Rapportage gewasbescherming nalevingsindicatie bloembollen Datum december 2015

Transcriptie

1 Rapportage gewasbescherming nalevingsindicatie bloembollen 2014 Datum december 2015

2

3 Nalevingsindicatie bloembollen 2014 juni 2015 Colofon Nalevingsindicatie bloembollen 2014 Divisie Landbouw & Natuur Gewasbescherming Catharijnesingel 59 Utrecht Postbus AA Utrecht Pagina 3 van 14

4

5 Nalevingsindicatie bloembollen 2014 juni 2015 Inhoud Colofon 3 1 Samenvatting 7 2 Inleiding 8 3 Resultaten 10 4 Overige observaties 13 5 Conclusies Aanbevelingen 144 Pagina 5 van 14

6

7 Nalevingsindicatie bloembollen 2014 juni Samenvatting De naleving van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden binnen de doelgroep bloembollen is laag. Met uitzondering van het gewas tulp (hogere naleving), is de naleving vergelijkbaar tussen de verschillende geïnspecteerde teelten. Op basis van de uitkomsten van het NVWA inspectieproject 2014 is de indicatie van de naleving 55%. Het percentage is gebaseerd op die afwijkingen waarbij verwijtbaar handelen door de gebruiker vastgesteld kon worden met een boete tot gevolg. Er zijn weliswaar meer afwijkingen geconstateerd maar deze konden óf worden hersteld óf er was geen sprake van verwijtbaar handelen, of onvoldoende bewijs daarvoor. Dit beeld is vergelijkbaar met de resultaten van de nalevingsmeting uit Bij de 100 gecontroleerde bedrijven zijn 100 gewasmonsters en 54 grondmonsters genomen. Bij 49 bedrijven werd in het gewas- en/of grondmonster niet (in de teelt) toegelaten werkzame stoffen aangetroffen. Uit nader (administratief) onderzoek bleek dat bij 20 van de 49 bedrijven, waar niet toegelaten werkzame stoffen zijn aangetroffen in de monsters, er sprake was van verwijtbaar handelen. Van de 80 bedrijven waar de monsters akkoord zijn bevonden, bleek bij 25 bedrijven na administratief onderzoek dat er toch sprake was van verwijtbaar handelen aangaande gebruik, voorraad of registratie, waarvoor een boeterapport is opgemaakt. In totaal was op 45% van de bedrijven sprake van verwijtbaar handelen. De meeste bedrijven zijn beboet voor het gebruik van niet toegelaten middelen of gebruik van middelen in strijd met de voorschriften. Een enkel bedrijf kreeg een boete voor het op voorraad hebben van niet toegelaten middelen en niet voldoen aan de administratieve voorschriften. Pagina 7 van 14

8 2 Inleiding De NVWA voert periodiek 1 een onderzoek uit naar de naleving van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden in een specifieke doelgroep. Het doel is om een indicatie van de naleving te kunnen geven. In 2010 is dit onderzoek voor het eerst uitgevoerd in de doelgroep bloembollen (0-meting). In 2014 is opnieuw onderzoek gedaan (1-meting). Dit onderzoek betreft een inspectieproject met een steekproef van 100 aselect gekozen bloembollenbedrijven De doelgroep in cijfers Het totaal aantal bloembollenbedrijven in 2014 was bijna Het totaal beteelde oppervlakte van bloembolgewassen was ruim hectare (bron: GDI 2014). Uitgesplitst naar de grotere bloembolgewassen lelie en tulp is dit hectare versus hectare aan kleinere bloembolgewassen zoals dahlia, iris, hyacint, gladiool, krokus, narcis, zantedeschia en bijgoed. Methode van onderzoek Selectie van bedrijven De bedrijven werden aselect gehaald uit het GDI bestand. Bij het maken van de selectie van de bedrijven is per bloembolgewas een onderverdeling gemaakt, zodat bedrijven van alle type gewassen terugkomen in de steekproef. Bij de selectie is, net als in 2010, de verdeling in het aantal adressen en het aantal monsters per gewasgroep gemaakt op basis van het geteeld areaal en/of het aantal telers. Inspectie op het bedrijf De onderstaande aspecten werden door de NVWA inspecteurs gecontroleerd. Dit gebeurde tijdens een fysieke controle van de op het bedrijf aanwezige voorraad gewasbeschermingsmiddelen, aan de hand van de spuitregistratie en de inkoopgegevens: gebruik van in Nederland toegelaten gewasbeschermingsmiddelen; gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in overeenstemming met de gebruiksvoorschriften; voorhanden of in voorraad hebben van niet (meer) toegelaten gewasbeschermingsmiddelen; beschikken over een gewasbeschermingsmiddelenplan en een volledige en actuele spuitregistratie; beschikken over een geldig bewijs van vakbekwaamheid (spuitlicentie); zorgvuldig omgaan met gewasbeschermingsmiddelen, restanten en verpakkingen. Monstername Op alle 100 bedrijven is tijdens het bedrijfsbezoek een gewasmonster genomen van een vooraf aangewezen bloembolgewas. Dit gewasmonster is onderzocht op de aanwezigheid van werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen. Dit gebeurt via de zogenaamde multi-methode analyse van het Rikilt waarbij meer dan 400 werkzame stoffen geïdentificeerd kunnen worden. Daarnaast is op 54 van de 100 bedrijven ook een grondmonster genomen van het perceel waar ook een gewasmonster van is genomen. Dit grondmonster is onderzocht op de aanwezigheid van 33 verschillende werkzame stoffen van onkruidbestrijdingsmiddelen (herbiciden). Bij de gecontroleerde bedrijven zijn 100 gewasmonsters en 54 grondmonsters genomen van 10 verschillende bloembolgewasgroepen: Dahlia Hyacint Gladiool Iris Krokus 8 gewasmonsters en 4 grondmonsters 8 gewasmonsters en 4 grondmonsters 11 gewasmonsters en 7 grondmonsters 5 gewasmonsters en 4 grondmonsters 6 gewasmonsters en 4 grondmonsters 1 Periodiek wil hier zeggen: in principe elke primaire doelgroep eens in de 4 jaar Pagina 8 van 14

