Tomato ringspot virus (ToRSV) & vectorsoorten van Xiphinema americanum s.l. (IAI)

Transcriptie

1 Tomato ringspot virus (ToRSV) & vectorsoorten van Xiphinema americanum s.l. (IAI) Categorie: Viruses & viroids (vector: Nematoda) Naam waaronder gereguleerd: - Tomato ringspot virus, - Xiphinema americanum Cobb sensu lato (niet-europese populaties), - Xiphinema californicum Lamberti et Bleve-Zacheo Korte risicobeoordeling, laatste update maart 2015 Aanwezig in de EU ToRSV: in een aantal lidstaten is de status van TRSV present of transient, under eradication (EPPO Global Database). Xiphinema americanum s.l.: Xiphinema americanum s.l. of Xiphinema americanum - groep is een complexe groep van nematodensoorten. Soorten binnen dit complex komen wereldwijd voor, ook in de EU. X. americanum is zelf weinig schadelijk maar heeft vooral impact doordat het een aantal virussen kan overdragen. Binnen het X. americanum - complex komen soorten voor die in staat zijn de nepovirussen Tomato ringspot nepovirus (ToRSV, IAI), Tobacco ringspot nepovirus (TRSV, IAI), Cherry rasp leaf nepovirus (CRLV, IAI) en Peach rosette mosaic nepovirus (PRMV, IAI) over te dragen, maar de meeste soorten binnen de X. americanum groep kunnen het niet. Niet-Europese populaties van Xiphinema americanum s.l. zijn gereguleerd vanwege het risico van overdracht van deze virussen In Europa komen echter ook (lokaal) X. americanum populaties voor die deze virussen kunnen overdragen (X. rivesi). Zover bekend zijn de Europese populaties niet besmet met deze nepovirussen, maar introductie van deze populaties vergroot wel het risico van deze virussen (Van der Gaag et al., 2010). Daarom wordt hieronder zowel de kans op introductie van Europese als niet-europese vectorsoorten ingeschat. Zover bekend is de vector niet aanwezig in Nederland. Belangrijkste waardplanten en gewassen t.b.v. inschatting impact Fruitteelt: Malus domestica (appel) Prunus spp. (pruim, kers) Rubus spp (framboos, braam) Vaccinium corymbosum (blauwe bes) Vitis vinifera (druif) Sierteelt: Pelargonium (geranium) Er zijn meer sierteeltgewassen bekend als waardplant waaronder lelie en gladiool. In de EPPO-datasheet wordt alleen schade bij Pelargonium beschreven. Zie ook Van der Gaag et al. (2010). NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 1 van 9

2 Belangrijkste pathways: Zover bekend komen er geen vectorsoorten van Xiphinema americanum s.l. voor in Nederland (X. americanum - soorten die ToRSV kunnen overdragen). Zonder de vector kan het virus (vrijwel) alleen via vegetatieve vermeerdering worden verspreid. In het huidige document worden verschillende situaties onderscheiden en beoordeeld: INTRODUCTIE VAN PATHOGEEN ZONDER VECTOR De kans wordt hier ingeschat dat het virus zonder vector binnenkomt en zich vestigt. Tevens wordt de impact van het virus ingeschat mocht het zich in Nederland vestigen in afwezigheid van een vector. De belangrijkste pathways zijn: 1. Planten bestemd voor opplant van sierteeltgewassen. 2. Planten bestemd voor opplant van Malus, Prunus, Rubus, Vaccinium en Vitis. Tomato ringspot virus (ToRSV) heeft een brede waardplantenreeks waaronder sierteelten fruitgewassen en onkruiden. Zaadoverdracht is incidenteel aangetoond bij een aantal gewassen (EPPO-datasheet). Vooralsnog is de inschatting dat ToRSV met name kan binnenkomen met import van planten gezien vondsten in het verleden in Pelargonium in Nederland en meer recente vondsten in Hosta in Duitsland in 2006 en in Punica granatum in 2015 in Italië; in beide gevallen was het virus (vermoedelijk) binnengekomen met