Gewasbescherming 2016

Transcriptie

1 Gewasbescherming 2016 Toezicht op de handel en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen Inleiding Gewasbescherming heeft tot doel de schadelijke effecten van plantenziekten, plagen en onkruiden binnen aanvaardbare grenzen te houden. Hiervoor zijn in de meeste gevallen gewasbeschermingsmiddelen en -maatregelen beschikbaar. Gewasbeschermingsmiddelen kunnen bij onjuist gebruik een risico zijn voor mens, dier en milieu. Daarom mogen alleen toegelaten gewasbeschermingsmiddelen verhandeld worden en gebruikt volgens de omschreven toepassingen en de voorschriften die hiervoor gelden. De NVWA controleert de handel en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De controles vinden plaats in Nederland bij ongeveer 450 handelaren, importeurs en toelatinghouders (rechthebbenden om gewasbeschermingsmiddelen op de markt te brengen) en ongeveer telers en loonwerkbedrijven. Deze rapportage gaat in op het toezicht op de handel in gewasbeschermingsmiddelen en het professioneel gebruik binnen en buiten de landbouw. De werkwijze van de NVWA is enerzijds risicogericht, anderzijds gericht op het verkrijgen van inzicht in de naleving bij specifieke doelgroepen. In 2016 is onderzoek gedaan naar de naleving bij de fruiteelt en bij de sierteelt onder glas. Bij de controle-activiteiten werkt de NVWA onder andere samen met het Openbaar Ministerie, de waterschappen en de Douane. Bij de controles krijgen de importstromen van illegale middelen van buiten de Europese Unie (EU) nadrukkelijk aandacht. Speciale aandacht krijgt ook: - het terugdringen van emissie naar het oppervlaktewater, - risico s voor omwonenden - risico s voor bijen. Bij de telers is de naleving wisselend. Daar waar voor de teler voldoende verschillende middelen ter beschikking staan of consumptiegewassen geteeld worden, is de naleving over het algemeen beter. Voor nadere informatie zie: Gewasbescherming 2016 Pagina 1 van 12

2 Inhoud 1. Achtergrond Afgeronde controles gewasbescherming Resultaten controle projecten Risicogericht Import Toelatinghouders Handel Toepassingsinspecties Akkerbouw Groenten onder glas Meldingen Nalevingsmetingen Fruitteelt Sierteelt onder glas Overig Gewasbeschermingsmonitor Deugdelijkheidsonderzoek Doelgroepanalyses Aanbevelingen en conclusies Gewasbescherming 2016 Pagina 2 van 12

3 1. Achtergrond Regelgeving Overzicht van de voornaamste regelgeving waaraan de controles in 2016 werden getoetst. EU-Regelgeving Verordening (EG) 1107/2009 Richtlijn 2009/128/EU Verordening (EG) 1185/2009 Richtlijn 2006/42/EG gewijzigd door richtlijn 2009/127/EG Op de markt brengen gewasbeschermingsmiddelen Duurzaam gebruik pesticiden Statistieken gewasbeschermingsmiddelen Machines toepassing gewasbescherming Nationale wetgeving Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden Besluit gewasbescherming en biociden Regeling gewasbescherming en biociden Activiteitenbesluit milieubeheer Doelgroepen Omvang controlebestand in 2016 per bedrijfstype/doelgroep Bedrijfstypen Aantal (circa) Hectare (circa) Toelatingshouders 150 Nvt Importeurs 40 Nvt Handel (Professioneel) 258¹ Nvt Gebruikers gewasbeschermingsmiddelen: o Sierteelt onder glas² o Groenteteelt volle grond 8.113³ o Boom- en vaste plantenteelt (buitenteelt) o Akkerbouw o Fruitteelt vollegrond (buitenteelt) o Bloembollen o Groenten onder glas o Bloemkwekerijgewassen (buitenteelt) ¹ Bron CDG ** lijst. 223 CDG vestigingen en 35 VKL *** vestigingen. ² Bevat Bloemkwekerij, boom- en vaste plantenteelt onder glas ³Omvat ook telers van groenten op akkerbouwbedrijven * CBS = Centraal bureau voor de statistiek ** CDG = Certificatie distributie in gewasbeschermingsmiddelen *** VKL = Voedselkwaliteit loonwerk Gewasbescherming 2016 Pagina 3 van 12

