureau maakte gebruik van de crisismaatregel. De term Module voor Module Bouwtechnisch Advies Monumenten is met opzet bedacht om het onderscheid aan te geven met een URL. Een monumentenadviesbureau levert immers in mindere mate een hard meetbaar eindproduct dan bijvoorbeeld een leidekker. Hobéon constateert echter dat de term Module verwarring veroorzaakt, met name in het BRIM-traject, waar het werken volgens de eisen uit een URL in 2015 als voorwaarde gesteld kan worden. 15

16 4.3 Metselwerk Op 20 juni 2014 werd de URL 4003 Restauratie Historisch Metselwerk van kracht. Deze URL wordt bij het certificeren van bedrijven eveneens gecombineerd met de BRL ERM Hobéon Certificering biedt een gecombineerd audittraject aan voor bedrijven die een erkenning voor de URL 4006 Restauratie Voegwerk hebben, met dezelfde auditoren. Metselwerk: statistieken certificering 2014 Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar 0 Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar 1 Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar 1 Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar 1 Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar 1 Aantal niet uitgevoerde audits i.v.m. crisis 0 Aantal opgeschorte certificaten 0 Aantal ingetrokken certificaten (faillissement) 0 Aantal beëindigde certificaten 0 Ontvangen klachten van derden 0 Sancties/vervolgacties 0 In het verslagjaar voerde Hobéon één audit uit in het kader van de URL Dit leidde tot een certificaat. Er is nog te weinig informatie beschikbaar over de uitvoering van URL 4003 om uitspraken te doen over de ervaringen met deze uitvoeringsrichtlijn. 16

17 4.4 Molens Voor het restaureren van historische molens is de BRL De Erkende Molenmaker van toepassing. Deze beoordelingsrichtlijn is opgesteld in samenwerking met de Nederlandse Verenging van Molenmakers (NVVM) en vastgesteld op 26 juni Om te worden erkend moet een molenmaker voldoen aan de eisen van deze BRL. De regeling is primair ontworpen om de bedrijfskundige professionaliteit van molenmakers te vergroten. Daarnaast is ruimte ingebouwd voor een toetsing op vakinhoudelijke aspecten. Hobéon is de certificerende instelling bij deze BRL. Met de NVVM heeft Hobéon in 2013 gekeken naar de kosten van de regeling. Om de kosten te beheersen is een nieuwe auditsystematiek ontworpen. Deze systematiek wordt inmiddels toegepast. In het eerste jaar worden de audits door een volledig auditteam beoordeeld (Hobéon en de vakinhoudelijke auditor); in jaar twee worden documenten opgestuurd die door het zelfde auditteam worden beoordeeld; in jaar drie vindt een bezoek aan werken in uitvoering plaats door de vakinhoudelijke auditor die terug rapporteert naar Hobéon. Deze methodiek wordt ook in het tweede en derde jaar gemonitord met de pilotbedrijven en zo nodig in bijgesteld. Om de bedrijven te helpen hun bedrijfskundige professionaliteit te vergroten, heeft de NVVM besloten aan alle leden van de NVVM een handreiking voor een kwaliteitshandboek beschikbaar te stellen. Hobéon werd gevraagd dit te maken. Dit document functioneert als onderlegger bij de audits. Molens: statistieken certificering Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar 3 0 Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar 4 3 Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar 1 3 Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar 4 3 Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar 1 3 Aantal niet uitgevoerde audits i.v.m. crisis 0 0 Aantal opgeschorte certificaten 0 0 Aantal ingetrokken certificaten 0 0 Aantal beëindigde certificaten 0 0 Ontvangen klachten van derden 0 0 Sancties/vervolgacties 0 0 In 2014 werd één initiële toets bij een nieuw bedrijf uitgevoerd. Het bedrijf werd erkend. De drie controletoetsen die gepland stonden voor 2014 zijn alle drie uitgesteld en vinden plaats in Volgens de BRL EMM kan de CI op grond van bevindingen afwijken van de vastgestelde auditfrequentie. Hobéon hanteert de stelregel dat een audit binnen een cyclus een half jaar doorgeschoven mag worden, zolang het aantal audits binnen de driejarige cyclus gelijk blijft. Bevindingen en trends Molens: scores en aandachtspunten bij certificering (AP = aandachtspunt) Aandachtspunten in de pilots Inzicht in producten, dienstverlening en advisering (Referentielijst) AP- 1x 4.5 Doelstellingen AP- 1x 4.9 Klanttevredenheidsverklaringen AP- 1x 5.6 Scholingsplan AP- 1x Bij het nieuw gecertificeerde bedrijf zijn vier aandachtspunten geconstateerd, geen verbeterpunten of tekortkomingen. De aandachtspunten zijn alle van administratieve aard. Net als bij de initiële toetsen van 2013 bleek ook in 2014 dat het niveau van het molenmakerswerk hoog ligt. Bij de audit in 2014 kon (net als bij die in 2013) niet worden getoetst op de punten Goederen ter beschikking gesteld door de opdrachtgever en Tijdelijke huisvesting ; hiervan was geen sprake. Hobéon merkt op dat het aspect Goederen ter beschikking gesteld door de opdrachtgever tijdens de toetsen niet vaak voorkomt. Toch is het een nuttig toets punt omdat sommige molenmakers werken 4 De BRL is inmiddels voorzien van een nummer: BRL ERM

