Onderzoek & Advies door BSI. Symbiose tussen natuur & techniek

Transcriptie

1 Onderzoek & Advies door BSI Symbiose tussen natuur & techniek

2 Index Inleiding 1 Ontstaan van de afdeling 1 Toekomstvisie en waarborging kennisniveau 2 Research en development 3 Productontwikkeling 3 Inventarisaties 4 Inventarisatie en inspectie 4 VTA-methodiek 5 Her-inspecties 5 Monumentale bomen 5 Maatschappelijke waarden 6 Nader onderzoek 7 VTA-methode 7 IBA-methode 7 SIA-methode 7 Stabiliteits- en breukvastheidsonderzoek 7 Tomografie 8 Treetronic 8 Resistograaf 8 Windworpsimulatie 9 Taxatie en waardebepaling 10 Kwaliteit 10 Taxatie 10 Waardebepaling 10 Second-opinion 10 Bomen Effect Analyse 11 Algemeen 11 Resultaat 11 Groeiplaatsonderzoek 12 Nieuwe aanplant 12 Verplantbaarheidsonderzoek 12 Bodembeschermingsplan 12 Analyses 14 Beheerplannen 15 Adviesdiensten 16 Reconstructie/Nieuwbouw/Ontwikkeling 16 Tree Engineering 16 Kennisabonnement 17 Budgettering en bezuinigingsplannen 18 Toezicht 19 Bomenwacht 19 Directievoering 19

3 Inleiding 1 Ontstaan van de afdeling BSI Bomenservice (hierna afgekort tot BSI) is in 1989 opgericht. In eerste instantie hield het bedrijf zich bezig met uitvoerende werkzaamheden. Eén van de oprichters van het bedrijf, Huib Sneep, had een grote interesse in houtparasitaire schimmels op bomen. Samen met amateur mycoloog Gerrit Keizer gingen zij gezamenlijk in de weekenden op veldonderzoek. Per weekend schoten zij gemiddeld 1500 dia s van schimmels op bomen en interpreteerden de uitwerking van deze schimmels op de bomen. De gegevens van dit onderzoek werden opgenomen in de database van de mycologische bibliotheek te Wageningen. Vragen gericht op het gebied van groeiplaatsproblematiek, sortiment, conditie van bomen en houtparasitaire schimmels werden in eerste instantie op pro Deo basis beantwoord. Later (vanaf 1991) werd voor dergelijke vragen een offerte opgesteld, waarna het onderzoek werd uitgevoerd. Eén van de eerste opdrachten was het opstellen van een snoeiplan voor Diergaarde Blijdorp. Het jaar 1995 werd door BSI uitgeroepen tot het jaar van de zwam. Dit jaar werden door BSI diverse dagen georganiseerd met als thema: Houtparasitaire schimmels. Deze dagen trokken veel belangstelling. Gemiddeld mocht BSI per themadag 100 tot 150 personen verwelkomen. Het jaar van de zwam werd afgesloten met de uitgifte van het boekje Bomen en hun risico. In dit jaar werd tevens de afdeling Onderzoek en Advies officieel geopend. Rond het jaar 2001 was de afdeling gegroeid naar 5 personen. Naast Onderzoek en Advies hield de afdeling zich toen ook bezig met het ontwikkelen van groeimedia en de kwaliteitscontrole hiervan. Een belangrijk en succesvol voorbeeld hiervan is BSI Bomengranulaat. In 2002 werd het pakket diensten van BSI uitgebreid met Inventarisatie. Kennis en expertise zijn de voedingsbodem geweest voor het ontstaan van de afdeling Onderzoek en Advies. Iets wat in het gehele bestaan van BSI en vandaag de dag nog steeds hoog in het vaandel staat.

4 Toekomstvisie en waarborging kennisniveau Kennis en praktijkervaring zijn de sleutelwoorden voor de afdeling Onderzoek en Advies. BSI investeert dan ook veel in het opleiden van haar medewerkers. Deze opleidingen vinden zowel intern als extern plaats. Kennisdeling tussen de medewerkers is hier gemeengoed. Buiten theoretische kennis is praktische kennis van grote waarde. Zonder kennis van de praktijk kan immers geen werkbaar advies worden opgesteld. Juist om deze reden vindt er een actieve uitwisseling plaats (op projectbasis) tussen de afdelingen O & A en Uitvoering. Onze medewerkers zijn onder andere in het bezit van de volgende certificaten: VTA 1 en 2; VCA (-B en Vol) en BHV; Gecertificeerd boomveiligheidscontroleur; Gecertificeerd boomveiligheidsinspecteur; Flora en Fauna Niveau 2; Geregistreerd taxateur (NVTB); European Treeworker; European TreeTechnician; Board Certified Master Arborist.

