2. op korte en lange termijn werken aan de flexibilisering en responsabilisering van de werking van voorzieningen

Transcriptie

1 Standpunt: globaal plan jeugdzorg [1] Raad van Bestuur Vlaams Welzijnsverbond 21 februari 2006 We evalueren het globaal plan aan de hand van de 5 prioriteiten die het Vlaams Welzijnsverbond stelde in de nota die gepresenteerd werd op de hoorzitting van de commissie welzijn in het Vlaams parlement. De vijf prioriteiten waren de volgende: 1. uitbreiding van het aanbod tegen 2010 met 20% 2. op korte en lange termijn werken aan de flexibilisering en responsabilisering van de werking van voorzieningen 3. achterstand inzake de werkingsmiddelen van voorzieningen onmiddellijk wegwerken en degelijke ondersteuning van de sector uitbouwen 4. uitbouwen van een coherent en gecoördineerd preventiebeleid 5. het concreet uitbouwen van een meersporenbeleid inzake opvoedingsondersteuning en regionetwerken in dat verband Het Vlaams Welzijnsverbond stelt vast dat de minister in de inleiding van dit plan (zie p. 4 van dit plan: dit Globaal Plan is gericht op de problemen binnen de bijzondere jeugdbijstand ) en ook op de toelichtingen die de minister en het kabinet in verdere contacten hierover gaven (toelichting door de minister op 3 februari aan de koepels bijzondere jeugdbijstand, toelichting door de minister op 6 februari aan het platform jeugdzorg, toelichting door Dirk Broos op de informatievergadering aan de leden van het Vlaams Welzijnsverbond op 13 februari, kabinetsontmoeting met de CKGs op 14 februari) dit Globaal Plan belichten als een globaal plan bijzondere jeugdzorg waarbij het preventieve voortraject en het specifieke hulpaanbod mee onder de aandacht gebracht worden. We betreuren dat dit tot een sectoraal plan verengd is,

2 de problemen zijn verweven met problemen in andere sectoren. We denken hierbij aan de gehandicaptenzorg (hierbij zeker categorie 14 en de OBC). Dit plan moet een hefboom zijn om in het Vlaams Fonds eveneens een globaal plan voor deze kinderen en jongeren uit te werken. In het plan zijn ook doelstellingen opgenomen die gericht zijn naar jongeren (met hun gezin) die een als misdrijf omschreven feit pleegden (MOF). Hoe hier mee zal omgegaan worden is sterk afhankelijk van de evoluties in en de uiteindelijke beslissingen rond de wet op de hervorming van de jeugdbescherming. We nemen dit laatste dan ook nog niet in dit standpunt op. 1. Uitbreiding van het aanbod tegen 2010 met 20% Hoofdstuk 2 (p.9 tot 16) van het globaal plan situeert duidelijk de probleemstelling van het capaciteitstekort van het hulpaanbod van de bijzondere jeugdzorg. Dit is een juist uitgangspunt. Het Vlaams Welzijnsverbond vindt dat het geheel een kans en een grote uitdaging is voor de bijzondere jeugdbijstand. Naast een capaciteitstekort in de bijzondere jeugdbijstand merkt het Vlaams Welzijnsverbond echter eveneens tekorten in andere sectoren. Deze sporen dienen elders opgenomen te worden. Anders is dit voor de Centra voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG) en de Diensten Gezinsondersteunende Pleegzorg (DGP). Zij vallen wel onder het voortraject dat in het Globaal plan is opgenomen. Voor de CKG werd enkel een zeer beperkte en voor de DGP zelfs helemaal geen capaciteitsuitbreiding voorzien. (zie verder punt 3 van deze nota). Of de input dat dit plan inhoudt voldoende zal zijn om het capaciteitsprobleem in de bijzondere jeugdbijstand op te lossen is omwille van de verscheidenheid van diverse actiepunten en de huidige veranderingen in de brede context van de bijzondere jeugdzorg moeilijk voorspelbaar. Er is aandacht voor de preventie. Er is aandacht voor crisishulpverlening. Wat gaat op termijn het effect zijn van deze maatregelen? Er is aandacht voor uitbreiding van het residentiële en het ambulante aanbod in de bijzondere jeugdbijstand. Wat gaat het effect van de operationalisering van de netwerken rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening in de integrale jeugdhulpverlening zijn op de bijzondere jeugdbijstand? Dit alles is moeilijk te voorspellen. Het is belangrijk het geheel van de investeringen van dit plan te evalueren eind Het Vlaams Welzijnsverbond wil dit plan voor de bijzondere