18 voor een opdrachtgever die bijvoorbeeld hout uit eigen bos kan leveren. Dan is het van belang dat de molenmaker een procedure heeft omschreven waarin de criteria voor het accepteren van goederen geleverd door de opdrachtgever omschreven staan. Wat betreft tijdelijke huisvesting : tijdens de audit werden opgeleverde werken bezocht of werken waar de molen zelf als tijdelijke huisvesting diende. De tot nu toe uitgevoerde audits bieden nog te weinig input om daadwerkelijk van trends te kunnen spreken. Hobéon stelt vast dat door het teruglopen van subsidies grote restauratie-opdrachten nu bijna niet voorkomen. Het werk bestaat uit veel kleine opdrachten. Ook in 2014 ondervinden de molenmakers weer concurrentie van niet-gespecialiseerde partijen. Bovendien speelde in 2014 de nog relatieve onbekendheid van de richtlijnen van de ERM sommige molenmakers parten. Hobeón constateert dat ook in 2014 professionele opdrachtgevers zich nog niet altijd bewust zijn van de meerwaarde die erkende bedrijven hebben voor de kwaliteit van het werk. Aan niet gespecialiseerde partijen werd dan werk aan een molen gegund, met alle gevolgen van dien voor het behoud van de molen. Deze ontwikkeling lag aan de basis van het uitstellen van één van de drie geplande controletoetsen voor Tot slot In 2015 worden meer bedrijven erkend. Ook worden de gemiste audits ingehaald. Het is nog steeds de wens van de NVVM dat een groot deel van de leden zich laat erkennen. 18

