Factsheet gemeente Tytsjerksteradiel

Transcriptie

1 Factsheet gemeente Tytsjerksteradiel De gemeente Tytsjerksteradiel telde op 1 januari inwoners, van wie 49,9 procent man en 50,1 procent vrouw. De gemiddelde leeftijd in de gemeente is 43,4 jaar. Het aandeel inwoners tussen de 15 en 65 jaar ligt in de gemeente Tytsjerksteradiel op 60,7 procent. Dit ligt lager dan het provinciale gemiddelde van 63,1 procent. Het aandeel 65-plussers ligt in de gemeente Tytsjerksteradiel (22,2 procent) hoger dan in Fryslân (20,4 procent) inwoners per januari 49,9% man 50,1% vrouw leeftijd aantal mannen aantal vrouwen Hiernaast wordt de bevolkingspiramide van de gemeente Tytsjerksteradiel weer gegeven voor het jaar. Hierin is het aantal inwoners per leeftijdsgroep en geslacht te zien. In de leeftijdscategorie 15 tot 55 jaar zijn iets meer mannen dan vrouwen. Vanaf 70 jaar zijn er meer vrouwen dan mannen. Gemiddelde leeftijd in Tytsjerksteradiel is 43,4 jaar Aandeel 65-plussers in Tytsjerksteradiel ligt hoger dan in Fryslân Mannen Bron: CBS, bewerking Partoer Vrouwen

2 Bevolkingsontwikkelingen -, in aantallen Bevolkingsontwikkeling gemeente Tytsjerksteradiel bevolking 0 tot 25 ntwikkeling 0 tot 25 jaar Tytsjerksteradiel 1K Ontwikkeling 0 tot 25 jaar Tytsjerksteradiel ntwikkeling 25 tot 65 jaar Tytsjerksteradiel Inwoners 1K bevolking 25 tot 65 6K Ontwikkeling 4K 25 tot 65 jaar Tytsjerksteradiel Leeftijd (group) Links staan drie lijndiagrammen die de bevolkingsontwikkeling in Tytsjerksteradiel weergeven voor de afgelopen 17 jaar. De totale bevolking is licht toegenomen van naar De samenstelling van de bevolking is aan verandering onderhevig. Het aantal jongeren van 0 tot 10 jaar is licht gedaald van naar (15,4 procent). Het aantal jongeren van 10 tot 15 jaar is nagenoeg gelijk gebleven. Hetzelfde geldt voor 15 tot 25 jaar. Voor de middelste leeftijdscategorie geldt dat hij met 7,5 procent is gedaald. Dit geldt niet voor alle leeftijden. Het aantal 25 tot 30 jarigen is met 24,4 procent afgenomen. De sterkste afname zien we in de groep 30 tot 40 jarigen. Het aantal inwoners is met 30,7 procent afgenomen. Voor 40 tot 50 jaar geldt een lichte afname van 6,2 procent. Er is juiste een stijging in de groep 50 tot 65 jarigen (14,8 procent). Het aandeel 50 tot 65 jarigen is met 21,5 procent nagenoeg gelijk aan het gemiddelde in de provincie (21,1 procent). Inwoners 6K 4K Ontwikkeling 65 jaar en ouder Tytsjerksteradiel bevolking 65 plus Ontwikkeling 65 jaar en ouder Tytsjerksteradiel Er is een sterke stijging in de oudste leeftijdscategorie. Het aantal 65-plussers is toegenomen met 64,7 procent. Hierbij neemt het aantal 65 tot 80 jarigen toe met 65,4 procent en het aantal 80-plussers met 62,3 procent. Het aandeel 65 tot 80 jarigen is iets hoger in Tytsjerksteradiel (17 procent) dan in Fryslân (15,5 procent). Het aandeel 80-plussers ligt met 5,3 procent iets hoger dan het provinciale gemiddelde van 4,9 procent. 4K Inwoners Het aandeel 65-plussers ligt in Tytsjerksteradiel met 22,2 procent iets hoger dan het provinciale gemiddelde van 20,4 procent. Bron: CBS, bewerking Partoer