3 jeugdbijstand ondersteunen en mee uitbouwen. Er zijn echter nog een aantal onduidelijkheden en voorwaarden die zullen maken of dit plan ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden. Het is belangrijk de verhoging van de werkingsmiddelen voor de voorzieningen bijzondere jeugdbijstand naar voor te schuiven en in 2006 te realiseren. De uitbreidingen kunnen niet met de middelen van vandaag, met de huidige middelen vergroot men enkel maar de tekorten. Dit kan niet de intentie zijn van dit plan vermits de minister dit probleem erkent. Om de dringend noodzakelijke (vooral residentiële) capaciteitsuitbreiding in de bijzondere jeugdbijstand te realiseren moet er snel geïnvesteerd worden in infrastructuur. Dit is in dit plan niet onmiddellijk voorzien. We dringen er op aan hiervoor een aparte en soepel en snel te realiseren financieringslijn te voorzien in de VIPA. Een aparte financieringslijn naast de (zoals in het plan voorziene versoepeling van) huidige procedures waar voor het eerst voor de bijzondere jeugdbijstand een aantal dossiers na een jarenlange procedurestrijd in een eindfase gekomen zijn. Deze dossiers kunnen evident nu geen uitstel ondervinden van deze evolutie. We merken hierbij op dat de bijzondere jeugdzorg reeds 5 jaar toegang heeft tot de VIPA. Er zijn nog geen uitgaven geweest ondanks deze wel steeds begroot en dus voorzien werden. In het kader van de uitbreiding is het belangrijk snel zicht te krijgen op de programmatienormen voor de voorzieningen bijzondere jeugdstand die zullen gevolgd worden om de uitbreidingsdossiers mee te beoordelen. Vele verschillende actiepunten moeten uitgevoerd en opgevolgd worden. Een opvolgingscommissie om dit omvattend en complex geheel op te volgen is noodzakelijk. Hierbij dienen het werkveld, de administratie en het kabinet betrokken te worden. De overheid moet eveneens inspanningen leveren om de administratie bijzondere jeugdbijstand de mogelijkheid te geven dit plan te kunnen laten uitvoeren. We stellen vast dat de uitbreiding van de residentiële

