Grotestraat 55 te Tubbergen, gemeente Tubbergen (Ov.)

Transcriptie

1 Laagland Archeologie Rapport 46 Archeologische quickscan met veldtoetsing Grotestraat 55 te, gemeente (Ov.) januari, 2017 Versie 2.0 definitief In opdracht van: G.J. Boers Holding B.V.

2 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente Colofon Laagland Archeologie Rapport 46 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente (Ov.) Auteur: drs. J.A.M. Oude Rengerink In opdracht van: G.J. Boers Holding B.V Foto s en tekeningen: Laagland Archeologie Status rapport: definitief Controle: drs. E.W. Brouwer Autorisatie: drs. J.A.M. Oude Rengerink ISSN Laagland Archeologie V.O.F Ruysdaelbaan DL Eindhoven Tel info@laaglandarcheologie.nl KvK-Nummer: Laagland Archeologie V.O.F, Eindhoven, 2017 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Laagland Archeologie V.O.F. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.

3 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente 1 Inleiding Aanleiding onderzoek Afbakening plan- en onderzoeksgebied Administratieve gegevens Huidige situatie en toekomstig gebruik Voorziene bodemverstoringen 6 2 Inventarisatie Geologie, geomorfologie en bodem Archeologie Mogelijke bodemverstoringen Verwachtingsmodel 8 3 Veldwerk Beschrijving onderzoeksmethodiek Resultaten veldonderzoek Lithologie en bodem 10 4 Conclusie en advies 12 literatuur 13 Bijlage 1 AMZ-cyclus 14 Bijlage 2 Archeologische perioden 16 Bijlage 3 Boorstaten 18

4 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente 1INLEIDING 1.1 AANLEIDING ONDERZOEK In opdracht van G.J. Boers Holding B.V. heeft Laagland Archeologie in januari 2017 een archeologische quickscan uitgevoerd in het plangebied Grotestraat 55 te. De aanleiding voor het onderzoek vormt de bouw van 6 garageboxen op het achterterrein van deze locatie. Vanwege de omgevingsverunning dient er een archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. Op de archeologische waardenkaart van de gemeente ligt het plangebied in een zone met een archeologische waarde. Bij ontwikkelingen waarbij bodemingrepen met een omvang van meer dan 100 m2 en dieper dan 50 cm zijn te voorzien dient archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. Voor wat betreft het plangebied werd gesteld dat de bodem grotendeels verstoord zou zijn. In overleg met de regio-archeoloog is namens het bevoegd gezag aangegeven dat er in plaats van een volledig bureauonderzoek kan worden volstaan met een (kortere) quickscan, aangevuld met enkele controleboringen. Afbeelding 1. Ligging van het plangebied (ster) op de topografische kaart (bron: PDOK).

5 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente 1.2AFBAKENING PLAN- EN ONDERZOEKSGEBIED Het plangebied ligt aan de Grotestraat 55 te. Op het achterste deel van het terrein worden zes aaneengeschakelde garageboxen gebouwd. Het te bebouwen oppervlak omvat meer dan 100 m 2 Afbeelding 2. Het plangebied ADMINISTRATIEVE GEGEVENS OBJECTGEGEVENS PLANGEBIED Projectnaam Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente (Ov.) Plaats Gemeente Provincie Kaartblad Coördinaten hoekpunten (centrum) Overijssel 28E / Oppervlakte perceel circa ca m 2 Omvang bodemverstoring circa 108 m 2

6 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente Diepte geplande bodemverstoring Onderzoeksaanmelding Archis3 Uitvoerder Contactpersoon Adviseur namens de gemeente (bevoegd gezag) 100 cm mv (geschat) Laagland Archeologie VOF J.A.M. Oude Rengerink Mevr. M. Nieuwenhuis Uitvoeringsperiode onderzoek Januari 2017 Beheerder en plaats documentatie Tabel 1. Objectgegevens. Laagland archeologie VOF, vestiging Ootmarsum 1.4 HUIDIGE SITUATIE EN TOEKOMSTIG GEBRUIK Op het kadastrale perceel 7530 (Grotestraat 55) is aan de westzijde een woonwinkelpand aanwezig. Het terrein achter dit pand is grotendeels verhard. De initiatief nemer wil dit terrein herinrichten en zes garageboxen bouwen. 1.5 VOORZIENE BODEMVERSTORINGEN De bodemverstoringen die zijn te voorzien bestaan uit grondwerk bij het graven van funderingssleuven. De diepte van de verstoringen bedraagt circa 0,8 m. In totaal gaat het om 28 m 2 graafwerk dieper dan 50 cm.