19 4.5 Restauratiebouwbedrijven (hoofdaannemers) Bij de uitvoering van werken als hoofdaannemer in de restauratie is in 2014 de Beoordelingsrichtlijn Erkend Restauratie Bouwbedrijf (BRL ERB 2012, herzien in november 2012 en aangevuld d.d ) van toepassing.5 Bedrijven worden aan deze BRL getoetst op bedrijfsorganisatie en restauratievakmanschap. ERB-erkende bedrijven voldoen automatisch ook aan de Kennis+Kunderegeling van de provincie Gelderland wat betreft metselen en timmeren. Kiwa voert voor deze richtlijn certificering uit. De certificaten gelden voor de categorieën Klein bedrijf of Midden- en grootbedrijf, waarbij deze het certificaat hetzij alleen voor waterbouwkundige werken voeren, hetzij voor alle voorkomende werkzaamheden inclusief waterbouwkundige werken. In 2014 zijn enkele Uitvoeringsrichtlijnen gereedgekomen die aansluiting hebben bij de BRL ERB (zie Hoofdstuk 3). De in maart 2013 doorgevoerde aanvulling op BRL ERB voor bedrijven die (tijdelijk) geen projecten in uitvoering hebben, de zogenaamde crisismaatregel, is op 28 november 2014 komen te vervallen. Restauratiebouwbedrijven (hoofdaannemers): statistieken certificering Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar Aantal niet uitgevoerde audits (alsnog uitgevoerd in volgend verslagjaar) Aantal opgeschorte certificaten Aantal ingetrokken certificaten (faillissement ) Aantal beëindigde certificaten (op eigen verzoek) Ontvangen klachten van derden Sancties/vervolgacties (extra bezoeken) In twee gevallen voerde de certificerende instelling een aanvullend bezoek uit, omdat bij het eerste bezoek onvoldoende projecten te beoordelen waren. Twee bezoeken zijn doorgeschoven naar 2015 en in januari en februari alsnog uitgevoerd. Over de gecertificeerde bedrijven zijn geen klachten ontvangen. Per eind 2014 waren 43 restauratiebouwbedrijven gecertificeerd. Zes van de gecertificeerde bedrijven behoren tot de categorie klein bedrijf, de rest (37) is een midden- of grootbedrijf. In 2014 zijn twee certificaten ingetrokken/beëindigd, als gevolg van faillissement en reorganisatie (sluiting van vestigingen). Aan zeven bedrijven is voor het eerst een certificaat toegekend. Daarmee is het aantal gecertificeerden in deze productgroep met vijf toegenomen ten opzichte van Bevindingen In totaal is 41 keer een bezoek afgelegd. In totaal zijn daarbij 28 afwijkingen geconstateerd: 16 tekortkomingen en 12 verbeterpunten (zie tabel). Dit heeft niet geleid tot schriftelijke waarschuwingen of intrekking. 5 Per eind november 2014 is de BRL ERB 2012 herzien, deze heet nu BRL 3000 ERB (zie Tot slot ). 19

20 Restauratiebouwbedrijven: tijdens bezoeken geconstateerde afwijkingen 6 (tekortkomingen en verbeterpunten) Eisen aan het bedrijf Eisen aan de organisatie Eisen aan het project Eisen aan het proces Eisen aan het product Eisen aan het kwaliteitssysteem Totaal Het aantal verbeterpunten/tekortkomingen is zowel absoluut als relatief (procentueel) gering toegenomen ten opzichte van vorig jaar, maar ligt in lijn met 2009 t/m De meeste tekortkomingen en verbeterpunten zijn geconstateerd in de categorie eisen aan het kwaliteitssysteem. In bijna de helft van de gevallen betreft dit interne audits. De tekortkomingen/verbeterpunten zijn vergeleken met voorgaande jaren vooral toegenomen wat betreft eisen aan de organisatie en eisen aan het kwaliteitssysteem. Wat betreft eisen aan de uitvoering zijn deze echter juist verminderd. Behalve tekortkomingen en verbeterpunten gaf Kiwa voor deze bedrijven ook aandachtspunten aan (42). Wanneer deze worden meegeteld, zijn net als in voorgaande jaren het vaakst bevindingen geconstateerd voor het deelaspect opleiding, ervaring en scholingsplan (15 keer als aandachtspunt, 5 keer als verbeterpunt en 1 keer als tekortkoming). 6 Dit betreft het totaal aantal afwijkingen, niet het aantal bedrijven waar afwijkingen zijn geconstateerd. Per bedrijf zijn meerdere afwijkingen mogelijk. 20