4 capaciteit gebeurt zonder verkleining van de leefgroepen. Dit is niet evident. We willen opvolgen wat de effecten van de flexibiliteit kunnen zijn op de grootte van de leefgroepen en de werkdruk en werklast van medewerkers. Aan de Centra Integrale Gezinszorg wordt ondanks de door het kabinet erkende verwantschap met de Bijzondere Jeugdzorg - slechts een minimale plaats toebedeeld in het Globaal Plan Jeugdzorg. Ook hier werd geen capaciteitsuitbreiding voorzien. De CIG worden enkel genoemd bij doelstelling 9: hun rol ten aanzien van het intrafamiliaal geweld moet worden uitgewerkt en de CIG dienen samen te werken aan een eenduidig profiel. Het Vlaams Welzijnsverbond is van oordeel dat deze positionering in het globaal plan onvoldoende recht doet aan de centrale missie van de zes CIG zoals die in een gezamenlijke profilering werd uitgewerkt. De opvang en begeleiding van intrafamiliaal geweld gebeurt in de CIG historisch reeds van bij hun onstaan als Tehuizen voor Moeder en Kind omstreeks Gezien hun opdracht is het logisch dat er een link gelegd wordt met intrafamiliaal geweld. Toch wensen de CIG hun werking niet te verengen tot centra voor opvang en begeleiding van intrafamiliaal geweld. Zij profileren zich als centra waarin de zorg voor de komende generatie centraal staat in een intensieve en contextgerichte opvoedingshulp en gezinsbegeleiding. Intrafamiliaal geweld (niet categoriaal bekeken) vormt hierin een belangrijk maar geen exclusief topic. Van de CIG wordt door het kabinet een eenduidige profilering verwacht. Er is een profiel voorhanden dat door de zes centra werd onderschreven. Het aanbod van de CIG wordt ook helder en eenduidig gevat in een beperkt aantal typemodules. Zes typemodules beschrijven het fundamentele aanbod van de centra, twee een eerder facultatief aanbod. Zoals in andere sectoren en werkvormen, is er een diversiteit in de CIG die beantwoordt aan regionale noden en netwerkvorming en aan een historisch gegroeid en/of vraaggestuurd aanbod. Deze diversiteit is volledig verankerd

5 in het Besluit van de Vlaamse Regering die de erkenning van de CIG regelt. De CIG vragen naast hun eenduidige gezamenlijke profilering erkenning en ondersteuning van deze diversiteit, teneinde hun expertise te kunnen versterken in relatie tot de maatschappelijke noden die zich stellen. De CIG willen dit profiel verder toelichten aan het kabinet en kijken er naar uit om het in overleg met het kabinet (verder) vorm te geven. De zes CIG onderschrijven unaniem de vraag naar een herpositionering in het agentschap Jongerenwelzijn. 2. Op korte en lange termijn werken aan de flexibilisering en responsabilisering van de werking van voorzieningen In het globaal plan maakt men een onderscheid tussen interne en externe regie. Onder externe regie verstaat men de toewijzing van het hulpaanbod, onder interne regie de regie binnen een bepaalde werkvorm en aanbod. Zowel het actiepunt van de multifunctionele centra als de wijziging van de 60-dagen regeling gaan in de goede richting. Ook het beter beheersen van de in- en uitstroom en meer zicht te krijgen in deze processen is een noodzakelijk initiatief. Het Globaal plan verhoogt de flexibilisering en de responsabilisering van de voorzieningen. De tekst in het globaal plan over de 60%-regel in doelstelling 1 is onduidelijk en ongelukkig geformuleerd. Zoals het er nu staat wordt de 60 dagen regeling een 60% regeling. Dit is ok. Maar hij wordt toegepast op het niveau van de minderjarige en niet op het niveau van de voorziening. Dit is niet de geest zoals deze in de werkgroep flexibiliteit is besproken. We vragen uitdrukkelijk deze regel toe te passen op voorzieningenniveau.

6 3. Achterstand inzake de werkingsmiddelen van voorzieningen onmiddellijk wegwerken en degelijke ondersteuning van de sector uitbouwen Dit wordt in het globaal plan opgenomen voor de voorzieningen bijzondere jeugdbijstand. Dit werd reeds vermeld in het beleidsplan van de Vlaamse regering en wordt hier uiteindelijk geconcretiseerd. Het globaal plan stelt dat de werkgroep kosteninzicht bijzondere jeugdbijstand verder moet werken aan objectivering van de cijfers en dat met de conclusies van deze werkgroep rekening zal gehouden worden. In afwachting van deze resultaten voorziet het globaal plan reeds 2 miljoen euro. In een mondelinge toelichting zegt de minister deze cijfers te voorzien gespreid over 2007 en Dit bevestigde de minister reeds per brief. Het Vlaams Welzijnsverbond stelt, zoals dit in punt 1 is uitgewerkt als voorwaarde, dat dit in tijd naar voor moet geschoven worden en men dit al in 2006 realiseert. 4. Uitbouwen van een coherent en gecoördineerd preventiebeleid Hier werden duidelijke accenten gelegd. We verwijzen hier naar doelstelling 6 tot 9 voor het preventief voortraject. De uitwerking van het STOPP-project wordt voorzien, wat positief is. Het preventief aanbod van de CKG s en de DGP s worden echter onderschat door een te geringe of zelfs geen capaciteitsuitbreiding. De DGP worden helemaal niet opgenomen in het plan. Zij hebben reeds meer dan 20 jaar een projecterkenning binnen Kind &