import van plantmateriaal (EPPO Global Database). INTRODUCTIE VAN VECTOR ZONDER PATHOGEEN De kans wordt hier ingeschat dat de vector binnenkomt en zich vestigt. De impact van de vector wordt niet ingeschat omdat deze zelf weinig schade veroorzaakt (Van der Gaag et al., 2010). De belangrijkste pathways zijn: 1. Planten bestemd voor opplant met aanhangende grond bestemd voor teelt in potten (meestal potplanten) besmet met een vectorsoort van X. americanum s.l. 2. Planten bestemd voor opplant van planten (met name fruitgewassen: Malus, Vaccinium, Rubus, Vitis, Prunus,..) met aanhangende grond bestemd voor teelt in de volle grond. Planten die met aanhangende grond worden geïmporteerd uit derde landen zijn veelal (prefinished) potplanten of bonsais. INTRODUCTIE VAN PATHOGEEN MET VECTOR De kans wordt ingeschat dat het virus en de vector binnenkomen en zich vestigen. Tevens wordt de impact ingeschat van het virus in associatie met de vector. De belangrijkste pathways zijn: 1. Planten bestemd voor opplant van sierteeltgewassen met aanhangende grond besmet met een vectorsoort van X. americanum s.l.; de vector of de plant is bij introductie besmet met het virus. 2. Planten bestemd voor opplant van Malus, Prunus, Rubus, Vaccinium en Vitis met aanhangende grond besmet met een vectorsoort van X. americanum s.l.; de vector of de plant is bij introductie besmet met het virus. 3. Pathogeen en vector worden apart geïntroduceerd via bovengenoemde pathways en de vector raakt vervolgens in Nederland besmet met het pathogeen. ToRSV komt op alle continenten voor behalve Antarctica (EPPO Global Database). Vectorpopulaties van X. americanum s.l. komen voor in Azië (zeldzaam), Europa (lokaal), Latijns Amerika (wijd verspreid) en Noord-Amerika (wijd verspreid) (Lamberti et al., 2000). NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 2 van 9

3 Risicoscores INTRODUCTIE VAN PATHOGEEN ZONDER VECTOR P1 (associatie met pathway): 2 (pathway 1: sierteelt) [1-5] 1 In Nederland is ToRSV één keer gevonden, in de jaren 70 in Pelargonium geïmporteerd uit Canada. Ook in een aantal andere EU-lidststaten is het virus in Pelargonium in het verleden gevonden. Voor import van Pelargonium gelden nu specifieke vereisten in de EU-regelgeving ten aanzien van ToRSV In de periode januari 2005 t/m oktober 2015 is het virus in Hosta planten gevonden in Duitsland (in 2006) in Punica granatum (granaatappel) in Italië (in 2015), en uitgeroeid of uitroeiacties lopen nog (EPPO Global Database). P1 (associatie met pathway): 2 (pathway 2: Malus, Prunus, Rubus, Vaccinium en Vitis) [1-5] Er zijn geen vondsten of intercepties bekend in deze waardplanten. Voor import van Malus, Prunus en Rubus gelden specifieke vereisten in de EU-regelgeving ten aanzien van ToRSV. Bovendien geldt voor planten bestemd voor opplant van Malus en Prunus met uitzondering van zaden een importverbod uit de meeste niet-europese landen. Voor planten bestemd voor opplant van Vitis geldt een algeheel importverbod (met uitzondering van Zwitserland). Voor planten bestemd voor opplant van Vaccinium gelden echter geen specifieke vereisten terwijl het virus wel bekend is voor te komen in dat gewas (o.a. Fuchs et al., 2010). P2 (transfer): 5 (pathways 1 en 2) [1-5] De pathway is planten bestemd voor opplant. P3 (kans op vestiging na transfer): 4 [1-5] De kans is groot dat het virus zich handhaaft in besmette partijen via vegetatieve vermeerdering. Bij splitsing van partijen kan het virus naar verschillende locaties worden verspreid. Omdat in NL de bekende vector van het virus (Xiphinema americanum