5 Research en development 3 Productontwikkeling De afdeling Onderzoek en Advies vervult binnen BSI een belangrijke taak op het gebied van productontwikkeling en de kwaliteit en voorraadbeheer van groeimedia. productie van BSI Bomenzand Enkele voorbeelden van productontwikkelingen door deze afdeling: - BSI Bomenzand 500, stabiel groeimedium voor toepassing onder licht belaste situaties; - BSI bomengranulaat, zeer draagkrachtig en goed doorwortelbaar groeimedium voor toepassing onder zwaar belaste situaties; - BSI Aqua-Tec, afkoppeling van hemelwater en waterbuffer voor bomen; - BSI Airo-Tec, beluchtingssysteem waardoor wortelgroei mogelijk wordt in situaties waar zuurstoftoetreding van nature moeilijk is; - boombakkenmengsel, een speciaal mengsel voor boombakken; - waterbufferend substraat, een licht en watervasthoudend substraat voor met name daken gevelgroen; - beluchtingspaal, boombescherming en betere beluchting in één concept; - diverse methoden om grote bomen te verplanten. Zie voor meer informatie de brochures Groeiplaatsen van BSI en Verplanten door BSI. beluchtingspalen toegepast in de gemeente Ermelo

6 Inventarisaties Inventarisatie en inspectie Goed boombeheer begint bij een inventarisatie van de bomen. Tevens heeft iedere boomeigenaar een zorgplicht voor de bomen (art BW). In de rechtspraak worden ten aanzien van bomen drie zorgplichten onderscheiden: 1. Algemene zorgplicht. Betreft het regulier en noodzakelijk onderhoud en een periodieke controle op zichtbare gebreken. 2. Verhoogde zorgplicht. Bomen met een verhoogde gevaarzetting dienen met een verhoogde frequentie (bijvoorbeeld 1x per jaar) te worden gecontroleerd. 3. Onderzoeksplicht. Indien de aard en omvang van een gebrek niet geheel duidelijk is moet het risico door middel van nader boomtechnisch onderzoek worden vastgesteld. Zo nodig dient er een adequate maatregel te worden getroffen om de veiligheid te kunnen waarborgen. De controle van bomen dient systematisch van aard te zijn. Dit houdt in: een gedegen aanpak en (beknopte) verslaglegging. Om aan de zorgplicht te voldoen en de risico s op schade tot een minimum te beperken, kan BSI een basisinventarisatie uitvoeren welke bestaat uit een opname van de locatie en boomsoort en het visueel controleren van de bomen. Een inventarisatie kan echter ook dienen als basis voor een boombeheerplan of het maken van een inschatting van het nodige onderhoud en kosten voor de komende jaren In dat geval kan de inventarisatie worden uitgebreid met opnamekenmerken als onderhoudstoestand, stamdiameter, boomhoogte, kroondiameter en te nemen maatregelen. De op te nemen kenmerken kunnen naar behoefte worden aangevuld. Voor het uitvoeren van de inventarisaties en inspecties beschikt BSI over gespecialiseerde software waardoor eenvoudig de locatie van de bomen (inventarisatie) en de gewenste relevante opnamekenmerken (inspectie) kunnen worden vastgelegd. De in het veld verzamelde gegevens kunnen eenvoudig worden verwerkt in ieder beheerssysteem. De bomen worden meestal ingemeten op basis van referentie. In de gevallen dat er weinig referentie is, worden de bomen ingemeten met behulp van GPS. Voor het onderliggende kaartmateriaal kunnen bijna alle formaten worden gebruikt. inventarisatie van bomen inventarisatiesoftware

7 5 VTA methodiek Voor de visuele controle van de bomen maakt BSI gebruik van de VTA methode. VTA is de afkorting van Visual Tree Assessment. Dit houd in: het beoordelen van een boom op basis van visueel waarneembare kenmerken, de lichaamstaal van een boom. Dit betreft zowel biologische als mechanische symptomen. Biologische symptomen zijn de conditie van de boom en de eventuele aanwezigheid van vruchtlichamen van schimmels op en/of rondom de boom. Mechanische symptomen zijn signalen van mechanische verzwakking, zoals overbelasting, plakoksels, mechanische beschadigingen, holtes en dergelijke. In de meeste gevallen is visuele beoordeling, al dan niet met behulp van een onderzoekshamer en prikpen, voldoende om een oordeel te kunnen geven over de mechanische kwaliteit (breukvastheid en stabiliteit) van een boom. In geval van twijfel is er sprake van een onderzoeksplicht en wordt nader onderzoek geadviseerd. Her-inspecties Bij een her-inspectie worden de bomen, afhankelijk van de gevaarzetting, in een jaarlijkse, drie- of vijfjaarlijkse cyclus gecontroleerd. De controlefrequentie wordt gebaseerd op de grootte, de locatie en de (veiligheids)staat van de boom. Dikke bomen, bomen op een locatie met verhoogd risico of bomen met een (potentieel) veiligheidsrisico vanwege een gebrek, dienen vaker gecontroleerd te worden en vallen volgens de wetgeving onder de verhoogde zorgplicht. De bomen worden tijdens de inspectie visueel gecontroleerd volgens de VTA-methode. De bestaande gegevens van de boom worden gecontroleerd en waarnodig aangepast. Monumentale bomen Naast de algemene boominventarisatie en inspectie kan tevens een inventarisatie worden gedaan naar de aanwezigheid van monumentale, markante of bijzondere bomen binnen een gemeente. Omdat een begrip als monumentaal per gemeente sterk verschilt kunnen de bomen worden getoetst op vooraf gestelde waarden. BSI heeft ruime ervaring met dergelijke inventarisaties en kan helpen met het vaststellen van de toetsingscriteria. holte in monumentale boom torsie in zomereik wilg met dikrandtonderzwam

