Safety Event 10 mei 2016

Transcriptie

1 Safety Event 10 mei 2016 Substantiële wijziging van machines en de consequenties ervan FUSACON B.V. Functional Safety Consultants Nederland ing. Nick de With, Senior Safety Consultant Lid NEC44, NVVK, WESP Met medewerking van: Inspectie SZW Grady Heijnen, Inspecteur SZW Lid Expertisecentrum Inspectie SZW * FUSACON B.V. - Page 1

2 Substantiële wijziging, ja of nee? VOORBEELD: Wijziging van hooischudder in een straatbezem. Substantiële wijziging, ja of nee? Vragen in aankondiging LEARNSHOP 2: Wanneer is er sprake van een ingrijpende aanpassing volgens de gids voor de Machinerichtlijn? Wat is de positie van de verschillende landen in Europa op dit gebied? Wat is de positie van de Nederlandse Inspectie SZW op dit gebied? Wie moet de Inspectie SZW hierop aanspreken? Wat zijn de mogelijke consequenties van een substantiële wijziging? Wie ziet de Inspectie SZW als fabrikant, de eigenaar of het ingehuurde bedrijf dat de aanpassingen voor hem uitvoert? Hoe zit het met renovatie van oude machineparken waarbij de machines blijven gehandhaafd, maar wel de gehele besturing wordt vernieuwd? LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! 2016 FUSACON B.V. - Page 2

3 Onderwerpen learnshop Learnshop in volgende blokken: 1. Arbeidsmiddelenrichtlijn (AMRL) vs. Machinerichtlijn (MRL). 2. Overzicht (gebruikelijke) aanpassingen. 3. Wat is een substantiële wijziging? 4. Waarom lopen de meningen zo uiteen? 5. Enkele voorbeeldcases.. Na afloop ruimte voor vragen? 2016 FUSACON B.V. - Page 3

4 BLOK 1: AMRL versus MRL Arbeidsmiddelenrichtlijn (AMRL) vs. Machinerichtlijn (MRL) Toepassingsgebied AMRL en machines. Zegt AMRL iets over de substantiële wijziging (SW) van machines? Toepassingsgebied MRL en machines. Zegt MRL iets over de substantiële wijziging (SW) van machines? 2016 FUSACON B.V. - Page 4

5 Arbeidsmiddelenrichtlijn (2009/104/EG) Het toepassingsgebied v.d. AMRL betreft: Alle arbeidsmiddelen, waaronder machines en ook een samenstel van machines: < ; zonder CE. > ; met CE. Ook CE-gemarkeerde machines vallen onder de AMRL! De AMRL zegt het volgende over de substantiële wijziging van machines: Na wijziging nieuwe risicobeoordeling en reductie uitvoeren en risico s reduceren. Niets over verplichting tot CE-markering FUSACON B.V. - Page 5

6 Machinerichtlijn (2006/42/EG) Toepassingsgebied MRL: Machines gebouwd of (eerste) ingebruikname van: t/m : MRL 89/392/EEG (1 e versie) t/m : MRL 98/37/EG (2 e versie) Na : Huidige MRL 2006/42/EG (3 e versie) MRL geldt ook voor: Machines nieuw gebouwd voor eigen gebruik. (werkgever = fabrikant) Nieuw EN gebruikt, geïmporteerd van buiten de EU. (importeur/ en/of werkgever = fabrikant) Samenstel (productielijn of grotere machine) van nieuwe IIA en IIB machines. (Integrator en/of werkgever = fabrikant) Bovenstaande geldt ook voor een (nieuw) samenstel bestaande uit nieuwe en oude machines! 2016 FUSACON B.V. - Page 6

7 Machinerichtlijn (2006/42/EG) Zegt MRL iets over de substantiële wijziging van machines? Nee, in de wettekst geen eisen hieromtrent. WEL in de gids voor uitleg MRL. Sommige SW s leiden tot nieuwe CE-markering. (hierover later meer) Weblink: FUSACON B.V. - Page 7

