Laagland Archeologie Rapport 43

Transcriptie

1 Laagland Archeologie Rapport 43 Bureauonderzoek Prinses Margrietlaan 2a te Best (kadastraal E 5360, gemeente Best) maart 2018 Versie 1.0 (definitief) In opdracht van: De heer en mevrouw Swart

2 Colofon Laagland Archeologie Rapport 43 Bureauonderzoek Prinses Margrietlaan 2a te Best (kadastraal E 5360, gemeente Best) Auteur: J.J.A. Wijnen In opdracht van: De heer en mevrouw Swart Foto s en tekeningen: Laagland Archeologie Status rapport: definitief 1.0 Contrôle en autorisatie: drs. J.A.M. Oude Rengerink ISSN Laagland Archeologie V.O.F Ruysdaelbaan DL Eindhoven Tel info@laaglandarcheologie.nl KvK-Nummer: Laagland Archeologie V.O.F, Eindhoven, maart 2018 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Laagland Archeologie V.O.F. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.

3 Samenvatting 4 1 Inleiding Aanleiding onderzoek Afbakening plan- en onderzoeksgebied Administratieve gegevens Huidige situatie en toekomstig gebruik Gemeentelijk beleid Onderzoeksdoel 8 2 Inventarisatie Inleiding Landschappelijke ontwikkeling Geologie Geomorfologie en bodem Archeologie Historie Conclusie Verwachtingsmodel 15 3 Conclusie 17 BIJLAGE 1 AMZ-cyclus BIJLAGE 2 Archeologische perioden BIJLAGE 3 Geomorfologische kaart BIJLAGE 4 Actueel Hoogtebestand Nederland BIJLAGE 5 Bodemkaart BIJLAGE 6 IKAW en waarnemingenkaart BIJLAGE 7 archeologische beleidskaart BIJLAGE 8 Kadastrale minuutplan 3

4 Samenvatting Laagland Archeologie heeft in december 2016 een bureauonderzoek uitgevoerd voor een locatie aan de Prinses Margrietlaan 2a te Best, gemeente Best. Het gaat om een onbebouwd perceel dat kadastraal bekend staat als gemeente Best, sectie E en nummer Het onderzoek vond plaats in verband met de ruimtelijke procedure vanwege het voornemen op het terrein een woning te bouwen. Het bureauonderzoek had tot doel een archeologisch verwachtingsmodel op te stellen. Op grond van het onderzoek diende een advies te worden opgesteld voor eventueel aanvullend onderzoek danwel het terrein ten aanzien van het omgevingsaspect archeologie vrij te kunnen geven. Conclusie Het plangebied bevindt zich aan de noordrand van de Midden-Brabantse Dekzandrug in een overgangsgebied naar een lager gelegen gebied ten noorden dat wordt gekenmerkt door natte leemhoudende gronden. Dergelijke overgangen waren zowel favoriete plaatsen voor kampementen van jagers-verzamelaars als voor landbouwers vanwege de verschillende gebruiksmogelijkheden. Verder bevindt het plangebied zich volgens de archeologische beleidskaart in een gebied met een hoge archeologische verwachting, historische kern. De archeologische resten van voor de Late Middeleeuwen kunnen onder het plaggendek verwacht worden en resten vanaf de Late Middeleeuwen in het plaggendek. Afhankelijk of onder het plaggendek intacte podzolprofielen aanwezig zijn kunnen zich ook nog steentijdvindplaatsen in-situ bevinden. Archeologische verwachting en advies Afgezien het terreindeel aan de oostzijde van het plangebied dat mogelijk verstoord is door de aanleg van een buisleiding kan deze hoge archeologische verwachting worden gehandhaafd. De gemeente Best heeft voor deze locatie een proefsleuvenonderzoek voorgeschreven. Deze onderzoeksstrategie is het meest geschikt voor resten vanaf het Neolithicum. Voor eventuele archeologische resten vanaf het Laat-Paleolithicum waarvoor de archeologische verwachting eveneens hoog is, is een proefsleuvenonderzoek niet de best geijkte methode voor vervolgonderzoek. 4