9 Nalevingsindicatie bloembollen 2014 juni 2015 Lelie 19 gewasmonsters en 8 grondmonsters Narcis 8 gewasmonsters en 4 grondmonsters Tulp 7 gewasmonsters en 4 grondmonsters Zantedeschia 7 gewasmonsters en 4 grondmonsters Overige bloembollen (bijgoed) 2 17 gewasmonsters en 11 grondmonsters Bepaling percentage indicatie naleving Op basis van de onderzoekresultaten wordt een percentage naleving bepaald. Het betreft een indicatie van de naleving voor een doelgroep. Er worden 100 bedrijven van de bijna bezocht. Dit is een percentage van 6,9%. In het percentage naleving worden alleen meegenomen die afwijkingen die een bestuursrechterlijke maatregel (boeterapport) dan wel een strafrechtelijk vervolgtraject (proces-verbaal) tot gevolg hebben gehad. Schriftelijke waarschuwingen zijn in dit percentage niet meegenomen, omdat deze afdoening bestuursrechterlijk niet in aanmerking komt voor bezwaar of beroep en strafrechtelijk geen juridische status hebben. Hetzelfde geldt voor maatregelen ingezet voor direct herstel van een afwijking (akkoord na correctie/mondelinge waarschuwing). Met deze berekening houdt de NVWA dus alleen rekening met die afwijkingen die onomstotelijk verwijtbaar gedrag bewijzen en een boeterapport of proces-verbaal tot gevolg hebben gehad. De indicatie geeft daarmee maximale naleving weer. In sommige gevallen kan niet onomstotelijk aangetoond worden dat er verwijtbaar gehandeld is of wordt niet (direct) sanctionerend opgetreden. Dit heeft een positief effect op de nalevingsindicatie. 2 Allium, canna, croccosunia, freesia, frittelaria, herfststijlloos, leucojum, muscari, nerine, oxalis en trigidia Pagina 9 van 14

