GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE. van

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2016) 4180 final GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE van tot aanvulling van Richtlijn (EU) 2015/849 door de identificatie van derde landen met een hoog risico die strategische tekortkomingen vertonen (Voor de EER relevante tekst) NL NL

2 TOELICHTING ACHTERGROND VAN DE GEDELEGEERDE HANDELING A. BEVOEGDHEID OM DE HANDELING VAST TE STELLEN EN ACHTERGROND Op 20 mei 2015 is een nieuw kader ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering (anti-money laundering and counter-terrorist financing, hierna "AML/CFT" genoemd) vastgesteld. De nieuwe regelgeving bestaat uit: a) Richtlijn (EU) 2015/849 1 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering (hierna "de vierde antiwitwasrichtlijn" genoemd), en b) Verordening (EU) 2015/847 2 betreffende bij geldovermakingen te voegen informatie. De nieuwe regels vormen een modern en samenhangend kader op dit gebied en zijn in overeenstemming met de internationale normen en aanbevelingen die momenteel van kracht zijn, met name die welke zijn vastgesteld door de Financial Action Task Force (FATF) 3. Een van de sleutelelementen van het rechtskader van de EU is de op risico gebaseerde benadering. Situaties met een hoger risico op witwassen of terrorismefinanciering kunnen verscherpte maatregelen rechtvaardigen, terwijl omgekeerd situaties met een lager risico minder strenge controles kunnen rechtvaardigen. Het geografische/landgerelateerde risico is een van de factoren waarmee rekening moet worden gehouden wanneer een op risico gebaseerde benadering wordt toegepast, op grond waarvan derde landen met een hoog risico worden geïdentificeerd. Deze factor staat centraal in de risicobeoordeling op nationaal en sectoraal niveau. Op EU-niveau moeten overeenkomstig artikel 9, lid 1, van de vierde antiwitwasrichtlijn de derde landen die in hun AML/CFT-regelgeving strategische tekortkomingen vertonen die een aanzienlijke bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de Unie ("derde landen met een hoog risico"), worden geïdentificeerd ter bescherming van de goede werking van de interne markt. Artikel 9, lid 2, van de richtlijn verleent de Commissie de bevoegdheid om gedelegeerde handelingen vast te stellen met het oog op de identificatie van derde landen met een hoog risico, rekening houdend met strategische tekortkomingen, en bevat de criteria waarop de Commissie haar beoordeling moet baseren. Op basis van die identificatie moeten de meldingsplichtige entiteiten overeenkomstig artikel 18, lid 1, van de vierde antiwitwasrichtlijn verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen toepassen wanneer zij zakelijke relaties aangaan of transacties verrichten met natuurlijke personen of juridische entiteiten die gevestigd zijn in een op de lijst vermeld land. Op 2 februari 2016 kondigde de Commissie een breed scala aan maatregelen aan die erop gericht zijn terroristen van hun inkomstenbronnen af te snijden en aan de hand van hun financiële activiteiten op te sporen. Tot de onmiddellijke prioriteiten van het actieplan behoort Richtlijn (EU) 2015/849 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2015 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering, tot wijziging van Verordening (EU) nr. 648/2012 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Richtlijn 2005/60/EG van het Europees Parlement en de Raad en Richtlijn 2006/70/EG van de Commissie (PB L 141 van , blz. 73). Verordening (EU) 2015/847 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2015 betreffende bij geldovermakingen te voegen informatie en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1781/2006 (PB L 141 van , blz. 1). International Standards on Combating Money Laundering and the Financing of Terrorism & Proliferation, The FATF Recommendations, februari 2012 (bijgewerkt in oktober 2015). NL 2 NL

3 de vaststelling van een gedelegeerde handeling met het oog op de identificatie van derde landen met een hoog risico als bedoeld in artikel 9 van de vierde antiwitwasrichtlijn. Een duidelijke identificatie van derde landen met een hoog risico is een noodzakelijke stap in de richting van een nauwkeurig rechtskader voor het zakendoen en verrichten van transacties met individuele personen en ondernemingen die wettelijk gevestigd zijn in de aangewezen landen. Aldus wordt ingegaan op de groeiende vraag naar een globale aanpak van de risico's van witwassen en terrorismefinanciering die uitgaan van rechtsgebieden met een hoog risico. Daarnaast leidt deze aanpak tot meer rechtszekerheid voor de marktdeelnemers en belanghebbenden in het algemeen, en tot betere beschermingsmechanismen voor de hele interne markt. De publicatie van de lijst zal zorgen voor een gelijk speelveld voor en eerlijke concurrentie tussen