8 Maatschappelijke waarden Naast het opnemen van de standaard boomkenmerken die de boombeheerder wil weten, kan een inventarisatie ook worden uitgebreid met een berekening van de maatschappelijke waarden. Dit kan op individueel boomniveau, maar ook op laan-, straat- of wijkniveau. In veel gevallen kan ook een bestaande inventarisatie worden aangevuld met deze maatschappelijke waarden. Deze maatschappelijke waarden worden uitgedrukt in monetaire waarden. Gedacht kan worden aan: - afvang van fijnstof (PM 2,5/10); - potentiële verdamping/hemelwatervertraging; - reductie hitte-eiland effect (schaduw waarde ofwel heat-island effect); - afvang van stikstofoxiden (No x); - afvang van zwaveloxiden (So x); - afvang van vluchtige organische componenten (Voc s); - de binding van Co 2; - meerwaarde voor vastgoed; - meerwaarde voor verkeersveiligheid. monumentale tamme kastanje in Breda inventarisatie van plantsoenen opnemen stamomtrek

9 Nader onderzoek 7 Aan de hand van mechanische signalen of aanwezige vruchtlichamen van (houtparasitaire) schimmelsoorten wordt bepaald of er reden is tot een nader onderzoek. Een eventuele schimmel wordt gedetermineerd en de uitwerking van deze schimmelsoort op de stabiliteit en breukvastheid van de boom wordt onderzocht. Daarnaast omvat het nader onderzoek een diepgaande inspectie van de signalen en worden de bevindingen afgewogen. De boom wordt onderzocht door gebruik te maken van een combinatie van de gestandariseerde methoden zoals de VTA- (Visual Tree Assesment), IBA- (Integrierte Baum Analyse) en/of de SIA- Methode (Statisch Integrierte Anschätzung). VTA-methode Zoals in het vorige hoofdstuk onder inventarisatie en inspectie al is beschreven, wordt een boom volgens de VTA-methode beoordeeld op basis van visueel waarneembare kenmerken; de lichaamstaal van een boom. Tevens geeft de VTA-methode voor het nader onderzoek richtlijnen voor breukvastheid. Als richtlijn wordt gesteld dat de restwanddikte rond een holte of interne aantasting minimaal 1/6 van de diameter op de aangetaste hoogte moet zijn. Hierbij mag 1/3 deel van de stamomtrek op de aangetaste hoogte ontbreken. Is dit het geval, dan kan de boom als veilig worden beoordeeld. IBA-methode Een belangrijk onderdeel van de IBA-methode is de kennis van biologie van houtrot in stam en wortels. Deze methode is in essentie vergelijkbaar met de VTA-methode, doordat deze methode eveneens handvaten biedt voor beoordeling van de veiligheid van een boom op basis van visueel waarneembare kenmerken. Omdat deze methode enkel is gebaseerd op visueel waarneembare kenmerken, worden er geen uitspraken gedaan over de benodigde restwanddikte. SIA-methode De SIA-methode is een nadere invulling van de IBA-methode. Het omvat beoordelingscriteria voor de stabiliteit en breukgevoeligheid van bomen. De criteria die door de SIA worden gegeven voor de restwanddikte van een holle stam zijn onderbouwd door vele honderden trekproeven. Hieruit blijkt onder andere dat een dikkere, statische boom een relatief minder grote restwanddikte nodig heeft dan een dunne beweeglijkere boom. Voor dikkere bomen wordt deze methode toegepast en wordt er afgeweken van de richtlijnen die de VTAmethode geeft voor minimale restwanddikte van een boom. Stabiliteit- en breukvastheidonderzoek Wanneer er wordt getwijfeld aan de breukvastheid van een onderzochte boom, vanwege een aantasting door een houtparasitaire schimmel of de aanwezigheid van een omvangrijke holte, wordt bepaald of de boom over voldoende restwand beschikt. De standaard hulpmiddelen bij het nader onderzoek zijn de hamer en de prikstok. Wanneer een visuele schouw van de boom niet toereikend is, kan gebruik worden gemaakt van tomografie, de treetronic, of de resistograaf. Voor een onderzoek naar de stabiliteit van een boom kan gebruik worden gemaakt van de windworpsimulatie. grondscheuren kunnen duiden op instabiliteit schubbige bundelzwam