4 Voor de controle op de handel en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is een meerjarig handhavingsprogramma opgesteld met een analyse van de doelgroepen van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Regelmatig worden de risico s per doelgroep herijkt op basis van de risico s van niet-naleving. Projectmatig worden diverse doelgroepen gemonitord en waar nodig worden controles geïntensiveerd via gerichte controleplannen. Ook wordt samengewerkt met het georganiseerde bedrijfsleven om de naleving te bevorderen. De belangrijkste doelgroepen zijn in de tabel onderaan deze pagina opgenomen. Doelgroep Handel De doelgroep handel van middelen voor professioneel gebruik is geclassificeerd als hoog risico. Door haar positie vooraan in de keten en hun sleutelrol in de advisering over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen heeft zij een belangrijke invloed op het gebruik door de telers. Alle bedrijven die leveren aan professionele gebruikers van gewasbeschermingsmiddelen zijn sinds 1 januari 2010 wettelijk verplicht aangesloten bij de Stichting CDG (Certificatie Distributie in Gewasbeschermingsmiddelen) en verplicht zich te houden aan de certificatie-eisen. De certificatie draagt bij aan het naleven van de regelgeving binnen deze doelgroep. Gezien het aantal geconstateerde illegale importen en de doorwerking van illegale middelen in de rest van de keten is de doelgroep import als hoog risico geclassificeerd. Teelt in gebieden met veel oppervlaktewater of in waterwin- of grondwaterbeschermingsgebieden heeft een hoger risico voor het milieu. Dit draagt bij aan de prioritering van de doelgroep. Ook wanneer het risico door intensieve gewasbescherming en de kans op geconstateerde niet-naleving hoger zijn, heeft die doelgroep een hogere prioriteit, zoals de bloembollenteelt. Indeling doelgroepen Hoog risico Medium risico Laag risico Sierteelt onder glas Boomteelt (onbedekt) Akkerbouw Bloembollenteelt Bloemkwekerijgewassen buitenteelt Vollegrondgroenteteelt Fruitteelt Gebruik buiten landbouw Glasgroenteteelt Handel (professioneel) Toelatingshouders Import Type afdoeningen Rapport van Bevindingen (RvB) Een rapport waarin overtredingen worden vastgelegd die in principe bestuursrechtelijk worden afgehandeld. Dit rapport (bestuursrecht) wordt opgestuurd naar een onafhankelijke afdeling binnen de NVWA. Als het rapport van bevindingen inderdaad aanleiding geeft om over te gaan tot het opleggen van een boete, wordt de ondernemer daarvan in kennis gesteld door een voornemen tot boeteoplegging. De ondernemer krijgt dan de gelegenheid een zienswijze in te dienen. Deze zienswijze wordt betrokken bij de definitieve beslissing al dan niet een boete op te leggen. Proces-verbaal ten behoeve van strafrechtelijke vervolging (PV) Een proces-verbaal is een door de opsporingsambtenaar ondertekend verslag dat als wettig bewijsmiddel kan dienen. Meestal stuurt de NVWA een proces-verbaal naar het Functioneel Parket. Sinds 2014 kan de NVWA in bepaalde gevallen ook zelf boetes opleggen door middel van een bestuurlijke strafbeschikking. Gewasbescherming 2016 Pagina 4 van 12

5 2. Afgeronde controles gewasbescherming 2016 Type controles De NVWA past twee soorten controles toe bij gebruikers van gewasbeschermingsmiddelen: Toepassingsinspecties: Controles in het veld op het moment dat een teler een bespuiting uitvoert. Hierbij controleert de inspecteur het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen volgens de voorschriften. Er wordt gecontroleerd op de periode waarin dit is toegestaan en op het gebruik in de nabijheid van oppervlaktewater. Bedrijfsinspecties: Onderzocht wordt of telers alleen toegelaten middelen gebruiken en hier volgens de wettelijke voorschriften mee omgaan. De inspecteur voert een uitgebreide controle uit op het bedrijf inclusief de administratieve gegevens en kijkt naar de aanwezigheid van een bewijs van vakbekwaamheid. Daarnaast