Sturen op meerwaarde: over ruimte maken, geven en nemen. VTW Congrestival, 28 september 2018 Mohamed Acharki en Marieke Prins

Transcriptie

1 Sturen op meerwaarde: over ruimte maken, geven en nemen VTW Congrestival, 28 september 2018 Mohamed Acharki en Marieke Prins

2 De nachtmerrie van de twee ijsschotsen & de pijnlijke spagaat Systeemwereld Leefwereld 2

3 Enkele casussen uit onze praktijk van alledag 1. Wachtlijsten en langdurig verblijf in de crisisopvang 2. Geen inkomen = geen huis, geen huis = geen inkomen 3. Vervoer..daar zijn wij niet van! 3

4 En desondanks. Keurige beoordeling WSW: ratio s op orde Governance op orde: visitatie / Aw Keurig binnen begrotingsnormen Visitatie: overall goede scores op prestatievelden en oordeel belanghebbenden Tevreden accountant.. 4

5 Schrijnende casussen en prima scores bestaan naast elkaar! Doen we dan wat nodig is? We constateerden: dat we de kunst van het verschil maken onvoldoende beheersen: ongelijkheidsbeginsel; dat wij, instituties, niet (meer) de taal van onze doelgroep spreken; dat we nog weinig denken in duurzame oplossingen en maatschappelijke kosten en baten; dat vraagstukken vaak groter zijn dan wat 1 organisatie kan oplossen; dat we door de toenemende verantwoordingsdruk het risico lopen nog meer naar binnen te keren en verwijderd te raken van de leefwereld. 5

6 Dat was de start van een beweging Inzet van de beweging: Starten bij situaties van mensen, daarvoor ruimte maken door ruimte te geven En bij onze intrinsieke wil om in elke situatie een passende oplossing te vinden: de kunst van het verschil maken Wel graag binnen de kaders van wet- en regelgeving: niet al teveel gedoe Waar nodig wel langs randje lopen en zaken ter discussie stellen Systeemwereld niet ontkennen: in verbinding brengen met leefwereld Samen werken aan dezelfde opgave: binnen, maar ook samen met partners in netwerken: niemand kan het alleen Beweging gaat over sturen op meerwaarde 6

7 Sturen op meerwaarde: hoe? Geen (verander-)plan of blauwdruk vooraf. Gewoon doen en tussentijds reconstrueren! Ervaringen en verhalen onderweg actief delen: het doorlopende gesprek Doorgaan op waar energie zit Groot maken van goede voorbeelden Tussentijds evalueren, leren en vastklikken. Wél basiscondities: De bedoeling (why) als kompas (meedoen en ontwikkelen van mensen) Uitgaan van positief mensbeeld en van talent Uitgaan van wat wél in plaats van wat níet kan Werken vanuit veiligheid en vertrouwen / één leiding Ruimte geven aan medewerkers om te doen wat nodig is Leefwereld als vertrekpunt en continue toetssteen. 7

8 En ook: negen sturingsprincipes Vastgeklikt in sturingsfilosofie Wij werken van buiten naar binnen: opgavegericht werken Wij zijn binnen in control: voorwaarde voor maatschappelijk presteren Wij bepalen de inzet van ons maatschappelijk budget samen met omgeving Wij vinden elke huurder/situatie uniek: maatwerk leveren waar nodig Wij werken efficiënt en redeneren daarbij vanuit waarde Wij werken van onder naar boven: bevoegdheden laag & persoonlijk leiderschap Wij kiezen voor dienend leiderschap (van sturen naar steunen): één leiding Wij zorgen voor evenwicht tussen leren, verantwoorden en concluderen. Wij werken dagelijks samen in netwerken. 8

9 Over de beweging: ruimte maken, geven en nemen Stad: huurders en partners Authentieke verhalen en casussen Organisatie Extern toezicht Intern toezicht Authentieke verhalen, liefst uit de modderige leefwereld, die betrokkenen overtuigen om (ook) ruimte te maken, te geven en te nemen. Ruimte om te doen wat nodig is. Startend bij de eigen organisatie. Zo ontstaat één krachtige, congruente beweging. 9

10 Waar lopen we onderweg zoal tegenaan? Organisatie Angst voor precedenten Verschuilen achter regels en systemen Interne verkokering: functies versus rollen en hiërarchie Verantwoordelijkheid/eigenaarschap (taakvolwassen) Stad: huurders / partners Verzorgingsstaat gepasseerd station, maar niet verzorgingsstaat-denken Verkokering netwerk en (vermeende?) verschillende (organisatie)belangen Posities en drijfveren individuele bestuurders Korte termijn politiek versus lange termijn denken Onderlinge afhankelijkheid in beweging: de zwakste schakel 10

11 Waar lopen we onderweg zoal tegenaan? Extern toezicht: Soms doorgeslagen en verstikkende regel- en verantwoordingsdruk Verdrievoudiging administratieve lasten Wet- en regelgeving en strikte toezicht daarop wringt soms met wat nodig is 11

12

13 Betekenis voor het intern toezicht Hoe het radertje intern toezicht optimaal inzetten om beweging te vergroten en te versterken en remmende factoren te verminderen? Wat als RvC/RvT en als individuele commissaris vooral wel doen? Wat als RvC/RvT en als individuele commissaris vooral laten?