10 een vak apart Tomografie De werking van tomografie is gebaseerd op de snelheid waarmee een geluidsgolf zich verplaatst door het hout. In gezond hout is deze constant, maar wanneer de golf door aangetast hout of een holte moet, daalt de snelheid. Deze daling is recht evenredig met de grootte van de zwakte in het hout. Hierbij worden sensoren rond de stam of rond een tak geplaatst. Elke sensor wordt op zijn beurt geactiveerd en stuurt een geluidssignaal door het hout naar de andere sensoren. Op basis van de snelheid van deze signalen tussen de verschillende sensoren wordt een tweedimensionaal beeld van de stam berekend. Op dit beeld, het tomogram, staan de verschillende snelheden weergegeven met fictieve kleuren. De analyse van dit tomogram laat toe om het aandeel potentieel zwak hout te berekenen, evenals de dikte van het resterende sterke hout (restwanddikte). Treetronic Met de Treetronic wordt de elektrische weerstand (uitgedrukt in Ohm) gemeten waarna deze meetgegevens worden omgezet in een Electical Impedance Tomogram (E.I.T). Doordat elektriciteit in vochtig hout beter wordt geleid dan in droog hout, is de weerstand in vochtig hout laag en in droog hout hoog. Schimmels die witrot veroorzaken hebben een hoge vochtconcentratie nodig om hout af te kunnen breken. Hierdoor is een aantasting in een vroeg stadium aan te wijzen. De meting geschiedt op dezelfde meetpunten als die van de Picus tomograaf, zodat beide beelden elkaar kunnen aanvullen. Door een combinatie te maken met tomografie is BSI in staat diverse stadia van rot- en reactiezones in beeld te brengen en informatie te verkrijgen over het type rot. De Treetronic kan ook stand-alone ingezet worden om de activiteit van schimmels waar te nemen. Resistograaf De resistograaf boort met constante beweging en toerental een dunne boornaald in de boom. De weerstand die de boor hierbij ondervindt, wordt in een grafiek weergegeven. Hiermee kan de aanwezigheid en de omvang van holten en rottingen wordt vastgesteld, net als de resterende hoeveelheid gezond en sterk hout (restwanddikte). Omdat het hier een enigszins destructieve methode betreft, wordt een boom alleen doorgemeten als er ernstige twijfel bestaat over de breukvastheid van de boom. Picus tomogram Picus EIT tomogram het uitvoeren van een resistograafmeting

11 Windworpsimulatie 9 Nieuw in het dienstenpakket van BSI is de TreeQinetic Dynamische windworpsimulator. Het betreft een dynamische windworpsimulator welke in tegenstelling tot de conventionele trekproeven, de daadwerkelijke (natuurlijke) beweging van de boom in de wind registreert. Dit houdt in, dat in plaats van het trekken aan een boom, wordt gekeken hoe de boom beweegt in de wind. De set bestaat uit een windmeter op een telescoopstatief, een registratie-unit voor de windmeter (anemometer), 2 gradenmeters (inclinometers), een communicatie-unit en een laptop met de software. De meetgegevens (wind en uitslag boom) worden in een grafiek getoond. Eventueel kunnen twee bomen gelijktijdig worden gemeten en in één grafiek worden getoond. Op deze wijze kan een verdachte boom met een stabiele boom worden vergeleken. De conventionele trekproeven benaderen een boom als een statisch object. Wind en bomen zijn nooit statisch maar dynamisch. Tevens wordt bij de conventionele trekproeven de boom in een bepaalde richting getrokken, wat niet per definitie betekent dat dit ook de daadwerkelijke richting van de buiging van een boom is in de wind. Hierdoor kan een vertekend beeld ontstaan in de resultaten van een dergelijke trekproef. Zoals eerder beschreven meet de TreeQinetic de natuurlijke beweging van de boom en eventuele afwijkingen hierin als gevolg van schade aan stabiliteitswortels door graafschade of aantastingen door houtparasitaire schimmels. Voorwaarde is dat de metingen bij voorkeur in het groeiseizoen uitgevoerd worden vanaf windkracht 4. Voor een goede vergelijking is een stabiele referentieboom gewenst. Voordelen: - lage kosten; - klein werkvlak benodigd, er hoeft geen weg afgesloten te worden; - flexibel inzetbaar; - geeft een betrouwbaarder beeld dan statische trekproeven; - vernieuwende methode; - werkt snel/hoge dagproductie; - diverse bomen realtime vergelijken. windsnelheid kanteling van de kluit meten met inclinometer principe windworpsimulatie kalibreren van de inclinometer