kan de inspecteur een gewas- en/of grondmonster nemen om door een laboratorium te laten onderzoeken of er resten van niet toegelaten middelen op het gewas en/of in de grond zitten. Toezicht op import en handel valt onder bedrijfsinspecties. Hierbij worden ook monsters van middelen genomen. Voor de controles op zowel de open als bedekte teelten werkt de NVWA samen met andere instanties, met name de waterschappen. Verder is in 2011 een convenant afgesloten met de Douane voor gezamenlijk toezicht op de import van gewasbeschermingsmiddelen. Resultaat 2016 Aantal bedrijfsinspectie Bestuurs- en strafrechtelijke afdoeningen Toelatingshouders 24-1 Importeurs Handel Gebruikers gewasbeschermingsmiddelen: Waarschuwingen o Sierteelt onder glas o Groenteteelt volle grond o Boom- en vaste plantenteelt o Akkerbouw o Fruitteelt vollegrond o Bloembollen o Openbaar groen 9-1 o Groenten onder glas 29-3 o Overig (particulier/veehouder) o Loonwerkers Totaal gebruikers gewasbeschermingsmiddelen Toepassingsinspecties Meldingen/klachten/incidenten Totaal resultaat De in 2016 afgeronde controles zijn geen weerslag van afgeronde projecten. Projecten gaan vaak over de jaargrens heen. Op basis van bovenstaande cijfers kan dan ook geen uitspraak gedaan worden over de naleving. Onder resultaten controle projecten 2016 wordt waar mogelijk een indicatie van de naleving gegeven. Gewasbescherming 2016 Pagina 5 van 12

6 Tijdens de controles in 2016 zijn in totaal 537 monsters genomen en onderzocht. Door het nemen van een representatieve steekproef kan bij een nalevingsmeting een indicatie over de naleving in een bepaalde sector gegeven worden. De algemene cijfers in bovenstaande tabel zijn niet representatief omdat de NVWA voor een belangrijk deel risicogericht controleert. Bij 151 controles is op een aspect dat eerder niet akkoord bevonden was na een hercontrole alsnog een akkoord gegeven. Deze hercontroles zijn niet opgenomen in bovenstaande tabel In 2016 zijn door de NVWA ca. 500 Cross Compliance controles uitgevoerd., 123 controles op bedrijven met akkerbouw/groententeelt en de rest alleen met dieren.hierbij is gekeken naar het opvolgen van de goede gewasbeschermingpraktijken en gebruiksvoorschriften. Bij 2 bedrijven in de akkerbouw/vollegrondsgroententeelt zijn overtredingen geconstateerd. Op de bedrijven die uitsluitend vee houden worden gewasbeschermingsmiddelen vaak door loonwerkers toegepast. In totaal zijn door de NVWA in 2016 dus inclusief hercontroles ca 1200 controles afgerond specifiek op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Bij circa 500 controles werd het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen bij andere inspecties meegenomen. In 2016 dienden de waterschappen 121 rapporten van bevindingen inbij de NVWA voor verdere bestuursrechtelijke afhandeling. Deze zijn ook niet opgenomen in de tabel. 3. Resultaten controle projecten 2016 De cijfers bij de controle projecten kunnen afwijken van de cijfers uit de tabel afgeronde controles gewasbescherming Controle projecten kunnen over de jaargrens heen gaan. 3.1 Risicogerichte controles Import Met zeevracht, luchtvracht en pakketpost komen gewasbeschermingsmiddelen legaal en illegaal via Nederland de Europese Unie binnen. Deels blijven deze middelen in Nederland. Vanaf 2011 controleert de NVWA gericht op de invoer en het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen. De NVWA selecteert de zendingen op basis van een risicoanalyse in het douane- aanmeldsysteem. De geselecteerde zendingen worden door de NVWA in samenwerking met de Douane geïnspecteerd. In 2016 zijn 87 importcontroles afgerond. Bij 47 van de 87 afgeronde controles ging het om import van gewasbeschermingsmiddelen/biociden via containers of luchtvracht. Bij 5 van deze zendingen werden illegale gewasbeschermingsmiddelen of biociden ingevoerd. Hiervoor is in alle gevallen een procesverbaal opgemaakt. Bij 18 zendingen is de mogelijkheid gegeven de overtreding ongedaan te maken. In totaal is ongeveer 30 ton gewasbeschermingsmiddelen en biociden in beslag genomen. 