21 (T = tekortkoming, V = verbeterpunt, A = aandachtspunt) Controleaspect T V A H4 Eisen aan het bedrijf 4.1 Restauratiebouwbedrijf Inschrijving Handelsregister (KvK) 4.3 Verzekeringen ( ,=) Restauratie hoofdaannemer 4.5 Continuïteit en integriteit (incl. bijl. 2) 4.6 Bedrijfsuitrusting 4.7 Opleiding, ervaring en scholingsplan Projectregistraties Subtotaal H5 Eisen aan de organisatie 5.1 Beleid Overlegstructuur Inkoop 5.4 Beoord. toeleveranciers/onderaannemers Wet- en regelgeving 1 Subtotaal H6 Eisen aan het project Subtotaal H7 Eisen aan het proces 7.1 Algemeen Initiatief en acquisitie 7.3 Ontwerp en ontwikkeling 7.4 Prijs- en contractvorming 7.5 Werkvoorbereiding 7.6 Uitvoering Oplevering, garantie en nazorg Evaluatie Subtotaal H8 Eisen aan de producten Subtotaal H9 Eisen aan het kwaliteitssysteem 9.1 Algemeen Directieverantwoordelijkheid 9.3 Directiebeoordeling (management review) Verantwoordelijkheden en bevoegdheden Kwaliteitscoördinator 9.6 Interne audits Beheersing van documenten en gegevens 9.8 Behandeling van klachten en afwijkingen 9.9 Meetmiddelen 9.10 Samenwerking Externe kwaliteitsbewaking Subtotaal TOTAAL

22 Het totaal aantal bevindingen (tekortkomingen, verbeterpunten én aandachtspunten) bij de bedrijven met het certificaat Klein bedrijf is toegenomen van 6 in 2013 naar 15 in 2014 (waarvan 9 maal aandachtspunten ), voor het Midden-en Grootbedrijf namen deze toe van 50 naar 55 (waarvan 33 aandachtspunten). Tijdens de bezoeken werd vastgesteld dat de door de certificaathouders voorgestelde corrigerende maatregelen effect hadden. Tot slot De BRL ERB is per 28 november 2014 aangepast en heet voortaan BRL ERM 3000 Erkend Restauratie Bouwbedrijf. Eén van de zaken die zijn toegevoegd is de mogelijkheid voor een vereenvoudigde toetreding van bedrijven die in het bezit zijn van een erkenning volgens de Kennis+Kunde-regeling van de Provincie Gelderland. De bevindingen die tijdens de audits zijn geconstateerd geven geen aanleiding tot het aanpassen van de bezoekfrequentie of omvang van de audits. Enkele aspecten in de nieuwe BRL 3000 ERB dienen te worden aangepast vanwege gewijzigde wetgeving. Daarnaast zal de BRL in 2015 ook technisch-inhoudelijk worden herzien. Hiervoor zal een begeleidingscommissie worden samengebracht door ERM. 22

23 4.6 Schilderwerk De Erkenningsregeling Restauratieschildersbedrijf is ontwikkeld voor de werkzaamheden voor restauratieschilders. Voor het behalen van een erkenning moet een restauratieschilder voldoen aan de eisen van deze erkenningsregeling. Certificering volgens deze regeling wordt sinds 2014 verzorgd door Kiwa. Eind 2014 waren 11 schildersbedrijven gecertificeerd volgens de Erkenningsregeling. De bedrijven worden eens per drie jaar bezocht (praktijktoets); in tussenliggende jaren vindt een administratieve toets plaats. 7 Inmiddels URL 4009 geheten (zie ook Tot slot ). 23

24 Schilderwerk: statistieken certificering Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar Aantal niet uitgevoerde audits i.v.m. crisis Aantal opgeschorte certificaten Aantal ingetrokken certificaten Aantal beëindigde certificaten Ontvangen klachten van derden Sancties/vervolgacties Per 1/1/14 nam Kiwa certificering volgens de huidige regeling over van SRSN. Door SRSN waren op dat moment reeds 2 bedrijven gecertificeerd. Het totaal aantal gecertificeerden nam daardoor toe tot Er was 1 nieuwe aanvraag; de initiële audit leidde niet tot een certificaat. Bevindingen en trends Tijdens de audits zijn 8 tekortkomingen gesignaleerd, 2 verbeterpunten en 49 aandachtspunten. De tekortkomingen hadden betrekking op Kerntaak 2 Uitvoeren specialistische schilderwerkzaamheden, deelaspect restauratieve technieken volgens restauratie-ethiek toepassen. De verbeterpunten werden geconstateerd onder deelaspect nazorg van Kerntaak 3 Opleveren, garantie en nazorg. Van de aandachtspunten werd er slechts één geconstateerd onder Kerntaak 1. Voor wat de rest betreft was er een spreiding over de verschillende kerntaken, zie de tabel hieronder. Een uitschieter is het deelaspect Wandbekledingsmaterialen aanbrengen. Het gaat hierbij om aandachtspunten bij het gebruiken van juiste verwerkingsmethoden, juist toepassen van materiaal en materieel, vakdeskundigheid toepassen, kwaliteit leveren en nauwkeurig rapporteren, verslagen maken. 24