meldingsplichtige entiteiten in de hele EU, door te voorkomen dat sommige van die entiteiten nalaten verscherpt cliëntenonderzoek uit te voeren in de hoop meer klanten aan te trekken. De lijst vormt dan ook een hoeksteen van het kader waarmee de Unie ervoor wil zorgen dat de EU-regels en de uitvoering daarvan gelijke tred houden met wijzigende trends, technologische ontwikkelingen en een steeds meer onderling verbonden handels- en ondernemingsklimaat. Kort samengevat komt deze gedelegeerde handeling tegemoet aan de strategische doelstelling de veiligheid van het financiële stelsel te waarborgen, en zorgt zij tegelijkertijd voor een passende mate van consumentenbescherming en doeltreffende concurrentie. B. CRITERIA VOOR DE IDENTIFICATIE VAN DERDE LANDEN MET EEN HOOG RISICO Krachtens artikel 9 van de vierde antiwitwasrichtlijn is de Commissie gemachtigd de derde landen te identificeren die in hun AML/CFT-regelgeving strategische tekortkomingen vertonen die een aanzienlijke bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de Unie. Bij de beoordeling van derde landen met een hoog risico houdt de Commissie rekening met strategische tekortkomingen, waarbij zij zich met name baseert op de volgende criteria: 1. het juridisch en institutioneel kader van het betrokken land, rekening houdend met de volgende vier vereisten: a. de strafbaarstelling van witwassen en terrorismefinanciering; b. cliëntenonderzoek; c. het bewaren van bewijsstukken; d. melding van verdachte transacties; 2. de bevoegdheden en procedures van de nationale bevoegde instanties van het betrokken land op het gebied van witwassen en terrorismefinanciering; 3. de doeltreffendheid van de AML/CFT-regeling van het betrokken land voor de aanpak van het risico op witwassen en terrorismefinanciering. De lijst met criteria in artikel 9, lid 2, is niet exhaustief. Het gaat echter om criteria die door de wetgever zeer relevant worden geacht. Onder de voornaamste criteria is de beoordeling van de doeltreffendheid van de AML/CFTmaatregelen van het allergrootste belang. Het doel is niet alleen te beoordelen of het juridische kader voldoet aan de AML/CFT-vereisten, maar ook of de getroffen maatregelen doeltreffend worden uitgevoerd. NL 3 NL

4 Daartoe moeten de gegevens worden beoordeeld aan de hand van een aantal benchmarks die de vrijheid om te handelen in het internationale financiële stelsel uitdrukken. Het is dan ook van essentieel belang dat die benchmarks wereldwijd worden erkend als geschikt en geldig voor de evaluatie van een nationaal AML/CFT-kader. De Commissie gaat daarom uit van reeds bestaande benchmarks en baseert zich op verslagen over verschillende rechtsgebieden die zijn opgesteld en gepubliceerd door gespecialiseerde internationale instanties, zoals de Financial Action Task Force (FATF) en door de FATF geïnspireerde regionale instanties (FATF Style Regional Bodies of FSRB's). De belangrijkste aanbevelingen van de FATF ("core and key recommendations") worden beschouwd als internationaal overeengekomen benchmarks met het oog op de identificatie van landen met een hoog risico 4. Met name worden de volgende FATF-aanbevelingen beschouwd als relevant voor de criteria in artikel 9, lid 2: de aanbevelingen 3 (strafbaarstelling van witwassen), 5 (strafbaarstelling van terrorismefinanciering), 10, 16 en 22 (cliëntenonderzoek), 11 (bewaren van bewijsstukken), 20 en 23 (melding van verdachte transacties) en 26 tot en met 35 (bevoegdheden van nationale bevoegde instanties) en Immediate Outcomes 3, 4 en 6 tot en met 9 van de FATF (doeltreffende toepassing van de AML/CFT-maatregelen). Voorts is het dienstig verdere benchmarks in aanmerking te nemen om een volledig beeld te krijgen van de strategische tekortkomingen. Zo hebben de aanbevelingen 24 en 25 en Immediate Outcome 5 betrekking op cruciale benchmarks om te zorgen voor transparantie op het vlak van informatie over de uiteindelijk begunstigden. Een ander belangrijk element van de bevoegdheden van de betrokken autoriteiten is hun vermogen tot internationale samenwerking. De aanbevelingen 36 tot en met 40 inzake internationale samenwerking en Immediate Outcome 2 zijn dan ook bijzonder relevant. Op basis van die analyse kan worden vastgesteld in welke derde landen de AML/CFTregelgeving een aanzienlijke bedreiging voor het wereldwijde financiële stelsel vormt. Als laatste stap moet de dreiging die die specifieke regelgevingen vormen, worden beoordeeld in de context van het eigen financiële stelsel van de Unie. In dit verband houdt de Commissie rekening met de hoge mate van integratie van het internationaal financieel stelsel, de nauwe banden tussen marktdeelnemers, het hoge aantal grensoverschrijdende transacties naar/vanuit de EU en de mate waarin de markt is opengesteld, om ervan uit te gaan dat een AML/CFTbedreiging voor het internationale financiële stelsel ook het