5 HOOFDSTUK Bureauonderzoek Prinses Margrietlaan 2a te Best (kadastraal E 5360, gemeente Best) 1 INLEIDING 1.1 AANLEIDING ONDERZOEK De aanleiding voor het onderzoek vormt de nieuwbouw van een woning. De woning krijgt een oppervlakte van ca. 250 m 2, waarvan 168 m wordt onderkelderd. De gemeente Best heeft een eigen archeologiebeleid. Op basis van het bestemmingsplan dient archeologisch onderzoek uitgevoerd te worden om aan te tonen dat eventueel aanwezige archeologische waarden niet onevenredig worden of kunnen worden geschaad door de geplande bouwactiviteiten. Het onderzoek dient ter voorbereiding op vervolgonderzoek door middel van proefsleuven dat door de gemeente wordt voorgeschreven als een van de voorwaarden voor de omgevingsvergunning. Het plangebied heeft een omvang van 2240 m 2. De geplande verstoring heeft een omvang van ongeveer 250 m 2, waarbij het onderkelderde deel verstoord wordt tot ca. 240 cm mv en de rest tot ca. 80 cm mv. De omvang van de geplande verstoringen overschrijdt de vrijstellingsgrenzen zoals die in het vigerende gemeentelijk archeologiebeleid staan aangegeven. 1.2 AFBAKENING PLAN- EN ONDERZOEKSGEBIED Het plangebied ligt aan de Prinses Margrietlaan 2a te Best, gemeente Best. Het gaat om een onbebouwd perceel dat kadastraal bekend staat als gemeente Best, sectie E en nummer

6 Afbeelding 1. Ligging van het plangebied (in rood) en onderzoeksgebied (paarse streepjeslijn). Voor een beter begrip van de bodemkundige omstandigheden en de archeologie van de planlocatie is een groter gebied bestudeerd. Een zone van 1000 m rondom het plangebied dient te worden aangehouden volgens de standaardrichtlijnen t.b.v. de rapportage van archeologisch onderzoek die de gemeente Best aanhoudt. Verder wordt dat voldoende geacht om de archeologische potentie van het plangebied in kaart te brengen. Deze zone wordt aangeduid als onderzoeksgebied. 1.3 ADMINISTRATIEVE GEGEVENS OBJECTGEGEVENS PLANGEBIED Projectnaam Bureauonderzoek Prinses Margrietlaan 2a te Best (kadastraal E 5360, gemeente Best) Plaats Gemeente Provincie Kaartblad Best Best Noord-Brabant 51B Coördinaten hoekpunten noordwest / noordoost /

7 zuidwest / zuidoost / Oppervlakte perceel circa Ca m 2 (bestemmingsvlak) Omvang bodemverstoring circa 250 m 2 waarvan 168 m 2 onderkelderd Diepte geplande bodemverstoring 80 cm mv en 340 cm mv (onderkeldering) Onderzoeksaanmelding ArchisIII Uitvoeringsperiode onderzoek december 2016 Beheerder en plaats documentatie Laagland archeologie VOF, vestiging Eindhoven. Tabel 1. Objectgegevens. 1.4 HUIDIGE SITUATIE EN TOEKOMSTIG GEBRUIK Het plangebied is momenteel in gebruik als weiland. Afbeelding 2. Locatie van het plangebied (rood omlijnd). 7

