Zo vrij als een rechter. LSA symposion 26 januari 2018 Bert de Hek

Transcriptie

1 Zo vrij als een rechter LSA symposion 26 januari 2018 Bert de Hek

2 Het beeld van de geit en het touw

3 De lengte van het touw De speelruimte van de rechter wordt (onder meer) bepaald door: De vordering en het verweer De feitelijke grondslag De grieven (in hoger beroep) De motiveringseisen

4 De lengte van het touw Instrumenten om het touw (wat) te verlengen: Debat bij comparitie / mondelinge behandeling Schadestaat Uitstel van begroting toekomstschade

5 Er blijft (te)veel onbegraasd

6 De casus Anne Geboren 1990, ongeval 1999 (groep 8) Woont in achterstandswijk, vader WIA, moeder schoonmaakster Drie andere kinderen (broer ROC niet afgemaakt, zus MBO-detail, broer HAVO 4) Ernstig hersenletsel Cognitieve beperkingen (niveau kind van 5) Rolstoelafhankelijk Dagopvang, logeerhuis

7 Schadeposten Anne Smartengeld Kosten aanpassingen woning (etc.) Kosten opvang / hulp (door ouders) Medische kosten / eigen bijdrages Verlies verdienvermogen

8 Concrete schadebegroting Achtergrond: correctieve rechtvaardigheid er wordt wat rechtgezet / verevend daarom is vergelijking met hypothetische situatie nodig. Hoge Raad 5 december 2008, NJ 2009, 387 (Rijnstate) Als uitgangspunt voor de berekening van de omvang van een wettelijke verplichting tot schadevergoeding dient dat de benadeelde zoveel mogelijk in de toestand moet worden gebracht waarin hij zou hebben verkeerd indien de schadeveroorzakende gebeurtenis zou zijn uitgebleven. Maar, wat is die toestand? Gaat het dan (alleen of primair) om de financiële toestand?

9 Niet opzienbarende discussie Optie 1 Optie 2 W.O. MBO Startsalaris ,- * Startsalaris ,-* Eindsalaris ,- * Eindsalaris ,-* Eindleeftijd 67 Eindleeftijd 67 Geen discussie over onderbreking Discussie over onderbreking carrière Wajong Wajong Schade ,-** Schade ,-*** * Conform NRL-indicateur jong-gehandicapten ** Conform berekening NRL (alleen verlies verdienvermogen, geen pensioenschade) *** Conform berekening NRL (alleen verlies verdienvermogen, geen pensioenschade, geen onderbreking carrière)

10 Daar moeten we het wellicht (ook) eens over hebben Hoezo concreet? Dubbeltjes en kwartjes De rol van de statistiek Loterij zonder nieten Besparingen Waar doen we het voor?

11 Hoezo concreet? Kernprobleem: vergelijking met een (toekomstige) hypothetische situatie. Zo n situatie kan niet bewezen worden, hooguit benaderd - aansluiten bij normale gang van zaken - heden en verleden zijn ankerpunten Naarmate er minder aanknopingspunten zijn en de looptijd langer is, wordt de basis wankeler concrete schadebegroting als slogan. Lindenbergh: professioneel koffiedik kijken Van Dijk: een concrete slag in de lucht

12 Dubbeltjes en kwartjes Maatschappelijke realiteit: ongelijkheid neemt niet af, maar toe.

13 Dubbeltjes en kwartjes Economische ongelijkheid (Piketty) SCP-rapport de sociale staat van Nederland 2017 sociale en maatschappelijke tweedeling De staat van het onderwijs (rapport 2015/2016) en Nationale Stagemonitor 2017: Grootste gemene deler: kinderen met arme, niet-nederlandstalige en/of laag opgeleide ouders hebben minder kans op een HAVO/VWO- advies, op doorstroming van VMBO naar HAVO, op een stageplek bij een MBO of HBO-opleiding, etc

14 Dubbeltjes en kwartjes Maar, er zijn ook kinderen die de spiraal doorbreken (positief of negatief) Hoe vertaalt dit zich in de schadebegroting? Repliceren van ongelijkheid / de kooi van het verleden (corrigerende rechtvaardigheid), of toch niet vanwege distributieve rechtvaardigheid?

15 De rol van de statistiek Benaderen van een onzekere toekomst: statistische informatie kan behulpzaam zijn, maar kent ook beperkingen: statistische informatie kijkt terug vertaalslag naar toekomstige ontwikkelingen nodig statistische informatie is algemene informatie vertaalslag naar dit gekwetste kind nodig (aanknopingspunten?) statistische informatie kan leiden tot verboden onderscheid tussen mannen en vrouwen statistische informatie over verdiencapaciteit per opleidingsniveau leidt tot heel grote verschillen

16 Intro: onzekere twintigers Loterij zonder nieten

17 Loterij zonder nieten? Hypothetische realiteit is geen virtuele realiteit, maar de realiteit van het echte leven, dat niet alleen maar leuk is, maar ook kan tegenvallen kan zijn, vanwege: kans op een mislukte schoolcarrière; kans op een Wajong-uitkering (nb gevallen); kans op werkloosheid; kans op uitval vanwege tobben over het bestaan, dat niet altijd heel erg leuk is ( dolende dertigers, onzekere twintigers, etc.); kans op, etc. Van Dijk en Overes: onzekerheidscorrectie (TLP 2016/5)

18 Besparingen meenemen? Het kasboek van het leven Nalatenschappen naar hoogte en geslacht, 2012, bron CBS

19 Besparingen meenemen? Relatief weinig vermogensopbouw door (alleen) inkomen uit arbeid: verband tussen inkomen en uitgavenpatroon kosten stichten gezin Moet voor de hypothetische situatie ook worden uitgegaan van lagere uitgaven? geen kosten stichten gezin mogelijk lagere woonlasten (bij opname in verpleeginstelling / niet-zelfstandig wonen) Aan wie komt vergoeding ten goede?

20 Reflectie Twee intrigerende vragen: Wordt Anne door onze wijze van schadebegroting zoveel mogelijk teruggebracht in de toestand waarin zij zonder de schadetoebrengende gebeurtenis zou hebben verkeerd? Wordt Anne gelukkig van de old school schadebegroting?

21 Reflectie Bepalende factoren voor geluk: - Geld maakt niet gelukkig, te weinig geld wel ongelukkig; - Vergelijken maakt ongelukkig; - Gezondheid is erg belangrijk (nb. aanpassingsvermogen aan mindere gezondheid); - Activiteiten dragen veel meer bij dan (geld en) spullen; - Autonomie en regie zijn wezenlijk.

22 Reflectie Een zak met geld herstelt (mogelijk) de economische functie van Anne Maar, is zij ook zoveel mogelijk hersteld in haar capaciteiten als mens (gegeven haar beperkingen)? Of is daar een andere benadering voor nodig?

23 Perspectief Begroting van schade waarin (meer) rekening wordt gehouden met maatschappelijke factoren èn met de behoeften van de benadeelde. Wat is daarvoor nodig? - moed - wederzijds vertrouwen

24 Perspectief