7 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente 2INVENTARISATIE 2.1 GEOLOGIE, GEOMORFOLOGIE EN BODEM Geologie De ondergrond van het plangebied bestaat uit gestuwde tertiaire formaties (Formatie van Drenthe). 1 Vermoedelijk is er dekzand aanwezig maar de dikte van dit pakket is waarschijnlijk zeer gering. Mogelijk minder dan een meter. Op de geologische kaart is hiervoor geen aanduiding opgenomen. Geomorfologie Op de geomorfologische kaart ligt het plangebied in een zone met een hoge stuwwal code 11B3. Bodem In bodemkundig opzicht ligt het plangebied in een ongekarteerde zone van de bodemkaart. Gezien de ligging in de oude kern van het dorp zal de bodem zeker tot meer dan 50 cm zijn omgewerkt. 2.2 ARCHEOLOGIE Gemeentelijke waardenkaart Op de archeologische verwachtingskaart van de gemeente ligt het plangebied in een zone met een archeologische waarde. Bij bodemingrepen van meer dan 100 m2 en dieper dan 50 cm dient archeologisch onderzoek uitgevoerd te worden. Waarnemingen Binnen het plangebied zijn geen archeologische waarden bekend. In de nabijheid van het plangebied is in 2009 ter plaatse van het plangebied Oranjestraat een booronderzoek uitgevoerd door RAAP (Archis onderzoeksmelding 31462). Het rapport is niet beschikbaar in Archis en Dans EASY. 1 Geologische kaart van Nederland Almelo Oost/Denekamp

8 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente Onderzoeken Binnen een straal van 500 meter rond het plangebied is er één onderzoek uitgevoerd (onderzoeksmelding nummer 3154)3. Het betreft een onderzoek met boringen aan de Wheeme, circa 155 meter noordoostelijk van het plangebied. In Archis 3 is het niet mogelijk dit onderzoek te raadplegen. In het E-depot EDNA is het rapport niet gedoneerd. Historische ontwikkeling en landschap Op de kadastrale minuut ligt het onderzoeksgebied ter plaatse van de achtererven van twee huizen aan de huidige Grotestraat. Op latere topografische kaarten lijkt deze situatie niet veranderd te zijn. Wel zijn later de kavels samengevoegd en is er in plaats van twee huizen één huis aanwezig langs de Grotestraat. Duidelijk is wel dat het onderzoeksgebied ligt in de oude kern van. Afbeelding 3. Kadastrale minuutplan met globale aanduiding van het plangebied. Bron: RCE. 2.3 MOGELIJKE BODEMVERSTORINGEN Binnen het plangebied is de bodem vermoedelijk tot enige decimeters verstoord vanwege recentere graafwerken en mogelijk een tuin die op het achtererf aanwezig was. 2.4 VERWACHTINGSMODEL Op basis van de bodemkundige, archeologische en historische situatie geldt voor het plangebied een hoge verwachting op het aantreffen van archeologische resten uit alle

9 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente historische perioden. Het achtererf is voor zover valt na te gaan altijd onbebouwd geweest. Wel kunnen er sporen van ambachtelijke activiteiten en water- en beerputten aanwezig zijn. In principe zullen sporen en artefacten aangetroffen kunnen worden onder een recentere leeflaag van 50 cm.