8 1.5 GEMEENTELIJK BELEID Op de gemeentelijke archeologische beleidskaart van de gemeente Best 1 ligt het plangebied ter plaatse van de aanduiding 'categorie 3', gebied met een hoge archeologische verwachting, historische kern. Het gaat hier om de oude en de vermoedelijk nog oudere verschoven woonkernen en gehuchten, waar op basis van historische bronnen, oude kaarten en nog aanwezige bebouwing een hoge archeologische verwachting geldt. Dat wil zeggen dat in deze gebieden sprake is van een hoge concentratie archeologische vindplaatsen met goede conserveringsomstandigheden. De kans op het aantreffen van archeologische vondsten bij bodemingrepen is dus zeer groot. In deze zones wordt gestreefd naar behoud in de huidige staat. Om die reden is een archeologisch onderzoek vereist bij bodemingrepen en te bebouwen oppervlakten van projectgebieden die groter zijn dan 250 m2 en dieper gaan dan 0,3 m -mv. Voor de aanvraag van een omgevingsvergunning wordt een archeologisch bureauonderzoek gevraagd door de gemeente. Naar aanleiding van dit onderzoek wordt bekeken of er verder gravend onderzoek nodig is. 1.6 ONDERZOEKSDOEL Het uitgevoerde onderzoek behoort tot de eerste fasen in het huidige archeologische onderzoeksproces (zie bijlage 1). Het bureauonderzoek heeft tot doel een archeologisch verwachtingsmodel op te stellen aan de hand van bestaande bronnen, en te bepalen of en zo ja welke delen van het plangebied in aanmerking komen voor vervolgonderzoek. Op grond van de resultaten van dit onderzoek kan worden beoordeeld of en zo ja, welke vorm van vervolgonderzoek nodig is om de archeologische waarde van het gebied te kunnen vaststellen. Voor realisering van de doelstelling wordt de volgende vraagstelling gehanteerd: 1 Berkvens,

9 Wat is de fysisch-geografische situatie van het gebied? Hoe is de bodemopbouw in het plangebied en in welke mate is deze nog intact? Wat is de invloed van de geomorfologische en bodemkundige aspecten van het plangebied op bewoning en gebruik in het verleden? Welke bekende archeologische waarden (complextype, archeologische periode) bevinden zich in het plan- en onderzoeksgebied? Wat is bekend over het historisch gebruik van het plangebied in het verleden? Wat is de specifieke verwachting van het plangebied ten aanzien van archeologische waarden? (complextype, diepteligging, periode en kenmerken)? 9

10 HOOFDSTUK Bureauonderzoek Prinses Margrietlaan 2a te Best (kadastraal E 5360, gemeente Best) 2 INVENTARISATIE 2.1 INLEIDING In dit hoofdstuk worden de relevante landschappelijke ontwikkeling en huidige bodemkundige situatie beschreven. Tevens wordt ingegaan op de bekende archeologische waarden in de omgeving van het plangebied en de historische situatie. Voor wat betreft de in de tekst genoemde archeologische perioden wordt verwezen naar bijlage LANDSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING GEOLOGIE Volgens de geologische kaart van Nederland 1: bestaat de ondergrond uit löss en dekzand (fijnzandige leem en lemig zand ) dikker dan 2 m, bedekt met dekzand dunner dan 2 m (Nu1). 2 Deze opbouw representeert volgens de huidig geldige lithostratigrafie de Formatie van Boxtel, ongedifferentieerd met een laag dekzand van de Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden. Deze eenheid ligt enigszins geïsoleerd van een gebied ten noorden en ten zuiden waar Brabantse Leem (leem, plaatselijk humeus of venig), met een dekzandbedekking dunner dan 2 m (Nu2) staat aangegeven op de geologische kaart. De Brabantse Leem die volgens huidige lithostratigrafie de Formatie van Boxtel, Laagpakket van Liempde representeert, ligt volgens een geotechnisch grondonderzoek echter al op 120 cm mv zodat het plangebied waarschijnlijk in Nu2 ligt GEOMORFOLOGIE EN BODEM Volgens de geomorfologische kaart (Bijlage 3) ligt het plangebied op dekzandruggen al dan niet met oud bouwlanddek (2R5). Net ten noorden staat een dalvormige laagte, zonder veen (2R2) aangegeven. Op het AHN is te zien dat het plangebied op de overgang van een hoger gebied (zuiden) naar een lager gebied in het noorden ligt (Bijlage 4). Het plangebied bevindt zich aan de noordrand van deze Midden-Brabantse dekzandrug (zuidelijk gebied). Op de Midden-Brabantse Dekzandrug bevinden zich de oudste kernen (Oirschot, Aarle, Best) en ontginningen. 4 Terwijl het gebied ten noorden 2 Bisschops, Broertjes en Dobma, Matteucci, Berkvens,