8 Mach. Buiten EU Mach. <95 Mach. <95 CE CE CE geen SW SW SW CE Mach. <95 CE AMRL Nieuwe CE Nieuwe CE Nieuwe CE op totaal Nieuwe CE op totaal Resumé Resumé EU Gid voor MRL 1. Buiten EU CE. 2. Oud niet substantieel gewijzigd AMRL. 3. Oud substantieel gewijzigd CE. 4. CE substantieel gewijzigd nieuwe CE. 5. Meerdere CE gekoppeld nieuwe CE op totaal. 6. Samenstel CE en AMRL CE op totaal FUSACON B.V. - Page 8

9 BLOK 2: Overzicht aanpassingen Overzicht van (gebruikelijke) aanpassingen in de dagelijkse praktijk: Mechanisch. Elektrisch. Bedieningsmiddel. Capaciteit/snelheid. Functie. Wijziging veiligheidsmaatregelen. Overig? 2016 FUSACON B.V. - Page 9

10 Voorbeelden aanpassingen Vervanging mechanische delen: Andere tandwielkast. (ander fabricaat of type) Andere lineaire aandrijving. (mechanisch hydraulisch) Vervanging elektrische delen: Andere motor. (ander fabricaat of type) Andere E-aandrijving. (ster-driehoek versus frequentieregelaar) Andere besturing (relais versus PLC of Siemens S5 PLC versus Siemens S7 PLC) Vervanging bedieningsmiddel: Andere lokale bediening. (schakelaars versus touchscreen) Bediening op afstand. (lokale bediening versus bediening op afstand) 2016 FUSACON B.V. - Page 10

11 Voorbeelden aanpassingen Verandering capaciteit/snelheid: Hogere snelheid bewegingen. (opvoeren machine) Grotere capaciteit. (diepere laadbak voor materiaal) Verandering functie van de machine: Toevoegen functie. (heftruck voorzien van hijsarm) Veranderen functie. (houtzaagmachine versus stenenzaag) Wijziging veiligheidsmaatregelen: Plaatsen beveiliging op bestaande machine. (toevoegen gecontroleerde noodstop/ afscherming met blokkering) Toevoegen van F-PLC productielijn. (relaistechniek vervangen door F-PLC met remote I/O) 2016 FUSACON B.V. - Page 11

12 BLOK 3: Substantiële wijziging? Wat wordt gezien als substantiële wijziging (afgekort SW) en door wie? Blue guide, van de Europese Unie. Gids voor toepassing MRL, van de Europese Unie. Arboinformatieblad 58 (AI 58) van de SDU. (Beoordeeld door I-SZW) 2016 FUSACON B.V. - Page 12

13 SW volgens Blue Guide Gids voor de tenuitvoerlegging van de op basis van de nieuwe en globale aanpak tot stand gekomen richtlijnen Blue Guide 2000 (Engels en Nederlands) Blue Guide 2014 (Engels en Nederlands) Blue Guide 2016 verschenen op 5 april (Alleen Engels op dit moment) Weblink: FUSACON B.V. - Page 13

14 SW volgens Blue Guide (1) Blue Guide 2014 par. 2.1: Een product dat in belangrijke mate is gewijzigd of gereviseerd met het oog op het veranderen van zijn oorspronkelijke prestaties, doel of type nadat het in gebruik is genomen en waarbij de wijzigingen of revisies een aanzienlijke invloed hebben op de conformiteit ervan met de harmonisatiewetgeving van de Unie, kan als een nieuw product worden beschouwd. Dit moet per geval worden beoordeeld rekening houdend met de doelstelling van de wetgeving en het type producten dat onder die wetgeving valt FUSACON B.V. - Page 14

15 SW volgens Blue Guide (2) Blue Guide 2014 par. 2.1: Als een vernieuwd of gewijzigd product als nieuw wordt beschouwd, moet het voldoen aan de bepalingen van de toepasselijke wetgeving wanneer het wordt aangeboden of in gebruik wordt genomen. Dit moet worden nagegaan voor zover dit noodzakelijk wordt geacht op grond van de risicobeoordeling door het toepassen van de adequate conformiteits-beoordelingsprocedure zoals vastgesteld in de desbetreffende wetgeving FUSACON B.V. - Page 15