3 Onderwijs in de gemeente Tytsjerksteradiel Prognose basisscholen gemeente Tytsjersteradiel Hiernaast wordt de ontwikkeling van het aantal leerlingen tussen en en de voorspelde leerlingenprognose tot 2036 weergegeven. De prognose is opgesteld door Planning Verband Groningen. Hoe verder bij een prognose in de toekomst wordt gekeken en hoe kleiner het gebied, hoe groter de onzekerheid die de prognose met zich meebrengt. Op basis van de huidige bevolkingsopbouw is de verwachting dat het leerlingenaantal zich op deze manier ontwikkelt. Er wordt een daling verwacht van 8,5 procent. De verwachting is dat Tytsjerksteradiel in 2022 de minste leerlingen heeft (2.589 leerlingen) waarna het leerlingennaantal weer gaat stijgen. Prognose voortgezet onderwijs gemeente Tytsjerksteradiel In het figuur hiernaast wordt de ontwikkeling en prognose van leerlingenaantallen op de drie voortgezet onderwijs instellingen in Tytsjerksteradiel weergegeven. In Burgum zijn dit OSG Singelland en CSG Liudger. In Hurdegaryp is dit het Tjalling Koopmans College. De verwachting is dat het aantal leerlingen op OSG Singellang en CSG Liudger dalen, waarbij het leerlingenaantal voor CSG Liudger het sterkst daalt. De verwachting is dat het leerlingenaantal daalt van 778 in naar 561 in Voor het Tjalling Koopmans College geldt dat het leerlingenaantal nagenoeg gelijk blijft vanaf. Het Tjalling Koopmans College neemt maximaal 80 eerstejaars per schooljaar aan. OSG Singelland Tjalling Koopmans College CSG Liudger Spijbelen ligt met 11 procent lager dan het Friese gemiddelde van 16 procent. Bron: VOION, bewerking Partoer

4 Wonen en inkomen in de gemeente Tytsjerksteradiel Huisvesting = 20,6% (28,1% Frl.) sociale huur = 8% (10,7% Frl.) particuliere huur = 71,4% (61,2% Frl.) koop In de gemeente Tytsjerksteradiel staan in woningen, waarvan bijna driekwart (71,4 procent) een koopwoning is. Het aandeel koopwoningen is met 61,2 procent hoger dan in Fryslân. Het aandeel sociale huurwoningen en het aandeel particuliere huurwoningen ligt juist lager dan in Fryslân. Met 88,7 procent ligt het aandeel eengezinswoningen hoger dan in Fryslân (81,1 procent). Bron: CBS, bewerking Partoer (cijfers ) Inkomen en armoede gemiddeld inkomen in Bron: CBS, bewerking Partoer huishoudens met inkomen tot 101% van sociaal minimum in = 7,7%* (8,6% Frl.) Personen met uitkering: Bijstand 570 personen = 1,8%** (3,4%Frl.) WW personen = 3,7%** (2,6%Frl.) AO 850 personen = 2,7%** (3,9%Frl) * Percentage van het totaal aantal huishoudens **Percentage van alle inwoners, 15 jaar of ouder. Het gemiddelde inkomen in Tytsjerksteradiel ligt in op Dit is lager dan het gemiddelde inkomen in Fryslân ( ). Van alle huishoudens moest 7,7 procent rondkomen van een inkomen tot 101% van het sociaal minimum. Hiermee kan worden beoordeeld hoe het besteedbaar inkomen van een huishouden zich verhoudt tot het sociaal minimum. Het aandeel huishoudens dat moet rondkomen van 101% van het sociaal minimum ligt lager dan in Fryslân. Uitkeringen In Tytsjerksteradiel ontving 2,7 procent van de inwoners van 15 jaar of ouder een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Dit is gedaald sinds (3,6 procent) en ligt lager dan in Fryslân. Het aandeel inwoners met een WW uitkering is echter gestegen van 2,8 procent in naar 3,7 procent in en is hoger dan in Fryslân. Het aantal inwoners met een bijtstandsuitkering is nagenoeg gelijk gebleven en ligt lager dan in Fryslân. Percentage huishoudens met inkomen tot armoedegrens ligt in Tytsjerksteradiel lager dan in Fryslân

5 Laaggeletterdheid in de gemeente Tytsjerksteradiel Laaggeletterdheid 11% - 13% 13,4% 12,2% Laaggeletterdheid In gemeente Tytsjerksteradiel ligt het aandeel laaggeletterden tussen de 11 en 13 procent. Een marge is nodig omdat niet alle laaggeletterden in de groep 16- tot 65-jarigen in beeld zijn. Het aandeel laaggeletterden ligt iets lager dan het provinciale gemiddelde (13,4 procent). Het aandeel laaggeletterden in de gemeente Tytsjerksteradiel ligt ongeveer op het landelijke gemiddelde van 12,2 procent. Tytsjerksteradiel Friesland Nederland Bron: Partoer Opleidingsniveau laaggeletterden gemeente Tytsjerksteradiel 50% 44% 43% 40% 40% 32% 34% 32% 27% 30% 23% 22% 20% 10% 1% 1% 1% 0% Tytsjerksteradiel Fryslân Nederland Laag Middelbaar Hoog Onbekend Bron: Partoer Laaggeletterdheid komt vaker voor onder laagopgeleiden. Het aandeel laagopgeleiden in Tytsjerksteradiel ligt iets lager (32 procent) dan in Fryslân (34 procent) en is gelijk aan het aandeel laagopgeleiden in Nederland. Omvang van sectoren heeft ook invloed op het percentage laaggeletterden. In bepaalde factoren komt een relatief hoger percentage laaggeletterdheid voor. In Tytsjerksteradiel zijn met name de sector Handel & Horeca (22 procent) en Zorg & Welzijn (22 procent) relatief groot. In vergelijking met Fryslân is de sector Bouw ook groter; provinciaal 6 procent en gemeentelijk procent. Laaggeletterdheid in gemeente Tytsjerksterdiel ligt iets lager dan het Friese gemiddelde van 13,4 procent.