10 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente 3 VELDWERK 3.1 BESCHRIJVING ONDERZOEKSMETHODIEK Er zijn twee boringen uitgevoerd conform het plan van aanpak (pva) 2. De boringen zijn gezet binnen het bouwvlak van de geplande garageboxen. De boringen zijn gezet tot een diepte van 100 cm mv. De boorkernen zijn beschreven per lithologische laag op textuur, kleur en andere bodemkundige aspecten en archeologische indicatoren, zoals aardewerk, natuursteen en houtskool. De beschrijving van de boringen is gedaan volgens het systeem van de ASB, gebaseerd op de vigerende norm NEN De boringen zijn met behulp van meetlinten ingemeten (minimaal 10 cm nauwkeurig). De maaiveldhoogte wordt ontleend aan het Actueel Hoogtebestand Nederland. De boorstaten zijn opgenomen in bijlage 3. De boorpunten zijn weergegeven in afbeelding RESULTATEN VELDONDERZOEK LITHOLOGIE EN BODEM Ter plaatse van het te onderzoeken gebied blijkt het oorspronkelijk van oost naar west afhellende maaiveld te zijn afgegraven waarbij er aan de oostzijde circa 65 en aan de westzijde circa 45 cm is afgegraven. De bovengrond ter plaatse van de geplande garageboxen bestaat uit een 55 cm (boring 1) tot 80 cm (boring 2) dikke laag zwarte sterk humeuze grond met sporen puin. Deze laag is recent geroerd. Daaronder ligt in boring 1 een laag siltarme, licht zandige beigegrijze klei van 25 cm en een 35 cm dikke laag siltarme zware klei die beide eveneens recent zijn geroerd. In boring 2 is er onder de laag bovengrond een dun laagje roodbruine zandige klei met houtskoolfragmentjes aanwezig. Dit laagje lijkt op een brandlaagje vanwege de roodbruine verkleuring en de houtskoolfragmentjes. De ongeroerde bodem bestaat uit een siltarme licht zandige klei met roestvlekken. Deze klei kan als de ongeroerde bovenkant van de tertiaire gestuwde klei worden geïnterpreteerd. De bovenliggende lagen zijn (vermoedelijk) recent geroerd. 2 Oude Rengerink 2016.

11 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente Afbeelding 4. Boorpuntenkaart. In blauw het vlak met de geplande bouwkavels Archeologie Het brandlaagje in boring 2 kan worden beschouwd als een archeologische indicator. In de boringen zijn verder geen archeologische indicatoren aangetroffen.

12 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente 4 CONCLUSIE EN ADVIES Op grond van het booronderzoek is geconstateerd dat de bodem binnen geplande bouwvlak van de garageboxen grotendeels is vergraven. Mede vanwege de reeds recent afgegraven laag van circa 45 tot 65 cm, bedraagt de gehele bodemverstoring van het oorspronkelijke historische maaiveld ruimschoots een meter. Het brandlaagje dat in boring 2 is aangetroffen getuigd van een brand in een aangrenzend pand in historische tijden maar heeft verder geen relevante archeologische betekenis. Gesteld kan worden dat binnen het bouwvlak van de garageboxen de bodem tot op en grotendeels ook tot in de klei is geroerd in de recente periode. De meeste archeologisch waardevolle sporen en materialen die eventueel aanwezig zijn geweest, zullen daarbij verloren zijn gegaan. Alleen eventuele nog aanwezige diepere sporen zoals water- of beerputten kunnen nog zijn behouden voor zover deze in de kleilaag zijn gegraven. De bodemverstoring als gevolg van de bouw van de garageboxen bestaat uit het graven van funderingssleufjes tot een diepte van circa 80 cm en over met een breedte van circa 60 cm. Hoewel er een kans bestaat dat bij het graven van deze sleufjes een water- of beerput wordt aangetroffen is de kans daarop vrij klein Laagland Archeologie adviseert om geen verder onderzoek uit te voeren en het onderzochte terrein vrij te geven voor wat betreft het omgevingsaspect Archeologische waarden. Mochten er bij het graafwerk alsnog archeologische sporen of resten worden aangetroffen dan dient dit gemeld te worden aan de gemeente.

13 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente literatuur Bakker, H. de & J. Schelling, Systeem van bodemclassificatie voor Nederland. Staring Centrum Wageningen. Bosch, J.H.A.,2008. Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 1.1. Op basis van de Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 5.2. Deltaresrapport 2008-U-R0881/A. Nederlands Normalisatie-instituut, Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut Delft. Archeologische databases/internetbronnen ArchisIII

14 Archeologische quickscan met veldtoetsing. Grotestraat 55 te, gemeente BIJLAGE 1 AMZ-CYCLUS