Generieke zorgplichten: theorie en achtergrond. Prof.mr. T.F.E. Tjong Tjin Tai, 21 september 2012

Transcriptie

1 Generieke zorgplichten: theorie en achtergrond Prof.mr. T.F.E. Tjong Tjin Tai, 21 september 2012

2 Zorgplichten, wat zijn dat? Zorg in maatschappelijke zin Handelen ten behoeve van belangen (individuele) ander Relatie die zorg impliceert Houding van betrokkenheid Juridisch plichtbegrip Verplicht zijn tot handelen Gevolgen als niet voldaan is aan plicht Zorgverlener Zorgontvanger september 18,

3 Zorgplichten in recht Open norm Verwijzing naar maatschappelijke praktijk Of: wijziging maatschappelijke praktijk op wijze zorg belangen als ijkpunt, individuele situatie, contextueel Invulling door rechter Invulling door richtlijnen, beroepsregels etc. september 18,

4 Privaatrecht en zorgplichten Rekening houden met andermans belang Dus geen volledig ieder voor zich. Hoever gaat dit? Ook buiten contract, maar binnen contract geldt dit sterker: mogelijkheid dat contract verplicht voor belang te zorgen Gevolgen: Verplichtingen tot handelen/afzien van handelen Schadevergoeding bij onjuist handelen Geldigheid contracten? september 18,

5 Privaatrecht en zorg Spanning tussen autonomie en zorg (dreiging paternalisme) Ieder kan zijn eigen belang het beste behartigen Ander verantwoordelijk voor belang zeker individu Vertaald in opdrachtrelatie: Klant is koning ( garagist -model, u vraagt wij draaien) Klassieke beroepsbeoefenaar (arts, advocaat): zullen wij dat nu wel doen? september 18,

6 Zorgplichten bij beroepen Opvolgen instructies opdrachtgever Art. 7:402 lid 1 BW Waarschuwen, eventueel weigeren, werkzaamheden Vgl. art. 7:402 lid 2 BW Spontaan handelen Bv. Ook adviseren zonder uitdrukkelijke vraag En verder Informatie-, mededelings- en waarschuwingsplichten Postcontractuele zorgplichten september 18,

7 Financiële zorgplichten Oorsprong: Optiehandelarresten en effectenlease Gebaseerd op maatschappelijk rol, bijzondere deskundigheid financieel dienstverlener (banken) Grote financiële risico s Inschatten individuele situatie klant Adviseren, waarschuwen, tijdelijk weigeren Geen weigeringsplicht Uitkomst: verdeling schade (met eigen schuld) Betekent: klant helpen om zijn eigen belangen goed te behartigen september 18,

8 Publiekrechtelijke zorgplichten Voorbeeld: art. 1.1a Wet milieubeheer Impliceert publiekrechtelijke handhaving (gedragstoezicht) Staan naast privaatrechtelijke zorgplichten Normen die de overheid tracht te handhaven verwijzing naar praktijk Algemene normen Minimumnormen Nut als steun naast privaatrechtelijke/buitenjuridische handhaving, m.n. bij ernstige schendingen Doen niet af aan hogere privaatrechtelijk eisen privaatrechtelijke zorgplichten zijn gericht op concrete individuele relatie september 18,

9 Bezwaren publiekrechtelijke zorgplichten Leiden af van gewenste motivatie: zorgplichten naleven wegens overheidsnormen, of wegens intrinsieke motivatie? Gevaar van juridisering, protocollering, sturing op indicatoren in plaats van inhoud Zorg is uiteindelijk casuïstisch, geen absolute regels Overtrokken verwachtingen Onzekerheid over invulling Echter ook bij privaatrecht werkt zolang aansluit bij praktijk, concreet doel zorg september 18,

10 Generieke bestuurlijke zorgplicht? Zorgplicht als vangnet: Sobere verwachtingen (niet alles kan worden voorkomen) Alleen bij ernstig tekortschieten Ruimte voor wisselende inzichten over zorg Bij ernstige gevallen grotere consensus, duidelijkheid dat gedrag onaanvaardbaar is Subsidiair, alleen als geen andere regels nadruk op expliciete regels, legaliteit Daarnaast: handhavingspraktijk is gebaat bij richtlijnen, beleidslijnen september 18,

11 Legaliteit dan geen probleem Invulling verwijst naar praktijk en naar belang klant als ijkpunt, vgl. open norm onrechtmatige daad Kant-en-klare producten? Deze inderdaad bemoeilijkt volgt echter al uit privaatrechtelijke zorgplicht, gewone Wft-zorgplichten, en aard product (gevaarlijke producten) Juridische advisering? Bemoeilijkt, maar niet onmogelijk Moet gaan om gevallen die voor gezond verstand duidelijk op of over de grens liggen september 18,