s.l.) niet aanwezig is, is de kans op natuurlijke verspreiding gering of nul. In de teelt van fruitgewassen is de kans op vestiging mogelijk kleiner dan in de sierteelt omdat in de commerciële teelt veelal gecertificeerd materiaal wordt gebruikt, waarbij het oorspronkelijke materiaal getoetst wordt op o.a. TRSV. P4 (kans overleven uitroeiactie): 2 [1-4] De vondst in Pelargonium is in het verleden (zie hierboven) succesvol uitgeroeid. Ook voor fruitgewassen wordt de kans op succes bij uitroeiacties als groot ingeschat zo lang de vector niet aanwezig is. Omdat het virus symptoomloos aanwezig kan zijn in bepaalde gewassen; het virus werd in Duitsland in 2006 aangetroffen na toetsing van symptoomloze planten is de score 2 (en niet 1). Effect op perceelsniveau: 3 (Pelargonium), 3 (fruitteelt) [1-5] Het effect wordt hier ingeschat in afwezigheid van de vector. Het effect in aanwezigheid van de vector wordt verderop ingeschat onder Introductie van pathogeen en vector. Sierteeltgewassen. In Pelargonium kan cosmetische schade optreden (EPPO-datasheet). Bij vondst van het virus in Hosta in Duitsland werden geen symptomen waargenomen; het virus werd gevonden nadat de planten waren getoetst op het virus (EPPO Reporting Service 2006/183). Voor Pelargonium score 3; overige gewassen score 2 (of onzeker). 1 Tussen [ ] de minimaal en maximaal mogelijke score NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 3 van 9

4 Fruitgewassen. In afwezigheid van de vector, zal het effect sterk afhangen van het percentage planten dat besmet is bij aanplant van het perceel. Het effect is daarnaast rasafhankelijk. Door verwijderen van de besmette planten kan het virus eenvoudig worden bestreden, maar de schade kan groot schijn wanneer veel planten moeten worden verwijderd. Bij heraanplant met niet-besmette planten is het probleem wel opgelost. Daarnaast geldt voor appel dat rassen geënt op de meest gebruikte onderstam M9 weinig schade ondervinden van ToRSV (Van der Gaag et al., 2010). Voor alle gevoelige fruitgewassen wordt een gemiddelde score van 3 ingeschat. Mate van verspreiding: 1 [1-4] In afwezigheid van een vector kan het virus (vrijwel) alleen worden verspreid via vegetatieve vermeerdering. In fruitgewassen (certificering) en in sierteeltgewassen waarin het virus schade geeft zal het bedrijfsleven waarschijnlijk maatregelen nemen om verspreiding tegen te gaan. In sierteeltgewassen, waarin geen schade optreedt, is de kans groter dat het virus zich verder verspreid, maar het virus zal meest waarschijnlijk beperkt blijven tot de lijnen/genotypen waarmee het virus is geïntroduceerd (score 1). Productiewaarde-teelt: 2 (Pelargonium), 5 (Malus, Prunus, Rubus, Vaccinium en Vitis) [1-6] De veiligingomzet van Pelargonium in 2014 was 13 miljoen euro (FloraHolland, 2014) en de productiewaarde van de teelt van Pelargonium wordt geschat tussen de 5 en 20 miljoen euro (score 2). Voor de fruitgewassen ligt de productiewaarde tussen de 100 en 250 miljoen euro (score 5). Impact op de groene ruimte: 1 [1-5] Particulieren kunnen te maken krijgen met schade bij aankoop van met ToRSVgeïnfecteerde planten. De inschatting is dat de omvang van de schade (aantal planten in de groene ruimte met ernstige symptomen) beperkt zal zijn (score 1). Export-maatregelenniveau: 3 [1-4] Zolang het virus zonder vector aanwezig is, kunnen besmettingen relatief eenvoudig worden geëlimineerd en garanties kunnen in principe worden afgegeven op partij- of perceelsniveau. Productiewaarde-export: 6 (sierteelt), 5 (fruitteelt) [1-6] ToRSV heeft een zeer brede waardplantenreeks waaronder lelie en gladiool en de totale productiewaarde van waardplantsierteeltgewassen is waarschijnlijk meer dan 250 miljoen euro. De productiewaarden van struiken en bomen van fruitteeltgewassen die bekend zijn als waardplant wordt geschat tussen de 20 en 50 miljoen euro (score 3). NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 4 van 9