12 van 87 controles zijn uitgevoerd op de invoer van gewasbeschermingsmiddelen middels pakketpost. Bij 6 postpakketten was er sprake van invoer van illegale gewasbeschermingsmiddelen. Bij 4 zendingen is een proces-verbaal of rapport van bevindingen opgemaakt en 2 zendingen kregen een schriftelijke waarschuwing. Verder zijn 28 van de 87 controles uitgevoerd op de parallelle invoer van gewasbeschermingsmiddelen (middelen uit andere EU landen met dezelfde samenstelling als toegelaten middelen in Nederland). In 1 geval is een proces-verbaal aangezegd en in 2 gevallen is de mogelijkheid gegeven de overtreding ongedaan te maken. Aantal controles import incl. soort afdoening 50 Corrigerende 40 maatregelen Bestuurs- 0 /strafrechtelijke afdoening Akkoord Gewasbescherming 2016 Pagina 6 van 12

7 Op initiatief van de Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) is het Rapid Alert System (RAS) opgezet. Dit systeem is opgezet om partijen met (vermoedelijke) illegale gewasbeschermingsmiddelen te kunnen volgen vanaf het punt waar ze de EU binnenkomen tot de plaats van bestemming. Sinds oktober 2012 is dit systeem operationeel. In 2016 zijn door Nederland 11 RAS-meldingen doorgegeven van verdachte (vermoedelijk illegale) gewasbeschermingsmiddelen en/of werkzame stoffen die vanuit derde landen in Nederland zijn ingevoerd met als bestemming één van de EU - lidstaten. In 2015 waren het 26 meldingen Toelatinghouders De NVWA onderzoekt jaarlijks een aantal gewasbeschermingsmiddelen op de samenstelling en de etiketteringsvoorschriften. In 2016 heeft de NVWA in totaal 33 gewasbeschermingsmiddelen onderzocht. Hierbij zijn 66 monsters genomen en is de toelatingsbeschikking van de geselecteerde middelen vergeleken met de tekst op het etiket. Bij de analyse van de onderzochte middelen is eenmaal een vervuiling vastgesteld en dit vervuilde product is uit de markt gehaald. Bij 12 toelatingshouders kwamen etiketteksten op een of meerdere punten niet overeen met de toelatingsdossiers. In het algemeen betrof het kleine afwijkingen waarbij de toelatingshouder de mogelijkheid is gegeven de afwijking te herstellen Toepassingsinspecties Toepassingsinspecties worden uitgevoerd tijdens het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Bij deze controles wordt onder andere gelet op het gebruik van emissie beperkende maatregelen, de gebruikte middelen en de keuring van de veldspuit. In het verslagjaar zijn 186 toepassingscontroles uitgevoerd. Drie controles die zijn gestart in 2015 werden in 2016 afgerond. Bij deze controles zijn rapporten van bevindingen opgemaakt. 80% van de 186 controles omvatten ook de strook van 14 meter langs oppervlaktewater (bijvoorbeeld een sloot). Bij de toepassingsinspecties lag in 2016 de nadruk op de fruitteelt en akkerbouw/vollegrondsgroenteteelt. Doelgroep Akkerbouw/ Vollegrondsgroenten Aantal controles 64 9 Fruitteelt Overig (loonwerkers, openbaar groen, sierteelt, bloembollen boomteelt) 52 7 Totaal Rapport van bevindin gen Naar aanleiding van de toepassingsinspecties zijn 27 rapporten van bevindingen opgemaakt, waarvan 9 voor het niet gebruiken van de kantdop. Daarnaast zijn rapporten van bevindingen opgemaakt voor het niet gebruiken van de juiste spuitdoppen en het ontbreken van een bewijs van vakbekwaamheid. Foto NVWA Handel Naar aanleiding van meldingen en tracering voor (onder meer) het op de markt brengen van illegale middelen, is onderzoek gedaan naar 13 handelaren in gewasbeschermingsmiddelen. Driemaal is dat samen met de polite uitgevoerd (buitenlandse middelen). Tweemaal is een rapport van bevindingen opgemaakt en tweemaal een proces verbaal. Eenmaal is