Startnotitie dijkverbetering. Utrechtseweg (VO2-243B) gemeente Weesp provincie Noord-Holland. Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht

Transcriptie

1 Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht Startnotitie dijkverbetering Utrechtseweg (VO2-243B) gemeente Weesp provincie Noord-Holland Korte Ouderkerkerdijk 7 Amsterdam Postbus GJ Amsterdam T (lokaal tarief) F KvK april 2014 Alle uitvoerende werkzaamheden van Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht worden verricht door Waternet

2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Doel startnotitie Leeswijzer 5 2 Probleembeschrijving Veiligheidsbenadering Huidig waterkerend vermogen Doelstelling 7 3 Besluitvormingskader Regelgeving en beleid Planprocedure in het kader van de Waterwet Wet milieubeheer Wetgeving en beleid derden Toestemmingen derden en medegebruik particuliere eigenaren Informatievoorziening 10 4 Bestaande waarden en functies Waterstaatkundig Infrastructuur Wonen, werken en recreatie Landschap, natuur en cultuurhistorie Aardwetenschappelijke waarden en archeologie 14 5 Kansrijke en onderzochte varianten Variant A: Kruinverhoging Variant B: Binnenwaartse verbetering in grond Variant C: Vervangende waterkering, damwand Variant D: Verleggen referentielijn 18 6 Geselecteerde varianten per traject Traject donkergroen Traject geel Traject lichtgroen Traject rood Traject blauw 21 7 Beoordelingskader varianten 22 8 Planning en financiën 23 9 Literatuurlijst 24 Colofon 25 Bijlage 1 Begrippenlijst startnotitie 26 3

4 1 Inleiding De boezemwaterkeringen* langs de Vecht zijn op gedeelten te laag en/of voldoen niet aan de stabiliteitseisen om voldoende veiligheid te bieden tegen overstroming. Het project dijkverbetering Utrechtseweg (VO2-243B) is daarom opgenomen in het Actieprogramma Veilige Waterkeringen [lit. 1]. De dijk is een zogenoemde boezemwaterkering. Deze waterkering beschermt de Aetsveldse Polder oost tegen het hoger gelegen boezemwater uit de Vecht. De dijk ligt ten zuidoosten van Weesp, langs de rivier de Vecht. De straatnamen van de wegen op de kering heten achtereenvolgens (beginnend in Weesp): Singel, Utrechtseweg en Horn. Het totale traject is 3040 meter lang. De verbetering vindt plaats over 1115 m. De dijk is gelegen in de provincie Noord Holland, in de gemeente Weesp. DIJK UTRECHTSEWEG 1.1 Doel startnotitie Het doel van de startnotitie is het informeren van het bestuur van Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) en de projectomgeving over het planvormingskader van de dijkverbetering die thans in studie is en over het proces wat hierbij wordt doorlopen. De startnotitie geeft onder meer inzicht in de noodzaak van de dijkverbetering, de betrokken belangen, de varianten, het afwegingskader, de geraamde kosten en de uitgangspunten voor de verdere planvorming. 4

5 1.2 Leeswijzer In hoofdstuk twee wordt het probleem beschreven en de doelstelling van het project geformuleerd. Het kader rondom de besluitvorming is opgenomen in hoofdstuk drie. De bestaande waarden en functies van de dijk zijn geïnventariseerd en beschreven in hoofdstuk vier. Hoofdstuk vijf beschrijft de kansrijke en realistische varianten die mogelijk zijn om de dijk te verbeteren. In hoofdstuk zes worden de geselecteerde oplossingsvarianten per traject beschreven. De in hoofdstuk 6 beschreven geselecteerde varianten worden in de na de startnotitie volgende variantennota tegen elkaar afgewogen. Hoofdstuk zeven beschrijft welk beoordelingskader hierbij wordt gehanteerd. De planning en financiën zijn vervolgens opgenomen in hoofdstuk acht. Ten slotte is in hoofdstuk negen de literatuurlijst opgenomen. Woorden aangeduid met een * worden in bijlage 1, de begrippenlijst, uitgelegd. 5

6 2 Probleembeschrijving 2.1 Veiligheidsbenadering De primaire functie van een dijk is veiligheid bieden voor het achterland tegen overstroming als gevolg van een dijkdoorbraak. Met andere woorden: de dijk moet voldoende waterkerend vermogen bieden. Dit waterkerende vermogen van de dijk wordt bepaald door: - de hoogte van de kruin*; - de stabiliteit van het dijklichaam; - de aanwezigheid van vreemde elementen in de dijk, zoals woningen, kabels, leidingen, bomen, etc. De gewenste veiligheid van de dijk is afgestemd op de gevolgen van een overstroming of doorbraak. Hierbij speelt de economische waarde en grondgebruik in de polder een belangrijke rol. De veiligheidsnorm van o.a. de boezemdijken is opgenomen in de Waterverordening Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht [lit. 2] van de gezamenlijke provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. De veiligheidsnorm van de dijk Utrechtseweg is veiligheidsklasse V. Bij een deze veiligheidsklasse hoort een gemiddelde overschrijdingsfrequentie van het boezempeil* van 1/1000 jaar. De beheerder van de dijk (AGV) is verantwoordelijk voor het toetsen (hoogte en stabiliteit) van de dijk en voor de eventuele verbetering. De veiligheid van de dijk, en daarvan afgeleid de noodzaak tot verbetering, zijn afhankelijk van de hoogte en de stabiliteit van de dijk. Hieronder worden deze aspecten in het kort besproken. Hoogte De afkeurhoogte van de dijk is vastgesteld op NAP* +0,10 m. Door het gewicht van de dijk en de slappe lagen in de ondergrond zakt de dijk gemiddeld 1 centimeter per jaar. De dijk wordt opgehoogd zodat deze voor een planperiode* van 20 tot 30 jaar op hoogte voldoet. De exacte planperiode wordt in het dijkverbeteringsplan opgenomen. Deze wordt namelijk afgestemd met de andere plancycli van andere functies op en nabij de dijk (zoals de onderhoudscyclus van de wegverharding op de dijk). Hierdoor ontstaat de meest kostenefficiënte planperiode. Stabiliteit Macrostabiliteit De macrostabiliteit van een dijk is de standzekerheid. De dijk ontleent zijn standzekerheid aan de schuifsterkte tussen het dijklichaam en de ondergrond. De dijk moet voldoende weerstand bieden tegen afschuiven. Als de belasting op de dijk groter is dan de sterkte, dan zal deze bezwijken. 6