14 Drie ankerpunten voor het toezicht 1. De bedoeling voorop, ook in het toezicht - ook als RvC/RvT dicht bij opgave; zelf meemaken en doorleven - gezamenlijke visie bestuur & RvC/RvT op maatschappelijke opdracht en rol corporatie strategisch ondernemingsplan - voorbeeldrol RvC/RvT 2. Sturen op meerwaarde = toezien op meerwaarde - actieve dialoog met omgeving, ook door RvC/RvT - rol RvC in netwerk: toezien op legitimiteit en maatschappelijke steun 3. Toezien op goede bedrijfsvoering en governance - (financiële) continuïteit, efficiency en beheersing risico s én kansen - checks & balances - bedrijfscultuur

15 Samenspel tussen bestuur en toezicht: het goede gesprek als basis Overtuigende visie en inhoud (= ankerpunt 1) Dragen voornemens / activiteiten bij aan doelen in ondernemingsplan? Kunnen voornemens rekenen op steun van belanghebbenden? Waarachtig Publieke Waarde Congruent Kan de organisatie het aan? Kunnen ambities efficiënt worden waargemaakt? Zijn risico s in beeld en worden ze beheerst?. (H)erkenning vanuit de samenleving (= ankerpunt 2) Verbinding Effectieve en efficiënte organisatie (= ankerpunt 3)

16 Ruimte maken, geven en nemen: hoe doe je dat tussen bestuur en toezicht? (1) Een aantal principes Vertrouwen als basis Bevoegdheden laag in organisatie veronderstelt gepast vertrouwen in álle relaties, ook tussen bestuur en RvC / RvT. Heldere rolverdeling Two tier model met strategisch partnership tussen bestuur en RvC / RvT. Niet op elkaars stoel zitten, wel elkaar bevragen. Ook binnen de Raad. Actief verantwoorden en leren Transparante, volledige, eerlijke en tijdige infovoorziening. Actief brengen, maar ook zelf halen door RvC / RvT. Betrokken bij en in verbinding met organisatie en omgeving.

17 Ruimte maken, geven en nemen: hoe doe je dat tussen bestuur en toezicht? (2) Een aantal principes Helder toezichtskader en toetsingskader Duidelijke kaders en normen als toetssteen en basis voor het gesprek. Driehoek (drie ankerpunten) vormen basis van het toetsingskader. Inzicht in dilemma s Open op RvC-tafel. Ruimte voor intuïtie / waardering van kwetsbaarheid RvC / RvT als hitteschild voor het bestuur Bedoeling van regels staat voorop, waar nodig het gesprek aangaan hierover (ook met extern toezicht), waken voor regelvolgend of afvink -gedrag. Stevige positionering concern controller driehoek bestuur - RvC/RvT concern control Vastgelegd in visie op bestuur en toezicht

18 Extern kader Intern kader Teamkader Spelregels en bepalingen vanuit het stelsel. Woningwet. BTIV. RTIV. Governance - code Regels Aw/ILT. Regels WSW. Overlegwet. WOR. CAO. WNT Spelregels en bepalingen vanuit de corporatie. Statuten. Bestuursreglement. Reglement RvC (inclusief commissies). Profielschets RvC. Profielschets bestuurder. Reglement financieel beleid en beheer Doelen, gedragsnormen en werkwijze RvC. Missie. Rolinvulling. Informatievoorziening. Werkwijze (inclusief jaarplanner). Zelfevaluatie. Verantwoording en legitimatie Besturings-instrumentarium Richting, identiteit en prestatievelden van de corporatie. Strategisch ondernemingsplan, inclusief strategische ambities per beleidsterrein. Meerjarenbegroting. Jaarplan en jaarbegroting. Woonvisie, prestatieafspraken. Toezichtsfilosofie en toezichtsmodel. Management Control Framework (MCF) Beoordelingskader Beheersings-instrumentarium Prestatienormen waarop de raad toetst Normering:. Financieel. Maatschappelijk. Organisatorisch. Dienstverlening. Investering Beheersing:. Jaarverslag. Managementrapportages. Visitatie(oordeel). Oordeel Aw/ILT. Oordeel WSW. Risicomanagement. (Aedes) Benchmark. Rapportage accountant

19

20 Zo proberen wij bruggen te slaan Tussen leefwereld en systeemwereld Tussen burgers en instituties Tussen organisatie, intern en extern toezicht Tussen corporatie, huurder en samenwerkingspartners Tussen bezieling en beheersing..en bovenal tussen mensen! 20

21 Gesprek 1. Hoe heeft u naar dit verhaal geluisterd? 2. Waar zitten volgens u belangrijke aanknopingspunten? 3. Waar zitten volgens u belangrijke valkuilen?

22