een schriftelijke waarschuwing gegeven Akkerbouw Bij de akkerbouw zijn vooral risicogerichte controles op basis van signalen of constateringen in het veld uitgevoerd. De belangrijkste overtreding betrof het (onzorgvuldige) gebruik van herbiciden in strijd met de voorschriften. In 2016 is bij 13 controles gebleken dat er bewust of door onzorgvuldigheid herbiciden in strijd met de voorschriften waren gebruikt op sloottaluds. Hiervoor zijn, afhankelijk van de situatie en omvang, 7 rapporten van bevindingen opgemaakt en 6 schriftelijke waarschuwingen verstuurd Groenten onder glas In 2016 zijn 29 controles bij groententelers onder glas afgerond. 16 controles zijn uitgevoerd in combinatie met controles op de voorwaarden uit de hygiëne verordening. 8 maal is er gecontroleerd op de zuiveringsverplichtingen van Gewasbescherming 2016 Pagina 7 van 12

8 imidacloprid. Hierbij is tweemaal een schriftelijke waarschuwing gegeven Meldingen In het jaar 2016 heeft de NVWA 186 meldingen ontvangen met als onderwerp/ beschrijving gewasbeschermingsmiddelen of bestrijdingsmiddelen. Melders zijn in de meeste gevallen burgers maar onder andere imkers, brancheorganisaties en bedrijven melden ook De meldingen zijn onder te verdelen in de volgende categorieën: Categorie Omwonenden/onzorgvuldig gebruik Aantal meldingen Deze cijfers wijken af van de overzichtstabel resultaten toezicht gewasbescherming Bij meldingen wordt meestal eerst contact gezocht met de melder en afgewogen of een fysieke controle noodzakelijk is. In de overzichtstabel staat het aantal uitgevoerde controles. Omwonenden De NVWA ontving in meldingen gerelateerd aan mogelijk onzorgvuldig gebruik zoals overwaaien van spuitvloeistof of gerelateerd aan de gevolgen voor omwonenden zoals stank en irritatie van luchtwegen. In 2015 waren dit er 75 en in Tussen deze twee categorieën, onzorgvuldig gebruik en de gevolgen voor omwonenden kan geen scherpe scheidslijn getrokken worden. Daar waar sprake is van ervaren fysieke klachten of bezorgdheid voor de gezondheid wordt de melder direct verwezen naar de GGD. Verder wordt er uitleg gegeven over de wetgeving, het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de verschillende teelten en de werking van middelen. Ook wordt het advies gegeven om in gesprek te gaan met de telers om afspraken te maken of uitleg te krijgen. Bij een mogelijke overtreding van de gewasbeschermingswetgeving wordt door de NVWA een onderzoek ingesteld. In 2016 zijn geen overtredingen vastgesteld bij meldingen waar sprake was van ervaren gezondheidsklachten. Bij een aantal meldingen was sprake van onzorgvuldig gebruik Deze situaties zijn besproken met de betreffende toepassers en/of is er waarschuwend opgetreden. 68 Bijensterfte 23 Import 33 Gebruik 29 Diversen 33 Bijensterfte In 2016 zijn bij de NVWA 23 meldingen binnengekomen met het onderwerp bijensterfte. 6 meldingen betroffen geen (directe) bijensterfte, maar waren wel gerelateerd aan dit onderwerp. Zo zijn er meerdere meldingen binnengekomen over vervuild kunstraat. Bij de overige 17 van deze 23 meldingen is onderzocht of de bijensterfte verband heeft met het mogelijk onjuist gebruiken van gewasbeschermingsmiddelen. Uit dit nader onderzoek bij de 17 meldingen bleek in 15 gevallen dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen niet de oorzaak van de bijensterfte was. Bij twee gelijktijdige meldingen uit dezelfde regio gaf monsteranalyse aan dat het gebruik van een niet in Nederland toegelaten middel de oorzaak was van de bijensterfte. Tijdens het onderzoek bleek bij meerdere imkers uit deze regio massale sterfte bij de bijen voor te komen. Tegen de gebruiker van het niet-toegelaten middel is een proces-verbaal opgemaakt. Foto J. Vorstman Import Bij de import van gewasbeschermingsmiddelen onder parallelle toelating is de toelatingshouder verplicht hiervan een