16 SW volgens Blue Guide (3) Blue Guide 2014 par. 2.1: Als uit de risicobeoordeling wordt geconcludeerd dat de aard van het gevaar is veranderd of het risiconiveau is verhoogd, moet het gewijzigde product worden behandeld als een nieuw product. Dat wil zeggen dat opnieuw moet worden nagegaan of het voldoet aan de toepasselijke essentiële eisen en dat de persoon die de wijzigingen heeft aangebracht, dezelfde verplichtingen heeft als een oorspronkelijke fabrikant. Hij moet dus bijvoorbeeld de technische documentatie opstellen, een EU-conformiteits verklaring opstellen en de CE-markering op het product aanbrengen FUSACON B.V. - Page 16

17 SW volgens Blue Guide (4) Blue Guide 2014 par. 2.1: Producten die zijn gerepareerd of omgewisseld (bijvoorbeeld na een defect) zonder dat de oorspronkelijke prestaties, het oorspronkelijke doel of type ervan is gewijzigd, worden volgens de harmonisatiewetgeving van de Unie niet als nieuw beschouwd. Deze producten hoeven dus niet opnieuw te worden onderworpen aan een conformiteitsbeoordeling, ongeacht of het oorspronkelijke product in de handel is gebracht voor- of nadat de wetgeving van kracht is geworden. Dit is zelfs van toepassing als het product tijdelijk voor reparatie naar een derde land is uitgevoerd FUSACON B.V. - Page 17

18 SW volgens Blue Guide (5) Blue Guide 2014 par. 2.1: Deze reparaties bestaan vaak uit het vervangen van het defecte of versleten onderdeel door een identiek onderdeel of een onderdeel dat minstens vergelijkbaar is met het originele onderdeel (er kunnen zich wijzigingen hebben voorgedaan, bijv. door de technische vooruitgang of stopzetting van de productie van het oude onderdeel) of door de volledige identieke eenheid. Daarom zijn onderhoudswerkzaamheden in principe uitgesloten van het toepassingsgebied van de harmonisatiewetgeving van de Unie FUSACON B.V. - Page 18

19 SW volgens Blue Guide (6) Blue Guide 2014 par. 2.1: Software-updates en reparaties kunnen met onderhoudswerkzaamheden worden gelijkgesteld op voorwaarde dat een reeds in de handel gebracht product hierdoor niet zodanig wordt gewijzigd dat het niet meer voldoet aan de toepasselijke eisen FUSACON B.V. - Page 19

20 SW volgens MRL Guide Gids voor de toepassing van Machinerichtlijn 2006/42/EG - 2de uitgave - juni 2010 MRL Guide 2006 (Engels) MRL Guide 2010 (Engels en Nederlands) MRL Guide 2016 verwacht in zomer (Engels) Weblink: FUSACON B.V. - Page 20

21 SW volgens MRL Guide MRL Guide Machines die worden gewijzigd vóór de eerste inbedrijfstelling. In sommige gevallen worden machines verkocht aan een importeur of distributeur, die de machines vervolgens op verzoek van een klant wijzigt voordat de machines voor het eerst in bedrijf worden gesteld. Wanneer de wijzigingen zijn voorzien of goedgekeurd door de fabrikant en onder de risicobeoordeling van de fabrikant, de technische documenten en de EG-verklaring van overeenstemming vallen, blijft de oorspronkelijke CEmarkering van de fabrikant geldig FUSACON B.V. - Page 21

22 SW volgens MRL Guide MRL Guide Machines die worden gewijzigd vóór de eerste inbedrijfstelling (vervolg). Wanneer de wijziging echter substantieel is (bijvoorbeeld een verandering van de functie en/of prestaties van de machines) en niet zijn voorzien of goedgekeurd door de fabrikant, wordt de oorspronkelijke CE-markering van de fabrikant ongeldig en moet deze worden vernieuwd. Degene die de wijziging aanbrengt, wordt vervolgens beschouwd als de fabrikant en moet aan alle in artikel 5, lid 1, neergelegde verplichtingen voldoen FUSACON B.V. - Page 22

23 SW volgens MRL Guide MRL Guide Nieuwe en gebruikte machines. De machinerichtlijn is ook van toepassing op machines die zijn gebaseerd op gebruikte machines die zo substantieel zijn omgevormd of omgebouwd dat zij kunnen worden beschouwd als nieuwe machines. De vraag doet zich voor wanneer de omvorming van een machine wordt beschouwd als de bouw van een nieuwe machine die onder de machinerichtlijn valt. Het is niet mogelijk exacte criteria aan te geven om die vraag van geval tot geval te beantwoorden. Degene die een dergelijke omgebouwde machine in de handel brengt, wordt daarom aangeraden bij twijfel de desbetreffende nationale autoriteiten te raadplegen FUSACON B.V. - Page 23