6 Gezondheid en leefstijl in de gemeente Tytsjerksteradiel Gezondheid De meeste jongeren tot 19 jaar ervaren een zeer goede gezondheid (93 procent). Uit de GGD monitor is op te maken dat 84 procent van de 19 tot 65 jarigen een zeer goede gezondheid ervaart en 70 procent van de 65-plussers. In Fryslân ligt dit op respectievelijk 82 procent en 69 procent. Ongeveer een vijfde van de inwoners van 19 tot 65 jaar in Tytsjerksteradiel heeft een langdurige ziekte en is ernstig beperkt in activiteiten. Dit is gelijk aan het provinciale gemiddelde. Voor 65-plussers is het 34 procent in Tytsjerksteradiel en 35 procent in Fryslân. Het contact met het sociaal wijkteam is in Tytsjerksteradiel significant lager onder de leeftijdsgroep 19 tot 65 jarigen dan in Fryslân. Roken Onder jongeren (jonger dan 18 jaar) rookt 7 procent. Dit is nagenoeg gelijk aan het Friese gemiddelde. Het aandeel rokers van 19 tot 65 jaar is in Tytsjerksteradiel met 24 procent gelijk aan het provinciale gemiddelde. Onder de 65-plussers rookt 13 procent. Dit is nagenoeg gelijk aan het provinciale gemiddelde. Met roken wordt een hele sigaret of meer per dag bedoeld. Contact met sociaal wijkteam in Tytsjerksteradiel 9% 8% 8% 8% 7% 6% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 1% 0% 19 tot 65 jaar 65 jaar en ouder Tytsjerksteradiel Fryslân Bron: GGD monitor, bewerking Partoer Drankgebruik Onder de jongeren heeft 45 procent ooit wel eens alcohol gedronken en heeft 37 procent recent alcohol gedronken (laatste vier weken). Dit is iets hoger dan het gemiddelde in Fryslân respectievelijk 42 procent en 35 procent. Voor beide categorieën geldt een heel glas of meer. Het aandeel overmatige drinkers in de leeftijdsgroep 19 tot 65 jaar ligt in gemeente Tytsjerksteradiel met 21 procent iets hoger dan het provinciale gemiddelde (19 procent). Voor 65-plussers is het nagenoeg gelijk (17 procent). Overmatig drinken betekent meer dan 21 glazen alcohol per week voor mannen of meer dan 14 glazen alcohol per week voor vrouwen. Drugsgebruik Zowel in Tytsjerksteradiel als in Fryslân heeft 13 procent van de jongeren tot 19 jaar wel eens cannabis gebruikt. Het aandeel jongeren dat wel eens harddrugs gebruikt, ligt in Tytsjerksteradiel met 2 procent iets lager dan het gemiddelde in Fryslân (4 procent). In de leeftijdscategorie 19 tot 65 jaar heeft 22 procent wel eens cannabis gebruikt. Ervaring met drugsgebruik in de gemeente Tytsjerksteradiel: 22% softdrugs 5% harddrugs Rokers in de gemeente Tytsjerksteradiel: 7% 24% 13% onder 18 jaar 19 tot 65 jaar 65-plussers Bron: GGD monitor, bewerking Partoer