melding te doen bij de NVWA. Daarna moet de ingevoerde partij 48 uur ter beschikking blijven voor controle. In 2016 zijn 31 meldingen van parallelle import binnengekomen. Het verschil met het eerder genoemde aantal van 28 ontstaat doordat meerdere meldingen van parallelle import kunnen leiden tot één inspectie. Daarnaast zijn er nog twee meldingen binnengekomen, waarbij het geen parallelle import betrof. Het ging hier om de import van niet in Nederland/EU toegelaten gewasbeschermingsmiddelen. Eén zaak was reeds in onderzoek bij de politie en bij de andere zaak is na onderzoek een proces-verbaal opgemaakt. Gebruik Naast de meldingen door omwonenden zijn er in 2016 nog 29 meldingen binnengekomen over het mogelijk onjuist gebruiken van gewasbeschermingsmiddelen. Gewasbescherming 2016 Pagina 8 van 12

9 Het betrof onder andere meldingen over het onzorgvuldig gebruik waardoor spuitschade bij aangrenzende gewassen was ontstaan; het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden; doorgespoten sloottaluds, niet toegelaten gebruik of gebruik van niet toegelaten middelen; chemische onkruidbestrijding op verhardingen of het toepassen zonder bewijs van vakbekwaamheid. Bij vier meldingen bleek er sprake te zijn van niet juist gebruik. 3.2 Nalevingsmetingen In 2016 is begonnen met de uitvoering van omvangrijkere projecten in plaats van veel beperkte acties. Deze projecten zijn in 2016 uitgevoerd in de fruitteelt in de vollegrond en de sierteelt onder glas. De doelgroepen zijn vooraf geïnformeerd over de controles. De verwachting was dat door deze werkwijze en de daarbij behorende communicatie het nalevingsniveau zou verbeteren. Communicatie is een belangrijk instrument om de naleving te bevorderen. De gekozen doelgroepen zijn geclassificeerd als hoog risico en het huidige nalevingsniveau biedt ruimte voor verbetering Fruitteelt In 2016 heeft de NVWA een nalevingsmeting uitgevoerd in de doelgroep fruitteelt (onbedekt). Deze nalevingsmeting is deels afgerond in De getallen komen daarom niet overeen met die uit de overzichtstabel Resultaten toezicht. De vorige nalevingsmeting in de fruitteelt dateert van Binnen de meting van 2016 zijn 289 bedrijfsinspecties en 70 toepassingsinspecties uitgevoerd, zowel bij telers van groot- als bij kleinfruit. Het project was onderverdeeld in vijf deelprojecten gericht op specifieke eisen aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen (vóór 1 mei; voor of tijdens de bloei) en op teelt (toepassing van het middel en groot en klein fruit). Tijdens de bedrijfsinspecties zijn 208 monsters genomen. Onderverdeling niet naleving gebruik Niet toegelaten in de teelt 11 Te veel/te vaak toegepast/ het niet houden aan de minimale intervaltermijn het niet toepassen van de juiste driftreducerende maatregelen bij het gebruik van middelen langs oppervlaktewater het voor 1 mei gebruiken van bepaalde middelen op percelen grenzend aan oppervlaktewater het gebruiken van bepaalde middelen in grondwaterbeschermingsgebieden die geen toelating hebben in dergelijke gebieden het gebruiken van onkruidbestrijdingsmiddelen op sloottalud het toepassen van middelen met niet gekeurde spuitapparatuur Overtredingen Er zijn 36 overtredingen geconstateerd op 29 bedrijven. 74 van de 208 gewasmonsters bleken een of meerdere stoffen te bevatten van een niet in het betreffende gewas toegelaten middel. Er zijn geen werkzame stoffen aangetroffen van niet in Nederland toegelaten middelen. In 12 gevallen is een rapport van bevindingen opgemaakt voor bewust gebruik van niet toegelaten middelen. In 13 gevallen is een schriftelijke waarschuwing gegeven voor het niet goed reinigen van de spuitapparatuur. Op basis van het administratief onderzoek zijn nog eens 17 rapporten van bevindingen opgemaakt. De belangrijkste reden was het niet gebruiken conform de voorschriften, bijvoorbeeld niet toegelaten in de teelt, het vaker toepassen dan toegestaan of niet toepassen van de juiste drift reducerende maatregelen. Over alle gemeten aspecten tijdens de bedrijfsinspecties was de naleving voor de teelt van onbedekte fruitgewassen ongeveer 90%. Er zit nagenoeg geen verschil in naleving tussen de telers van groot- en kleinfruitgewassen Bij het bepalen van de naleving worden alleen die afwijkingen meegenomen waarvoor een rapport van bevindingen of proces-verbaal is opgemaakt. Gewasbescherming 2016 Pagina 9 van 12