7 De veiligheid tegen stabiliteit van het binnentalud* wordt aangetoond door middel van geotechnische berekeningen. De resultaten van deze berekeningen worden vergeleken met de eisen die volgen uit de norm. Hoe hoger de norm, hoe sterker de dijk moet zijn. Piping Het verschijnsel waarbij onder de dijk door stromend water grond wordt meegenomen zodat een holle pijpvormige ruimte ontstaat. De dijk wordt als het ware ondermijnd. 2.2 Huidig waterkerend vermogen De dijk is door middel van metingen, berekeningen en inspecties getoetst op hoogte en stabiliteit [lit. 3 en 4]. Op basis van de verkregen gegevens en berekeningsuitkomsten is een goed beeld ontstaan van het huidig waterkerend vermogen. In onderstaande tabel zijn de toetsresultaten samengevat. Tabel 1 - Overzicht resultaten huidig waterkerend vermogen Dijktraject Lengte in meters Hoogte voldoende Hoogte onvoldoende Stabiliteit voldoende Stabiliteit onvoldoende Meters die voldoen VO2-243B Doelstelling De doelstelling van de voorgenomen dijkverbetering, is de dijk te laten voldoen aan de huidige veiligheidsnorm. Daarbij wordt rekening gehouden met de bestaande waarden en functies van en langs de dijk. 7

8 3 Besluitvormingskader 3.1 Regelgeving en beleid Planprocedure in het kader van de Waterwet Projectplan Op grond van artikel 5.4 van de Waterwet moet voor de aanleg of wijziging van een waterstaatswerk, zoals de dijk Utrechtseweg, een projectplan worden gemaakt. Dit plan moet door de beheerder worden vastgesteld. Een projectplan moet beschrijven welke verbeteringsmaatregelen worden getroffen, welke belangen bij de dijkverbetering zijn betrokken, hoe deze zijn afgewogen en op welke wijze wordt omgegaan met de nadelige gevolgen van de dijkverbetering. Aangezien het hier om een dijkverbetering gaat, wordt in het vervolg gesproken over een dijkverbeteringsplan. Bevoegdheid Op grond van de Waterschapswet is het Algemeen Bestuur van AGV bevoegd om het dijkverbeteringsplan vast te stellen. Deze bevoegdheid is door het Algemeen Bestuur gemandateerd aan het Dagelijks Bestuur. Als voorwaarde geldt dat voordat het Dagelijks Bestuur het dijkverbeteringsplan vaststelt, de startnotitie wordt besproken in de commissies voor advies en bijstand van het Algemeen Bestuur. Inspraak en beroep In de Waterverordening Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht [lit. 2] wordt op de voorbereiding van het dijkverbeteringsplan de procedure van afdeling 3.4 van de Algemene Wet Bestuursrecht van toepassing verklaard. Hierdoor is er inspraak* mogelijk door belanghebbenden. Dit betekent dat het ontwerp dijkverbeteringsplan ter inzage wordt gelegd en belanghebbenden mondeling of schriftelijk een zienswijze* kenbaar kunnen maken gedurende een periode van zes weken. Na de vaststelling van het dijkverbeteringsplan wordt het plan voor beroep* ter inzage gelegd. Belanghebbenden kunnen binnen de daarvoor gestelde termijn beroep instellen bij de Rechtbank, eventueel gevolgd door hoger beroep bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State Wet milieubeheer Volgens de Wet Milieubeheer moet het bevoegd gezag nagaan of een activiteit zoals een dijkverbetering belangrijke nadelige milieugevolgen kan hebben. Hiervoor wordt beoordeeld of een m.e.r.*-procedure noodzakelijk is. In dit geval is het bevoegd gezag het Algemeen Bestuur van AGV. 8