financiële stelsel van de EU bedreigt. Ten slotte is het risico van terrorisme en georganiseerde misdaad ook afhankelijk van de werkelijke en de mogelijke intenties van de daders en van hun vermogen om de kwetsbaarheden van het financiële stelsel uit te buiten. Rechtsgebieden met een hoog risico hebben financiële regels die gekenmerkt worden door een grotere kans op het witwassen van geld ten bate van terroristische en criminele organisaties. Aangezien het financiële stelsel in derde landen met een hoog risico kwetsbaarder is en er gemakkelijker misbruik van kan worden gemaakt, hebben daders in dergelijke landen vaker de intentie en het vermogen om tot handelen over te gaan. Een lakse financiële regelgeving kan ook een bewuste en intentionele keuze zijn van beleidsmakers, op basis van een kosten-batenanalyse waarbij gekeken wordt naar de economische en institutionele kenmerken van een land, zoals het groeicijfer, de rol van de financiële sector, de gevoeligheid voor internationale reputatieschade, de lokaal waargenomen dreiging van terrorisme en/of georganiseerde misdaad, de institutionele aantrekkelijkheid en de mate waarin sanctiemechanismen op technisch en politiek niveau internationaal worden gehandhaafd. 4 De zogenoemde "core and key recommendations" zijn die welke zijn omschreven in de procedures van de International Co-operation Review Group van de FATF van 26 juni 2009 ter definiëring van derde landen met een hoog risico in het kader van de derde ronde van wederzijdse evaluaties. Die procedures worden vervangen bij de start van de vierde ronde van wederzijdse evaluaties van de ICRG. NL 4 NL

5 C. AANPAK VAN DE IDENTIFICATIE VAN DERDE LANDEN MET EEN HOOG RISICO Zoals wordt erkend in de vierde antiwitwasrichtlijn moeten de relevante rechtshandelingen van de Unie in voorkomend geval worden afgestemd op de FATF-normen 5 met het oog op een doelmatiger bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering op mondiaal niveau. Het was dan ook de bedoeling van de Uniewetgever om in het EU-recht een procedure op te nemen voor het opstellen van lijsten die vergelijkbaar is met wat de FATF doet. Overeenkomstig overweging 28 en artikel 9, lid 4, van de vierde antiwitwasrichtlijn moet de Commissie in voorkomend geval rekening houden met de relevante evaluaties, beoordelingen of rapporten die zijn opgesteld door internationale organisaties en opstellers van standaarden met bevoegdheden op het gebied van het voorkomen van witwassen en het bestrijden van terrorismefinanciering, d.w.z. dat bijvoorbeeld rekening moet worden gehouden met publieke verklaringen ("Public Statements") van de FATF, wederzijdse evaluaties en gedetailleerde beoordelingsrapporten die door die organisaties zijn opgesteld. Tegelijkertijd is de beoordeling van de Commissie een autonoom proces op basis van specifieke criteria, waarbij rekening wordt gehouden met de evaluaties van de FATF en andere internationale organisaties. Het staat de Commissie dan ook vrij af te wijken van de FATF-lijst door bijvoorbeeld derde landen die niet op die lijst staan, toch in de eigen lijst op te nemen. De uiteindelijke bedoeling van de lijst van derde landen met een hoog risico is niet die landen aan de schandpaal te nagelen, maar veeleer om openlijk aan te geven met welke rechtsgebieden de Unie een dialoog wil onderhouden en intensiveren om de vastgestelde tekortkomingen weg te werken, en ook om aan te geven in welke geïdentificeerde rechtsgebieden er bereidheid tot samenwerking bestaat. Daartoe strekkende beloftes kunnen waar van toepassing ook worden bevorderd via ontwikkelingshulp. Het doel is niet de economische of financiële relaties met de op de lijst vermelde landen te beperken. Door ervoor te zorgen dat passende controles worden uitgevoerd, zal een dergelijke lijst er integendeel toe bijdragen dat meldingsplichtige entiteiten met meer vertrouwen met die landen kunnen omgaan. Een dergelijke benadering is in overeenstemming met de doelstelling derde landen krachtiger te ondersteunen bij het voldoen aan de wettelijke vereisten van VNVR-resoluties en het opvolgen van FATF-aanbevelingen, zoals omschreven in het actieplan van de Commissie inzake terrorismefinanciering. D. INFORMATIE VAN INTERNATIONALE ORGANISATIES EN OPSTELLERS VAN STANDAARDEN De Commissie neemt deel aan de werkzaamheden van de FATF, waarvan zij lid is, en dient bij te dragen tot de uitvoering van de normen van de FATF. De Commissie monitort de naleving door derde landen van internationale AML/CFT-normen dan ook in de eerste plaats in de context van de FATF. De FATF is het mondiale normalisatieorgaan voor de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme 6. Hij bevordert de doelgerichte uitvoering van wettelijke, 5 6 De Commissie is een oprichtend lid van de FATF en draagt dus bij tot de ontwikkeling van die normen en tot de werkzaamheden van de International Cooperation Review Group (ICRG) van de FATF. Het aantal leden is gestegen tot 37: 35 staten en twee regionale organisaties, waaronder de Commissie, met daarnaast nog tal van geassocieerde leden en waarnemers. 15 lidstaten zijn lid van de FATF en de NL 5 NL