5 Samenvatting risicoscores Tomato ringspot virus zonder vector - Pelargonium Parameter(combinaties) Score Schaal Kans op een besmetting (binnenkomen en transfer) (P1-P2) Kans op introductie (binnenkomen, transfer en vestigen) (P1-P3) Kans dat het organisme officiële uitroeimaatregelen overleeft (P4) Kans op introductie (binnenkomen en vestigen) ondanks officiële uitroeimaatregelen (P1-P3, P4) Directe impact voor de teelt op perceelsniveau Directe impact voor de teelt nationaal Potentiële impact voor de export nationaal Directe impact voor de groene ruimte Potentiële impact voor de gehele sierteeltsector (inclusief waardplanten met geen of nauwelijks schade bij infectie met ToRSV) Samenvatting risicoscores Tomato ringspot virus zonder vector fruitteelt Parameter(combinaties) Score Schaal Kans op een besmetting (binnenkomen en transfer) (P1-P2) Kans op introductie (binnenkomen, transfer en vestigen) (P1-P3) Kans dat het organisme officiële uitroeimaatregelen overleeft (P4) Kans op introductie (binnenkomen en vestigen) ondanks officiële uitroeimaatregelen (P1-P3, P4) Directe impact voor de teelt op perceelsniveau Directe impact voor de teelt nationaal Potentiële impact voor de export nationaal Directe impact voor de groene ruimte INTRODUCTIE VAN VECTOR ZONDER PATHOGEEN P1 (associatie met pathway): 2 (pathway 1: prefinished potplanten, bonsais) [1-5] Transmissie van ToRSV en andere nepovirussen (Tobacco ringspot virus en Cherry rasp leaf virus) door X. americanum s.l. is vooral bekend in fruitgewassen in Noord-Amerika, maar vectorpopulaties van X. americanum s.l. komen voor op vrijwel alle continenten (Van der Gaag et al., 2010). In de afgelopen 10 jaar zijn verschillende intercepties en vondsten gedaan van X. americanum s.l. in geïmporteerde zendingen met name bij planten afkomstig uit Azië, maar ten minste ook één maal in planten uit Midden-Amerika (Honduras) (Van der Gaag et al., 2010). Niet bekend is of het hierbij ging om vectorsoorten. In Azië komen niet-vectorsoorten uit de X. americanum groep algemeen voor, maar zijn, zover bekend, vectorsoorten zeldzaam. In Latijns-Amerika komen vectorsoorten meer algemeen voor en uit Latijns-Amerika (met name Midden-Amerika) worden veel planten geïmporteerd. De meeste van deze plantensoorten zijn niet bekend als waardplant van het virus en onbekend is of vectorsoorten aanwezig zijn op bedrijven die planten produceren voor export naar de EU. Er is weinig informatie over de verspreiding van vectorpopulaties (Xiphinema rivesi) in de EU en daarmee de kans op introductie van het organisme via EU-interne handel; vermoedelijk komen alleen lokaal vectorpopulaties voor (Van der Gaag et al., 2010). Zoals hierboven aangegeven is er veel onzekerheid wat betreft de kans dat vectorsoorten van X. americanum s.l. meekomen met import van planten. De meeste NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 5 van 9