9 Na de vaststelling van de startnotitie wordt op basis van een afweging de voorkeursvariant bepaald. Als deze variant bekend is zal op basis van onderzoek een m.e.r.-aanmeldingsnotitie worden opgesteld. Hierin wordt een advies opgenomen of een m.e.r.-procedure noodzakelijk is. Dit advies zal ter besluitvorming worden aangeboden aan het Dagelijks Bestuur van AGV Wetgeving en beleid derden Voor de uitvoering van de dijkverbetering zijn vergunningen nodig van andere overheden. Tabel 2 geeft de eventueel benodigde vergunningen en het wetgevende kader weer. Tabel 2 Eventueel benodigde vergunningen voor het uitvoeren van de dijkverbetering Vergunning Activiteit/wetgevend kader Bevoegd gezag Omgevingsvergunning (WABO) Verstoren archeologisch erfgoed bij slootvergraving/wet op de Archeologische Monumentenzorg gemeente Weesp Melding Ontheffing Floraen Faunawet* Aanlegwerkzaamheden/APV Aanbrengen beschoeiing*/ruimtelijke Ordening Kappen van bomen/apv Uitweg, verkeersbesluit*/apv Graafwerkzaamheden in aardkundig monument/provinciale Milieuverordening Verstoren van plant- en diersoorten/flora & Faunawet gemeente Weesp gemeente Weesp gemeente Weesp gemeente Weesp provincie Noord Holland ministerie EL&I 1 Melding besluit bodemkwaliteit Aanbrengen bouwstoffen/wet Bodembescherming milieudienst Noord Holland Zuid Oost BUS-melding Afvoeren vervuilde grond/wet Milieubeheer provincie Noord Holland Laad en losplaatsvergunning Inrichten laad en losplaatsen t.b.v. bouwstoffen dijkophoging AGV (vaarwegbeheerder Vecht) 1 Ministerie EL&I Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Toestemmingen derden en medegebruik particuliere eigenaren Regionale waterkeringen* liggen vaak op particuliere percelen. Met perceeleigenaren wordt geprobeerd om overeenstemming te bereiken over het uitvoeren van de dijkverbetering. Hierbij is de Richtlijn voor medegebruik bij verbetering van secundaire dijken* [lit. 5] leidend. Uitgangspunt bij deze richtlijn is dat onevenredig nadeel wordt voorkomen. Indien dat redelijkerwijs niet mogelijk is, wordt bekeken of het nadeel teniet gedaan of verminderd kan worden door het treffen van maatregelen of dat het op een andere wijze (in natura) kan worden gecompenseerd, bijvoorbeeld door hekwerken en andere zaken na de werkzaamheden terug te plaatsen. Indien voorkomen of compensatie in natura niet mogelijk of zinvol is, dan kan er een financiële vergoeding worden toegekend ter compensatie van het onevenredig nadeel. In een beperkt aantal gevallen voorziet de regeling nadeelcompensatie in toekenning van een financiële vergoeding, bijvoorbeeld in geval van extra ruimtebeslag bij verbreding van de dijk en ter compensatie van gewasschade. 9

10 Na vaststelling van het dijkverbeteringsplan worden de details over de uitvoering op perceelsniveau met de betreffende eigenaar besproken en worden afspraken ten aanzien van maatwerk (bijvoorbeeld ten aanzien van hekwerken, vergoedingen e.d.) vastgelegd. AGV streeft er naar om in overleg met perceeleigenaren tot overeenstemming te komen over de uitvoering van de werkzaamheden en de wijze waarop met hun belangen wordt omgegaan. Indien geen overeenstemming kan worden bereikt, kan een perceeleigenaar echter wel worden verplicht om de uitvoering van een dijkverbetering te gedogen. Kabels en leidingen Op verschillende plaatsen in de dijk liggen kabels en leidingen. Afhankelijk van de situatie kunnen kabels en/of leidingen blijven liggen, of moeten ze worden vervangen. Indien het tracé zich bevindt in of nabij de dijk, moet worden voldaan aan de veiligheidseisen zoals omschreven in de Keur* AGV 2011 [lit. 6] en bijbehorende beleidsregels [lit. 7]. Voor het leggen van kabels en leidingen in het keurgebied van de dijk moet een watervergunning worden aangevraagd en verleend. Op de kosten van het verleggen van kabels en leidingen is de Verordening Schadevergoeding AGV [lit. 8] van toepassing. 3.2 Informatievoorziening Het dijkverbeteringsplan is het resultaat van een integratie van veiligheid, landschap, natuur, cultuurhistorie en archeologische aspecten (LNCA-aspecten*) en overige functies en waarden tijdens het planproces. De besluitvorming hierover wordt gebaseerd op een zo breed mogelijk draagvlak. Hiertoe worden bewoners en vertegenwoordigers van instanties intensief bij de planvorming betrokken. Zij worden geïnformeerd door middel van (nieuws)brieven en één-op-één gesprekken. 10

11 4 Bestaande waarden en functies De volgende waarden en functies komen binnen het traject van de dijkverbetering Utrechtseweg voor. 4.1 Waterstaatkundig Volgens de legger* is de ligging van de kruin van de dijk gelijk met de ligging van de wegverharding. Aan de Vechtzijde van de wegen Singel en Horn is het maaiveld* hoger dan op de verharding. Hier was in het verleden een zogenaamde parallelle dijk* aangelegd. In het verleden was dit de daadwerkelijke kering om overstromingen bij extreme waterstanden tegen te gaan. Plaatselijk hebben bewoners de parallelle dijk onderdeel gemaakt van hun voortuin. Soms zijn er gedeeltes van de parallelle dijk weggegraven voor bijvoorbeeld opritten. De dijk zorgt er voor dat het water uit de Vecht niet in de Aetsveldsche polder stroomt. Voor de weilanden, de natuur en de woningen is het belangrijk dat de polder* voldoende nat is. Als de polder te nat is, wordt het water weggepompt. Om de funderingen van de woningen te beschermen, is rond de woningen soms een hoogwatervoorziening aangelegd. 4.2 Infrastructuur De weg op de dijk wordt vooral gebruikt door mensen uit de omgeving, de Horn is een doodlopende weg voor autoverkeer. Toeristen gebruiken de weg als fiets- en wandelroute. Het eigendom van de dijk ligt bij de bewoners of andere particuliere eigenaren. De wegverharding is volledig in beheer bij de gemeente Weesp. UITZICHT VANAF DE DIJK 11