6 regelgevende en operationele maatregelen ter bestrijding van het witwassen van geld, de financiering van terrorisme en andere, verwante bedreigingen voor de integriteit van het internationale financiële stelsel. De FATF brengt aanbevelingen uit ("International Standards on combatting money laundering and the financing of terrorism & proliferation"), die gelden als de wereldwijde AML/CFT-normen. De werkzaamheden van de FATF worden aangevuld door en weerspiegeld in de werkzaamheden van negen door de FATF geïnspireerde regionale organisaties (FSRB's), die in totaal meer dan 180 landen vertegenwoordigen. Als vertegenwoordigend orgaan dat kan beschikken over de kennis van deskundigen op wettelijk, financieel en economisch vlak, heeft de FATF zich ingespannen voor de identificatie van de landen en gebieden die niet meewerken aan de wereldwijde bestrijding van het witwassen van geld. De FATF heeft een reeks criteria vastgesteld ter identificatie van landen en gebieden die in hun AML/CFT-regelgeving strategische tekortkomingen vertonen die een risico vormen voor het internationale financiële stelsel. Die beoordeling gebeurt aan de hand van een degelijk beoordelingsproces ("proces van wederzijdse evaluatie"), waarbij de leden elkaar evalueren om na te gaan of de FATF-normen doeltreffend worden nageleefd (waarbij onder meer bezoeken ter plaatse worden uitgevoerd). Op een vergelijkbare manier beoordeelt de FATF ook de door die landen geboekte vooruitgang op basis van specifieke wederzijdse evaluaties en bezoeken ter plaatse die meer informatie opleveren over de doelgerichte toepassing van nieuw aangenomen regels. Sinds 2007 is de International Cooperation and Review Group (ICRG), een werkgroep van de FATF, verantwoordelijk voor de identificatie van "rechtsgebieden met een hoog risico" en van "niet-coöperatieve rechtsgebieden". Na de top van de G20 te Pittsburgh in oktober 2009 heeft de ICRG de reikwijdte van zijn beoordeling aanzienlijk uitgebreid om te voldoen aan de vraag "vóór februari 2010 een openbare lijst op te stellen van rechtsgebieden met een hoog risico". Sinds 2010 heeft de ICRG rechtsgebieden regelmatig of voortdurend volgens een gepaste procedure beoordeeld. Naar aanleiding van een initiële identificatie van een bepaald rechtsgebied door de FATF of een FSRB wordt overgegaan tot een voorlopige beoordeling van dat rechtsgebied, waarmee in dialoog wordt getreden en dat zelf ook opmerkingen over het ontwerpverslag kan maken. Op basis daarvan beslist de FATF of een volledige beoordeling wordt uitgevoerd. Een rechtsgebied dat volledig wordt beoordeeld, krijgt de mogelijkheid over het verslag van gedachten te wisselen en een plan op stellen om de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken. Alle door de FATF of een FSRB beoordeelde landen krijgen de gelegenheid op basis van een gepaste procedure hun standpunt kenbaar te maken en elk ontwikkeld actieplan wordt door dat land nagezien (en idealiter onderschreven). Volgens de nieuwe, in oktober 2015 vastgestelde ICRG-procedure, worden landen waarvoor doorverwijzing naar de ICRG wordt overwogen, onderworpen aan een waarnemingsperiode van één jaar, zodat zij tijd hebben om tekortkomingen aan te pakken alvorens nieuwe stappen worden gezet in de ICRG-procedure. Aldus hebben landen die door de FATF worden aangemerkt als landen met een "hoog risico", voldoende tijd om zich rekenschap te geven van de vastgestelde tekortkomingen en om corrigerende maatregelen te nemen. Aan het eind van dat proces identificeert de FATF de rechtsgebieden met zwakke maatregelen op het vlak van de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering, in openbare documenten die drie keer per jaar na de plenaire vergaderingen worden gepubliceerd: andere 13 zijn lid van "Moneyval", de door de FATF geïnspireerde regionale organisatie die wederzijdse beoordelingen uitvoert van de AML/CFT-maatregelen die van kracht zijn in landen van de Raad van Europa. NL 6 NL