24 SW volgens MRL Guide Stuur dan een brief met duidelijke omschrijving van UW case naar onderstaande persoon. LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Directie Arbeidsomstandigheden T.a.v. mevrouw ir. M.A. Zuurbier Postbus LV Den Haag 2016 FUSACON B.V. - Page 24

25 SW volgens MRL Guide MRL Guide Samenstellen van nieuwe en bestaande machines In sommige gevallen kunnen een of meer samenstellende eenheden van bestaande samenstellen van machines worden vervangen door nieuwe eenheden, of kunnen nieuwe eenheden worden toegevoegd aan een bestaand samenstel van machines. De vraag doet zich voor.. Degene die een dergelijke omgebouwde machine in de handel brengt, wordt daarom aangeraden bij twijfel de desbetreffende nationale autoriteiten te raadplegen FUSACON B.V. - Page 25

26 SW volgens MRL Guide MRL Guide Samenstellen van nieuwe en bestaande machines (vervolg) 1. Als de vervanging of toevoeging van een samenstellende eenheid in een bestaand samenstel van machines geen noemenswaardige invloed heeft op de werking of veiligheid van de rest van het samenstel, kan de nieuwe eenheid worden beschouwd als een machine die is onderworpen aan de machinerichtlijn. In dat geval zijn geen maatregelen nodig overeenkomstig de machinerichtlijn voor de onderdelen van het samenstel die niet worden beïnvloed door de wijziging. De werkgever blijft verantwoordelijk voor de veiligheid van het gehele samenstel volgens de nationale regelgeving ter uitvoering van Richtlijn 2009/104/EG FUSACON B.V. - Page 26

27 SW volgens MRL Guide MRL Guide Samenstellen van nieuwe en bestaande machines (vervolg) 2. Als de vervanging of toevoeging van nieuwe samenstellende eenheden in een bestaand samenstel van machines substantiële invloed heeft op de werking of veiligheid van het samenstel als geheel, of substantiële wijzigingen van het samenstel met zich brengt, kan de wijziging worden beschouwd als de totstandbrenging van een nieuw samenstel van machines dat onder de machinerichtlijn valt. In dat geval moet het gehele samenstel, met inbegrip van alle samenstellende eenheden, voldoen aan de machinerichtlijn FUSACON B.V. - Page 27

28 SW volgens AI 58 Arboinformatieblad 58 (bron: SDU) Titel: Machineveiligheid bij aanschaf en ingebruikname van nieuwe en gebruikte machines. Geeft in hoofdstuk 3.4 invulling aan noodzaak SW Weblink: FUSACON B.V. - Page 28

29 SW volgens AI 58 Flowchart figuur Nieuwe gevaren/risico s 2. Moeten er veiligheidsmaatregelen worden toegevoegd? 3. Is toevoegen van een afscherming noodzakelijk? 4. Is risiconiveau lager dan 2 volgens 6-punten risicograaf EN-ISO 14121? Resultaat: Alle 4 vragen JA?! Alleen dan is nieuwe CEmarkering noodzakelijk FUSACON B.V. - Page 29

30 BLOK 4: Verschillende meningen Waarom lopen de meningen zo uiteen? Onbekendheid werkgever met CE. (Het zal wel veel geld gaan kosten.) Machine op meerdere punten niet conform huidige EU-Richtlijnen en normen. (Er zullen wel veel aanpassingen nodig zijn.) CE wordt alleen gezien als papieren tijger. (Dit voegt toch niets toe aan de veiligheid van de machine(s)!?.) CE eisen zijn vergelijkbaar met wat je zou moeten doen onder de Arbowet. (Als we het CE-traject volgen wordt veiligheid goed geborgd ) CE-markering is een mooie kapstok voor risicobeoordeling en reductie (Mijn machines worden veiliger ) 2016 FUSACON B.V. - Page 30