10 Wel zit er tussen deze teelten een verschil in het onderdeel van het gebruiksvoorschrift dat wordt overtreden. Bij de telers van grootfruit betroffen de overtredingen meestal het niet naleven van de vereiste driftreducerende maatregelen ter bescherming van het oppervlaktewater of de restricties betreffende het maximaal aantal toepassingen, maximale (totale) dosering of minimale intervaltermijn. Bij de telers van kleinfruit betroffen de overtredingen meestal het gebruik van middelen die niet zijn toegelaten in de betreffende teelt. De resultaten van de bedrijfsinspecties (nalevingsindicatie 90%) laten een verbetering zien ten opzichte van 2012 toen de indicatie 80% was. Bij geen van de bezochte bedrijven is aan de hand van de monsteranalyse en/of administratief onderzoek geconstateerd dat er gewasbeschermingsmiddelen zijn gebruikt die niet zijn toegelaten in Nederland. Bij de toepassingsinspecties is geen verbetering te zien. In 2016 is de nalevingindicatie 84% (zie betreffende paragraaf) en over de jaren 2010 tot 2015 gemiddeld 85%. Net als voorgaande jaren zijn de overtredingen voornamelijk begaan op de driftreducerende eisen. Daarnaast is gericht gekeken of er bepaalde middelen worden gebruikt voor of tijdens de bloei van een fruitteeltgewas. Gebruik van deze middelen, ter bescherming van bijen en hommels, is pas toegestaan na de bloei van het gewas. Uit onderzoek is gebleken dat alle fruittelers dit naleefden Sierteelt onder glas Gebruik In voorgaande jaren ( ) bleek dat met name in de teelt van roos, orchidee en chrysant niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen en middelen in strijd met de voorschriften worden gebruikt. In 2015 zijn in de sierteelt gerichte controles uitgevoerd waarbij monsters genomen zijn en de administratie is onderzocht. Het eerder gevonden beeld werd hierbij bevestigd. Om de naleving te bevorderen zijn in 2016 in de sierteelt onder glas een groot aantal inspecties uitgevoerd. De sector was voorafgaand aan de inspecties via een artikel in een vakblad op de hoogte gesteld. Gewasgroep Aantal controles Snijbloemen Kleine teelten snijbloem (Alstroemeria, Anjer, Anthurium, Eustoma) Rapport van bevindingen (gebruik) 12 4 Chrysant 22 8 Freesia 7 1 Gerbera 9 4 Lelie 10 4 Orchidee (snijbloem) 13 3 Rozen 12 4 Overige snijbloemen Broei tulp 16 1 Broei hyacinth en narcis 5 0 Potplanten Voor de bloei (pot orchidee) 18 5 Voor de bloei (overig) 41 6 Bladplanten 25 6 Divers 34 5 Amaryllisbollen 3 1 Bloemzaden 4 1 Perkplanten 27 3 Opkweek 11 1 Overig 22 3 In totaal zijn 321 controles uitgevoerd en 162 monsters genomen. Hierbij is bij 65 bedrijven een rapport van bevindingen opgemaakt wegens niet toegestaan gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. In 42 gevallen was sprake van gebruik van een niet in de teelt maar wel in Nederland toegelaten middel. 11 keer was het toegepaste middel teveel of te vaak gebruikt. 13 keer werd een vervallen middel gebruikt en 2 keer een buitenlands middel. Daarnaast werd 8 keer een niet in de teelt toegestane werkzame stof aangetroffen en eenmaal geloosd zonder de verplichte zuivering. Bij de snijbloemen bedrijven (170) was de naleving 78 %. Bij potplanten bedrijven (84) was de naleving gemiddeld 80%. Gewasbescherming 2016 Pagina 10 van 12