25 Kerntaak 4: vakbekwaamheid van medewerkers Kerntaak 3: opleveren, garantie en nazorg Kerntaak 2: Uitvoeren specialistische schilderwerkzaamheden Kerntaak 1: Vooronderzoek en advies over uit te voeren werkzaamheden Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg Erkenningsregeling Restauratieschilders T V A 1. Vooronderzoek uitvoeren Te behandelen objecten inspecteren en analyseren 2 1. Adviezen over uit te voeren werkzaamheden 3 opstellen 1. Adviezen bespreken 4 2. Specialistische schilderwerkzaamheden 4 1 voorbereiden 2. Ondergronden voorbereiden 2 2. Schilderwerk uitvoeren en rapporteren Wandbekledingsmaterialen aanbrengen Restauratieve technieken volgens restauratie-ethiek toepassen en rapporteren 2. Opruimwerkzaamheden uitvoeren 6 3. Specialistische schilderwerkzaamheden opleveren Nazorg Acties na de oplevering Doelstellingen vakbekwaamheid restauratieve 5 1 schildertechnieken 4. Leersituaties kiezen en plannen Introductieprogramma verzorgen 3 4. Instrueren en coachen 4 4. Vorderingen bewaken en beoordelen 6 5 Trends in aandachtspunten, verbeterpunten en tekortkomingen zijn volgens Kiwa nog niet weer te geven; de 11 certificaathouders zijn in 2014 pas voor het eerst door Kiwa beoordeeld. Tot slot In 2015 zal deze regeling worden vervangen door de Uitvoeringsrichtlijn Restauratie Historisch Schilderwerk (URL 4009). Deze uitvoeringsrichtlijn wordt gekoppeld aan de Beoordelingsrichtlijn Onderhoud en restauratie van monumenten (BRL ERM 4000). 25

26 4.7 Smeedwerk Het Nederlands gilde van Kunst-, sier- en restauratiesmeden (NGK) sloot eind 2013 een licentieovereenkomst af met Stichting ERM voor certificering voor de NGK-regeling. Stichting Keurmerk Branches certificeert de aangesloten bedrijven. In de regeling NGK-Erkende Smederij wordt elke onderneming elke 3 jaar geaudit. Het restaureren van ijzer en smeedwerk bovendien beschreven in documenten als Normen, Beoordelingscriteria, Beoordelingsgrondslag en Reglement NGK. Ook hieraan worden de erkende bedrijven getoetst. Smeedwerk: statistieken certificering 2014 Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar 20 8 Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar 18 Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar 18 Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar 19 Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar 19 Aantal niet uitgevoerde audits i.v.m. crisis 0 Aantal opgeschorte certificaten 0 Aantal ingetrokken certificaten 0 Aantal beëindigde certificaten 0 Ontvangen klachten van derden 0 Sancties/vervolgacties 0 Eén certificaat is niet verleend. In het verslagjaar 2014 zijn 20 NGK-Erkende Smederijen geaudit voor de nieuwe ERM-certificatie. Van deze 20 voorheen erkende bedrijven zijn er 18 overgebleven die de titel NGK-Erkende Smederij mogen voeren met ERM-certificatie. Eén aangevraagd certificaat werd niet verleend; een ander bedrijf zag af van ERM-certificering. Bevindingen en trends De auditrapportages geven bij de gecertificeerde bedrijven geen breekpunten aan. Wel constateerde de certificerende instelling een aantal verbeterpunten. Deze hebben alle betrekking op de bedrijfsvoering. Geconstateerde verbeterpunten waren: - advies het Intern Kwaliteitsbewakingssysteem actueel te houden; - (actualiseren plan van aanpak van) Risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E); - schriftelijke bevestiging van opdrachten; - gedetailleerd weergeven productspecificaties, montagemethoden en -materialen in overeenkomsten of orderbevestigingen; - van toepassing verklaren Algemene Leveringsvoorwaarden; - aanwezigheid BHV er; - jaarlijkse keuring elektrisch gereedschap; - jaarlijkse keuring brandblusmiddelen. De certificeerder stelt dat de het uitgevoerde werk conform verwachtingen was en noemt de reactie van de bedrijven op de regeling neutraal. De crisis heeft nog steeds een merkbare, zij het geringe invloed op sector. Wat betreft kwaliteitszorg en kennisniveaus zijn geen veranderingen geconstateerd. Tot slot Een herziening van de NGK-regeling is in voorbereiding. 8 Deze 20 bedrijven waren erkend volgens de NGK-regeling, toen deze nog niet viel onder ERM. 26