12 In en rondom de dijk liggen kabels en leidingen voor drinkwater (PWN), riolering (gemeente Weesp), gas en elektriciteit (Liander), openbare verlichting (gemeente Weesp) en telefoon (KPN). 4.3 Wonen, werken en recreatie Langs het te verbeteren traject liggen binnendijks* weilanden, met twee boerderijen. Buitendijks* liggen 21 woonboten en staan vier panden. Het buitendijkse gedeelte waar woningen en woonboten aanwezig zijn is vooral in gebruik als tuin en of oprit. Een woning staat zeer dicht (1,3 m) langs de dijk. VOORLAND IN GEBRUIK GENOMEN TOT AAN DE LIGGING VAN DE DIJK/WEGVERHARDING 4.4 Landschap, natuur en cultuurhistorie Om de landschappelijke, natuur en cultuurhistorische waarden van het plangebied in beeld te brengen is onderzoek uitgevoerd [lit. 9]. Landschappelijke waarden De ruimtelijke kwaliteit van het te verbeteren dijktraject wordt voor een groot deel bepaald door de aanwezige bebouwing en beplanting. Buitendijks is nauwelijks contact met de Vecht omdat hier woonboten of huizen aanwezig zijn. De bochtige dijk biedt wel vrij uitzicht over de binnendijks gelegen weilanden. De dijkkruin zelf is eenduidig in breedte en materiaalgebruik en is hierdoor, over het gehele dijktraject, duidelijk herkenbaar. Behoud van deze eenduidigheid is gewenst bij de verdere uitwerking van het dijkverbeteringsplan. 12

13 Natuur Het plangebied maakt deel uit van de ecologische hoofdstructuur. Langs de dijk zijn beschermde broedvogels, vaatplanten en vleermuizen aangetroffen. In het gebied komen soorten voor die door de flora- en faunawet worden beschermd. Voor de uitvoering van het project zal een ontheffing worden aangevraagd en zullen beschermingsmaatregelen voor de voorkomende soorten worden getroffen. Langs de te verbeteren dijk zijn 330 bomen geïnventariseerd. Tussen de 80 en 53 bomen moeten mogelijk verdwijnen omdat deze bomen de ophoging niet overleven of een veiligheidsprobleem vormen. Het exacte aantal is afhankelijk van de in het dijkverbeteringsplan uit te werken oplossingsrichting. Uit de boominventarisatie blijkt dat het geen bomen betreft met een hoge LNCwaarde. Cultuurhistorische waarden Monumenten Langs het te verbeteren gedeelte zijn geen bijzondere of te beschermen monumenten aanwezig. Verkavelingsstructuur De haaks georiënteerde binnendijkse verkavelingsstructuur met de daaraan verwante bebouwing maakt de ontginningsgeschiedenis en de functionele relatie tussen dijk en achterland afleesbaar. Deze waarden moeten behouden blijven. 13

14 4.5 Aardwetenschappelijke waarden en archeologie De aardwetenschappenlijke waarden en archeologie van het plangebied zijn onderzocht en beschreven in een LNCA-rapportage [lit. 9]. De Vecht heeft, met haar afzettingen, in het verleden voor een bijzondere bodemopbouw in het plangebied gezorgd. De Provincie Noord Holland heeft het gebied dan ook als Aardkundig Monument aangewezen. Voor de dijkverbetering betekent dit, dat voor het eventueel vergraven van teensloten*, een ontheffing of een melding noodzakelijk is. Dit in het kader van de Provinciale Milieuverordening. In de ondergrond komen afzettingen van de meandergordel van de Vecht voor. Daarnaast komen crevasse-afzettingen voor, die ontstaan wanneer een zijriviertje ontstaat dat zand en klei het veengebied invoert. Door deze aardwetenschappelijke waarden is het plangebied geclassificeerd als een gebied met een hoge indicatieve archeologische waarde. Voor het dijktraject kunnen de volgende archeologische waarden verwacht worden: Sporen en vondsten gerelateerd aan bewoning en landbouwactiviteiten in de IJzertijd en de Romeinse tijd; Dijkophogingen uit de Late Middeleeuwen. Voor eventuele graafwerkzaamheden in de dijk en in de zone langs de dijk moet dan ook nader archeologisch onderzoek uitgevoerd worden. Dit om de archeologische waarde van de te verstoren delen voldoende te kunnen vaststellen. Op basis van de exacte omvang en diepte van de ingrepen kan bepaald worden welk type onderzoek hiervoor het meest geschikt is. 14

15 5 Kansrijke en onderzochte varianten Een aantal varianten is mogelijk om de dijkverbetering te realiseren. Deze worden hieronder in het kort beschreven. De uiteindelijke dijkverbeteringsmaatregelen kunnen een aaneenschakeling en/of combinatie van varianten zijn. In dit hoofdstuk worden alleen de kansrijke varianten beschreven. De kansrijke en realistische varianten zijn: Variant A Kruinverhoging Variant B Binnenwaartse verbetering in grond (stabiliteitsmaatregel) Variant C Vervangende waterkering, damwand Variant D Verleggen referentielijn 5.1 Variant A: Kruinverhoging Als de dijk te laag is, wordt deze opgehoogd. Het aanlegniveau van de ophoging wordt bepaald door de minimaal benodigde kruinhoogte*, de planperiode en de zetting* van de grond. OPHOGING HOGER Gevolgen Een kruinverhoging heeft de volgende gevolgen op: Ruimtebeslag kering De toename in ruimtebeslag van de kering is afhankelijk van de grootte van de ophoging en de steilheid van het talud*. Bij een grote ophoging en een steil binnentalud is het ruimtebeslag groot, bij een geringe ophoging en een flauw binnentalud is het ruimtebeslag klein. Bij de Utrechtseweg doen zich twee situatie voor: een geringe ophoging en een steil binnentalud, en een grote ophoging met een flauw binnentalud. Verschilzetting - De ophoging kan verschilzettingen in dwarsrichting tot gevolg hebben; De polderzijde van de kruin wordt meer opgehoogd dan de Vechtzijde van de kruin, omdat de kruin nu een erg steile helling richting de polder heeft. Dit kan leiden tot schade aan het asfalt. Asfalt - De weg op de kruin moet opnieuw aangelegd worden. Kabels en leidingen - Kabels en leidingen komen dieper in de dijk te liggen, waardoor ze moeilijker bereikbaar worden bij storingen. Daarbij komt dat te diepe kabels en leidingen in een dijk in strijd zijn met de bepalingen uit de Keur van AGV [lit. 6], omdat bij werkzaamheden aan de kabels te diep in de dijk gegraven moet worden. Om deze redenen moeten de kabels en leidingen bij een dijkverhoging vaak verlegd of opgehaald worden. Bomen - Bomen die bij de werkzaamheden in de weg staan, de ophoging niet kunnen overleven of een veiligheidsprobleem vormen, worden voor de ophoging verwijderd. 15