7 Met betrekking tot rechtsgebieden met een hoog risico, publiceert de FATF een document getiteld "Improving Global AML/CFT Compliance: ongoing process". Daarin worden rechtsgebieden met strategische tekortkomingen geïdentificeerd die een politieke toezegging op hoog niveau hebben gedaan om de tekortkomingen aan te pakken door een in samenwerking met de FATF ontwikkeld actieplan uit te voeren. De FATF publiceert eveneens een publieke verklaring ("Public Statement"), die betrekking heeft op rechtsgebieden met een hoog risico en waarin de rechtsgebieden worden geïdentificeerd die strategische AML/CFT-tekortkomingen niet adequaat hebben aangepakt of die zich er niet toe verbonden hebben een actieplan uit te voeren om die tekortkomingen aan te pakken, en verzoekt de FATF-leden rekening te houden met het risico dat van die rechtsgebieden uitgaat. Daarin worden ook rechtsgebieden met een hoog risico geïdentificeerd die zich ertoe verbonden hebben een actieplan uit te voeren en die het voorwerp uitmaken van een oproep van de FATF om verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen toe te passen die in verhouding staan tot de risico's die van die rechtsgebieden uitgaan. Ten slotte worden in de Public Statement rechtsgebieden met strategische AML/CFT-tekortkomingen geïdentificeerd op grond waarvan zij worden onderworpen aan tegenmaatregelen om het internationale financiële stelsel te beschermen tegen de voortdurende en aanzienlijke witwas- en terrorismefinancieringsrisico's die van die rechtsgebieden uitgaan. Die door de FATF gevraagde tegenmaatregelen worden gerechtvaardigd door het feit dat die derde landen herhaaldelijk hebben verzuimd de geïdentificeerde tekortkomingen aan te pakken. De FATF houdt toezicht op de wijze waarop die rechtsgebieden de actieplannen uitvoeren: indien een land dat is aangemerkt als land met een hoog risico, niet voldoende voortgang boekt, kan het op de lijst in de Public Statement komen en aan tegenmaatregelen worden onderworpen. Die beweging kan ook de omgekeerde richting uitgaan: indien een rechtsgebied adequate voortgang boekt bij de uitvoering van een actieplan, kan de FATF het verwijderen uit de Public Statement respectievelijk uit het document getiteld "Improving Global AML/CFT Compliance: on-going process". In dit verband zorgt de FATF ervoor dat aan die rechtsgebieden, vóór zij van de lijst worden verwijderd, een bezoek ter plaatse wordt gebracht om na te gaan of de nieuw aangenomen regels daadwerkelijk op het terrein worden toegepast. In de door de FATF toegepaste procedure wordt dus zowel nagegaan of de regelgevende maatregelen toereikend zijn, als of zij daadwerkelijk worden uitgevoerd. E. RESULTATEN VAN DE ANALYSE VAN DE COMMISSIE Overeenkomstig artikel 9, lid 4, heeft de Commissie in voorkomend geval rekening gehouden met de laatst uitgebrachte publieke verklaring ("Public Statement") van de FATF, FATFdocumenten (Improving Global AML/CFT Compliance: on-going process), FATF-verslagen met beoordelingen van internationale samenwerking en wederzijdse evaluatierapporten van de FATF en de FSRB's in verband met de risico's die uitgaan van afzonderlijke derde landen. Zij heeft met name rekening gehouden met de resultaten van de 27e plenaire vergadering van de FATF en kennis genomen van de landen die door de FATF zijn aangemerkt als landen met een hoog risico 7. 7 Zie de "Public Statement" van de FATF en het FATF-document getiteld "Improving Global AML/CFT Compliance: on-going process" van 24 juni 2016: NL 7 NL

8 Op grond van die beoordeling heeft de Commissie een aantal derde landen geïdentificeerd die in hun AML/CFT-regelgeving strategische tekortkomingen vertonen die een aanzienlijke bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de Unie. Die landen moeten dan ook worden opgenomen in de gedelegeerde handeling als bedoeld in artikel 9 van de vierde antiwitwasrichtlijn. Om rekening te houden met de mate waarin die derde landen met een hoog risico zich er in het kader van de FATF toe verbonden hebben om de vastgestelde tekortkomingen te corrigeren, worden die derde landen in de bijlage bij de gedelegeerde handeling in afzonderlijke onderdelen vermeld: 1) Derde landen met een hoog risico die schriftelijk een politieke toezegging op hoog niveau hebben gedaan om de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken, en die samen met de FATF een actieplan hebben ontwikkeld om te voldoen aan de eisen van Richtlijn (EU) 2015/849. De Commissie is ingenomen met die toezeggingen en roept die rechtsgebieden op de actieplannen snel en binnen de voorgestelde termijnen volledig uit te voeren. Op de uitvoering van die actieplannen zal nauwlettend toezicht worden gehouden. 2) Derde landen met een hoog risico die een politieke toezegging op hoog niveau hebben gedaan om de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken, en die besloten hebben technische bijstand te verzoeken voor de uitvoering van een FATF-actieplan om te voldoen aan de eisen van Richtlijn (EU) 2015/849. Zolang die landen geen uitvoering geven aan de maatregelen die nodig zijn om de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken, vertonen zij risico's op witwassen en terrorismefinanciering die een aanzienlijke bedreiging voor het financiële stelsel vormen. 