7 Gezin. Ze hebben gedurende deze periode afdoende hun zinvolheid in dit preventief aanbod bewezen. Het is een enorm gemiste kans dat ze niet in het plan opgenomen zijn. Het Vlaams Welzijnsverbond vindt het belangrijk de diensten gezinsondersteunende pleegzorg op te nemen in de verdere ontwikkelingen in de uitvoering van het eindrapport pleegzorg. Het beleid maakt een duidelijke keuze voor het preventief mandaat van de CKG. De CKG vragen in dit kader om van de capaciteitsuitbreiding voor de -12 jarigen in de BJB een topprioriteit te maken. Het zal nog een periode duren vooraleer dit zijn effect zal hebben op de effectieve bezetting van de ckg s. Ondertussen kunnen de ckg s geen positieve keuze maken voor de vernieuwing en het nieuw mandaat. CKG kunnen in het algemeen bekeken niet uitsluitend in functie van de BJB benaderd worden. Het is belangrijk de CKG vanuit hun eigenheid te bekijken (de positieve keuze van het preventief mandaat). Er moet met de CKG een groeipad uitgewerkt worden om deze (nieuwe) opdracht op te nemen. Voor de CKG is er slechts een uitbreiding van 40 plaatsen voorzien. Het kabinet baseert zich op lage bezettingscijfers. Dit ontkennen we. We kunnen dit ook weerleggen. Verder kan men dit niet enkel baseren op bezettingscijfers van de CKG. Er zijn verschillende elementen die meespelen: de bezetting wordt niet door alle sectoren op dezelfde manier geteld, er is gezien het preventieve mandaat een grote turnover, het aantal gezinnen waar mee gewerkt moet worden stijgt voortdurend,. Dit vergt een verdere exploratie. Een model dient ontwikkeld te worden dat meer vertelt over activiteitsgegevens, een model met bijkomende parameters dat meer zegt over werklast en werkdruk dan het bezettingscijfer op zich. Door de huidige telling trekt men foute beleidsconclusies. Wat de uitbreiding betreft van 40 plaatsen vraagt het Vlaams Welzijnsverbond dat dit zou gebeuren aan de hand van een programmatie. Deze moet regionaal uitgewerkt worden en rekening houden met de vernieuwing en het toekomstig doel van de ckg s. Een duidelijke programmatie geeft beleidsmatig een houvast naar de toekomst. Er worden in het globaal plan geen bijkomende middelen voorzien voor het opnemen van een aantal verantwoordelijkheden in de crisishulpverlening door de CKG. Dit dient verder opgenomen te worden in de integrale jeugdhulpverlening.