16 5.2 Variant B: Binnenwaartse verbetering in grond Verbeteren van de macrostabiliteit in grond kan op verschillende manieren; een flauwer binnentalud aanleggen, de dijk breder maken, een berm* aanleggen aan de binnenzijde en de sloot dempen. Vaak ligt de sloot dusdanig dicht bij de dijk dat de eerste drie maatregelen gepaard gaan met een slootdemping. FLAUWER BINNENTALUD EN SLOOTDEMPING BREDERE DIJK EN SLOOTDEMPING BERM EN SLOOTDEMPING Bij slootdemping moet het gedempte wateroppervlak worden gecompenseerd om de waterberging in de polder gelijk te houden. Vaak gebeurt dit door de sloot op 0,5 meter van de te dempen sloot terug te graven. Soms wordt echter gekozen om de sloot (deels) te dempen en de waterberging op een andere locatie in hetzelfde peilgebied terug te brengen. Een voordeel is dat de dijk met grond wordt verbeterd; Er worden geen dijkvreemde elementen aangebracht. Gevolgen Een binnenwaartse verbetering in grond heeft de volgende gevolgen op: Ruimtebeslag kering De aanleg van een berm of taludverflauwing betekent extra ruimtebeslag van de waterkering. Dit kan betekenen dat de gebruiksmogelijkheden van percelen worden beperkt en/of dat ter plaatse van bijvoorbeeld bebouwing extra voorzieningen moeten worden getroffen. Verschilzetting Een grote binnenwaartse verbetering kan verschilzettingen veroorzaken; De polderzijde van de kruin zal iets harder zetten dan de Vechtzijde van de kruin. Bomen - Bomen die bij de werkzaamheden in de weg staan, de ophoging niet kunnen overleven of een veiligheidsprobleem vormen, worden voor de verbeterwerkzaamheden verwijderd. Waterbergend vermogen Het (deels) dempen van sloten vermindert het waterbergend vermogen van de polder. Het gedempte wateroppervlak dient gecompenseerd te worden. De sloten langs de Utrechtseweg zijn zeer breed, waardoor het niet noodzakelijk is het waterbergend vermogen zo dicht mogelijk langs de dijk te compenseren. De teenslootbreedte blijft gelijk of minimaal 2 meter breed. 5.3 Variant C: Vervangende waterkering, damwand Een vervangende waterkering kan zettingsvrij aangebracht worden. Hierdoor kan de vervangende waterkering worden aangelegd op de minimale aanleghoogte* 16

17 van NAP +0,10 m. Omdat de vervangende waterkering voor het waterkerend vermogen zorgt, is een aanvullende verbetering in grond niet nodig. Bij de Utrechtseweg kan gekozen worden voor een vervangende waterkering langs de weg (op de huidige referentielijn) of langs de Vecht (verlegging referentielijn). In de variantennota* wordt op specifieke gevolgen van beide keuzes in gegaan. weg vervangende waterkering op huidige referentielijn vervangende waterkering langs de Vecht VERVANGENDE WATERKERING Gevolgen Het aanbrengen van een vervangende waterkering heeft de volgende gevolgen op: Ruimtebeslag kering De kern- en beschermingszones van de kering verkleinen. Bij het aanbrengen van de vervangende waterkering direct aan de Vecht worden de zones verlegd in de achtertuinen van bewoners. Asfalt - De weg op de kruin moet hersteld worden na de werkzaamheden omdat deze schade oploopt bij het inbrengen van de vervangende waterkering op de huidige referentielijn. Kabels en leidingen - Kabels en leidingen doorkruisen het tracé van de vervangende waterkering. Om de kabels en leidingen moeten doorgangen in de vervangende waterkering worden gemaakt, de kans op lekkages is dan groot. Bomen - Bomen die in de weg staan, of door het doorsnijden van wortels de ingreep niet overleven, worden voor de werkzaamheden verwijderd. Waterhuishouding* dijklichaam - Een vervangende waterkering heeft invloed op de grondwaterstand* in de directe omgeving van het dijklichaam. Dit leidt mogelijk tot verdroging van de grond, met als gevolg schade aan het grondlichaam, bomen en bebouwing. Bebouwing Het inbrengen van een damwand veroorzaakt trillingen. Deze trillingen leiden bij de kwetsbare bebouwing langs de Horn tot schade. Feiten Een damwand is een starre constructie met een lange afschrijvingstijd. Veranderende omstandigheden (bijvoorbeeld veranderende waterpeilen en beleid) 17