11 wordt gekenmerkt door natte leemhoudende gronden. Volgens de Verstoringenkaart van de gemeente Best ligt er een buisleiding aan de oostzijde van het plangebied. Op de archeologische beleidskaart van de gemeente Best staat deze zone als een verstoring aangegeven. Volgens de bodemkaart (Bijlage 5) behoort het plangebied de bodemassociatie Laarpodzolgronden in lemig zand (chn23t-v/chn23t-vi). Het bodemtype laarpodzolgronden behoort zoals uit de naam is af te leiden tot de podzolgronden. Deze podzolgronden hebben een gedeeltelijk door mens opgebrachte donkere humeuze bovengrond van 30 tot 50 cm dikte. 5 Het zijn vaak de z.g. oudere ontginningen op het zand, die door plaggenbemesting een matig dikke A-horizont hebben gekregen. Omdat de bodem zich heeft ontwikkeld in lemig zand heeft deze een relatief goede natuurlijke bodemvruchtbaarheid. Mogelijk was een plaggenbemesting om die reden beperkt noodzakelijk waardoor zich geen dikke A-horizont van een enkeerdgrond heeft kunnen ontwikkelen. De dikte van de A-horizont kan ook door de factor tijd zijn bepaald doordat de ontginning mogelijk niet al in de Middeleeuwen plaatsvond maar in de Nieuwe tijd. Kijkend naar de resultaten van het geotechnisch grondonderzoek behoort het bodemtype in het plangebied waarschijnlijk tot een enkeerdgrond. Uitgaande van laarpodzolgronden bevindt zich onder deze humeuze bovengrond een ca. 10 cm dikke donkerbruine Bh-horizont, die geleidelijk overgaat in een BC-horizont met humusinspoeling. 6 Een dergelijke bodemopbouw is mogelijk ook bewaard gebleven onder de dikke A-horizont van een enkeerdgrond. De laarpodzolgronden hebben zich kunnen ontwikkelen op sterk lemig fijn zand op leem, beginnend tussen 40 en 120 cm en tenminste 20 cm dik ARCHEOLOGIE Bijlage 6 toont de locaties van de bekende archeologische waarden en de uitgevoerde archeologische onderzoeken in de omgeving van het plangebied. Op de gemeentelijke archeologische verwachtingen-en waardenkaart 8 ligt het plangebied in een historische kern (Bijlage 7). Het gaat hier om de oude en de vermoedelijk nog oudere verschoven woonkernen en gehuchten, waar op basis van historische bronnen, oude kaarten en nog aanwezige bebouwing een hoge archeologische verwachting geldt. Dat wil zeggen dat in deze gebieden sprake is van een hoge concentratie archeologische vindplaatsen met goede conserveringsomstandigheden. De kans op het aantreffen van archeologische vondsten bij bodemingrepen is dus zeer groot. 5 Bakker en Schelling, Teunis van Manen, Berkvens,