12 Taxatie en waardebepaling BSI beschikt over twee geregistreerde taxateurs aangesloten bij de NVTB (Nederlandse Vereniging van Taxateurs van Bomen en houtige gewassen). Kwaliteit Om het expertiseniveau van onze taxateurs op peil te houden en te vergroten, volgen zij de bijeenkomsten van de NVTB. Bovendien investeert BSI in interne opleiding en educatie, waardoor de taxateurs op de hoogte blijven van de actuele ontwikkelingen binnen de branche. Taxatie Onze taxateurs kunnen voor u een juridisch onderbouwde boomtaxatie uitvoeren, bijvoorbeeld bij aangebrachte schade door derden of in geval van ondeskundige verzorging van uw bomen. BSI heeft ruime ervaring in het beoordelen van schades aan bomen en bemiddeling. Wij taxeren in geval van: - kroonschade; - stamschade; - wortel-/groeiplaatsschade; - schade aan bos- en haagplantsoen; - gecombineerde schades. Waardebepaling Als beheerder komt u regelmatig voor de vraag te staan wat uw groen waard is. Dit kan zijn in het kader van reconstructies, inbreidingen, nieuwbouw of voor een beheerplan. Onze taxateurs kunnen voor u een juridisch onderbouwde waardebepaling uitvoeren. De uitkomsten kunt u bijvoorbeeld gebruiken voor het bepalen van sancties richting aannemers welke schade aan uw groen-elementen dreigen te veroorzaken. Ook kunnen de uitkomsten worden gebruikt voor het bepalen van een groenfonds, om op een later moment nieuw groen te realiseren. Wij doen waardebepalingen van: - bomen; - houtopstanden; - plantsoenen. Second-opinion Tevens kunnen wij voor u een contra-expertise of second opinion uitvoeren. Ook door rechtbanken worden wij regelmatig ingeschakeld voor ingewikkelde schadezaken met bomen. aanrijdschade aan een oude eik wortelschade als gevolg van gebrekkig vooronderzoek

13 Bomen Effect Analyse 11 BSI: inpassen van bestaande bomen binnen bouwprojecten en infrastructurele werken moet vanzelfsprekend zijn! Algemeen BSI zet de Bomen Effect Analyse (BEA) in als een instrument om bomen beter in beeld te brengen bij voorgenomen (nieuw)bouw of reconstructie. Met de BEA wordt beoordeeld of een duurzame instandhouding van de bomen mogelijk is, tijdens en na de uitvoering van de voorgenomen plannen. De BEA geeft richtlijnen voor deze beoordeling, waardoor de effecten helder worden en waar nodig voorwaarden gesteld kunnen worden aan de uitvoering. Resultaat De opgemaakte BEA geeft antwoord op de standaardvraag of de boom duurzaam behouden kan blijven op deze standplaats, ongeacht de vraag van de opdrachtgever. Op deze wijze kan worden voorkomen dat het begrip behoud van de boom al te zeer opgerekt wordt. Zo kan de conclusie van een BEA zijn dat, gegeven de geplande bouwactiviteiten, de boom in zijn huidige habitus niet gehandhaafd kan worden. Van duurzaam behoud is dan ook geen sprake. Er kan echter wel gewezen worden op de mogelijkheid van professionele snoei of een door BSI uitgevoerde deskundige verplanting (voor meer informatie zie de brochure Verplanten door BSI ). de lokatie van kabels en leidingen moet zorgvuldig worden gekozen het is van belang de beworteling inzichtelijk te krijgen boombescherming bij werkzaamheden

14 Nieuwe aanplant Bij het aanplanten van nieuwe bomen valt of staat het succes met een geschikte bodem. De samenstelling, voedingstoestand, bodemtype en grondwaterstand zijn allen van belang. Met onze kennis kunnen wij u adviseren over de juiste boom op de aanwezige bodem, of over het creëren van de juiste groeiplaats voor de boom die u op het oog heeft. Verplantbaarheidsonderzoek Als u als opdrachtgever heeft gekozen voor boombehoud door middel van verplanting, kunnen wij voor u een verplantbaarheidsonderzoek uitvoeren. Bij de uitvoering van dit onderzoek wordt de ondergrondse intensiteit en kwaliteit van het wortelgestel beoordeeld. Als uit dit onderzoek blijkt dat de boom verplantbaar is, zal aan de hand van een KLIC-melding worden bepaald of er andere beperkingen of belemmeringen zijn. Op de nieuwe plantlocatie zal ook bekeken worden of er groeiplaatsverbetering noodzakelijk is en of er belemmeringen of beperkingen zijn vanwege kabels en leidingen of andere obstakels. De onderzoeksgegevens worden gebundeld in een rapportage, waar mogelijk ondersteund door tekeningen en andere visuele informatie om u en uw collega s optimaal te informeren. Naast het vermelden van de basisgegevens van de boom zoals omtrek, soort, kwaliteit en vitaliteit, zal het ondergrondse beeld en de periode van voorbereiding worden beschreven. Voor meer informatie over verplanten, zie de brochure Verplanten door BSI. In de rapportage zal aan de hand van de ondergrondse intensiteit en kwaliteit, de dimensies van boom en kluit en eventuele omgevingsfactoren bepaald worden welke verplantmethode het meest geschikt is. intensieve beworteling in proefsleuf Bodembeschermingsplan De bodem is een fragiel ecosysteem welke vaak onvoldoende wordt meegenomen in renovatie-, inbreidings- en nieuwbouwplannen. Op dergelijke locaties is veelal sprake van een goede en gezonde bodem die vaak slechts lichte aansturing nodig heeft om verder goed te functioneren. Groeiplaats- onderzoek profielboring met wisselende opbouw wortelonderzoek met behulp van Air-Spade