10 3 Resultaten Monsteronderzoek Van de geanalyseerde 100 gewasmonsters bleken 66 monsters uitsluitend in Nederland én in de betreffende teelt toegelaten werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen te bevatten. In 23 van de 54 grondmonsters zijn één of meerdere werkzame stoffen van herbiciden aangetroffen die geen toelating (meer) hebben in Nederland of de betreffende teelt. Bij 49 van de 100 gecontroleerde bloembollenbedrijven bleken het gewasmonster en/of grondmonster één of meerdere werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen te bevatten die geen toelating (meer) hebben in Nederland of de betreffende teelt. Per bedrijf is per monster aanvullend onderzoek uitgevoerd naar de oorzaak van de aanwezigheid van werkzame stof(fen). Hoewel bij 49 bedrijven in de monsters één of meerdere niet (in de teelt) toegelaten werkzame stoffen zijn aangetroffen resulteerde aanvullend onderzoek in 20 gevallen in een boete door verwijtbaar handelen. Afwijking in monster, geen overtreding Bij 29 van de 49 bedrijven, met in het gewas- en/of grondmonsters één of meerdere niet toegelaten werkzame stoffen, is uit nader onderzoek niet aantoonbaar gebleken dat het om bewust gebruik van niet (in de teelt) toegelaten gewasbeschermingsmiddelen gaat. Bij deze monsters is de aanwezigheid van de niet toegelaten werkzame stoffen verklaarbaar vanwege: - drift vanaf een naastgelegen perceel, of - restant van gebruik in een vorige teelt (lage afbraaksnelheid werkzame stof), - het niet goed inwendig reinigen van de spuitmachine na een bespuiting in een andere teelt. Overzicht totale resultaten bedrijfsinspecties (incluis monstername) Aspecten Bevindingen Afwijkingen Akkoord na correctie Waarschuwing Boeterapport Gebruik toegelaten middelen Gebruik middelen conform voorschriften Voorraad gewasbeschermingsmiddelen Spuitregistratie Gewasbeschermingsmiddelenplan Bewijs van vakbekwaamheid Zorgvuldigheid Totaal Van de 100 bedrijven zijn op 34 bedrijven geen afwijkingen aangetroffen. Van de 66 bedrijven waarop wel één of meerdere afwijkingen zijn aangetroffen zijn in totaal 57 afwijkingen hersteld (akkoord na correctie), 23 schriftelijke waarschuwingen gegeven en 45 boeterapporten opgemaakt waarvan 20 op basis van monstername aangevuld met administratief onderzoek en 25 op basis van administratief onderzoek. In totaal is daarmee de indicatie van de naleving in de bloembollenteelt 55%. 3 Op een aantal bedrijven is een boeterapport opgemaakt voor meerdere aspecten. Pagina 10 van 14

11 Nalevingsindicatie bloembollen 2014 juni 2015 A. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen Gebruik niet (meer) toegelaten gewasbeschermingsmiddelen Bij 9 bedrijven is aan de hand van de monsteranalyse en/of administratief onderzoek geconstateerd dat er gewasbeschermingsmiddelen/werkzame stoffen zijn gebruikt die geen toelating (meer) kennen in Nederland. Bij 8 bedrijven is hiervoor een boeterapport opgemaakt. Het betrof in alle gevallen het gebruik van een middel waarvan de toelating reeds vervallen was. Bij 1 bedrijf wees nader onderzoek uit dat de niet toegelaten werkzame stof mogelijk was gebruikt door het toeleveringsbedrijf van het plantmateriaal. Er was derhalve geen sprake van verwijtbaar handelen door de betreffende teler. Gebruik van de gewasbeschermingsmiddelen in strijd met de voorschriften Bij 55 bedrijven is aan de hand van de monsteranalyse en/of administratief onderzoek geconstateerd dat er één of meerdere middelen zijn gebruikt in strijd met de wettelijke gebruiksvoorschriften. Tegen 41 bedrijven werd een boeterapport opgemaakt vanwege het niet in acht nemen van de gebruiksvoorschriften, met de volgende verdeling: bij 23 bedrijven was dit vanwege het gebruiken van niet in de teelt toegelaten middelen. bij 4 bedrijven bleek dat de restricties bij het gebruik niet waren opgevolgd 4. bij 6 bedrijven voor zowel het gebruiken van niet in de teelt toegelaten gewasbeschermingsmiddelen als het niet opvolgen van de restricties bij het gebruik. bij 2 bedrijven vanwege het gebruiken van niet in de teelt toegelaten biociden. bij 3 bedrijven voor zowel het gebruiken van niet in de teelt toegelaten gewasbeschermingsmiddelen als het gebruiken van niet in de teelt toegelaten biociden. bij 1 bedrijf voor zowel het gebruiken van niet in de teelt toegelaten biociden als het niet opvolgen van de restricties bij het gebruik. bij 2 bedrijven voor zowel het gebruiken van niet in de teelt toegelaten gewasbeschermingsmiddelen en biocide als het niet opvolgen van de restricties bij het gebruik. Bij 19 van de 41 boeterapporten was sprake van gebruik van een middel dat niet in de onderhave teelt was toegelaten maar wel in een ander bloembolgewas. In 7 gevallen was sprake van meerdere overtredingen. In 3 gevallen is een boeterapport opgemaakt voor gebruik van formaline, waarvan in 1 geval in combinatie met andere overtredingen. Bij 14 bedrijven is, vanwege het niet in acht nemen van de gebruiksvoorschriften, volstaan met een (schriftelijke) waarschuwing. Bij een aantal bedrijven ging het om geringe hoeveelheden van niet in de teelt toegelaten werkzame stoffen in de monsters, waarbij uit nader onderzoek bleek dat deze stoffen hoogstwaarschijnlijk op het gewas zijn gekomen vanwege het niet goed reinigen van de spuitapparatuur na een vorig gebruik. Bij de andere bedrijven ging het om een geringe overtreding van het niet opvolgen van de restricties bij het gebruik. In het gewas tulp zijn relatief weinig overtredingen geconstateerd. In voorraad hebben van niet (meer) toegelaten middelen Tegen één bloembollenbedrijf is een boeterapport opgemaakt vanwege het op voorraad hebben van een niet in Nederland toegelaten middel. Bij 27 bedrijven werd een geringe hoeveelheid vervallen middelen aangetroffen (minder dan 5 verpakkingen en/of 5 liter). Deze werden op een overzicht vermeld en de bloembollenteler kreeg de gelegenheid deze naar een erkend inzamelaar van chemisch afval te brengen. Vervolgens stuurde de teler het overzicht, ondertekend door het bedrijf dat de middelen heeft ingenomen, naar de inspecteur. Indien de 4 Onder andere vaker toepassen van een middel dan is toegestaan, het gebruiken van een te hoge dosering, toepassen buiten de toegestane periode of binnen de gestelde minimum interval, hetgeen bleek uit de spuitregistratie. Pagina 11 van 14