27 4.8 Steenhouwwerk Steenhouwers die zich toeleggen op het restaureren van monumenten konden zich in 2014 laten certificeren op basis van de Uitvoeringsrichtlijn Restauratie Steenhouwwerk (versie 1.0, vastgesteld d.d. 13/3/2013) en de Nationale Beoordelingsrichtlijn Instandhoudingstechnologie (BRL 5020) met bijbehorend het wijzigingsblad d.d. 13 maart Op basis hiervan kregen zij een procescertificaat voor werkzaamheden aan natuursteen voor monumenten. Kiwa voert de certificering volgens deze richtlijn uit sinds het vierde kwartaal van Begin 2014 zijn enkele certificaten verleend, in aanvulling op de certificaten die reeds in 2013 waren toegekend. Het jaar 2014 was het eerste volledige kalenderjaar dat de certificaathouders op de URL versie 1.0 werden beoordeeld. 9 9 Per 12 september 2014 geldt de Uitvoeringsrichtlijn Restauratie Steenhouwwerk (URL 4007) versie 1.1 (zie ook Tot Slot ). 27

28 Steenhouwwerk: statistieken certificering Aantal certificaathouders aan begin van verslagjaar Aantal certificaathouders aan einde van verslagjaar 4 4 Aantal nieuwe certificaten in het verslagjaar 2 0 Aantal uit te voeren audits in het verslagjaar 4 4 Aantal uitgevoerde audits in het verslagjaar 2 2 Aantal niet uitgevoerde audits i.v.m. crisis 0 0 Aantal opgeschorte certificaten 0 0 Aantal ingetrokken certificaten 0 0 Aantal beëindigde certificaten Ontvangen klachten van derden 0 0 Sancties/vervolgacties 0 0 Twee bezoeken zijn in jan./feb uitgevoerd. Bevindingen en trends Tijdens de audits is éénmaal een verbeterpunt vastgesteld. Hier was er geen referentielijst beschikbaar met betrekking tot de afgelopen 5 jaar. Aandachtspunten en tekortkomingen zijn niet geconstateerd. Certificerende instelling Kiwa stelt dat trends nog niet zijn aan te geven, aangezien zij de regeling pas sinds eind 2013, begin 2014 uitvoert. Tot slot Deze uitvoeringsrichtlijn is per 1 november 2014 vervangen door de URL 4007 Restauratie Steenhouwwerk (versie 1.1). Alle certificaathouders zullen per 1 november 2015 moeten voldoen aan de eisen in deze uitvoeringsrichtlijn en die in de Beoordelingsrichtlijn Onderhoud en restauratie van monumenten (BRL ERM 4000). In Nederland zijn er slechts enkele steenhouwbedrijven gespecialiseerd in restauratiewerk aan monumenten. De vier voornaamste zijn inmiddels gecertificeerd. Misschien dat dit aantal in de toekomst nog wat wordt uitgebreid. 28