18 kunnen andere eisen aan de damwand stellen waardoor deze zijn functie verliest of moet worden aangepast. De sterkte van een damwand kan niet worden aangepast of opgewaardeerd. Het inbrengen van een vervangende waterkering vergt een bepaalde werkruimte die langs de Horn (huidige referentielijn) niet aanwezig is. Een vervangende waterkering is erg kostbaar. Uit ervaringsgetallen blijkt dat de investering en exploitatie kosten gedurende de levensduur van een damwand liggen 2,5 a 5 hoger dan een traditionele oplossing in grond. 5.4 Variant D: Verleggen referentielijn De dijk wordt verlegd naar de op delen reeds aanwezige parallelle dijk. Deze parallelle dijk moet lokaal worden opgehoogd en verbreed. Mogelijk moeten enkele coupures worden hersteld. ligging referentielijn verlegde/nieuwe referentielijn huidige ligging weg VERLEGGING REFERENTIELIJN Gevolgen Ruimtebeslag kering De kern- en beschermingszones van de kering verschuiven richting/naar panden en voortuinen van bewoners. Gebruiksmogelijkheden bewoners Door het verschuiven van de kern- en beschermingszones richting/naar panden en voortuinen, wordt de vrijheid in gebruiksmogelijkheden van bewoners in hun voortuinen en panden beperkt. Bomen - Bomen die in de weg staan voor de werkzaamheden of een veiligheidsprobleem vormen, worden verwijderd. Coupures De aanwezige coupures in de parallelle dijk moeten hersteld worden, of er moeten constructies aangebracht worden die als kering dienen. De coupures dienen als toegang tot een buitendijks erf. Handhaving De handhaving op de parallelle dijk in voortuinen en panden zal uitgevoerd moeten worden. Feiten Verlegging is niet overal mogelijk omdat er een aantal panden zeer dicht (1,3 m) op de dijk staan. Het uitvoeren van de verbetering van de parallelle dijk in voortuinen en het handhaven van deze parallelle dijk kan leiden tot weerstand bij bewoners. 18

19 6 Geselecteerde varianten per traject Dit hoofdstuk beschrijft de geselecteerde varianten voor de dijkverbetering Utrechtseweg. Hierbij wordt ook onderbouwd waarom sommige varianten uit hoofdstuk 5 afvallen als geselecteerde variant voor een bepaald traject. De geselecteerde varianten worden later in de variantennota tegen elkaar afgewogen. Uiteindelijk zal de voorkeursvariant in het ontwerp dijkverbeteringsplan worden uitgewerkt. Figuur A - Overzicht dijktraject met kleurcodering voor de trajectherkenning 6.1 Traject donkergroen Algemene informatie traject donkergroen (zie figuur A) Lengte 400 m Huidige situatie Onvoldoende hoogte Geselecteerde Kruinverhoging en binnenwaartse verbetering in varianten grond, referentielijn op huidige locatie behouden Verleggen referentielijn Afgevallen Vervangende waterkering varianten en reden Een vervangende waterkering is een kostbare maatregel waar naar uitgeweken wordt als een maatregel in grond niet tot de mogelijkheden behoort. Hier is de ruimte om de verbetering in grond uit te voeren. 19

20 Aan de Vechtzijde van voet/fietspad is het maaiveld hoger. Praktisch wordt dit gezien als de kering. Deze kering is goed beheerd. 6.2 Traject geel Algemene informatie traject geel (zie figuur A) Lengte 20 m Huidige situatie Onvoldoende hoogte Geselecteerde Kruinverhoging varianten Vervangende waterkering Afgevallen Binnenwaartse verbetering varianten en reden De binnenwaartse stabiliteit is voldoende, ook als tot de benodigde kruinhoogte wordt opgehoogd. Verleggen referentielijn Een andere ligging van de referentielijn heeft geen voordelen boven de huidige ligging. De hoogte van het kruispunt voldoet voor de komende 10 jaar op hoogte. De stabiliteit is reeds voldoende. Samen met de gemeente wordt gezocht naar de beste oplossing om dit kruispunt op hoogte te brengen. 6.3 Traject lichtgroen Algemene informatie traject lichtgroen (zie figuur) Lengte 200 m Huidige situatie Onvoldoende hoogte Geselecteerde Kruinverhoging varianten Verleggen referentielijn Afgevallen Binnenwaartse verbetering varianten en reden De binnenwaartse stabiliteit is voldoende, ook als tot de benodigde kruinhoogte wordt opgehoogd. Vervangende waterkering Een vervangende waterkering is een kostbare maatregel waar naar uitgeweken wordt als een maatregel in grond niet tot de mogelijkheden behoort. Hier is de ruimte om de ophoging in grond uit te voeren. Aan de Vechtzijde van de weg Horn is het maaiveld plaatselijk hoger dan op de weg. Er is veel bebouwing aanwezig dicht op de weg. 20

21 6.4 Traject rood Algemene informatie traject rood (zie figuur A) Lengte 405 m Huidige situatie Onvoldoende hoogte en stabiliteit Geselecteerde Kruinverhoging en binnenwaartse verbetering in varianten grond Vervangende waterkering Verleggen referentielijn en herstel parallelle dijk Afgevallen Geen varianten en reden Aan de Vechtzijde van de weg Horn is het maaiveld vaak hoger dan op de weg. Praktisch wordt dit gezien als de kering. Deze kering is echter niet als zodanig in de legger opgenomen. Hierdoor is dit verhoogde maaiveld niet door het waterschap* beheerd volgens de uitgangspunten die behoren bij het beheer van waterkeringen. Bewoners hebben de kering in gebruik genomen als voortuin en/of oprit. 6.5 Traject blauw Algemene informatie traject blauw (zie figuur) Lengte 90 m Huidige situatie Onvoldoende hoogte Geselecteerde Kruinverhoging varianten Verleggen referentielijn en herstel parallelle dijk Afgevallen Binnenwaartse verbetering in grond varianten en reden De binnenwaartse stabiliteit is voldoende, ook als tot de benodigde kruinhoogte wordt opgehoogd. Vervangende waterkering Een vervangende waterkering is een kostbare maatregel waar naar uitgeweken wordt als een maatregel in grond niet tot de mogelijkheden behoort. Hier is de ruimte om de verbetering in grond uit te voeren. Aan de Vechtzijde van de weg Horn is het maaiveld hoger dan op de weg. Praktisch wordt dit gezien als de kering. Deze kering is echter niet als zodanig in de legger opgenomen. Hierdoor is dit verhoogde maaiveld niet door het waterschap beheerd volgens de uitgangspunten die behoren bij het beheer van waterkeringen. Bewoners hebben de kering in gebruik genomen als voortuin. 21