12 vervallen middelen op deze wijze zijn afgevoerd, werd geen sanctie opgelegd. In alle gevallen zijn de overzichten ondertekend geretourneerd. B. Administratieve voorschriften en overige aspecten Spuitregistratie 63 bedrijven hielden een volledige, conform wet- en regelgeving, spuitregistratie bij. Bij 37 bedrijven bleek dat de spuitadministratie onvolledig was. Bij 2 van deze bedrijven ontbraken er (bewust) gegevens en/of waren er middelen verschreven in de spuitregistratie. Tegen deze bloembollentelers is een boeterapport opgemaakt. Bij de overige 35 bedrijven werden de tekortkomingen gedurende de controle hersteld en werden deze aspecten met een waarschuwing of als akkoord na correctie afgedaan. Met name de middelen die worden gebruikt bij de dompelbehandelingen zijn veelal niet opgenomen in de spuitregistratie. Bewijs van vakbekwaamheid en gewasbeschermingsplan Er zijn geen afwijkingen geconstateerd aangaande het aspect geldig Bewijs van Vakbekwaamheid (spuitlicentie) noch aan de administratieve eis dat een gebruiker van professionele gewasbeschermingsmiddelen moet beschikken over een gewasbeschermingsplan. Zorgvuldigheid Op 3 bedrijven werd niet voldaan aan de zorgvuldigheidplicht, doordat de gewasbeschermingsmiddelen op een onveilige plaats werden bewaard. Dit is tijdens de controle hersteld. Alle 3 bedrijven kregen voor het onzorgvuldig opslaan een waarschuwing. Pagina 12 van 14