12 In het onderzoeksgebied zijn de volgende waarnemingen bekend (tabel 2). WAAR- DATERING COMPLEX- OMSCHRIJVING NEMING TYPE mesolithicum, neolithicum, ijzertijdromeinse tijd - Vooral mesolithicum, verder neolithicum: vuursteen (spits), ijzertijd/romeinse tijd: glas (kraal) keramiek (spinklos/spinschijf/spinsteen) verzameld in periode late middeleeuwen en nieuwe tijd - baksteenfragmenten en pijpekop (NT) en een fragment grijsbakkend aardewerk (LME) ijzertijd-nieuwe tijd nederzetting diverse sporen (paalkuilen, waterput, etc.) en vondsten neolithicum-nieuwe tijd nederzetting diverse sporen (kuilen, greppels en paalgaten, etc.) en vondstmateriaal nieuwe tijd - gedraaid aardewerk nieuwe tijd nederzetting twee steengoedfragmenten, steel van speelgoedpijp, gietijzer, dakpanfragment en spijker late middeleeuwen- nieuwe tijd nederzetting sporen (kuilen, greppels en paalgaten, etc.) en vondstmateriaal late middeleeuwennieuwe tijd nederzetting waterput overbouwd in 17 e eeuw neolithicum - bruinachtig grijze vuurstenen bijl gevonden ca late bronstijd, ijzertijd en late middeleeuwen tot nieuwe tijd nederzetting sporen (greppels, kuilen, paalgaten) en vondstmateriaal; 2 huisplattegronden; 2 huisplattegronden (BRONSL-IJZV) neolithicum/ijzertijd - handgevormd aardewerk en vuursteen Tabel 2. Waarnemingen in en rond het plangebied. Waarnemingen binnen het plangebied zijn cursief gedrukt. Bron: ArchisIII. Binnen het onderzoeksgebied zijn geen AMK-terreinen geregistreerd. In de omgeving van het plangebied hebben eerder diverse archeologische onderzoeken plaatsgevonden, waarvoor ArchisII is geraadpleegd. Onderzoeken die na 2014 zijn uitgevoerd zijn gedocumenteerd in Archis III. In tegenstelling tot ArchisII biedt de huidige archeologische database (ArchisIII) geen inzage in de onderzoeksresultaten en selectieadviezen van deze onderzoeken. Verder is er mailcontact geweest met dhr. Frank de Kleijn geweest van de heemkundekring "Dye van Best" op 8 december, maar hij heeft daarbij geen informatie verschaft over nieuwe of nog niet-gedocumenteerde vindplaatsen in de buurt van het plangebied. De onderstaande onderzoeken die 12

13 geraadpleegd zijn in een door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed verschaft databestand van ArchisII geven echter al een voldoende beeld van de te verwachten archeologische waarden. In het onderzoeksgebied zijn de volgende onderzoeksmeldingen bekend (tabel 2). ONDERZOEKSMELDING OMSCHRIJVING proefsleuven-/proefputtenonderzoek archeologisch booronderzoek waar een aantal deelgebieden werd aangewezen voor vervolgonderzoek archeologisch booronderzoek waar een aantal deelgebieden werd aangewezen voor vervolgonderzoek proefsleuvenonderzoek archeologisch bureauonderzoek resulterend in een selectieadvies om de zones met een middelhoge en hoge archeologische verwachting te onderzoeken met proefsleuven en de rest vrij te geven archeologisch booronderzoek resulterend in het advies de locatie vrij te geven proefsleuvenonderzoek waarbij in alle deellocaties sporen aangetroffen van bewoning uit de IJzertijd Late middeleeuwen en nieuwe tijd archeologisch booronderzoek waar middeleeuws aardewerk is aangetroffen en materiaal uit diverse perioden bij de veldkartering waaronder een fragment van een neolithische bijl, een scherf prehistorisch aardewerk en (laat)middeleeuwse aardewerkfragmenten proefsleuvenonderzoek waarbij 5 vindplaatsen met sporen vanaf de ijzertijd tot nieuwe tijd zijn aangetroffen Tabel 3. Onderzoeksmeldingen rond het plangebied. Bron: ArchisIII. 2.4 HISTORIE Best maakte in de Vroege en Volle Middeleeuwen deel uit van de heerlijkheid Oirschot. De eerste vermelding van Best gaat erover dat de Heilige Odulfus omstreeks 800 in Best geboren is. 9 Het plangebied behoort tot de herdgang Naastenbest een van de drie buurtschappen waaruit Best in ieder geval in de 17 e eeuw al uit bestond. Vanaf de oudst kaarten staat het plangebied aangegeven als weiland dat tussen de bebouwing van het buurtschap 9 Berkvens,