7 Bewegingsnormen In Tytsjerksteradiel beweegt 65 procent van de jongeren 5 of meer dagen per week een uur per dag. Dit is significant hoger dan het provinciale gemiddelde van 57 procent. Bijna 80 procent van de jongeren is lid van een vereniging, club of sportschool. Bewegingsnorm 19 tot 65 jaar 63% 64% 70% 61% 60% 50% 40% 30% 20% 21% 63% Bewegingsnorm 65 jaar en ouder 100% 76% 77% 78% 78% 80% 49% 51% 60% 40% Uitgelicht: 65% van de jongeren in Tytsjerksteradiel beweegt meer regelmatig tegenover 57 procent van de Friese jongeren. 20% 10% 0% Voldoet aan norm gezond bewegen Voldoet aan fitnorm Voldoet aan tenminste één bewegingsnorm 20% 0% Voldoet aan norm gezond bewegen Voldoet aan fitnorm Voldoet aan tenminste één bewegingsnorm Ouderen voldoen meer aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) dan jongeren. In deze norm staat dat je tenminste een halfuur matig intensief moet sporten op minimaal 5 dagen per week. In Tytsjerksteradiel voldoet 63 procent van de 19 tot 65 jarigen tegenover 76 procent van de 65-plussers. Ook zijn er meer ouderen die voldoen aan de fitnorm. Hierbij geldt tenminste 3 keer per week gedurende minimaal 20 minuten zwaar intensieve lichamelijk activiteit uitvoeren. Vrijwilligerswerk en mantelzorg In Tytsjerksteradiel voert 36 procent van de 19 tot 65 jarigen en 40 procent van de 65-plussers wel eens vrijwilligerswerk uit. Dit is significant hoger dan het provinciale gemiddelde van respectievelijk 35 procent en 36 procent. Ongeveer 15 procent verleent mantelzorg. Deze taken kunnen zeer intensief zijn. In Tytsjerksteradiel is 7 procent zwaar tot overbelast tegenover 12 procent in Fryslân. 11% van de jongeren in Tytsjerksteradiel is wel eens gepest op school en 6% heeft te maken gehad met cyberpesten op school. Tytsjerksteradiel Frys lân Bron: GGD monitor, bewerking Partoer Tytsjerksteradiel 65% van de jongeren in Tytsjerksteradiel beweegt regelmatiger tegenover 57% van de Friese jongeren. Eenzaamheid In Tytsjerksteradiel is 38 procent van de 19 tot 65 jarigen matig tot ernstig eenzaam. In Fryslân ligt dit op 41 procent. Eenzaamheid is het gemis aan een hechte, emotionele band met anderen of het hebben van minder sociale relaties dan wenselijk. Eenzaamheid is een persoonlijk ervaring. Er zijn echter een aantal risicogroepen, waaronder 75-plussers. In Tytsjerksteradiel voelt 44 procent van de 65-plussers zich matig tot zeer ernstig eenzaam tegenover 46 procent van de 65-plussers in Fryslân. Bijna twee vijfde van de 19 tot 65 jarigen heeft een matig tot hoog risico op angststoornissen of depressie. Voor ouderen ligt dit een paar procent lager. Frys lân

8 Voorzieningen Hieronder staat een overzicht van aanwezige voorzieningen in de gemeente Tytsjerksteradiel wat betreft onderwijs, kindvoorzieningen, sport, speeltuinen, sociale accommodaties en culturele accommodaties. Kindvoorzieningen Kindvoorzieningen en Onderwijs In gemeente Tytsjerksteradiel zijn 19 kinderdagverblijven, 16 buitenschoolse opvang locaties en 107 gastouders. Er zijn 25 basisscholen in Tytsjerksteradiel, waarvan 12 openbaar en 13 Protestant-Christelijk. Er zijn 3 middelbare scholen in Tytsjerksteradiel: OSG Singelland en CSG Liudger in Burgum en het Tjalling Koopmans College in Hurdegaryp. Sport Tytsjerksteradiel heeft 4 sporthallen en 2 binnenzwembaden. Sportverenigingen: 5 tennisverenigingen 12 voetbalverenigingen 7 korfbalverenigingen Sport Onderwijs Sociale accommodaties Sociale accommodaties Sociale accommodaties bieden inwoners de ruimte elkaar te ontmoeten. Onder sociale accommodaties worden dorpshuizen, multifunctionele cultuurcentra (MFC s), jeugdhonken, cafés en verenigingsgebouwen verstaan. Er zijn 9 dorpshuizen die aangesloten zijn bij Stichting Federatie Dorpshuizen Tytsjerksteradiel. Er is een MFC in Noardburgum en in Hurdegaryp. Cultuurverenigingen Culturele accommodaties Er zijn drie bibliotheken in Tytsjerksteradiel: in Burgum, Gytsjerk en Hurdegaryp. Er zijn vijf musea en galerieën in gemeente Tytsjerksteradiel: Galerie Bloemrijk Vertrouwen in Aldtsjerk en het Skutsjemuseum, Galerie Koopmans, Fries Landbouwmuseum en It Kokelhûs fan Jan en Sjut in Earnewâld, het Streekmuseum Volkssterrenwacht in Burgum en Scherjon s Klompenmakerij en Klompenmuseum in Noardburgum. Meer informatie? Mail: Sjoerd IJdema sijdema@partoer.nl of Lotte Piekema lpiekema@partoer.nl of bel (058) Opmaak: Jongens van de Jong Partoer Westersingel CK Leeuwarden T (058) De mens als maat