6 onderscheppingen zijn bij planten uit landen/gebieden waar vectorsoorten, zover bekend, zeldzaam zijn. Daarom wordt de kans dat een vectorsoort binnenkomt met import van sierteeltgewassen als klein ingeschat (score 2). De onzekerheid is echter groot, met name omdat niet bekend is of planten met kluit worden geïmporteerd uit delen van de EU waar vectorpopulaties voorkomen. P1 (associatie met pathway): 1 (pathway 2: vnl. planten bestemd voor teelt in de volle grond) [1-5] Overdracht van nepovirussen via X. americanum s.l. is vooral bekend in fruitgewassen in de Verenigde Staten. Er is een beperkt importvolume van planten van fruitgewassen uit de VS en deze planten worden geïmporteerd zonder aanhangende grond. Er zijn geen intercepties bekend op planten uit de VS. Om deze redenen wordt de kans op associatie als zeer klein ingeschat (score 1). P2 (transfer): 4 (pathway 1) [1-5] De pathway is planten bestemd voor opplant in potten (zie rating guidance). P2 (transfer): 5 (pathway 2) [1-5] De pathway is planten bestemd voor opplant (in de volle grond). P3 (kans op vestiging na transfer): 4 [1-5] De kans op vestiging is zeer groot: brede waardplantenreeks en X. americanum vermeerdert zich parthenogenetisch. P4 (kans overleven uitroeiactie): 4 [1-4] X. americanum s.l. is zelf weinig schadelijk en de kans is daarom heel groot dat voordat het gedetecteerd wordt het organisme al is verspreid via menselijk handelen. Bovendien zijn alleen niet-europese populaties gereguleerd en zodra het organisme is gevestigd, is het organisme volgens Richtlijn 2000/29/EG dus niet meer gereguleerd. In het verleden is tevergeefs geprobeerd om een uitbraak van de Europese soort Xiphinema diversicaudatum in Californië (VS) uit te roeien (GERDA, 2016). Samenvatting risicoscores vectorsoorten van Xiphinema americanum s.l. (soorten die het Tomato ringspot virus kunnen overdragen) Parameter(combinaties) Score Schaal Kans op een besmetting (binnenkomen en transfer) (P1-P2) Kans op introductie (binnenkomen, transfer en vestigen) (P1-P3) Kans dat het organisme officiële uitroeimaatregelen overleeft (P4) Kans op introductie (binnenkomen en vestigen) ondanks officiële uitroeimaatregelen (P1-P3, P4) Directe impact voor de teelt op perceelsniveau NB Directe impact voor de teelt nationaal NB 1-9 Potentiële impact voor de export nationaal NB 1-9 Directe impact voor de groene ruimte NB NB: niet bepaald; alleen de kans op introductie van vectorsoorten is hier ingeschat. NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 6 van 9

7 INTRODUCTIE VAN PATHOGEEN MET VECTOR P1 (associatie met pathway): 1 (alle pathways) [1-5] Er is veel onzekerheid omtrent de kans dat vectorsoorten van X. americanum s.l. meekomen met import van planten en nog meer onzekerheid dat deze vectorsoorten bij import besmet zijn met ToRSV (zie ook de risicobeoordeling van Tobacco ringspot virus). De kans lijkt klein en kleiner dan de kans op aanwezigheid van alleen een vectorsoort zonder ToRSV (score 1). P2 (transfer): 4 (pathway 1: sierteeltgewassen in pot) [1-5] De pathway is planten bestemd voor opplant in potten (zie rating guidance). P2 (transfer): 5 (pathway 2) [1-5] De pathway is planten bestemd voor opplant (in de volle grond). P3 (kans op vestiging na transfer): 5 (een virusdragende vector) [1-5] De kans op vestiging wordt als zeer groot ingeschat (brede waardplantenreeks voor zowel het pathogeen als de vector; X. americanum vermeerdert zich bovendien parthenogenetisch). P3 pxv (vector en pathogeen worden apart geïntroduceerd en vector raakt daarna besmet met het pathogeen): 1 De kans dat de populatie van een vectorsoort na vestiging besmet raakt met ToRSV lijkt zeer klein (score 1), zo lang officiële maatregelen blijven gelden tegen ToRSV. ToRSV is in het verleden in Nederland gevonden in Pelargonium en vervolgens uitgeroeid. In de commerciële teelt van fruitgewassen wordt meestal gebruik