3) Derde landen met een hoog risico die aanzienlijke risico's op witwassen en terrorismefinanciering blijven vertonen en die herhaaldelijk hebben verzuimd de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken. De Commissie is met name bezorgd over de aanhoudende aanzienlijke risico's op witwassen en terrorismefinanciering die uitgaan van die rechtsgebieden en dringt aan op snelle maatregelen om de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken. Met de verschillende onderdelen van de bijlage zijn vergelijkbare gevolgen verbonden wat betreft de toepassing van verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen. Alle landen in de bijlage van de gedelegeerde handeling worden gelijkelijk als "derde land met een hoog risico" beschouwd in de zin van artikel 9, lid 1, van de vierde antiwitwasrichtlijn. Derhalve moeten meldingsplichtige entiteiten verscherpt cliëntenonderzoek uitvoeren ten aanzien van natuurlijke personen of juridische entiteiten die gevestigd zijn in die derde landen met een hoog risico. De Commissie zal deze lijst op passende tijdstippen herzien. Zoals benadrukt in overweging 28 van de vierde antiwitwasrichtlijn zal de Commissie haar beoordelingen aanpassen wanneer in informatiebronnen afkomstig van internationale organisaties en opstellers van standaarden, zoals de FATF, wijzigingen worden aangebracht. De Commissie zal die lijst dan ook bijwerken om rekening te houden met de vooruitgang die derde landen met een hoog risico hebben geboekt bij het wegwerken van de strategische tekortkomingen. Afhankelijk van de door een land geboekte vooruitgang (of het uitblijven daarvan), zoals bevestigd door de FATF NL 8 NL

9 of andere internationale organisaties, kan de Commissie derde landen met een hoog risico van het ene naar het andere onderdeel van de lijst verplaatsen of ze volledig schrappen. Die beoordeling doet geen afbreuk aan de doorlopende identificatie door de Commissie van andere rechtsgebieden die een risico voor het internationale financiële stelsel vormen. F. GEVOLGEN VAN DE BEKENDMAKING VAN DE EU-LIJST Een direct gevolg van de vaststelling van de lijst is dat de meldingsplichtige entiteiten in alle lidstaten overeenkomstig artikel 18 van de vierde antiwitwasrichtlijn verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen zullen moeten toepassen ten aanzien van natuurlijke personen of juridische entiteiten die gevestigd zijn in een derde land met een hoog risico. De publicatie van de lijst zal eerlijke concurrentie tussen meldingsplichtige entiteiten waarborgen door te voorkomen dat sommige ondernemingen nalaten ten aanzien van landen met een hoog risico verscherpt cliëntenonderzoek uit te voeren in de hoop meer klanten aan te trekken. De lidstaten zijn evenwel niet verplicht in hun nationale regelgeving een specifieke lijst met verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen op te nemen, waardoor dergelijke maatregelen ten aanzien van landen met tekortkomingen op verschillende manieren worden uitgevoerd. Om te zorgen voor een daadwerkelijk gelijk speelveld en om het risico op "forumshopping" te beperken, zal de Commissie verdere voorstellen doen voor de in dergelijke gevallen toe te passen harmonisatie van de verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen 8. Alle door de Commissie geïdentificeerde "derde landen met een hoog risico" zijn door de FATF publiekelijk geïdentificeerd als landen met strategische tekortkomingen in hun AML/CFT-regelgeving. In de meeste lidstaten moeten de meldingsplichtige entiteiten reeds op basis van nationale regelgeving een aantal verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen ten aanzien van de geïdentificeerde landen uitvoeren. Een gemeenschappelijke EU-lijst die zorgt voor uniforme, bindende gevolgen op EU-niveau, kan echter het desbetreffende EU-kader aanvullen en tegelijkertijd de internationale inspanningen in het kader van de FATF versterken. De Commissie versterkt zo de wereldwijde inspanningen om het financiële stelsel te beschermen tegen het door die landen gevormde risico. Met de landen die reeds een politieke toezegging op hoog niveau hebben gedaan om de tekortkomingen aan te pakken en die reeds samen met de FATF een actieplan hebben ontwikkeld, moet een voortdurende dialoog worden gevoerd en moet worden samengewerkt om ervoor te zorgen dat het voorgestelde actieplan snel wordt uitgevoerd, zodat die landen van de lijst kunnen worden verwijderd. 2. RAADPLEGINGEN VOORAFGAAND AAN DE VASTSTELLING VAN DE HANDELING Aangezien de lijst van derde landen met een hoog risico overeenstemt met de internationaal overeengekomen lijst, heeft de Commissie geen openbare raadplegingen gehouden. Op 3 juni 2016 is de Groep deskundigen witwassen en terrorismefinanciering (EGMLTF) geraadpleegd over de door de Commissie te volgen aanpak, de voorlopige resultaten van de beoordeling door de Commissie en de belangrijkste elementen die in de gedelegeerde 8 Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad [...] tot wijziging van Richtlijn (EU) 2015/849 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering en tot wijziging van Richtlijn 2009/101/EG strekkende tot het coördineren van de waarborgen die in de lidstaten van vennootschappen worden verlangd. NL 9 NL