13 Nalevingsindicatie bloembollen 2014 juni Overige observaties. Het areaal bloembollen blijft met jaarlijks ruim hectare al jarenlang stabiel. Alleen het aantal bloembollenbedrijven blijft dalen. In 2010 waren er nog circa 1700 bedrijven ten opzichte van 1500 bedrijven in 2014 (bron: CBS). Zie verder de beschrijving in de inleiding. Op het bloembollengewas tulpen na, beschikken de andere bloembollengewassen niet over een door telers ervaren effectief middelenpakket om met name onkruiden en een aantal specifieke ziekten en plagen te bestrijden. De telers geven aan dat men door deze situatie genoodzaakt is om niet toegelaten middelen te gebruiken. Net als in 2010 geeft het merendeel van de telers aan dat men met één toepassing van een niet in de teelt toegelaten herbicide veel minder bespuitingen hoeft uit te voeren met in de teelt toegelaten herbiciden die niet afdoende werken. Verder is het niet toegelaten gebruik van Formaline in de bloembollenteelt en de hoeveelheid die wordt geleverd aan de sector opvallend. In de teeltjaren voor 2014 zijn er regelmatig vrijstellingen verleend voor het gebruik van Formaline (dompelbehandeling) in enkele bloembolgewassen ter bestrijding van ziekten en plagen. Voor het teeltjaar 2014 is deze vrijstelling niet verleend. Inspecteurs van de NVWA hebben tijdens de inspecties signalen opgevangen dat bijna alle telers van hyacint, lelie en narcis Formaline gebruiken tijdens de dompelbehandeling. Bij het gewas lelie wordt aangegeven dat het percentage door woekerziekte aangetaste leliebollen zonder het gebruik van Formaline 25% is ten opzichte van slechts 1% bij het gebruik van Formaline. De sector geeft aan niet zonder die middel te kunnen. Alternatieven die er zijn, zouden niet passen in de bedrijfsvoering en/of economisch niet rendabel zijn. Effectieve controle door de NVWA op gebruik van formaline wordt daarbij bemoeilijkt doordat het product vrij verhandelbaar is en het aantonen van gebruik vaak niet mogelijk is. Niet meegenomen tijdens deze nalevingsmeting, maar wel geconstateerd tijdens toepassingcontroles, is dat nog bijna een derde van de bloembollentelers bij het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen op percelen langs oppervlaktewater de emissiebeperkende maatregelen niet goed naleeft (in de jaren 2013 en 2014 respectievelijk 27% en 30%). Afwijkingen worden met name geconstateerd bij de gebruikte spuitdoppen; deze zijn veelal niet driftreducerend zoals is voorgeschreven. 5. Conclusies De resultaten uit deze nalevingsindicatie laten zien dat de naleving in de bloembollenteelt 55% is. Aangaande het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is de naleving ten opzichte van 2010 gelijk gebleven. Met uitzondering van het grootste gewas tulp, waarin weinig overtredingen zijn, is de naleving in de andere bloembolgewassen nagenoeg gelijk. Bij 34 van de 45 (76%) opgemaakte boeterapporten was, naast andere overtredingen, een niet in de teelt toegelaten herbicide gebruikt. Dit beeld is gelijk aan Er worden in bijna alle verschillende bloembolgewassen (m.u.v. tulp) herbiciden gebruikt die geen toelating hebben in te teelt van bloembollen of niet breed zijn toegelaten in alle bloembollengewassen. Een punt van aandacht hierbij is dat uit de observaties blijkt dat de telers het gevoel hebben over een onvoldoende effectief middelen pakket te beschikken. Bij het overige niet toegelaten gebruik van fungiciden, insecticiden en acariciden is geen duidelijk beeld zichtbaar. Dit zijn veelal op zich staande gevallen. Bij overtredingen met insecticiden gaat het veelal om het vaker toepassen van een middel dan is toegestaan. Er is 3 maal een overtreding door gebruik van Formaline geconstateerd. Uit de observaties komt naar voren dat de gehele sector het gevoel heeft niet zonder het middel te kunnen. Pagina 13 van 14

14 6. Aanbevelingen Inspectie Uitvoeren van een hercontrole bij elk bedrijf waar een boeterapport is opgemaakt door de NVWA voor het niet toegelaten gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. In een apart project gericht onderzoek uitvoeren op de verkoop en het gebruik van Formaline aan/in de bloembollensector. Sector/communicatie Het naleefgedrag aangaande het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen binnen de doelgroep bloembollen is laag en in de afgelopen vier jaar niet verbeterd. Het lage nalevingsniveau zal besproken moeten worden met sector. De bloembollensector geeft aan dat men niet zonder Formaline kan om bepaalde ziekten en plagen onder controle te kunnen houden. De alternatieven die er zijn, zouden niet toepasbaar zijn. Er zal gekeken moeten worden naar oplossingen. Bij een groot aantal bedrijven (29 van de 100) zijn in het gewas- en/of grondmonster één of meerdere niet (in de teelt) toegelaten werkzame stoffen aangetroffen. Bij veel van deze monsters is het niet goed inwendig reinigen van de spuitapparatuur na een bespuiting in een ander (bloembol)gewas de oorzaak. Met de sector zal besproken moeten worden hoe bloembollentelers gewezen kunnen worden op dit probleem en de verantwoordelijkheid die ze hier in moeten nemen. Bij 19 van de 45 boeterapporten was sprake van gebruik van een middel dat niet in de onderhave teelt was toegelaten maar wel in een ander bloembolgewas. Beleid Gezien het groot aantal bedrijven waar een boeterapport is opgemaakt voor het niet toegelaten gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, zal met beleid besproken moeten worden welke invulling er aan de herinspecties gegeven moet worden. Bespreken in hoeverre certificering/kwaliteitssystemen kunnen bijdragen aan een betere naleving van de gewasbeschermingsregelgeving. Bespreken in hoeverre de afnemers, handelaren en consumenten een rol kunnen en moeten spelen bij het stimuleren van een betere naleving van de regelgeving, bijvoorbeeld via eisen van afnemers aan de productie of het product. Pagina 14 van 14