gemaakt van gecertificeerd plantmateriaal waarbij op virussen wordt getoetst. Dit reduceert de kans dat ToRSV zich via vegetatieve vermeerdering in de fruitteelt verspreid. P4 (kans overleven uitroeiactie): 4 (vector), 3 (virus) [1-4] De kans dat de vector (polyfaag) kan worden uitgeroeid wordt ingeschat als nihil (zie ook Introductie vector zonder pathogeen ; score 4). Wanneer een vectorpopulatie drager is van ToRSV is de kans beduidend kleiner dat het virus nog kan worden uitgeroeid. Zover bekend wordt het virus in de vectornematode niet overgedragen aan de nakomelingen en zou in principe het virus kunnen worden geëlimineerd door alle geïnfecteerde planten te verwijderen en gedurende enige tijd geen viruswaardplanten op het perceel te planten. Het virus heeft echter een zeer brede waardplantenreeks en daarom zouden ook alle onkruiden op het perceel moeten worden bestreden. Dit lijkt alleen haalbaar indien het aantal besmette percelen (percelen besmet met vector en virus) nog beperkt is. Effect op perceelsniveau: 2 (sierteelt), 4 (blauwe bes) [1-5] Zie ook INTRODUCTIE PATHOGEEN ZONDER VECTOR. In aanwezigheid van de vector zal de schade groter zijn omdat het pathogeen op natuurlijke wijze kan worden verspreid en veel lastiger zal zijn te bestrijden. Dit zal met name gelden voor de fruitteelt omdat gewassen meerdere jaren of zelfs meerdere decennia op een perceel staan voordat ze worden vervangen. Over het algemeen wordt er geen schade gerapporteerd bij sierteeltgewassen en daarom blijft de gemiddelde score voor alle vatbare sierteeltgewassen score 2. Mate van verspreiding: 1 [1-4] Zie ook INTRODUCTIE PATHOGEEN ZONDER VECTOR. In aanwezigheid van de vector zal de mate van verspreiding groter zijn, maar de verwachting is niet dat vector en pathogeen zich over een groot deel van het areaal zal verspreiden doordat de vector zich NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 7 van 9

8 op natuurlijk wijze zeer langzaam verspreidt en bedrijven naar verwachting maatregelen zullen nemen om verspreiding van het virus tegen te gaan indien sprake is van significante schade. Daarom is de inschatting dat de verspreiding beperkt zal blijven tot maximaal 10% van de percelen in de fruitteelt vanwege gebruik van gecertificeerd teeltmateriaal (score 1). De verwachting is dat ook telers van sierteelgewassen maatregelen zullen nemen om verspreiding tegen te gaan, o.a. vanwege eisen die derde landen zullen stellen en dat gerekend voor alle vatbare sierteeltgewassen minder dan 10% van de partijen jaarlijks zal zijn (score 1). Productiewaarde-teelt: 2 (Pelargonium), 5 (Malus, Prunus, Rubus, Vaccinium en Vitis) [1-6] De veiligingomzet van Pelargonium in 2014 was 13 miljoen euro (FloraHolland, 2014) en de productiewaarde van de teelt van Pelargonium wordt geschat tussen de 5 en 20 miljoen euro (score 2). Voor de fruitgewassen ligt de productiewaarde tussen de 100 en 250 miljoen euro (score 5). Impact op de groene ruimte: 1 [1-5] Particulieren kunnen te maken krijgen met schade bij aankoop van met ToRSVgeïnfecteerde planten. De inschatting is dat de omvang van de schade (aantal planten in de groene ruimte met ernstige symptomen) beperkt zal zijn (score 1). Export-maatregelenniveau: 3 [1-4] De vector verspreidt zich op natuurlijk wijze alleen over zeer kleine afstanden binnen een perceel en garanties kunnen in principe worden afgegeven op partij- of perceelsniveau. Productiewaarde-export: 6 (sierteelt), 3 (fruitteelt) [1-6] ToRSV heeft een zeer brede waardplantenreeks waaronder diverse bloembollensoorten met een totale