15 13 Tijdens de werkzaamheden wordt niet op de bestaande bodem gelet, met als gevolg dat het fragiele ecosysteem verstoord wordt en de bodem niet geschikt meer is voor plantengroei. Hoewel de bomen en de overige beplantingen pas in de laatste fase van uw project worden gerealiseerd, zijn deze noodzakelijk voor de uitstraling en de beleving van uw gerealiseerde project. Kort samengevat is een bodembeschermingsplan, een BEA (Bomen Effect Analyse) voor de bodem. Het plan wordt in nauwe samenwerking met de opdrachtgever opgesteld, zodat het eindproduct aansluit bij de eisen en mogelijkheden van het project. De volgende onderdelen komen aan bod: - een beschrijving van de plannen; - een beschrijving van het eindbeeld; - de huidige opbouw, structuur en kwaliteit van de bodem, ondersteund door korrelanalyses, desgewenst gevisualiseerd op kaart; - de huidige conditie van de bomen aan de hand van bodemlevenanalyses; - het aangeven en aanduiden van beschermende zones; - het aangeven en aanduiden van praktische beschermingsrichtlijnen en maatregelen; - advisering van maatregelen om de bodem te verbeteren/plantklaar te maken. Desgewenst kan het bodembeschermingsplan worden aangevuld met de volgende componenten: - beplantingsplan (bomenselectie) toegespitst op de mogelijkheden van de bodem; - een eindopname van de bodemgesteldheid na gereedkomen van de bouw; - het opstellen van de relevante bestekposten komende uit het bodembeschermingsplan; - het maken van relevante technische tekeningen. natuurlijke bodemopbouw met beworteling detail beworteling natuurlijke bodem

16 Voor groeiplaatsadvies op maat, kan BSI toekomstige groeiplaatsen en bestaande groeiplaatsen beoordelen op kwaliteit en geschiktheid. Dit doen wij mede door het analyseren van de bodem waarbij afhankelijk van de vraagstelling van de opdrachtgever, de volgende parameters worden opgenomen: - bodemsoort (op basis van een korrelanalyse); - bodemopbouw (profiel/structuur); - bodemverdichting (poriënvolume en indringingsweerstand); - waterhuishouding (beschikbaar water en aanvoer); - zuurstofhuishouding (zuurstofgehalte en aanvoer); - voedingsbalans (beschikbare nutriënten); - chemische samenstelling (o.a. kali, stikstof, fosfor en sporen-elementen); - biologische activiteit (biodiversiteit: bacteriën, schimmels/mycorrhizae, amoeben en flagellaten, eventueel aangevuld met een nematoden-onderzoek). - schoongrondanalyses (zware metalen, PAK s en andere verontreinigingen); - plantsap-/bladanalyses (deze geven eerder tekorten aan in de groeiplaats dan een bodemchemische analyse). Aan de hand van bovenstaande gegevens kan gericht advies worden gegeven over het al dan niet inrichten/verbeteren van de groeiplaats. Ana- lyses uit de profielboring worden de monsters verzameld het uitvoeren van profielboringen

17 15 Een boombeheerplan geeft inzicht in het huidige bomenbestand en alle noodzakelijke gegevens voor doelmatig beheer en onderhoud. Voor een periode van bijvoorbeeld 5, 10 of 15 jaar wordt per jaar aangegeven welke maatregel noodzakelijk is bij welke bomen. Dit kan uiteraard uitgesplitst worden in wijken of percelen. Door een koppeling te maken met eenheidsprijzen die bij elke maatregel horen, wordt snel duidelijk welk budget per jaar nodig is voor een optimaal boombeheer. Voor boombeheerders kan een lanenplan inzicht geven in de huidige en toekomstige situatie van bijvoorbeeld de op een landgoed aanwezige lanen. In combinatie met een financiële paragraaf en een digitale verwerking in een GIS-applicatie zal een beheerplan een goede basis vormen. De combinatie met een digitale verwerking in het aanwezige beheersysteem, maakt dat het beheerplan eenvoudig inzicht zal geven in de huidige en toekomstige situatie van het aanwezige bomenbestand. Een duurzaam boombeheer dient ook voor de toekomst behouden te worden. Daarom worden in een beheerplan ook algemene aspecten behandeld waaronder basisregels boombeheer, richtlijnen voor boven- en ondergrondse groeiruimte en bouwwerkzaamheden rond bomen. Voor het opstellen van het beheerplan kan onder andere gebruik gemaakt worden van de richtlijnen van het RAW en KBB. bomenbestand beheerplan (bron, Buro Son) Beheer- plannen kronendekking beheerplan (bron, Buro Son)