8 5. Het concreet uitbouwen van een meersporenbeleid inzake opvoedingsondersteuning en regionetwerken in dat verband Dit wordt opgenomen door doelstellingen 4 en 5 van het globaal plan. Dit wordt later verder uitgewerkt in het nieuw decreet opvoedingsondersteuning. De visies die hier worden neergeschreven zijn coherent met het standpunt dat het Vlaams Welzijnsverbond hierover verspreidde. We willen hierbij de link benadrukken tussen de opvoedingsondersteuning en de opvoedingshulp. Er mag geen barrière tussen beiden ontstaan. Het ene moet vloeiend in het andere overgaan. Deze link dient structureel verankerd te worden. Gezien het preventieve mandaat dat de ckg s toegewezen krijgen komen zij hiervoor bij uitstek in aanmerking. Tot besluit wensen we nog volgende bedenking te maken. Er wordt in het globaal plan een inhoudelijke druk gelegd vanuit de overheid door het richten van middeleninput aan inhoudelijke methodieken. Beleidskeuze 1 moeit zich ook met de inhoudelijke werking: inhoudelijk aansturen van het actuele en toekomstige hulpaanbod. Dit is gevaarlijk. Dit is de eerste verantwoordelijkheid van de initiatiefnemers. Hoe gaat men dit effectueren? Gaat de inspectie dit moeten inspecteren? Er is toch een zekere waakzaamheid nodig voor deze inhoudelijke sturing. Deze inhoudelijke invulling lijkt een breuk met het verhaal van het kwaliteitsdecreet en is geen taak van de overheid!

9 CONCLUSIE We ondersteunen de visie die door het globaal plan naar voor geschoven wordt. Het is niet zinvol enkel te investeren in gesloten opvang als antwoord op jeugddelinquentie. De keuze die gemaakt wordt om te investeren in het preventieve voortraject en in het totale aanbod van de bijzondere jeugdbijstand is een juiste en toekomstgerichte visie! Ook de keuze om te investeren in registratie en wetenschappelijke ondersteuning kan toekomstgericht alleen maar aangemoedigd worden. Het Vlaams Welzijnsverbond vindt dit plan, na evaluatie van bovenstaande prioriteiten, een kans en een grote uitdaging voor de bijzondere jeugdbijstand. We engageren ons dan ook dit plan zo goed als mogelijk uit te voeren. Dit kan echter enkel voorwaardelijk. We verwijzen hierbij naar onze bemerkingen in het kader van de werkingsmiddelen voor de voorzieningen BJB, een extra VIPA financieringslijn in het kader van de uitbreidingen, het verduidelijken van de programmatienormen BJB, de administratie bijzondere jeugdbijstand de mogelijkheid geven dit proces te verwezenlijken en het oprichten van een opvolgingscommissie om de realisatie van dit complex geheel te ondersteunen. De noden waar dit plan aan wil tegemoetkomen zijn acuut. Snelheid bij de uitvoering van dit plan is dan ook cruciaal. Het is noodzakelijk het werkveld bij de implementatie van dit plan van bij aanvang bij te betrekken. Er mag geen tijd verloren gaan. Of de input dat dit plan inhoudt voldoende zal zijn om het capaciteitsprobleem in de bijzondere jeugdbijstand op te lossen is omwille van de verscheidenheid van diverse actiepunten en de huidige veranderingen in de brede context van de bijzondere jeugdzorg moeilijk voorspelbaar. Het is belangrijk het geheel van de investeringen van dit plan te evalueren eind Dit plan is een globaal plan bijzondere jeugdbijstand geworden. Naast dit plan dienen andere sporen ontwikkeld te worden. Zo moet er in het Vlaams Fonds een gelijkaardig plan uitgewerkt worden voor kinderen en jongeren met gedrags- en emotionele stoornissen. Er moet voor de CKG een groeipad ontwikkeld worden om hun preventieve opdracht waar te kunnen maken en er moet een model ontwikkeld worden dat een juistere weergave geeft van de werkdruk dan het bezettingscijfer op zich. De Diensten Gezinsondersteunende Pleegzorg moeten hun erkenning en uitbouw realiseren in de uitwerking van het eindrapport pleegzorg. En voor de CIG moet dringend als eerste stap overleg gepland worden met het kabinet om hun gemeenschappelijk profiel duidelijk te maken en hun positionering in de

10 agentschappen te bepalen. Er wordt in het globaal plan een inhoudelijke druk gelegd vanuit de overheid door het richten van middeleninput aan inhoudelijke methodieken. Dit is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de voorzieningen. We vinden dit een breuk met de geest van het kwaliteitsdecreet en vinden dit geen taak van de overheid. Bron: Links: [1]