10 handeling moeten worden opgenomen. De EGMLTF heeft unaniem zijn steun uitgesproken voor de voorstellen van de Commissie, die in deze gedelegeerde handeling worden weerspiegeld, en heeft het standpunt geuit dat de gedelegeerde handeling nauw zou moeten aansluiten bij de resultaten van de FATF-beoordeling inzake derde landen met een hoog risico, onder meer wat betreft de mate waarin die landen toezeggingen doen. Op 24 juni 2016 is de EGMLTF via een schriftelijke procedure geraadpleegd over het ontwerp van gedelegeerde handeling. 3. JURIDISCHE ELEMENTEN VAN DE GEDELEGEERDE HANDELING Bij deze gedelegeerde handeling wordt de lijst van derde landen met een hoog risico vastgesteld. De rechtsgevolgen van de bekendmaking van de lijst worden geregeld bij de basishandeling (Richtlijn (EU) 2015/849), en met name artikel 18. Meldingsplichtige entiteiten moeten verscherpt cliëntenonderzoek toepassen ten aanzien van natuurlijke personen of juridische entiteiten die in die derde landen gevestigd zijn. NL 10 NL

11 GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE van tot aanvulling van Richtlijn (EU) 2015/849 door de identificatie van derde landen met een hoog risico die strategische tekortkomingen vertonen (Voor de EER relevante tekst) DE EUROPESE COMMISSIE, Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, Gezien Richtlijn (EU) 2015/849 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2015 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering, tot wijziging van Verordening (EU) nr. 648/2012 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Richtlijn 2005/60/EG van het Europees Parlement en de Raad en Richtlijn 2006/70/EG van de Commissie 9, en met name artikel 9, lid 2, Overwegende hetgeen volgt: 1) De Unie moet zorgen voor doelgerichte beschermingsmechanismen voor de hele interne markt, om de marktdeelnemers en belanghebbenden in het algemeen meer rechtszekerheid te bieden bij hun omgang met derde landen. De integriteit van de financiële markten en de goede werking van de interne markt als geheel worden ernstig bedreigd door rechtsgebieden met strategische tekortkomingen in hun nationale kader ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. Rechtsgebieden met ontoereikende juridische en institutionele kaders en zwakke normen voor de controle van geldstromen vormen een aanzienlijke bedreiging voor het financiële stelsel van de Unie. 2) Alle meldingsplichtige entiteiten van de Unie in de zin van Richtlijn (EU) 2015/849 moeten verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen toepassen ten aanzien van natuurlijke personen of juridische entiteiten die gevestigd zijn in derde landen met een hoog risico, zodat voor marktdeelnemers in de hele Unie gelijkwaardige voorschriften gelden. 3) Artikel 9 van Richtlijn (EU) 2015/849 bevat de criteria waarop de Commissie haar beoordeling moet baseren, en verleent de Commissie de bevoegdheid om derde landen met een hoog risico, rekening houdend met die criteria, te identificeren. 4) De identificatie van derde landen met een hoog risico moet worden gebaseerd op een duidelijke en objectieve beoordeling waarbij wordt nagegaan of een rechtsgebied voldoet aan de criteria die zijn vastgesteld in Richtlijn (EU) 2015/849 met betrekking tot het juridische en institutionele kader ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering (AML/CFT), de bevoegdheden en procedures van de bevoegde instanties op het gebied van de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering en de doeltreffendheid van de regeling voor de bestrijding van witwassen en 9 PB L 141 van , blz. 73. NL 11 NL

12 terrorismefinanciering (AML/CFT-regeling) bij de aanpak van risico's op witwassen en terrorismefinanciering in het derde land. 5) Alle bevindingen op basis waarvan de Commissie besluit om een rechtsgebied op de lijst van landen met een hoog risico te plaatsen, moeten worden gedocumenteerd aan de hand van betrouwbare, verifieerbare en actuele informatie. 6) Het is van essentieel belang dat de Commissie ten volle de reeds op internationaal niveau verrichte relevante werkzaamheden voor de identificatie van derde landen met een hoog risico erkent, met name die van de Financial Action Task Force (hierna "de FATF" genoemd). Om de integriteit van het wereldwijde financiële stelsel te waarborgen, is het van het grootste belang dat de op Unieniveau vastgestelde lijst van derde landen naargelang het geval nauw aansluit bij die internationaal overeengekomen lijsten. Door een brede aanpak op internationaal niveau te bevorderen, draagt de Unie bij tot een wereldwijde versterking van de financiële integriteit en een betere bescherming van het internationale financiële stelsel tegen landen met een hoog risico. Met die brede aanpak worden gelijke voorwaarden voor meldingsplichtige entiteiten verwezenlijkt en worden ontwrichtende effecten op het internationale financiële stelsel vermeden. 