18 Reconstructie/Nieuwbouw/Ontwikkeling Als architect of als boombeheerder heeft u vaak een duidelijke visie van het te realiseren beeld met de bomen of overig groen. Echter vaak wordt een boom ingetekend zonder rekening te houden met de boven- en ondergrondse groeiruimte, en de (boom)soortspecifieke eigenschappen. BSI kan u hierin adviseren. Bijvoorbeeld over: - de sortimentskeuze; - grootte en vorm van de ondergrondse ruimte/boombak; - te gebruiken groeimedium/substraat; - stabiliteit/verankering van de bomen; - watervoorziening/drainage in de boombak; - bovengrondse afdekking van de boombakken; - wijze van onderhoud bomen/boombakken; - de kosten van het onderhoud aan de bomen. U ontvangt van ons een heldere rapportage met daarin de knelpunten en hoe deze op te lossen zijn. Zo weet u dat u na de uitvoering niet voor verrassingen komt te staan met slecht groeiende bomen of klachten van omwonenden. Vaak zijn slechts kleine wijzigingen in het plan benodigd om een gezond en duurzaam (boom)beeld te realiseren. De kosten van een dergelijk advies verdienen zich op korte termijn terug door de lagere beheer- en faalkosten. Voorbeeldprojecten: In opdracht van architectenbureau Cepezed is advies opgesteld voor het realiseren van boombeplanting op de te bouwen Rabobrug te Utrecht. In opdracht van gemeente De Bilt is advies opgesteld voor het realiseren van groeiplaatsen rond het stationsgebied te Bilthoven-Zuid. In opdracht van Atelier Quadrat is advies opgesteld voor de beplanting op en nabij de Antoine Platekade te Rotterdam. In opdracht van gemeentewerken Rotterdam, afdeling Ingenieursbureau is een second opinion opgesteld voor het dak voor de Vierhavenstrip te Rotterdam. Tree Engineering Nieuw in het dienstenpakket van BSI is Tree Engineering. Tree Enginering is een term welke is geïntroduceerd door Dr. Prof. Claus Mattheck. Kort samengevat houdt Tree Enginering rekenen aan bomen in, maar ook aan andere groenelementen kan worden gerekend. Onze specialisten kunnen nagenoeg aan alle aspecten welke bij een boom horen, rekenen. In de komende jaren neemt de waarde en het belang van groen alleen maar toe. Echter de beschikbare budgetten worden enkel kleiner. Door de maatschappelijke en economische waarde van groen te kwantificeren maakt u de meerwaarde van groen inzichtelijk. Zo kan BSI bijvoorbeeld uw bestaande boominventarisatie aanvullen met de additionele waarde van groen, zoals de afvang van schadelijke stoffen. Advies- diensten artist impression Rabobrug, Utrecht (bron: CePeZed)

19 17 Een greep uit de diensten die wij u kunnen leveren: Mechanische aspecten: - dimensionering boombakken; - belasting van boombakken; - stabiliteit van bomen; - windvang van bomen. Economische/maatschappelijke aspecten: - afvang van fijnstof (PM 2,5/10); - potentiele verdamping/hemelwatervertraging; - reductie hitte-eiland effect (schaduw waarde ofwel heat- island effect); - afvang van stikstofoxiden (No x ); - afvang van zwaveloxiden (So x); - afvang van vluchtige organische componenten (VOC s); - de binding van Co 2; - meerwaarde voor vastgoed; - meerwaarde voor verkeersveiligheid. Boomonderhoud: - kostenramingen boomonderhoud; - kostenramingen inventarisatie, VTA en nader onderzoek; - kostenramingen groeiplaatsconstructies; - kostenramingen vervanging; - budgetterings- en bezuinigingsplannen. Kennisabonnement Heeft u behoefte aan meer advies over uw bomenbestand en bomenverordening? Wilt u regelmatig kunnen sparren met iemand die uw bomenbestand en het beleid kent? Dan is het Bomen Advies Abonnement een goede oplossing. Met het Bomen Advies Abonnement heeft u voor een vast bedrag meerdere keren per jaar een specialist van BSI over de vloer. artist impression Rabobrug, Utrecht (bron: CePeZed) Voordelen voor u: Alle dienstverlening wordt op maat gemaakt. U kunt vaker sparren met een deskundige die weet wat er in uw bedrijf, branche en markt speelt. U beschikt over actuele informatie over de boomverzorging. Uw bomenbestand en bomenverordening is continu op orde, met als bijkomend voordeel dat uw jaarrekening, publicatiestukken en aangiften gemakkelijker (en dus sneller) kunnen worden opgesteld. U heeft toegang tot alle specialisten van BSI. Van advies en beleid tot Bomen Effect Analyse en verplantingsadvies of ondersteuning bij uitvoerende werken. Economische investering in groen: - vervangingswaarde bomen en groen; - handelswaarde bomen en groen; - investeringswaarde bomen en groen; - boomwaarde conform NVTB.

