Informatiebijeenkomst Toezicht en Handhaving

Transcriptie

1 Informatiebijeenkomst Toezicht en Handhaving GEMEENTERAAD BORGER ODOORN Heinrich Winter 17 september 2015

2 Programma (1) Deel 1 Algemeen Begrippenkader: wat is toezicht, wie is toezichthouder? Het debat over toezicht Gedogen en de beginselplicht Toezicht en handhaving op verschillende rechtsgebieden; de instrumenten

3 Programma (2) Deel 2 Toezicht en handhaving in Borger Odoorn Plenair: vier stellingen: definiies, bevoegdheid, aard en niveau van toezicht/ handhaving In groepjes: handhavingsniveaus, belangen, eigen verantwoordelijkheid, momo s en boodschap voor het college Plenair: vragen over dilemma s AfsluiIng

4 Kenmerken van toezicht I Verschijnsel in het openbaar bestuur, waarbij er een verhouding is tussen een toezichthouder en een onder toezicht gestelde waartussen een vorm van communicaie bestaat waardoor de toezichthouder op de hoogte blijr van (voorgenomen) handelen of niet handelen van de onder toezicht gestelde en waarbij de toezichthouder dit (voorgenomen) handelen op coninue basis beoordeelt en naar behoere beïnvloedt door de inzet van op een bevoegdheid berustend vermogen.

5 Kenmerken van toezicht II CommunicaIe: de soort informaie, de manier van informaieverzameling Beoordeling: de gehanteerde beoordelings- maatstaven, de kenbaarheid van die maatstaven en gebreken in de beoordeling Beïnvloeding: machtsbasis, vormen van intervenies

6 Wat is toezicht? (1) Belangrijk onderscheid Intern toezicht: binnen bedrijven en instellingen Bestuurlijk toezicht: tussen bestuursorganen Extern toezicht: ter waarborging van bepaalde publieke belangen, toezichtsrelaies tussen overheden, burgers en bedrijven

7 Wat is toezicht? (2) Belangrijke categorieën extern toezicht: Nalevingstoezicht: door inspecies (ILT, NVWA etc) op burgers en bedrijven Nalevingstoezicht: door gemeenten op burgers en bedrijven (APV, RO, bouwen, milieu (omgevingsdienst/rud), leerplicht etc) Uitvoeringstoezicht: door inspecies op taakuitvoering door (semi- )publieke organisaies (IGZ, IvhO etc)

8 Wat is toezicht? (3) Elementen/deelprocessen van toezicht: InformaIeverwerving Oordeelsvorming Invloedsuitoefening / intervenie

9 Functie toezichthouders Bevorderen / afdwingen gewenst handelingspatroon PrevenIef Repressief Signalerend Agenderend Probleemoplossend Bijdrage aan een publiek belang (veiligheid, gezondheid, goede ruimtelijke ordening, eerlijke concurrenie, etc)

10 straf- rechtelijke vervolging Crimi naliteit verbod, opdracht tot herstel Calculerend gedrag Mondelinge of schriftelijke waarschuwingen "moet kunnen" Overtuiding, openbaaheid, deadlines, confrontatie met bewijs, voorlichting, advies goedwillende houding; welbegrepen eigenbelang

11 Het debat over toezicht (1) Maatschappij denkt: bedrijven leven 100% na overheid controleert 100% Wet is norm Volledige naleving Risico s tot 0 teruggebracht Compliance illusie Maar: 100% controle is duur, leidt tot hoge toezichtslasten, risico s zijn niet uit te sluiten en de baten van het toezicht zijn niet alijd duidelijk

12 Het debat... (2) Wind waait uit verschillende richingen: 1) Toezicht kost te veel en moet effeciever We gaan de vormgeving van toezicht waar nodig herbezien ook in samenwerking met de medeoverheden om met behoud van effec9viteit de toezichtlasten te verminderen (Bruggen slaan, 29 oktober 2012, p. 10) 2) Accent op interveniëren: wij zullen handhaven (sociale zekerheid!) 3) De risico- regel- reflex en de administraieve lasten

13 Het debat (3)

14 Gedogen en de beginselplicht tot handhaving Volgens jurisprudenie dient het bevoegde bestuursorgaan in beginsel tegen illegale situaies op te treden: Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, zal in geval van overtreding van een wegelijk voorschrii het bestuursorgaan dat bevoegd is om met een last onder bestuursdwang of een last onder dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts in bijzondere omstandigheden kan hiervan worden afgezien, o.a. als: Concreet zicht op legalisaie Optreden onevenredig in verhouding met de te dienen belangen