22 7 Beoordelingskader varianten De in hoofdstuk 6 beschreven geselecteerde varianten worden in de na de startnotitie volgende variantennota tegen elkaar afgewogen. Hierbij worden de aspecten en criteria gebruikt zoals weergegeven in de onderstaande tabel. Te beschrijven aspecten en criteria Veiligheid dijk Hoogte, breedte en stabiliteit van de dijk Risico s van dijkvreemde elementen Waterstaatkundig Verandering oppervlakte boezem* Verandering waterhuishouding dijk Infrastructuur Verkeerssituatie Kabels & Leidingen Afvoer hemelwater Wonen, werken en recreatie Bereikbaarheid woningen en bedrijven Hinder tijdens aanlegfase Verandering recreatieve functies Ruimtebeslag Aantasting bestaande bebouwing Landschap Beeld en structuur Natuur Ruimtebeslag Binnendijks gebied, buitentalud*, buitendijks gebied Verstoring in de aanlegfase Verstoring fauna en flora Beïnvloeding, en indien mogelijk verbetering, ecologische relaties Relaties in de lengterichting van de dijk en/of dwars op de dijk Cultuurhistorie en archeologie Archeologie Waarschijnlijkheid aantasting mogelijk aanwezig bodemarchief Historische geografie en bouwkundige objecten Beïnvloeding van de kenmerkendheid, samenhang, gaafheid, zeldzaamheid Beheer en Onderhoud Beheerbaarheid Onderhoudsinspanning Duurzaamheid Kosten Aanlegkosten Beheer* en onderhoud Planperiode Onderhoudscyclus 22

23 8 Planning en financiën Planning Onderstaande planning geeft de verwachte realisatieperiodes weer van verschillende onderdelen uit het dijkverbeteringsproces. Planning 1 e tot 3 e kwartaal Planvoorbereiding 2014 Inspraakperiode en eventuele verwerking zienswijzen Parallel overleg met perceeleigenaren en andere belanghebbenden 3 e kwartaal Bestuur van waterschap Amstel, Gooi en Vecht stelt definitief 2014 dijkverbeteringsplan vast Afronding overleg met perceeleigenaren en andere belanghebbenden Voorbereiding ten behoeve van uitvoering 4 e kwartaal Start uitvoering Voortzetting en afronding uitvoering Nazorg 2 Uitgaande van géén beroepsprocedures Financiën De totale kosten van de voorbereiding en uitvoering van de benodigde werkzaamheden worden globaal geraamd op ,- inclusief BTW en onvoorzien. Het vermelde bedrag is inclusief de eventuele kosten voor vergoedingen voortvloeiend uit de Richtlijnen Medegebruik [lit. 5] en de Verordening Schadevergoeding AGV [lit. 8]. Kostenverdeling De kosten van de verbetering van de waterkering komen voor rekening van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Voor de kosten die verband houden met de wegconstructie en weginrichting wordt met de gemeente Weesp een verdeelsleutel afgesproken conform de huidige beleidsontwikkelingen. Voor het verleggen van kabels en leidingen en voorzieningen ten behoeve van particulieren zijn de uitgangspunten van de Verordening Schadevergoeding AGV [lit. 10] van toepassing. In hoeverre kosten vergoed worden aan de netwerkbedrijven en particulieren wordt aan de hand hiervan bepaald. De kosten voor het waterschap Amstel, Gooi en Vecht zijn gedekt door het krediet voor de uitvoering van het programma voor de verbetering van de regionale waterkeringen. Subsidie Voor dit project worden geen subsidies aangevraagd. 23

24 9 Literatuurlijst [1] Actieprogramma Veilige Waterkeringen, Waterschap AGV [2] Waterverordening Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, vastgesteld door de Provinciale Staten van Utrecht (26 oktober 2009), Zuid-Holland (14 oktober 2009) en Noord-Holland (9 november 2009). [3] Rapportage Toetsing op Veiligheid Utrechtseweg VO2-243B, Aetsveldsche polder oost nr 11.1, projectnr , rapportnr GEO-JHO , corsanr , dd 23 december 2011 [4] Veiligheidsoordeel Utrechtseweg VO2-243B, projectnr 64074, rapport/corsanr , dd 6 augustus 2012 [5] Richtlijnen Medegebruik Het uitvoeren van werkzaamheden op gronden in eigendom van derden bij de verbetering van waterkeringen d.d. 28 februari [6] Keur AGV 2011, d.d. 13 oktober 2011 [7] Keurbesluit Vrijstellingen en beleidsregels Keurvergunningen, d.d. 25 oktober 2011 [8] Verordening Schadevergoeding, Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, 2013 [9] V02-243B Utrechtseweg LNCA-onderzoek, Royal Haskoning, 28 september Definitief rapport 9X5236 [10] Verordening Schadevergoeding, AGV, 13 december 2012 Bijlage 1. Begrippenlijst 24

25 Colofon Startnotitie dijkverbetering Utrechtseweg V02-243B Versie 2.0 E. van der Heijden Februari 2014 Opdrachtgever Waternet Sector Techniek, Onderzoek en Projecten Afdeling Civiele Techniek Contactpersoon Mw. E. Kruik Projectnummer: Corsaregistratienummer: Naam Paraaf Datum Auteur E. van der Heijden Controle kwaliteit inhoud R. Bolt Vrijgave projectleider W. Bogaard AGV/Waternet Korte Oudekerkerdijk 7 Postbus GJ Amsterdam T (lokaal tarief) F Het Waterschap Amstel, Gooi een Vecht is verantwoordelijk voor dijken, vaarwegen, waterpeil en kwaliteit van het oppervlaktewater in het stroomgebied van de Amstel en de Vecht, en in het Gooi. 25