20 Budgettering en bezuinigingsplannen In tijden van krimpende budgetten en kostenbesparend werken is het van groot belang inzicht te krijgen waar en hoe bezuinigd kan worden op bomen, zonder dat het groene imago van een stad of wijk hier onder gaat lijden. Goed en duurzaam boombeheer is kostenbesparend. Om tot een goed plan te komen stelt BSI samen met medewerkers van uw gemeente, een projectteam samen. Door het projectteam worden onderzoekslocaties bepaald welke representatief zijn voor de gemeente, in iedere wijk een locatie. Op deze locaties wordt een inspectie uitgevoerd om een indruk te krijgen van het bomenbestand en de daarmee samenhangende problematiek binnen de gemeente. Op basis van deze inspectie worden de belangrijkste knelpunten opgesteld. Veel voorkomende knelpunten zijn bijvoorbeeld: Gebrek aan bovengrondse ruimte, te grote bomen in te smalle straatprofielen met als gevolg gebrek aan lichttoetreding in woningen, schade aan gevels etc. Gebrek aan ondergrondse ruimte, te grote bomen in te smalle boomvakken en stroken, met als gevolg schade aan bestratingsconstructies. Einde levensduur snelgroeiende soorten; veel snelgroeiende bomen zoals populier en wilg bereiken na 30/40 jaar het einde van hun levensduur. Klein blijvende bomen (bomen 3 e grootte) bereiken na circa 25 jaar het einde van hun levensduur. Bomen in windsingels, bestaan veelal uit snelgroeiende soorten waardoor ook relatief snel problemen kunnen ontstaan. Een aantal belangrijke beleidsuitgangspunten welke in veel gevallen leidend zijn: Bomen moeten veilig zijn en voldoen aan de eisen die hieraan worden gesteld; Bomen verdienen een boomwaardige standplaats die zowel onder- als bovengronds een duurzame ontwikkeling van de boom mogelijk maakt. Op basis van de verzamelde gegevens en in samenspraak met de opdrachtgever worden drie beleidsopties opgesteld. In deze opties worden de consequenties voor het aantal bomen en de hiermee samenhangende kosten voor dagelijks/periodiek en groot onderhoud in beeld gebracht: Optie 1: Het aantal bomen is leidend. Optie 2: Het beschikbaar budget is leidend. Optie 3: Balans tussen ambitie en budget. Voorbeeldproject: In opdracht van gemeente Zoetermeer is een gezamenlijke studie verricht naar de duurzame instandhouding van het bomenbestand te Zoetermeer.

21 Toezicht 19 Bij het werken in de nabijheid van bomen is de kans op schade groot. Niet alleen aan de bovengrondse delen van de boom, maar ook zeker aan de ondergrondse delen of de groeiplaats van de boom. Ook bij nieuwe werken, bijvoorbeeld bij het verwerken van groeimedia, komen eventuele gebreken pas aan het licht wanneer de bomen niet goed meer groeien. Als u schade, en daarmee verrassingen op de lange termijn wilt voorkomen, kunt u BSI inschakelen als bomenwacht of als directievoerder. Bomenwacht Een bomenwacht is een persoon met aantoonbare boomtechnische kennis (European Tree Worker), die ingezet kan worden om werkzaamheden rondom de boom te begeleiden en te controleren. Een bomenwacht moet sturend optreden en controleert op het naleven van de voorschriften om eventuele problemen tijdig te signaleren en (ondergrondse of bovengrondse) schade aan de boom te voorkomen. Daarnaast kan de bomenwacht zorgen voor vaktechnische input en beoordelen, bij knelpunten, welke wortels wel of niet verwijderd kunnen worden. Door zelf, indien nodig, deze wortels deskundig af te zetten, wordt onnodige schade aan wortels voorkomen. Deze bevordert een goede hergroei na afronding van de werkzaamheden. Directievoering Door het betrekken van een BSI specialist tijdens de voorbereiding van het bouwproject worden de voorgeschreven boombeschermende maatregelen opgenomen in het bestek en de werkomschrijving. Het bouwproject wordt immers door alle betrokken partijen vanaf de tekening gelezen en het bestek is hierin de leidraad. Eventuele activiteiten, die invloed hebben op de bomen, kunt u als opdrachtgever echter gemakkelijk over het hoofd zien. Fouten achteraf herstellen is vaak duur en soms zelfs niet meer mogelijk. Het is daarom verstandig om tijdens de bouw, controles uit te laten voeren door een bomenwacht. Maar in het voorafgaande traject van een project dienen de maatregelen omtrent bomen wel goed omschreven en opgenomen te worden in het bestek. Een specialist van BSI betrekken tijdens de voorbereiding op het project geeft u zekerheid. door toezicht kan schade aan bomen worden beperkt of zelfs worden voorkomen resultaat na herstraten

22 Telefoon: Fax: Internet: BSI Bomenservice Wildenburglaan MK Baarn algemeen@bsi-bomenservice.nl www. bsi-bomenservice.nl