productiewaarde van meer dan 250 miljoen euro. Behalve Vaccinium (blauwe bes) zijn ook soorten van Prunus, Malus, Rubus en Vitis bekend als waardplant (EPPO-datasheet). De productiewaarden van struiken en bomen van deze plantengenera wordt geschat tussen de 20 en 50 miljoen euro (score 3). Referenties FloraHolland (2014) Kengetallen Royal FloraHolland. accessed November Fuchs M, Abawi GS, Marsella-Herrick PM, Cox R, Cox KD, Carroll JE, Martin RR (2010) Occurrence of Tomato ringspot virus and Tobacco ringspot virus in highbush blueberry in New York State. Journal of Plant Pathology 92(2), GERDA [Global eradication and response database] (2016) Pest incursion response, Xiphinema diversicaudatum. Lamberti F, Molinari S, Moens M, Brown DJF (2000) The Xiphinema americanum group. I. Putative species, their geographical occurrence and distribution, and regional polytomous identification keys for the group. Russian Journal of Nematology 8, Van der Gaag, Karssen G, Werkman A (2010) Pest risk analysis for Xiphinema americanum s.l. Plant Protection Service, the Netherlands. Available at: accessed 10 February Van der Gaag, Werkman A, Leeuwen G (2012) Pest risk analysis for Blueberry scorch virus, including an inventory of highbush blueberry pests and diseases present in North America and absent in the Netherlands. Netherlands Food and Consumer Product Safety Authority. Available at: NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 8 van 9

9 accessed 10 February Samenvatting risicoscores Tomato ringspot virus met een vectorsoort van Xiphinema americanum s.l. Parameter(combinaties) Score Schaal Kans op een besmetting (binnenkomen en transfer) (P1-P2) Kans op introductie (binnenkomen, transfer en vestigen) (P1-P3) Kans dat het organisme officiële uitroeimaatregelen overleeft (P4) Kans op introductie (binnenkomen en vestigen) ondanks officiële uitroeimaatregelen (P1-P3, P4) Directe impact voor de teelt op perceelsniveau Directe impact voor de teelt nationaal Potentiële impact voor de export nationaal Directe impact voor de groene ruimte Alleen het virus, de kans op uitroeien van de vector wordt als nihil ingeschat. NB Dit is een korte risicobeoordeling om een indicatie te krijgen van het risico van het organisme voor Nederland. Er is geen uitvoerig literatuuronderzoek gedaan. Nieuwe informatie over bijvoorbeeld de biologie of het verspreidingsgebied van het organisme kan aanleiding zijn om de risicobeoordeling aan te passen. Daarnaast kunnen door aanpassing van wet- en regelgeving, handelsstromen e.d. risico s wijzigen in de tijd. De potentiële impact voor de export wordt voor een belangrijk deel bepaald door de biologie van het organisme (met name door de natuurlijke verspreidingscapaciteit van het organisme). De daadwerkelijke impact voor de export zal uiteindelijk afhangen van de eisen die importerende landen zullen stellen bij eventuele vestiging van het organisme in Nederland en de exportwaarde naar die landen. De daadwerkelijke impact kan dus (in sterke mate) afwijken van de potentiële impact. In de lijst van referenties staan alle gerefereerde bronnen met uitzondering van de standaardbronnen: EPPO-datasheet, EPPO Global Database, EPPO Reporting Service en de rapporten Fytosignalering van de NVWA. Deze bronnen zijn te vinden op de websites van EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organisation) en de NVWA. Een beschrijving van de risicobeoordelingsmethode (o.a. rating guidance ) kunt u ook vinden op de website van de NVWA. NVWA, Tomato ringspot virus & Xiphinema americanum, november 2015 Pagina 9 van 9