14 Naastenbest is gelegen (Afb.6 en bijlage 8). Op het kadastrale minuutplan staat een onbebouwd perceel aangegeven dat in de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels als weiland te boek staat (OAT nummer 565). Tot eind vorige eeuw/begin deze eeuw ligt het plangebied buiten de bebouwde kom van Best, totdat op de Topografische kaart van 1999 een wijk in aanleg (Heivelden) staat aangegeven (bron: topotijdreis.nl). De bebouwing van deze wijk bevindt zich begin deze eeuw nog ver zuidelijk van het plangebied, maar rukt steeds verder op richting het plangebied. Het plangebied bevindt zich nu in een inbreidingsgebied dat nog relatief open is, maar waar ook langzaamaan meer bebouwing komt. (bron: topotijdreis.nl). Afbeelding 3. Uitsnede uit het bonneblad, omstreeks CONCLUSIE De conclusie wordt gegeven aan de hand van de beantwoording van de onderzoeksvragen uit paragraaf 1.6. Wat is de fysisch-geografische situatie van het gebied?het plangebied ligt op overgang van de hoge Midden-Brabantse Dekzandrug op dekzandruggen naar een lager gelegen gebied met natte leemhoudende gronden. In het plangebied ligt de Brabantse Leem onder een bedekking dekzand die dunner is dan 2 m. Het bodemtype laarpodzolgronden in lemig zand komt binnen het plangebied voor. Dit bodemtype is karakteristiek voor de 14

15 oudere ontginningen. Volgens een geotechnisch grondonderzoek is het bodemtype in het plangebied een enkeerdgrond. Hoe is de bodemopbouw in het plangebied en in welke mate is deze nog intact? Wat is de invloed van de geomorfologische en bodemkundige aspecten van het plangebied op bewoning en gebruik in het verleden? Vermoedelijk ligt het plangebied op een enkeerdgrond. Er zijn geen concrete aanwijzingen dat de bodem in het plangebied verstoord is. Het terrein is zover het historische kaartmateriaal in de tijd terug is te vervolgen altijd in gebruik geweest als weiland. Wel ligt er aan de oostrand van het plangebied een traject buisleiding en zou dat deel van het plangebied zijn verstoord. De ligging van de locatie was gunstig voor jager-verzamelaars en landbouwers vanwege de overgang van een hoger gelegen gebied naar een lager gelegen natter gebied ten noorden. Welke bekende archeologische waarden (complextype, archeologische periode) bevinden zich in het plan- en onderzoeksgebied? In het plangebied bevinden zich geen bekende (geregistreerde) archeologische resten. Binnen het onderzoeksgebied een zone van 1000 m rondom het plangebied komen diverse waarnemingen voor. Deze zijn afkomstig uit het Mesolithicum, Neolithicum, Bronstijd, IJzertijd, Romeinse tijd, de (late) middeleeuwen en Nieuwe tijd. Wat is bekend over het historisch gebruik van het plangebied in het verleden? Zover bekend is het plangebied in gebruik als weiland. 2.6 VERWACHTINGSMODEL Op basis van de bodemkundige, archeologische en historische situatie geldt voor het plangebied een hoge verwachting op het aantreffen van archeologische resten. De laatste drie onderzoeksvragen uit paragraaf 1.6 kan daarmee beantwoord worden. Wat is de specifieke verwachting van het plangebied ten aanzien van archeologische waarden? (complextype, diepteligging, periode en kenmerken)? In het plangebied kunnen resten vanaf het Laat-Paleolithicum worden aangetroffen. De ligging van de locatie was zeker ook heel gunstig voor jager-verzamelaars vanwege de overgang van een hoger gelegen gebied naar een lager gelegen natter gebied ten noorden. Indien zich een plaggendek in het plangebied bevindt, dan bevinden deze resten zich daaronder. Resten uit de late middeleeuwen kunnen ook in het plaggendek 15

16 worden aangetroffen. De resten bestaan uit naar verwachting vooral uit aardewerk, bewerkt vuursteen (laat-paleolithicum bronstijd), verbrande leem (middeleeuwen) en grondsporen, zoals paalkuilen, waterputten, greppels en andere sporen van erfinrichting. Voor zover een plaggendek aanwezig is kan sprake zijn van een goede conservering. 16