11 Foto NVWA Overige geconstateerde overtredingen. Verder zijn er overtredingen aangetroffen in voor het ontbreken van een bewijs van vakbekwaamheid, het op voorraad hebben van een buitenlands middel, het op voorraad hebben van vervallen middel, het ontbreken van de spuitregistratie en het ontbreken van de gewasbeschermingsmonitor (zie hieronder). Deze overtredingen zijn (mee) opgenomen in een rapport van bevindingen. In totaal zijn 67 rapporten van bevindingen opgemaakt. De nalevingsindicatie voor de sierteelt onder glas komt hiermee op 79 %. Dit resultaat is niet vergelijkbaar met die van 2015 (naleving 65%) omdat in 2015 de selectie van bedrijven gericht plaatsgevonden heeft. Eveneens is geen vergelijk mogelijk met de resultaten van (naleving 88%) omdat in deze meting een aantal hoog risico gewassen niet meegenomen zijn Deugdelijkheidsonderzoek Voordat een gewasbeschermingsmiddel in Nederland verkocht mag worden, moet het eerst beoordeeld en toegelaten worden. Bij de beoordeling moeten gegevens over de werkzaamheid en fytotoxiciteit (deugdelijkheid) van het middel overlegd worden. Om veldonderzoek naar de deugdelijkheid van niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen uit te voeren is een erkenning vereist. De erkenning waarborgt de kwaliteit van de onderzoeksorganisatie van het deugdelijkheidsonderzoek. In 2016 waren 24 bedrijven erkend. 5 bedrijven hebben verlenging van de erkenning aangevraagd en verkregen. 1 bedrijf heeft geen verlenging aangevraagd, waardoor de erkenning is vervallen In totaal zijn in audits op het deugdelijkheidsonderzoek uitgevoerd. Hierbij werden twee keer tekortkomingen geconstateerd die niet acceptabel waren en waarvoor onmiddellijk corrigerende maatregelen genomen zijn. Het betrof in beide zaken het onjuist toepassen van het middel. proefveld 3.3 Overig Gewasbeschermingsmonitor Tot 2015 waren gebruikers van professionele gewasbeschermingsmiddelen verplicht te beschikken over een gewasbeschermingsplan. In februari 2016 is deze verplichting overgegaan in het bijhouden van een gewasbeschermingsmonitor. In de communicatie vooraf is aandacht geschonken aan deze monitor. Bij ruim 80% van de controles is gekeken naar de gewasbeschermingsmonitor en ruim 1/3 bleek ofwel niet volledig of helemaal niet aanwezig. In alle gevallen is een mogelijkheid tot herstel gegeven. Uiteindelijk is voor 1 bedrijf een rapport van bevindingen opgemaakt. Foto NVWA Doelgroepanalyses In 2016 is een doelgroep analyse in de bloembollensector uitgevoerd om na te gaan hoe de NVWA samen met het bedrijfsleven de naleving van de regelgeving kan bevorderen. Op basis van de resultaten is gezamenlijk met het bedrijfsleven een actieplan opgesteld in aanvulling op het sectorplan gezonde bollen, bloeiende sector. In 2018 zal vervolgens een nalevingsmeting uitgevoerd worden in de bloembollensector. Gewasbescherming 2016 Pagina 11 van 12

12 4. Aanbevelingen en conclusies Uit de importinspecties blijkt dat extra aandacht nodig blijft voor aanvoer en handel van niet in Nederland toegelaten middelen. In de sierteelt onder glas is extra aandacht nodig om het gebruik van niet toegelaten middelen tegen te gaan. Waar voorheen zeer frequent een niet toegelaten middel in het groeimedium van potorchidee is aangetroffen is dit nu aanzienlijk minder het geval. Extra aandacht blijft nodig om het gebruik van drift reducerende maatregelen in de fruitteelt te stimuleren. Waar eerder ook niet toegelaten middelen in de fruitteelt zijn aangetroffen, zijn in 2016 alleen in Nederland toegelaten middelen gevonden. Uit de uitgevoerde en geplande werkzaamheden blijkt een duidelijke tendens dat het bedrijfsleven zich wil engageren om samen met de NVWA te werken aan een betere naleving. Dit is een uitgave van: Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit Catharijnesingel 59 Postbus AA Utrecht september/2017 Gewasbescherming 2016 Pagina 12 van 12