7) De Commissie heeft in overeenstemming met de criteria in Richtlijn (EU) 2015/849 rekening gehouden met alle beschikbare beoordelingen door deskundigen van factoren die ertoe bijdragen dat een land of rechtsgebied bijzonder kwetsbaar is voor witwassen, terrorismefinanciering of andere illegale financiële activiteiten. Met name heeft de Commissie overeenkomstig artikel 9, lid 4, van Richtlijn (EU) 2015/849 in voorkomend geval rekening gehouden met de laatst uitgebrachte publieke verklaring (Public Statement) van de FATF, documenten van de FATF (Improving Global AML/CFT Compliance: on-going process), verslagen van de FATF met beoordelingen van internationale samenwerking en wederzijdse evaluatierapporten van de FATF en door de FATF geïnspireerde regionale organisaties in verband met de risico's die uitgaan van afzonderlijke derde landen. 8) Rekening houdend met de hoge mate van integratie van het internationaal financieel stelsel, de nauwe banden tussen marktdeelnemers, het hoge aantal grensoverschrijdende transacties naar/vanuit de EU en de mate waarin de markt is opengesteld, wordt ervan uitgegaan dat een AML/CFT-bedreiging voor het internationale financiële stelsel ook het financiële stelsel van de EU bedreigt. 9) Overeenkomstig de recentste relevante informatie leidt de analyse van de Commissie tot de conclusie dat Afghanistan, Bosnië en Herzegovina, Guyana, Irak, Jemen, Laos, Syrië, Uganda en Vanuatu moeten worden beschouwd als derde landen die in hun AML/CFT-regelgeving strategische tekortkomingen vertonen die een aanzienlijke bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de Unie. Die landen hebben schriftelijk een politieke toezegging op hoog niveau gedaan om de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken, en hebben samen met de FATF een actieplan ontwikkeld waarmee kan worden voldaan aan de eisen van Richtlijn (EU) 2015/ ) Overeenkomstig de recentste relevante informatie leidt de analyse van de Commissie eveneens tot de conclusie dat Iran moet worden beschouwd als een derde land dat in zijn AML/CFT-regelgeving strategische tekortkomingen vertoont die een aanzienlijke bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de Unie. Dat land, dat is geïdentificeerd in de Public Statement van de FATF, heeft een politieke toezegging op hoog niveau gedaan om de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken, en heeft NL 12 NL

13 besloten technische bijstand te verzoeken voor de uitvoering van een FATF-actieplan waarmee kan worden voldaan aan de eisen van Richtlijn (EU) 2015/ ) Overeenkomstig de recentste relevante informatie leidt de analyse van de Commissie eveneens tot de conclusie dat de Democratische Volksrepubliek Korea moet worden beschouwd als een derde land dat in zijn AML/CFT-regelgeving strategische tekortkomingen vertoont die een aanzienlijke bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de Unie. Dat land, dat is geïdentificeerd in de Public Statement van de FATF, vertoont aanhoudende aanzienlijke risico's op witwassen en terrorismefinanciering en heeft herhaaldelijk verzuimd de vastgestelde tekortkomingen aan te pakken. 12) Het is van essentieel belang dat de Commissie de derde landen die zijn aangemerkt als landen met een hoog risico ertoe uitnodigt ten volle met de Commissie en internationale instanties samen te werken met het oog op overeenstemming over en doelgerichte uitvoering van maatregelen voor het corrigeren van de strategische tekortkomingen in hun regelgeving voor de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. 13) Het is van het grootste belang dat de Commissie permanent toezicht houdt op de ontwikkelingen met betrekking tot de beoordeling van de juridische en institutionele kaders in derde landen, de bevoegdheden en procedures van de bevoegde instanties en de doelgerichtheid van hun AML/CFT-regelgeving, met het oog op het bijwerken van de lijst van derde landen met een hoog risico die strategische tekortkomingen vertonen, HEEFT DE VOLGENDE VERORDENING VASTGESTELD: Artikel 1 De lijst van derde landen die in hun regelgeving voor de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering strategische tekortkomingen vertonen die een aanzienlijke bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de Unie ("derde landen met een hoog risico"), is opgenomen in de bijlage. Artikel 2 Deze verordening treedt in werking op de derde dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie. Deze verordening is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in de lidstaten overeenkomstig de Verdragen. Gedaan te Brussel, op Voor de Commissie De Voorzitter Jean-Claude JUNCKER NL 13 NL