17 3 CONCLUSIE Het plangebied bevindt zich aan de noordrand van de Midden-Brabantse Dekzandrug in een overgangsgebied naar een lager gelegen gebied ten noorden dat wordt gekenmerkt door natte leemhoudende gronden. Dergelijke overgangen waren zowel favoriete plaatsen voor kampementen van jagers-verzamelaars als voor landbouwers vanwege de verschillende gebruiksmogelijkheden. Verder bevindt het plangebied zich volgens de archeologische beleidskaart in een gebied met een hoge archeologische verwachting, historische kern. De archeologische resten van voor de Late Middeleeuwen kunnen onder het plaggendek verwacht worden en resten vanaf de Late Middeleeuwen in het plaggendek. Afhankelijk of onder het plaggendek intacte podzolprofielen aanwezig zijn kunnen zich ook nog steentijdvindplaatsen in-situ bevinden. Afgezien het terreindeel aan de oostzijde van het plangebied dat mogelijk verstoord is door de aanleg van een buisleiding kan deze hoge archeologische verwachting worden gehandhaafd. De gemeente Best heeft voor deze locatie een proefsleuvenonderzoek voorgeschreven. Deze onderzoeksstrategie is het meest geschikt voor resten vanaf het Neolithicum. 17

18 LITERATUUR Bakker, H. de & J. Schelling, Systeem van bodemclassificatie voor Nederland. Staring Centrum Wageningen. Berendsen, H.J.A., 2005 (1997). Landschappelijk Nederland. De fysisch geografische regio s. Assen. Berendsen, H.J.A., De vorming van het land. Assen. Berkvens, R., Ondersteboven. Archeologie in Best. Toelichting op de archeologiekaart, gemeente Best, SRE Milieudienst, Eindhoven. Bisschops, J.H., J.P. Broertjes & W. Dobma Toelichtingen bij de geologische kaart van Nederland 1: Blad Eindhoven West (51W). Haarlem; Rijks Geologische Dienst. Bosch, J.H.A.,2008. Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 1.1. Op basis van de Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 5.2. Deltaresrapport 2008-U-R0881/A. Hiddink, H. en H. Renes, 2007: De oude akkercomplexen in de oostelijke helft van Noord-Brabant en het noorden en midden van Limburg in: van Doesburg, J., M. de Boer, B.J. Groenewoudt en T. de Groot (eds.), Essen in zicht. Essen en plaggendekken in Nederland: onderzoek en beleid, Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 34), Matteucci, S., 2016: Resultaten grondonderzoek Prinses Margrietlaan 2a te Best (rapport ), Lankelma Ingenieursbureau, Oirschot. Meijs, E.P.M. en F.D. de Lang, 1983: Eerste aanzet tot een nadere stratigrafische onderverdeling van de Nuenen Groep op grond van sonderingen en mineralogisch onderzoek, Nuenen (rapport OP 5613), Rijks Geologische Dienst. Mulder, E.F.J. de., De ondergrond van Nederland. Groningen. Nederlands Normalisatie-instituut, Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters, Nederlands Normalisatie-instituut Delft. Schokker, J., F.D. de Lang en C. den Otter, 2003: Lithostratigrafische Nomenclator Ondiepe Ondergrond, Formatie van Boxtel, Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, Utrecht. Teunissen van Manen, T.C., 1985: Toelichting bij de kaartbladen 50 Oost Tilburg en 51 West Eindhoven, Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. 18

19 Archeologische databases/internetbronnen ArchisIII

20 BIJLAGE 1 AMZ-CYCLUS

21

22 BIJLAGE 2 ARCHEOLOGISCHE PERIODEN

23

24 BIJLAGE 3 GEOMORFOLOGISCHE KAART

25 BIJLAGE 4 ACTUEEL HOOGTEBESTAND NEDERLAND

26 BIJLAGE 5 BODEMKAART

27 BIJLAGE 6 IKAW EN WAARNEMINGENKAART

28 BIJLAGE 7 ARCHEOLOGISCHE BELEIDSKAART

29 BIJLAGE 8 KADASTRALE MINUUTPLAN