26 Bijlage 1 Begrippenlijst startnotitie Aanleghoogte Beheer Berm Beroep Beschoeiing Binnendijks Binnentalud Boezem Boezempeil Boezemwaterkering Buitendijks Buitentalud Kruinhoogte van de dijk onmiddellijk na het gereedkomen ervan. Het geheel van activiteiten dat noodzakelijk is om te waarborgen dat de functies van de waterkering blijven voldoen aan de daarvoor vastgestelde eisen en normen. Naast of tegen de dijk aangebrachte grond om de dijk te ondersteunen. Het vragen van een voorziening tegen een besluit: Belanghebbenden kunnen binnen de daarvoor gestelde termijn beroep instellen bij de Rechtbank, eventueel gevolgd door hoger beroep bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Constructie van hout, beton, kunststof of staal die een oever van bijvoorbeeld een sloot of waterkant beschermt tegen afkalven. De bewoonde zijde of polderzijde van de dijk Het schuin aflopende deel aan de landzijde van de dijk. Zie afbeelding Het geheel van (van nature stilstaande) met elkaar verbonden watergangen die van het buitenwater zijn afgesloten, waarop water uit laag gelegen polders wordt uitgeslagen en/of waaruit water op laag gelegen polders wordt afgelaten en van waaruit het water kan worden uitgeslagen of geloosd naar het buitenwater. Waterstand in boezem. Een langs een boezem gelegen grondlichaam, dat enerzijds de lager gelegen poldergebieden beschermt tegen hoger liggend boezemwater en anderzijds de boezem in stand houdt De kerende of de waterzijde van de dijk Hellend vlak van het dijklichaam aan de kerende zijde. 26

27 Damwand Dijk Flora- en Faunawet Grondwaterstand Inspraak Keur Kruin Kruinhoogte Legger LNCA-aspecten Maaiveld m.e.r. m.e.r.-beoordeling NAP Onderhoud Parallelle dijk Planperiode Polder Regionale waterkeringen Secundaire dijk Grondkerende constructie, die bestaat uit een verticaal in de grond geplaatste wand. Waterkerend grondlichaam. Nederlandse wet met als doel de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van in het wild levende planten- en diersoorten. De hoogte van het grondwater ten opzichte van een referentieniveau, bijvoorbeeld NAP. Het betrekken van burgers bij het voorbereiden, vormen of uitvoeren van beleid van de overheid. Verordening van het waterschap, waarin gebods- en verbodsbepalingen zijn opgenomen en waarvan de naleving door sancties kan worden afgedwongen. Het bovenste gedeelte van een dijk. Zie afbeelding Niveau of hoogte van de waterkering. Een register of administratiesysteem waar het waterschap de afmetingen en begrenzingen van al haar waterkeringen en watergangen in bijhoudt. Aspecten van landschap, natuur, cultuur, archeologie zoals die worden meegewogen bij dijkverbetering. Hoogte van het grondoppervlak, meestal aangegeven ten opzichte van NAP. Milieueffectrapportage Een m.e.r.-beoordeling is een toets van het bevoegd gezag om te bepalen of er bij een voorgenomen activiteit, zoals bij deze dijkverbetering, mogelijke belangrijke nadelige milieugevolgen kunnen optreden. Normaal Amsterdams Peil, het nulpunt van hoogtemetingen in Nederland. Het in stand houden van waterkeringen in overeenstemming met de oorspronkelijke of in de legger bepaalde richting, vorm, afmeting en constructie en het vrijhouden daarvan van vuil en overmatige plantengroei. Zie ook buitengewoon en gewoon onderhoud. Gedeeltelijke verhoging / versterking op een bestaand dijklichaam. periode dat het ontwerp van de dijkverbetering voldoet aan de gestelde veiligheidseisen. Op de boezem uitslaand of lozend gebied met geregelde waterstand. Niet-primaire waterkering. Door Gedeputeerde Staten wordt vastgesteld welke niet-primaire waterkeringen worden aangemerkt als regionale kering en aan welke criteria de regionale keringen dienen te voldoen. Waterkering van regionaal belang die beschermt tegen binnenwater. 27

28 Talud Hellend vlak van een dijklichaam. Een talud met helling 1:2 wil zeggen dat een (verticaal) hoogteverschil van 1 meter gelijkmatig over 2 meter (horizontaal) afloopt. Een taludhelling van 1:2 staat gelijk aan een helling van 26 graden ten opzichte van een horizontale vlak. Een taludheling van 1:3, 1:6 en 1:10 staat respectievelijk gelijk aan 18 graden, 10 graden en 6 graden ten opzichte van een horizontaal vlak. helling 1:2 helling 1:3 helling 1:6 helling 1:10 Teensloot Variantennota Waterhuishouding Waterkering Verkeersbesluit Sloot aan de landzijde van de dijk die tot doel heeft water op te vangen en af te voeren. Nota die de effecten van dijkverbeteringsvarianten beschrijft en beoordeelt en een voorkeursalternatief aangeeft. Dit voorkeursalternatief is uitgewerkt in dit ontwerpdijkverbeteringsplan. Natuurlijke of kunstmatige wijze waarop het aan- en afvoer van water in een gebied verloopt. Kunstmatige hoogten en die (gedeelten van) natuurlijke hoogten of hooggelegen gronden, met inbegrip van daarin of daaraan aangebrachte werken, die een waterkerende of mede een waterkerende functie hebben. Besluit van een wegbeheerder om een bepaald verkeersteken te plaatsen, te wijzigen of in te trekken of een bepaalde fysieke maatregel te treffen. Waterschap Wegbeheerder Zetting Zienswijze Overheidsinstantie die de waterhuishouding regelt in een bepaalde regio in Nederland, bijvoorbeeld een stroomgebied of afwateringsgebied. Overheidsinstelling die openbare wegen beheert. Verticale vervorming van grondlagen, hoofdzakelijk als gevolg van bovenbelasting, de eigen massa en/of het uittreden van water. Formele reactie van een belanghebbende op een ontwerpdijkverbeteringsplan. 28