15 Toezicht en Handhaving op verschillende rechtsgebieden Doel Betrokken personen Strafrecht Bestuursrecht Privaatrecht Straffen, leed toevoegen Opsporings- ambtenaar, OM, strafrechter Herstellen Toezichthouder, bestuursorgaan, bestuursrechter Schadevergoeding of verbod Eiser (bo), gedaagde (overtreder), burgerlijke rechter WeMelijk kader Wetboek van Strafvordering Algemene wet bestuursrecht Burgerlijk Wetboek

16 Bestuursrechtelijke handhavingsinstrumenten Last onder bestuursdwang; art. 5:21 Awb Last onder dwangsom; art. 5:31d Awb Bestuurlijke boete; art. 5:40 lid 1 Vanaf 1 mei 2012: de bestuurlijke straleschikking Milieu (bsbm), maar: Strafrecht

17 Last onder bestuursdwang Last onder dwangsom Bestuurlijke boete ArIkel: 5:21 ev 5:31d ev 5:40 ev Karakter: Herstel Herstel Bestraffend Inhoud: Last tot geheel of gedeeltelijk herstel overtreding Last tot geheel of gedeeltelijk herstel overtreding Onvoorwaardelijke verpliching betaling geldsom Last niet (Ijdig) uitgevoerd: Bestuursorgaan bevoegd om last door feitelijk handelen zelf ten uitvoer te leggen VerplichIng tot betaling geldsom nvt

18 Stelling 1 Definitie toezicht/ handhaving 1. Zorgen dat de regels nageleefd worden door sancies op te leggen 2. Elke aciviteit die er op gericht is de naleving van regels te bevorderen

19 Stelling 2 Het in Borger Odoorn bevoegde bestuursorgaan is 1. De burgemeester 2. Het college 3. De raad

20 Stelling 3 Aard van de bevoegdheid 1. Toezicht/handhaving is een bevoegdheid, waarover het bestuur vrijelijk kan beschikken 2. Toezicht/handhaving is een verpliching, waar het bestuur niet onderuit kan

21 Stelling 4 Niveau toezicht/ handhaving 1. Enig risico als gevolg van niet handhaven is aanvaardbaar, mits het een afgewogen risico is 2. Ik ben er als raadslid voor de burger. Bij overtreding van een voorschrir geldt: alleen handhaven als het echt nodig is

22 In groepjes! Toezichts/handhavingsniveaus; opties Alleen als de burger (bv een buurman) daarom vraagt en voor het overige geen toezicht en handhaving Of juist: gedifferenieerd niveau van toezicht en handhaving, anankelijk van: Kwaliteit ruimtelijke omgeving Kwetsbaarheid natuur

23 Welke belangen moet toezicht/ handhaving volgens u dienen? Veiligheid Volksgezondheid.

24 In welke situaties moet het bestuur ALTIJD toezicht houden en handhaven? Geweldsdreiging Bedreiging openbare orde. In welke situaties zou het bestuur van toezicht en handhaving moeten afzien?

25 Zijn er situaties waarin u burgers zou willen vragen een zaak zelf op te lossen en geen beroep te doen op de gemeente?. Welke ambities moet het toezichtsen handhavingsbeleid wat u betreft volgend jaar hebben?

26 Slogans: waar moet het toezichts- en handhavingsbeleid voor staan? Doen wat je zegt, zeg wat je doet.. Risico s horen bij het leven.. Ik wil het college/burgemeester de volgende boodschap mee geven Duidelijk beleid, duidelijke uitleg

27 Tot slot: dilemma s (1) Moeten toezichthouders/handhavers handelingen van de gemeente op dezelfde wijze benaderen als van burgers (bv kappen boom zonder Omgevingsvergunning) Een door de gemeente gesubsidieerde organisaie begint door een misverstand zonder vergunning met de bouw van een uitbreiding; moet die worden silgelegd, ook al koste het de gemeente veel geld?

28 Tot slot: dilemma s (2) Een bedrijf met een gemeentelijke subsidie voldoet niet aan de milieueisen; mag het bedrijf van start gaan, in afwaching op aanpassing van de inriching? Is uw antwoord hetzelfde als er veel werkgelegenheid op het spel staat? Bent u strikt in de leer (handhaven, tenzij..) of vindt u dat afgewogen moet worden tegen andere belangen?

29 Dank voor uw aandacht Heinrich Winter