31 BLOK 5: Enkele voorbeeldcases Volgende voorbeeldcases worden behandeld: 1. Toevoegen veiligheidsmaatregelen aan een bestaande machine. 2. Vervanging relaisbesturing bestaande machine voor PLC met remote I/O. 3. Revisie van een bestaande hydraulische pers. Oude S5 PLC vervangen door S7 PLC inclusief touchscreen. 4. Vervanging van foliewikkelaar in productielijn. 5. Vervanging van oude motor + reductor en plaatsing nieuwe IIB motor + reductor. 6. Losstaande machines worden tegen elkaar gezet FUSACON B.V. - Page 31

32 Case 1 Lichtgordijn Deurschakelaar Bestaande machine bj AMRL nog niet toegepast. Functionaliteit niet gewijzigd. RI&E uitgevoerd en dit leidt tot toevoeging vaste afschermingen, blokkeerschermen, lichtschermen en noodstoppen. Noodstopknop SW of toch niet? Argumenten FUSACON. Resultaat: GEEN CE-markering. Wat zegt de Inspectie SZW? LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! 2016 FUSACON B.V. - Page 32

33 Case 2 Bestaande machine bj AMRL is al toegepast. Functionaliteit niet gewijzigd. Relais in besturing niet meer leverbaar en vervangen door PLC met remote I/O. Veiligheidsfuncties uitgevoerd in nieuwe veiligheidsrelais. SW of toch niet? Argumenten FUSACON. Resultaat: WEL CE-markering. Wat zegt de Inspectie SZW? LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! 2016 FUSACON B.V. - Page 33

34 Case 3 Bestaande hydraulische metaalpers, bj Bijlage IV machine EGtypekeuring. AMRL is al toegepast. Siemens S5 PLC besturing met OP, vervangen door S7 PLC. (Veiligheidsfuncties uitgevoerd in nieuwe veiligheidsrelais). SW of toch niet? Argumenten FUSACON. Resultaat: WEL CE-markering + EG-typegoedkeuring. Wat zegt de Inspectie SZW? LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! 2016 FUSACON B.V. - Page 34

35 Case 4 Productielijn met foliewikkelaar. AMRL is al toegepast. Pallet staat stil bij bestaande foliewikkelaar. Nieuwe CE-gemarkeerde foliewikkelaar met draaiende pallet. SW of toch niet? Argumenten FUSACON. Resultaat: WEL CE-markering. Wat zegt de Inspectie SZW? LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! 2016 FUSACON B.V. - Page 35

36 Case 5 Transportband met oude motor + reductor. AMRL is al toegepast. Motor + reductor vervangen door nieuwe met Inbouwverklaring (IIB). SW of toch niet? LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! Argumenten FUSACON. Resultaat: GEEN CE-markering. Wat zegt de Inspectie SZW? 2016 FUSACON B.V. - Page 36

37 Case 6 3 kleine losse productiemachines met aan- en afvoerband. MRL en AMRL is al toegepast. Machines worden tegen elkaar geplaatst en detectie product start volgende machine. SW of toch niet? Argumenten FUSACON. Resultaat: WEL CE-markering. Wat zegt de Inspectie SZW? 2016 FUSACON B.V. - Page 37

38 VRAGEN Heeft u nog vragen? LET OP: Plaatjes zijn willekeurig!! 2016 FUSACON B.V. - Page 38

39 Activiteiten FUSACON B.V FUSACON B.V. - Page 39

40 Uw KennisPartner FUSACON levert docenten aan: NEN en Mikrocentrum FUSACON is lid van: Nederlandse Vereniging Van Veiligheidskundigen (NVVK) Working Equipment Safety Platform (WESP) Safety Cluster Foundation Nationale normcommissie NEC 44 (o.a. NEN-EN-IEC ) Internationale werkgroep IEC/TC 44 WG7: IEC 62061:2005 (SIL) 2016 FUSACON B.V. - Page 40

41 Nick de With ing. Nick de With, Senior Safety Consultant E nickdewith@fusacon.nl T M FUSACON B.V. Functional Safety Consultants Nederland Vogelenzangseweg AS Hagestein Specialisatie: Industriële automatisering Auteur: Veiligheid van machines (sinds 1994) Diverse artikelen + Handboek Machineveiligheid Gecertificeerd als: TÜV Functional Safety Engineer 2016 FUSACON B.V. - Page 41