29 4.9 Timmerwerk Voor het behalen van keurmerk Restauratiekwaliteit moest een timmerbedrijf in 2014 voldoen aan de eisen van de Uitvoeringsrichtlijn Hout in het buitenklimaat en aan de eisen van de BRL 5020 Instandhoudingstechnologie, beide uit In 2013 is een wijzigingsblad Beoordelingsrichtlijn Instandhoudingstechnologie opgesteld voor BRL 5020, dat per 1 april 2014 van kracht is geworden. Alle gecertificeerde bedrijven zijn vóór 1 april 2014 bezocht en hebben vervolgens een nieuw ERMcertificaat ontvangen. Bij dit bezoek zijn de bedrijven ook getoetst op het (toen nog niet van kracht zijnde) wijzigingsblad. Alle bezochte bedrijven zijn lid van de Vereniging Timmerwerk Restauratie. SKH is de uitvoerende instelling voor deze branche. De gecertificeerde bedrijven vallen globaal in twee categorieën: bouwbedrijven met een timmerwerkplaats en timmerfabrieken. De bouwbedrijven zijn meestal betrokken bij het volledige proces. Hierbij is het dan ook duidelijk welke restauratiecategorie wordt gehanteerd. De bouwbedrijven zijn gespecialiseerd in restauratiewerk. Dit heeft tot gevolg dat zij meestal wel wat kunnen laten zien in de werkplaats of in de projectdocumenten van uitgevoerde projecten. De timmerfabriek is niet (direct) betrokken bij het volledige proces en meestal vindt er ook onvoldoende overdracht plaats van een (ERB-)bouwbedrijf. De timmerfabriek voert werkzaamheden uit voor nieuwbouw, renovatie en restauratieprojecten. Deze bedrijven hadden het afgelopen jaar geen werk wat betreft restauratietimmerwerk en konden in de werkplaats en in projectdocumenten dus niets laten zien. De afspraak is contact op te nemen met SKH bij aanvang van een werk onder het certificaat. Dat dit niet gebeurde, komt omdat er geen werk was dat werd uitgevoerd onder het ERMcertificaat. Het SKH certificeert een enkele timmerfabriek ook volgens andere certificatie-regelingen naast de ERM-regeling. In dat geval kan SKH bij een bezoek vanwege een andere regeling eventueel een controle uitvoeren voor de ERM-regeling zonder dat het werk daarvoor is aangemeld. Ook blijft SKH zo op de hoogte van wat zich afspeelt in de markt voor restauratietimmerwerk. De gecertificeerde bedrijven worden tweemaal per jaar bezocht, tenzij ze ook zijn gecertificeerd volgens ISO In dat laatste geval volstaat één bezoek per jaar; in 2014 gold dat voor één van de gecertificeerde bedrijven. Bij de in 2014 beoordeelde restauratieonderdelen ging het 6 keer om werkzaamheden aan buitentimmerwerk, daarnaast 1 keer om vensters. In de in 2014 geldende BRL en URL waren nog geen eisen opgenomen voor andere werkzaamheden. In 5 gevallen betrof dit werkzaamheden in de restauratiecategorie imiteren en 3 keer kopiëren. Daarnaast ging het 4 keer (op onderdelen ook) om repareren/herstellen. Werkzaamheden in de categorie conserveren/onderhoud zijn in 2014 niet geconstateerd. SKH stelt dat bij de inspectie van timmerfabrieken niet altijd vast te stellen is in welke restauratiecategorie het werk valt. Dit omdat de opname meestal wordt uitgevoerd door een uitvoerder van de (ERB-)aannemer, die de opname overdraagt aan de timmerfabriek. Hierbij is lang niet altijd duidelijk of het een monument betreft en of er een vergunning is aangevraagd. Ook wordt er dan meestal geen checklist gehanteerd. 29